장음표시 사용
291쪽
taria sint corpora variaeque proprietates , mirabile est, uisingulis suus inest usus. Canum leporariorum compas aptum ad eam stinctionem e longe diversum venuticorum. Corpusillorum longum &gracile,protem sis cruribus ἱ collo,ut tolutim quasi procurant & comprehendere feras commode queant. Alteri vero g aeri parum e terra elato corpore, quod olfactu haurire vestigatus animasque ferarum deberent. Catus cum dictus sit is, quaegraecis est simum id nomen puto, respondent enim ejusdem sΟ-tientra. tertiae seniria omnia, praesertam oculus Scauris. Oculi quippe noctu sibi ipsis afferunt lucem, ut nycticoracis,aoctuae & ululae. Auris Vero apprime fabrefacta . 040ratus etiam non hebes, cum e longinquo piscium persentiunt halitum. Leonem autem ex incessu, juba, charopis oculis,
amplis plantis & unguibus, lato pectore & vultu majestatis pleno regium animal & magnanimum nosti
Ovem halantis voce & habitu lanos non est dismege divinare mansuetam & aliis natam. ursae, quae pigra &astuta, corpus grave & turp .
Sus,quae prono semper est capite, sic ut rostru non sublevet, de amplo jugulo, majore Ventre, imo, qui totus est venter, cui non agnoscatur sagine natuS. Tygridis, quae furiosa dc praeceps, corpus agile &leve: Sed equus & taurus facile hic ad rura, is ad bellata natus noscentur,si species,& Virgilius 2. Georg. qui d scripsit, accurate obserVentur. Timidos cervos & damas arguit, ait Galenus, Asruriu gracilitas & longitudo. Tales enim ad commo-
292쪽
dum effugium unicὸ videntur accommodati. Subinde vero sunt & musculi ps se inter omnes animantes pra- longi & validi, quasi ad cursum facti. Elephantem tam ingenti mole, sine articulorum, discrimine parvo solum pedi subjecto talo cum leni 2 placida morum natura dicam us,ad ferendum&Gentandum onera Vasta natum 8Sed vulpis,qua ratione prae se fert astum icertusoco capite & quasi refrictis oculis; nempe semper in hoc habitu vafrities est. Quanquam , & lupo suae non desunt technae, sed hic astutiam audaciae conjun tam, Roculis citatioribus, & auribus vigilanter a ectis & fixis egregie palmis notatam habet. Iraridis vero & pall-theris, gracile & oblongum Corpus cum fruCIbUS Oculis &solutis pedibus, pares quoq; animae agitationes di furiales inesse autus apparet. Similiter Sus,qui nihil praeter saginam habet,ut dubium sit ad pastu dum vivit, &ad hominis epulas pos
quam non sua morte perit. Ungues aduncos rostra adunca quibus videns cum celeritate volatus & pernicitate, an hos non intelliges statim essem rapaces parataq; illa organa, ut frε da facile capiatur, distractaq; ac dilaniata praeo ori pabulum ferant. Ut de quadrupedis autem feci sic volu crium multas formas non explico ob id solum, quod retrahit longitudo. Tantum addo cum Basilio Magno, aliam esse his, quae frugibus contentae sunt, aliam his, quae Omnino promiscua gaudent esca. Sed ad pisces Venio LPiscatrici quis non enormi ingluvie ac stoma cho agnoscat ad depraedandum naturam pugnacem
gallum, scorpium, α aculeatos alios plusculos
293쪽
. Ita Verum apparet ex peculiari corporis forma suam statim adstrui brutorum omnium morem & proprietatem. Sed specierum cum exposuerimus usus, universorum non omittendus, cur prona sint in terra&0re converso. Consenserunt omnes id formae situsque esse ad cibi captum: sed longe amplior est mea semientia. Puro enim hoc spectare ad formae necessitatem, id et ad incessum , lactationem,coitum , pastum potumque. Hactenus jam satis de fabricarum totorumq; proni sit
Jam vero, quod ad particulas spectat, cum versatus sit homo non leviter in Mniver1a animantium historia, tota animi perspicientia discernenda est proprietas Pa tis,cujus indagatur utilitas; illa,inquam,proprietas,quae dicitur compositionis, materia scilicet& forma propria constans, cujus meminisse videtur Gal. in s. Meth. med. c. s. & Aquapend. in lib. de Gula. Simul autem,ue id commode fiat, intelligenda est proprietas,quam nosv0cavimus artem specificam animalis, cujus virtute vel affectione aptum natum est ipsum suas exequi functiones. Adhaec etiam mores proprios quos a temperatura manare censuit Gal. in eo, quod animi mores corporis temperaturam sequantur. Difficile quidem forma ς0gnoscere, quippe rerum ultimas differentias ignotas esse praedicant ubique Philosophi: sed proprias anumantium hinitudines & intimas assiectiones ab accudentibus perpetuis aut jnhaerentibus ratio est venandi certissima. Deinde loci communissimi sunt potestates omnestum generales, tum speciales, quae sunt ; quibus vivit maimal, nutritur, gignit, movetur, sentit, actiones si1bi
294쪽
peculiares edit. Ab his quidem fontibus tum singulis tum interdum etiam omnibus colligere eadem possu mus. Exempla singulorum sine longo sermone, sine multo taedio non est facile nobis assignare; cognoscea. tur haec postmodum in progressu : Interim his jam l. ctis, quae promptius intelliguntur, servient&alia, quacum dissicilius invenientur , in his quidem omnem loborem sustinebimus. Quoniam, inquam, enumerata potestates sunt agendi res objectas, quae sunt videlicet actiones: his instrumenta sive organa serviunt, auctore Galeno 6. de Us. pari. c. 7. vel, ut melius actio fiat, vel se habent tanquam causia,sine qua actio fieri nequit, vel tandem ad horum omnium tutelam , de conservatio nem, & ad dimathiam. Singula haec ut seseldeclarenta memineris primum, Ut genus invenias quaesiitae rei pro prium, hoc est, num ad ditionem pertineat naturalem, vitalem vel animalem. Atq; ubi hoc sit ignotum, vel similium utere adjumento,quem analogismu diximus, vel progressiu viaq;, quae dicitur negativa. Genero jam reperto, si ad istorum aliqua non facile sit usum re Vocare eundem, non omittas ad proprietatem anima- fi rapi a lis vel generis sui referre. Piscium enim, exempli causa, vesiculam , quae sub spina media latitae, sic ad suspendendum in alto corpus & ad natandum senties: argu mentatus scilicet ab his, quae communia sunt piscibus,
sed pelagicis potissimum. Similiter linguae asperitas&scabritudo fetibus tributam dices ob id, quod pilo
sam praedam ore capessere devorareq; natura consue
Illud autem inprimis memineris, quod principio Praemonueram, ut in singulis inveniendis , ita & in his semper
295쪽
semper methodo analytica procedendum. Exempli,siue sis causa sit inquirendum. quam ob rem mulieribus barba denegatarnon enascatur. Abeo,quod est barba & pilus exortus, procedens ad id, unde defectus maxime fit pilorum , quae est materia, inveneris, mulieribus deficere materiam gignendorum in facie pilorum propterea, quod abeat in menstruas purgationes, quae ratio comprobabitur facta rerum istarum ad virum collatione. Neque tamen te turbabit, quod nihilominus naseantur capilli: nam & cutis capitis communis est conditio,& humidis simum est hoc foemellis. Atq; id quidem in homine , qui notioris conditionis est universim. Verum ad rem animantium intelligendam, nosse η debebis prius ipsoriunmores, ut de iisdem judices. UO risi cancellos nescias prodire foras e cochlea, eorum tremae caudae, quae loricata est & unca; usum qui appre- avr '
hendendi atq; adnitendi est , etiam nesciveris,&con- Cancelutrae in hoc autem genus non inepte uteris his, quae habet Galeno 17. de Us pari. I. planius autem Natura rapaeium Se Carnivorarum spectata quis est, qui rostra imeurva non dixerit ad raptum,vel fortasse rectius ad dia laniatum carnium praedandarum ξ Elephantis vero Oh- tortum et νηκον promuscidem nostri dicunt quis non persentiat ad comprehensium retentumq; comprehen- serum , ut vitibus claviculi seu funiculi tortiles adjuncti sunt, ad continendos botros. Similiter vesiculas
spiritu plenas piscibus quis ad suspendendos ipsos in aqua natantes inficieiuni Itaq; recte utriCulos natat rios vocat Riolanus , Scholae anat. p. 326. lege Rondeletium operis de Piscibus initio. Cur c reo
Illud autem cum sit admirabilius , Cercopitheco pi/
296쪽
caudam datam, simiae vero negatam, hac quidem causa certo dixerim, quod simia sessuraeli, homine imitatura, cercopithecus non item. Gallinaginem , quam hic gallinam dicunt arctera, quid praetoream 8 Ηuio oculi, quam maxime suprema corporis & capitis parte locati sunt; ut si lineam ducas per summa capitis, haec omnium extrema sit , adeoqlle mirum est, ut in altum sublevare voluerit natura huic oculorum prospectum. Porro cranium hinc atquOhinc a medio sic extulit, ut medium ipsum veluti stribtum atque imbricatum efffecerit. Cum itaque timodum & cautum sit hoc animal, hoc inspecto facile casesam dixeris, quamobrem ejusmodi oculos nactum fudirit. Semper enim natura consistates & accommodutas corporis formas dat animae, ut Ι.de Usu pari. I. Verum equidem aliam ob causam situm hunc datum oculis avisputos nimirum ob proprietatem victus, qui est ipsi de terra semper suffossus; quoniam igitur in hac
occupatione rostrum occultatur, quaerens escam, uta
hanc prospicere quiret, praestitit, si longinquiores ocilli forent & elati, quam propinqui. Sed revocavit in memoriam Gallinago Tragelaphum, Arabice GaZel, bestiam quadrupedem,quam alit domi Marius Sch1panus, Vir & virtute & doctrina ex.
cultissimus: nactum est id animal inter caeteras corporis partes insigne aurium opificium: Nimirum contra, quam aliis auritis est, natura ad basim huic auris est an gustior, extremo, quod ad coelum spectat, patentior, sed obliquo inferni resectu: interni autem imbricati quidam, quaterni numero canaliculi, qui secundus auriculae longitudinem recta feruntur ad interior Sunt
297쪽
CApuT SEX Tu M. 8llat autem hi conficti natura non ex cartilagine, sed exurgentibus pilis nigrioribus, qui magis deprimuntur,
quo fiunt exteriores, cute semper caetora manente glabra & depili. Idem animal cruribus posticis longioribus, anticis brevioribus & utrisque exilibus, cum prono maxime sit corpore, cervicesque cervi ritu sunt longae, retorquet Ita ad superiora, ut elatis oculis & patulis semper auribus instar ejus, quod attente hauriat advenientes percussus vocis& figuraru,monstret aperte vitς
salutiq; tuae satagere & cavere. Quare quis non agnoscat jam canaliculorum in auribus usumi qui est: videlicet ad ducendas perfecte aeris verberati affectiones ad interna sensoria: A tq; hoc non constat alia via judicium, quam inspecto ex bestiae naturali more ac proprietate . Itaque ex hac prima adversa norma maxima partium usus est notitia, si bene perspicimus. Ad summam haec singularis & promptissima vitta est usus cognoscendi, si proprietatem & naturam animantis noveris. Cum enim animabus natura aCcomodatas&idoneas facultates dederit, &his respondentia instrumenta ad proprias ossicii functiones edendaS,U t 1. de Gener. animal. c. I. Igitur, si priora pernoveris
organorum usus nosse continget.
Post hanc, quae quasi recta via est, & alteram advertes la obliquam & circumductam, tum per se ipsaIT , tum assum piis aliis & negatione seu privatione. Primi generis est, si in corpore parteve aequali discernes inaequale , speciem que comparabis speciei ut processulus quidam angularis & acutus erumpense superiori ordet a ti, bita oculi in avibus, quarum praemagnus est oculus; id Gm sed ad iactu esse comperies sospitatis & firmitatis oculi gracia.
298쪽
Ab actione vero evidenter aliena, id est promuse, dem elephantis, quae modo manus contrahirur&α- tenditur. Sed manus nihilominus non est, dicimus iatrium huic es sie manus, Vid. Gal. IR de Us pare. I. Item aliter, elephanto chm dari cervix producta debueritae attingendam terram , talis quidem non datae supple mentum fuit promuscis ad pa bula capienda. Multorum etiam cognoscuntur usus cognitisquibusdam, a quorum constitutione talia sunt illa, ut Ciconiae, Camelis quia prolixi pedes, prolixa quoqzela
cervix fuit. A negato rectius aut privato,inter syngeaea multa,partis habitu atque usu succedens alter diversus, quomodo comparat cognoscitur.Ut orificiu & meatuS anterior pone caput cochlearum, quae testa undiq; praeterquam antrorsum contegitur inclitus hic cognoscitur, non ob aliam causam, quam quod impedito ise fimo situ meatus anteriorem debuit moliri natura. Hactentis haec ego Severinus meditabar; Tu ver0 methodum hanc & exercitationem compendiosam di ligentius excolas velim , velimque ut artem hanc quam rectissime teneas, Galenum in opere de Usu partium Cas. Η - evolvas,sed non sine Commentariis Clarissimi Viri C, uni era sipari HoTmanni, qui Galenum hoc nostro seculo stre- nod interpretatus est, ut ejusdem Genium, si Pythag0
ricum dogma stet, dicant doctissimi quique.
ZOOTOMIAE DEMOCRIT ERPARS GV ARTA,
Quae est Pragmatica, continens historiam ana
tomicam Varii generis animantium descriptam leonibusque representatam. Commin
299쪽
IX eavitate ossis femoris arietis , iis, sic autem puto A &animantium omnium majorum quadrupedum osse fibre transversiis possite,quae tributet sunt his sciliscet ad continendam probe medullam , lubricam alioquin,&z.
Quadrupedibus,quq solidissimu habent caput, sive
eornutis, sive lumentis, os petrosum est fere solidatum cum cetteris ossibus, non ita quidem aliis, quς tenuec, pathabent. Messenterium iu unoquoque istorum velut rete inter funiculos. Intestina tenuia parte dextra , crassaver5 sinistra. In medullam ossium ingrediuntur aperto forami
Ren dexter ob hepar semper demissior in hominibus. In brutis sinister amplius propender, quia lien illius se demittit, Cabrollius p.43. CDmmunia quaedam animantium, quae ad foetum spectant, Aquap. de Foet. form. p. I . & Fernet. l. I. c. a. ἁ Cic. l. 1. de Finib.
URopygium binis utrinque musculis munitum,
Alter ipsorum movet ad latus propinque, aleelta longinque. Renibus juncti testes ; eam ob causam cito coeunt. Per renes medios perreptant canaliculi oblique positi per quos excernitur eaudidum recrementum Urinae analogum. Mena
300쪽
Membrana carnosa , licet non indequaque exten ta , sed per partes pauculas. Avibus, qua patet aditus ad aures, membranula te. nuisssima & toto corpore in forulum auris internum id. sinuatur, ut hunc undique convestiat. Quam qui decimembranulam si separaveris, veluti sacculum referen tem digitum chirothecae, parum in aditu discissum di. ductumque comperies: Mirum autem,qui is non im.
pediat auditum , sed enim tenuitas corporis pro tym pano est. In avibus sub cute capitis appensus musculus obli que a puppi ad marginem orbitae oculi superiorem de scendens , ut palpebram superiorem attrahat. Avium musculi lati, tenues nisi panniculum carnosum credas cuti subtensi,velut cutem tendant,e0ωmoVeant ad opus, Velut pennaS arrigant.
Avibus omnibus, ut &piscib usquam plurimis c0stulae cum appendicibus. uropygium per tendinosos fines musculorum obliquorum mobile; hoc interius succo quodam albo cremorem referente refertum ad alendas , ut credo pan niculaS.Cauda avibus & quadrupedibus, ut clavus navi. Glandulae collo avium superiores ad contortum , ut credo, facilem.
o Enes piscibus superne, inferne, iis ampli, his modici ad trahendam, ut puto serosam humiditatem; 0 mnibus ferme infimi & utero subditi proximique. Iisdem