장음표시 사용
21쪽
utuntur. De hoc balneo clarus poeta Eustasius de Matera hos edidit versiuS, Inter aquas Pelagi prope littus sub pede rupis,
Magnus in effectu Qias breue nomen habet. i Balneolum dictum, tantet virtutis amicum, Ut patiens illic sentiat esse Deum. Nam morb o quocunque dolet, seu rheumate quouis, Lotus aqua tali tempore liber abit. Et caput, & stomachum , renes, & caetera membra ConQrtat, tepidam si renovabis aquam. Haec prodest oculis, oculorum nube fugata, Consiimptos reficit, quos tenet aegra fames. Materiamq; rudem consumit, & amphimerinen , Hoc gens plus alijs Parthenopensis amat.
Vulgo dicuntur ii Bagnioli ἀ Meminit eius Savan quod vocat locum dicitq; fugares fusionem, eonferre Locus ealbarro , stomachum confortare, renes, multaq; auditu miranda operari. Aqua haec suauis est, corporiq; humano multum Prata. Treminito molianus, quod vocat Balneolum foris cryptae. sic Francioltra. eius minera sex Meribo9 in alumen , aes, O ferrum..
NesidaJ Vssis delitiosius locus est propὸ littora Pausiilni: de quo scribit
auctor Pharsaliae, noner Stat. Papinius y.fluarum , Tontanus in Lyra cum Sannaxario in piscatorijs . ut taceam Plinium lib.I9sua bifloriae, Senecam Epi. i. in epin. sq. Egi A breuitateJ diminutiu- en a balneo Iuuenalis O Statius inpraefat. ζ -- fluarum.. ConsumptosJ, Hinc merito celeberrimuspraeceptor meus Don.Ant.ab ito mari in sua propemodum diuina Arte medica, commendat hoc balneum in a fectu σ πνορροίαν. Gonor. EustasiusJ neminem adhuc legi, qui de hoc viro verba fecerit, nisi apud Eustasius unum auctore- de balneis Helueto ct fores hunc innuit Ugolinus , cilm dicit, Misi se vidisse opusculum de balu.Puteolorum, auctore Matthaeo de Plantim0ne Sa- siles . lernitano: quorum rirtutes ibi erant metricὰ descriptae. Huius Eustasi ,sicut O Alcadini, amice lector, versiculos, cxl potui , utq; mihi licuit tam breui Scholia temporis curriculo a mendis expurgaui. O longὰ utilius emendaturus,si li- π 'cui flet , eram. faciant alii, opus adiuuenioe perficiant, nemo Vnim omnia nor immo .uit rid siquidem solius Dei munus opus es ia
22쪽
D L. BALNEIS Inter aquasJ Hi versus adscribunt vir Alcaino, H apparet ex opere iMIo de bala.excuso Venet.necnon ex codice manuscr. superius dicta Bibliothecae . Vt patiensJ LotusJ hi duo versiculi citantur a Michaele Sauanar. Nam mor.J aliter, De morbo quocunque doles, seu caumate quouis i , in aqua tali corpore liber eris . . Materiamq; l aliter, materiam tritaei consumit. νerum quia ex diphtho ij. , i. producitur a Martiali lib. I a. Nacro.lo. Astu Sereno, ideo ,erea. 1. seculumsic commode restitui. Consumitq; tritaei blen, ac amphimerinem.
i. a. ParthenopensisJ aliter, Tlus aliis genus hoc Tarthenopaeus amat. ego Pa leno ero sic legerem, Plus altis hoc gens Parthenopaea fouet. fouere enim apud Pensis. Naronem, habere significat. ς
Do Bulare Parr. Cap. IX. retra. E Petra lauacrum sequitur, quod in sine huius littoris sub M MI rupe dicti motis positum est, ab effectu sortitum est nomen.
., nam calculum frangit, urinam prouocat,renes mundat, educit si renulas, caput a doloribus liberat, detergit ab oculis maculam, is maribus auditum privstat,& s itum remouet, cordi, pectorique Eustas. medetur. Huius aquae calidae potus interiora expurgat. De hoc
balneo Petrae Eustasius sic scribit.
'Cui Petra dat nomen, mirum reor esse Iauacrum, Quod lapidem possit frangere, nomen habet. Et caput a multis facit absentare querelis, Auribus auditum praestat, & addit opem. Lumina detergit tunicis maculosa piatis, Pectoris, & cordis esse medela potest. Vesicas aperit, de renibus urget arenam, Interiora lauat potus & huius aquae.
Quamplures vidi calidam potare petrosos, Queis urina fuit post lapidosa satis. Vos igitur, quibus est durus cum pondere venter, Liberat talaue potio talis aquae.
23쪽
Meminit eius Franeisitus, O S anar.d.quod conferat sussu 'i: quodq; lapidem vesica stangat cum calida bibatur. meminit molinus , asserens cur re oculorum scabiem . eius materia mecundum Mengbum en nitrum. PotusJ quae superius cap. 6. Cui petraJ hi versus etiam adscribuntur Alcad. . . Et caputJ sic, Infectos capiti solet hoc arc/re dolores. TunicisJ sic, nebulis maculosa fugatis. De renibusJ nos sic renituimus. renes expurgat arena .
De B litis uem Homini. Cap. X. IN capite sequentis littoris, quod Puteolos usque protenditur,
infra cryptam in rupe cauatam saluberrima manat aqua: quae obstructis ob incuriam venis, & fonte reliqo, si ab arena intra dictam cryptam, & mare perquiritur. Et quia aegrotis hominibus subvehi mirabiliter subuenit, subueni homini nomen accepit . Egella igie ψ u etur arena, locum dispositum ingressus, aeger statim staturien- tium stillarum sentit auxilium. Fons iste animi tristitiam ,& de- - . , , fectum stomachi tollit, ipsum confortat, & facit ut appetat: pulmonis, iecoris, splenis ,& tumidi ventris deponit Onera , vocem clarificat, antiquae podagrae induciatam dat requiem, & om- rinem sipeciem doloris aufert. excellens tamen eius operatio in zrestauratione debilitatorum membrorum lucidius enitet. De eum
quo Eustasius sic ait, , Ex re nomen habet lauacrum, quod subuenit aegris, Nominis effectum gaudet habere sui. Purgat pulmonem, deponit pondera splenis,
Depurat tumidum certa medela iecur, i . . mi
Tristitiae causam gelido de pectore tollit,
Humores ventris leniter unda leuat.
Defectum stomachi tollit, confortat & ipsum, Vt solito solitas appetat ore dapes . . o
24쪽
z6 DE BALNEId cem clarificat, genus omne doloris & auseri, Talis amatores conuocat unda suos. Hic etiam deponit onus longaeua podagra, Hic datur articulis induciata quies. ,
Vulio dicitur eorrupta voce, Zuppa Thomini. Nec mirum, omnia enim ad corruptionem tendunt, o cum tempore marcescunt, ut ait crinot. fier ἰσωσ κοα di*ειρασώχ reminit eius Sauan. vocatq; lauacrum. 'olinus dicit removere causas frigidas , pectoris defectum tollere, O conferre reticulis. Francioltus vocat subsidium hominis. eius minem a ex Inetabo9 es nitrum o ferrum, quod exalembico conItare potest. Podagraed praeceptor meus Altimamus meminit huiua balnei in sua Arte medica cat. podagra.
DispolitumJ in Codice Veneto legitur, defossum. Ex reJ hi versus etiam Alcassino adscribuntur . VtistitoJ sic ut cupido sol tas. HumoresJ legendum esset, tumores. nisi quod in hae dictisne prima comripitur ἀHie datut aliter, Datur H articulis sepe petita quies. nos se e x mus . Pragna γies press articulisq; datur. lnduciatad Quid sint Inducia lege Paulum l. post liminium is de capi. postlimaeu.νbi ccursims parum erudite C alua pace9 loquitur. lege maeris
ET quia dicta Balnea in radicibus montis Olibani manifestan
tur, etiam de eodem monte aliquid explicandum videtur.
Post Puteolos enim Mons olim fuit praedurissimi silicis, qui Olibanus dictus est; sic dictus, quod totus fuerit fructibus orbatus, nam lapidosus eiustens, sterilis erat. Hunc Montem C. Caligula Imp. Rom. excidi iussit, ut ex ipsius silicibus itinera Italiae ste nerentur. quod videtur innuere Sueton. sic d. excisae rupes praedurissimi silices, &montes aggere aequati. Huius montis rudera inspici possimi cum acceditur: nam dicitur Olibanus, ab ουν graece, quod latine sonat totum,&ci iis orbus , dc seu sterilis. In bu-
25쪽
ius enim Montis radicibus plurima saluberrima balnea nastuntur: de quibus aliqua superius dicta sunt , & aliqua inferius dicentur .
Vulgo D monte Libano, O si fas - . . .r De hoc Monte meminit Ant.Panor. s .epin.ad NMOI.Pisiicellu ArchiepisSalernitanum, quem vocat feracem herbarum, oe . ventorum. Oliba tamen ciuitas cti H staniae apud Ptolemaeum lib. 2. Olibanus cπt notat Simon Ge-Nμensis apud Pandectarium9 eLὶ tbus, quod etiam dicitur graecἐ λι comor . est etiam Libanra mons Arabiae, de quo Tacitus , Sacra literae saepius loquum tur , ct H in bi toria regnorum, O in Prophetis legitur . eLI O nomen adulescentis apud Constan. Caes. II. γ πονικίν. Antilibanus quoque ipse mons eIt, cuius meminit Iul. Strabo lib. I 6. sua geographia. SuetoΠ.J locus es lib.4. e. 37.sic, Iacta moles infesto, ac profundo mari, excise rupes durissimi silices, ct campi montibus aggere aquati, ct complana tu fossuris iuga montium. Ab OMνJ quod hic bonus auctor de orbatossomniat, nunquam ιegi, nisi αν- σω cctra,cchnitas nanque non cogitat quae mala sunt9 quod extinctionem significat, originem traxisse crediderit.
De BAn. Ortodonico. Cap. XII. ORtodonicum balneum in radice eiusdem montis est , quod resipicit Puteolos, in horto domini Episcopi nascitur aqua utilis, & mirabilis, & ob hoc Ortodonicum dicitur. In hoc lau
cro per ostium ad plagam australem dispositum multos per gradus descenditur: & ideo cum auster flat, calor intus inclusius, exhalationis expers, facile. intrantes suffocat. Aqua tamen eius foris educta, restaurat corpora febribus consumpta, nauseam stomachi reuocat, illumq; confortat, ephemeras, & erraticas febres tollit , maxime ad phthisim paratas.
Neminit eius Franeiotius. AIcadinus sic de eo. Haec manet alsionsio telluris lympha meatu, Hane via sib terris plena timoris habet. caue ne subeas thermas Drantibus auItris,obban . oliba
26쪽
ealor inclusus sit tibi causa necis.. Haec aqua mira nimis consumptis en bona Nalde, Reflauru eorpus nobilis Uus aqua. Infirmos sicubi febris tenuaverit artus, Et putat extremam trinis adesse diem. Has Mens intrabit aquo, O saepe sequentans, . . Sentiet in robur se redi se vetus. Tlabim, ephemerina febres, O nausea turpis ' ., Tellitur his thermis, hectiea νicta fugit. Si eubi. . Ib i. sicubd cum hae dictio in prima syllaba producatur , ut patet apud si 'c. 3 s. tium, in achili. Iuuencum Hi panum lib. I .evang. ideo νersiculum hunc sic aptauimus, sicubi languentes f. t. a. 'h ' PhthisisJ huius etiam vocis prima corripitur a Iuuenale, ab Ouidis in prihi.- mode Ponto, ctam Sereno, ideo sic effinximus, febris ephemerinae, phth c. 18. βωs mala, nausea turpis. Nel sic, febres, exhibuit quis nomen ephemeros, aufert, Errantesq;, phthoen maxime qua generant.
B Alneum S. Anastasiae obstruitur arena sicut Bain.subueni,
quod nomen, quia prope aedes huic sanctae dicatas aqua surgebat , assumpsit; facta ergo fossa, aqua recenter egrediens, niti corporis recreat artus, eorum virtutes renouat, tollit languidis symptomata, vel defectus, si surgentis aquae patiantur ardorem . De quo dicit Eustasius. Balnea praeterea, seu Nastesis lauacrum, , Vsibus humanis commoda multa facit. Corporis igniti recreatos efficit artus , Virtutes etiam corporis unda nouat. Res miranda quidem, quicunque cauabit arenam In medio fota feruida manat aqua.
Illa recens in fonte suo symptomata tollit, Languidus ardorem si patiatur aqvq. Qui petit ergo suo bene de languore leuari, Sentiet auxilium, si renovabit aquam.
27쪽
Meminit eius Francioltus sub titulo S. Anastasi. 'olinus d.articulos m-
borare , ct omneis vires corpori .augere. . cu
BalneaJ MFribuntAr etiam Alcad. sic legitur, Ascribunt homines tibi uanas lauacrum.sed cum utroque modo claudicet ,sic in rhγthmum metria iii cum e xi, Balneum Anastasiae dius de nomine dictum. Corporis ignitiJ sic, corporis aegroti . .
LanguidusJ sic languenti ardorem si patiatur aqua. post quem sequuntur hi duo versiculi, Fonte relicta suo nihil asperi xtilitatis, Hac eadem proden frigida secta parum. Ergo suoJ aliter, sic , inuise fecte languore leuari sentiet auxilium ,si r
De Oppido Puteolis. Cap. XIIII .PVteoli vetus oppidum est, Baias respiciens ad septentrio- Puteoli.
nem: dictum a puteis olentibus aquarum sulphuratarum,quae ibi scatent. Refert Tacitus, quod inter Puteolanos nobiles, & plebeos maxima est orta seditio, propter quam ad saxa, & minas ignium deuenere. sed nobiles Romam ad senatum mittenteS, de Rotai: violentia popularis multitudinis sunt conquesti. Populares etiam legatos ad eundum misere senatum: exponentes quod auaritiain magistratus, & cuiusque maiorum non poterant tufferre. Sen tus igitur voluntate,C. Cassius adhibendo remedio est delectus. C. Cassed quia Puteolani eius seueritatem ferre non poterant; praecan s i sbes teipso ad scribonios fratres est ea cura translata. quibus, data sitire, cohorte praetoria, cuius terrore,& paucorum supplicio, redij toppidanis cocordia. In huius oppidi umbilico,est Phanum quoddam antiquissimum, sumptuossime ex quadro lapide constructu, & iam a frequenti terrae motu, qui illic creber est, parum scisum; quod a Christianis sancto Proculo dedicatum Canonici possidet, s. pioeu In eius fastigio, & frontispicio hoc Elogium magnis literis in - lus. sculptum, quum esset integrum, legebatur : cuius nunc bona pars CX terrae motu perijt. .
In eius etiam Templi pariete hoc quoque Epigramma cernitur. v
28쪽
AUCTUS ARCHITECTI. igδ' ς Pomponius laetus in Gigantum ossibus, quae Puteolis visiuntur Huc quicunque venis stupefactus ad ossa Gigantum, Disce cur aethrusco sint tumulata solo. Tempore quo domitis iam victor agebat Iberis Alcides, captum lonya per arua pecus. Colle Dicarchaeo clauaq; arcuq; Typhones Expulit, & cessit noxia turba Deo. Hydruntum petijt pars, & pars altera Thuscos,
Interijt victus terror uterq; loco. Hinc bona posteritas immania corpora seruat, Et tales mundo testificatur auos.
PuteoliJ Tacitus lib. . sic habet. In Italia oppidum vetus Puteoli, ius
colonia, ct cognomentum a Nerone adipiscuntur Veterani Tarentum, O Antium ascripti, non tamen infrequentia locorum subuenere, dilapsis pluribus in prouincias, in quibus stipendia expleuerant. P eque coniugiis fusi piendis, neque alendis liberis Iueti, orbas sine poneris domos relinquebant. enim Ni olim uniuersae legiones deducebantur cum tribunis, O centuri nibus , O sui cuiusq; ordinis militibus, ut consensu, o caritate Rempub.e cerent : sed ignoti inter se diuersis manipulis sine rectore, sine affectibus mutuis , quasi ex alio genere mortalium repente in unum collecti, numera m gisq; colonia. Comitia praetorum arbitrio senatus haberi solita, quod acri re ambitu exarseratnt, princeps composuit; treis qui supra numerum petebant, legioni praeficiendo. Auxitque Patrum honorem, natuendo, τι quia priuatis iudicibus ad Senatum prouocauissent, eiusdem pecunia periculum facerent: cuius ut, qui Imperatorem appellauire. nam antea Nacuum id, D- lutumque pama fuerat. Hac ibi Strabo lib. s. η Δικαιαφέα ,εφη, η res φαγον ωπινειον Κομμων , ο νοον ἰθομμον. Pω Uuοι ρωπουνομαλ PοτολdσQP es φρεα ν. οι in αρο ῶσ δυσωδnto' ai υδάτων. DicaeaΥchia, inquit, qua primum, fuerat Cumanorum emporium, Romni ponea Nocarent Tuteolosa puteis, aliqui autem a putore aquatrum. Eusebius vero Caesariensis ἐνορονικοιο rem t Tuteolos ante dictara fuisse Dicaearchiam tempore Tarquinii Superbi, o Pythagora, ob imperi, iustitiam. Galann in I. de compos
29쪽
pergen. Dicaearchis, ct 9. de compos per lac emisit Putioli. quam umbe- cλ a norum coloniam vocat Pausanio, oecampaniae coloniam. Beda super Act. . Apon. H refert Dion. Cretumnus. Atqui auctor hinoriae Schol. 1. Cominor insulam esse putat ;sed melius Card. Caietanus,qui ibidem ποcat ciuitatem mari ei. 1 1. timam. Fuit in hoc oppido celebris fortitudo Maria Puteolanae . cuius meminit ea. a. Franc. Tetrar. 3 . in. oe ex eo Io. Rausius Textor prima parte ossicing. Px0ς 'De Prochoro Episcopo Puteol. cuius meminit B. LucasP ct iso ex LXX. discipulis, lege Hippolitum maro. O de Aucupio Episcopo fit mentis in Con- Aueupi .cilio sub Omacho Papa. De S. Sosito apud Puteolos meminit Lippomamis in Ni- S. Soluistis patrum, tomo q. De Francisio Puteol. Beroaldi praeceptore, lege eundem Francic Beroaldum in Orat. Trouerb. cuius etiam extat vinola ad Iacobum antiqua- yrium de Chirio fortunato, quem ipse recognouit, imprimique curauit. eXtuent nota eiusdem in praefatione Com. citi. idem vertit Psalmos ct Ecclesi seu Salomonis, quos Hieronymo Quirino Patr. Venet. nuncupauit. O hic ille in , quem noner Politianus a. inolarum amice salutat. De Ambrosio P epist Dteol.medico , nus ex Netunissimis medicis, Marcellus meminit. De Andro- AMRkψi'nico puteolano meminit Cicero tib .epin. xv ad Atticum. Sed o Stephanus di mλεω. Herodianum Puteolis Symposia scripsisse tenatur. De aeris pu- Androniteolani natura eruditissimὸ scripsit Petrus Iacobus a Toleto. De aquis puteol. cus. meminit Cic.in oratiro Plantis, ct in lege agraria. de puluere veris Victru- Hςx04 δ' nius lib. a. oe Seneca 3.auen. Norturai. ex eo CoeI Rhod. I s. lect.antiq. Marmorum vero antiquorum meminit meus Franciscus Balistheriira in Perio- Adi pue. eba de accentibus. Et ut obiter annotem , sicuum Volumbrorum Pontanus 2. Puluia de amore conivg. ceruo meminit Iac. bluius in appendice di pensarii V PVς
lerii Cordi. Q ii vero aliqua alia defiyderat de hoc oppido cristudiosis viris '
istu prima. E' receutioribus ver) Blandum de Ital.illustricap.de Campania, ς' ' 'Volater.6. .6. Pontanum 6 de Bel ' eapol. cum Petris. 2.epin. 16. 2 Τ' ProculoJ is fuit diaconus L. Ianuari, martyris, socius martyr ij, cuira δε- ea. 43. sum celebratur die I9. Septem.passus en enim sub Diocletiario Imp. an. 289. s.Procu . Huius sancti templum hodie en fides Episcopi. ut utar voce Concilii Triburien 'My sis. quae in ra cap. I R. lege oscium eptem patronorum Eccl. eapolitanae, et ς' i'Narurologium erelsianicum. Calphur. Calphurn.J de Caiphurnio equite Rom.meminit Tacitus, o Cicero Orat. lib.i6. eontra C. ni. γ L. Catil.en O huius nominis unus ex bucolicis scriptoribus. PomponiusJ fuit vir antiquitatis , O bonarum literarum consiuitissimas,
ut mutuem mihi Nerba Ang.Polit.insuis miscell.qui septuagenarius referente ' 'l
30쪽
' lib.de Gigantibus ex libro Gene Numer.Deuter.Iob, Baruch, aliisq; sacrisi scripturu, Lucanum lib. .Pharsalia, Spartianum in adriano, macrobium T. . Satum. Diod. .antiq.gen. Claudianum ep. 8. Ouid. l. Net amor. Eoccacium' q. Geneal.Polit.in miscel.c. I 8. Draldum de Hercule. ντ alios scriptores interim praeter eam. i
APud Puteolos Theatrum olim fuit, mirae magnitudinis quod hodie quoque pene integrum apparet, circuli for
mam haoens. In quo quondam mixtim homines cum mulieribus, maiores cum minoribus ludos aspiciebant. Sed hoc confusissi -mtam spectandi genus , ut d.Sueti cum Aug. Caesar celeberrimis ludis, quibus ipse cum Senatorium virum frequenti consessia n mo recepisset, idem princeps spectandi modum correxit. Inter hoc Theatrum, & Puteolos est quoddam ingens Aedificium se terraneum ita pulchrum, & adhuc recens, ut videatur ante paucos annos constructum fuisse, quum tamen referat potentiam illam maximam Romanorum. Sunt etiam ibi parui cellae quasi nouae, opere fortissimo concameratae, quarum quaelibet habet unum ostium ad alteram apertum, ita ut ex una in alteram quilibet progredi possit. Et sunt tam multae, ut si quispiam sine lumine intrauerit,uiX,vel nunquam exire possit. Et ob hoc Puteolani indigenae vocant illud opus Labyrinthum. Super haec omnia aedificii sunt horti, atque agri constituti, videturq; terra solida esse. Et nisi aliquis loci sit peritus, inueniri non pomini: habent siquidem ingressus arctos vepribus, & sentibus obsitos. Puteolanus puluis vi d. Seneca si aquam attingit, saxum fit. sic e contrario, haec aqua si solidum tangat, haeret, & assigitur. Inde est, quod res proiectae in eundem lacum, commersae in lapides subinde cxtrahuntur . Haec ille. Habetur in Actis Apost.quod beatus Paulus Puteolos venit, unde legitur. Et cum ventuemus Syracusamis mansimus ibi triduo: inde circum legentes deuenimus Rhegium,& post diem unum, flante Austro, secundo die venimus Puteolos, ibi inuentis fratribus, rogati sumus manere apud eos dies se
ptem . Mirum est, quod hodierno die Mulieres in illo oppido non bibant vinum, & si quae biberint, parum pudicar habeantur