장음표시 사용
261쪽
naturae Numen & honestum pulchrumque insit ingenium. Quippe cum naturae operibusjunctum illud praecipue sit, ubi nihil temere viceq; fortuita commi latur, sed alicujus gratia omnia agantur. Finis autem gratia, cujus quicquam vel constat vel conditum est, boni honestique obtinet rationem. At vero si quis caeterorum animantium contemplationem ignobilem abjectamque putat, tam id de se quoque idem ambitrari debet. Non enim fieri potest, ut ea sine magna
abominatione inspiciamus, ex quibus corpus constat humanum , ut sanguinem, carnem, ossa, Venari reliqua sederis ejusdem. Omnino ita censendum, ut qui de quavis corporis parte aut de vase aliquo disputat, non demateria aut ejus materiae gratia doceat, sed formae totius ratione:sicut& cum de sedibus agitur, non de lateribus,non de luco, non de lignis, sed de forma ipsarsi adium docemus. Hactenus Stagirita Philosophus I. pari. an. s. Sed e clarissimis sunt hae bestiolae, quas diuti; de obscurissimis jam dicam, exorsus ab Aloysici 0ranatensi Theologo. Qui cum multa de hoc genere recitarit, non dubitabo equidem post eunde ejusmodi aliqua recensere: Primum autem de musicilla & vineo ssulice, quem quidem quis non admiretur, ut collaudat vinei cui
ipse seeum. Porro capite in planum quempiam, sed α' levem locum defixo circumpassis alis ocissime se convolvit, ut celeri circumactu; interdum uno sub puncto
lucum non mutans, interdum etiam in illo circumrotatu procedens, interdum etiam videris hunc in latus procumbere, & rursus praepeti motu ad eum,quem dia xj, ludum se conVertere.
Sed sunt haec quidem de illorum ingenio studioq;
262쪽
laboris. Nobis cum istorum internam fabricam in spicere animus erit, non deerit etiam locus videndi, Q in apibus siit lingua, mellis qua materiam e floribus apti. ' colligere & mox ore redditum favis adaptare questat ;longa praeter modum , extremo tenus hispida, qualudi quasi vaginulis velut alis contecta. Inspiciemus effannutris resis in Ventre mellis ossiCinam & cellas mirandas, aculeus culei φ in cauda cum musculo tensore & alia complura, quo
rum partem Academia Lynaeorum in mellisibgraphia beatissimo Urbano Papae didata delinearunt , partem
nos in nostra historia describemus. Cernemus etiaa Bombycis in bombyce dentes, quibus mori frondes commandit, & oesophagum, per quem cibus deducitur, ventrem, iaqu o confieitur alimen tu, Viscera & canales,per quos di tribuitur secretum gluten, quod ore redditur & sua yia. auei Cernemus in araneo dentes, duos primores maximos M. z. moX duos alios minores, Ventrem lenta quadam sub
stantia distentum cum ductibus alimenti ac venissativo item principio, quae singula atque alia pleraque in hi cishlia. storia suo loco descripsimus. Postremo cochleariti terrestrem si inspexeris, ligneus profecto lapideusquo sis, ni exclames de summa Dei providentia in effosmando hoc bestiolae miraculo, cui sunt pertentatoreso oculi, dentes, oelophagus, venter, intestina, mons '' phthalmum, lien, hepari cor, pulmo, uterus, nevorun
multiplex plexus, lapilli duo, sub his obelisci formab, pedum nova forma, sed de his nos l. 4. latilis in historia. - - λb his transientes ad muscam licet hanc Galenus in pscere contempserit, credo equidem diffsum potius lWρῆUM . intuebimur ejus proboscidem sub rostro velut elophanto su bjectam, ab imo tubae extremo gracilescen
263쪽
tem,interne cavam , quam de sua quasi vagina exertam liquoribus humidisque corporibus applicat, ut succum attrahat & se connutriat. Post haec quid dicemus ad pulicem, qui capite inta Pulicum terram prono posterioribus duobus pedibus , qui Ions ' 'sissimi iunt, & pro anterioribus & pro toto corpore in plano ςque subnixis,celeri quodam ad latera quasi quaς lupriem isto, vi statim sere luit in caput & ad longa , spatia distat, non aliter, quam gryllus consuevit. Rideat igitur quantumvis Aristophanes Philosophicam, et
hanc observandi curiositatem; ridebimus amplius noS suam in malediCendo procacitatem. Scriptum enim alicubi reliquit M. Aristoteles, accipi nuidem res hujusmodi physicis non pro materia, considerari evolvique pro forma. Itaque si muscas Caesar aliquando venabatur, excusari potest, id si quidem non venandarum ipsarum, sed negotii nanciscendi gratia faciebat. Illud igitur si probetur Caesaris, si Myagrum muscarum Dea Romani rerum Domini fecere , sicut Grapaldus ait lib. I c. 3. p. X. quod Dei haec arcana propterea scrutemur' Sed ridemus nihilominus ista t ego te ridentem, si Phulosophus non es, non miror; imo ad hunc indicem cognovero , te nihil philosophari, nisi cum vulgo , id est, desipere : Literis autem imbutus si rideas, vide, quam deridendus sis uno ipso risu. Quod enim si pediculo vudens esse spirandi organa, arterias, inquam, & co ipsuin, sed haec quidem sic vera simi, ut si inficians perspicillum microscopium adhibueris, negare non pes Quam valde igitur falsus Arist. oc Peripatetici priores, posteriores, sive Medici, si ve non Medici, qui nul- z.ώδε,6,2lum spirabile animes sine pulmone & nulIum Vere e
264쪽
angue cor habere , Si insecta non spirare dixerunci :quoniam visceri interiori nexus 1pirabilis non esset,sc. ut ait Plinius, apud quem Virum quam numerosa quo stionum series ex his exoriri dicitur ; in his omnibus mire falluntur hi physici, qui minimoru inspectionem injuste spretam non attigere. In his igitur cum tot 2 tanta lateant miracula, tam prope ineffabilia insintai. turae mysteria,quid non Auctorem summis nos semper extollamus laudibus i aut quid silentio saltem noave. neremuri cui soli cunctorum, quae in Coelo terrisque feliciter eveniun t, tam certa debetur gloria, quana Aa tis propria est irrigatio, calor ignis, lucis irradiatis.
De Zootomiae in Medicina necessiste, ais
Cum inter omnes constitutum ac prorsus indubita, bile sit, necessariam in arte medica esse humani corporis Anatomen, nemo quidem eruditus negabit, ut, Iillimam ac maxime conducibilem esse Medico caeterorum animantium consectionem : Quod multis alioquin rationib8 probare possis, ac,ssi velis,ab ea exordiri. Primam quidem propter analogiam , quam habent omnia brutorum corpora ad ipsum homine , quamvis alia quidem magis, alia minus; quod declaro primum a priori, mox a posteriori. Certum est hominem, ut Philosophi dixerunta, quantum ad genus, sub quo est, nihil discreparea speciebus omnibus animalis; sola autem specifica differentia est quae communitatem hanc dirimit & distinguit. Cum
265쪽
Cum animal ergo ipse homo sit, praeter id, quod ratio- is 2 1bh.
ne fungitur, ea omnia habeat neceste est , quae commin Femel
niter habet unaquaq; species animalis. Habet autem , II,
communiter omnis species, a qua denominatur, pro- cap. o.
xime animam, quae duplex ipsi est, sensitiva a C vegeta uva, quae functiones plurimas obit, & generales & spe
Asensitiva sensum a vegetativa nutritionem, aUgmentum & propagationem habet. Porro sensus tum Sositiva. internus, tum externus est , cujus utriusq; cum multiplex sit objectum multiplexq; functio: multa etiam addita habet sensitoria; & externorum quidem alia sub fronte lata, alia secus tempora. Internorum Vero aliud, qgod memoriae servit, aliud, quod iudicio, aliud, quod imaginationi. Rursias autem sensum cum habeat , habet Sc appo Appetiti ritum: qui vel prosequendum dictat, quod utile esst,vel bonum apparet, vel fugiendum, quod malum videtur. Ad utrumq; igitur sive sequendum sive declinandum datus est animali motus. pro motu vero conficiendo dati stat musculi, qui ματα apta sunt ad hanc rem instruimenta ; sicut Galenus est author initio libri de Motu muscuIorum. Ad quer
ipsum motum in musculis equendum concurrant omnes fere simplices corporis partes: Nervi, qui facult tem devehant f caro, qua confirmentur,& manentibus ejusdem fibris aliquando in latum, aliquando in longum duCantur ;tendines, per quos motum ciant; venae per quas nutriantur; arteriae,per quasvivanis membranae, per quas alligentur, aut Vestiuntur; cartilagines stligamenta, quae susternantur, adeps, quae morum tu Hii 2 bricen,
266쪽
bricet, ossa, quibus initantur Ze alia deinceps: Atiae singula lustrabis in homine: Analoga ergo,&c.
notativa. Praeterea cum omne animal habeat vegetari mari haec nutritiva atq; augmentativa constat ac generali.
facultate; singulis quidem his propria& apta sum
instru menta, sive organa propria. Disi . Ad nutritionem quidem primum os fuit ei & dea.tes, quibus moliantur cibia, lingua, quae conduceret ; si,sephagus, per quem transmitterentur, ventriculus, in quo conficerentur; Intestina, quae consectum exsucebrent; meseraicae, quae eXsuccatum extraherenti porta,quq manuduceret ad hepar s hepar vero ipsum,quod iasanguinem verteret; versum autem quae eXpurgareat, lien, renes, vesica fellis; expurgatum quae mox deferrent, venae totum inde corpus irrigantes ac nutrientes; denique &quae ciborum recrementa reciperent traducerentqueuntestina, qu ae potus residuum deferreat, urinae canales ad urinariam vesicam, atque alia deae. ceps, quae prudens omitto. Gen ima Ad propagationem vero opus erat paterno semi ne maternoque sanguine; Illo quidem ut opifice, hoc vero u ti materia. Enimvero semen multas patitur inmtationes ; praeparatur, concoquitur, e rmatur, defertur, conservatur in proprio quodam loco, ab hoc deinde mittitur & in alio rursus ad procreandum recipitur. Quibus omnibus sua sunt vasa atque instrumenta ab his denominata; praeparantia, concoquentia, effose mantia, deferentia, conservantia, emittentia, recipiemtia deinceps. Ex his praeterea cum metus sequaturi, conceptio, conformatio, nutritio, Vita, motus&pa
267쪽
Ad haec quidem singula sua sunt a natura instituta
organa, quae piget nunc enumerare, respondentia omnia corporis humani partibus.Quid igitur nunc nDnne maximam ex variis brutorum consoctionibus habet lucem quisquis humanam lustraturus est fabr1cam 7 Confirmatur rursus& hac ratione; Namque per-α Ra ab spicuum e num eundemque esse opificem animanitum omnium, sive quidem natura sit, sive Deus, situ b is intelligentia, sive calor, & spiritus, sive anima,quam dita misit δενε sunt, mundi. Porro quicunque istorum sit procrea tur hominum, formavit metrum Sc mensuram omnia um Axioma praeclarum,quod omnes Ρhilosophi comprobarunt. Quapropter cognoscentib' nobis animam dum brutorum fabricam, non obscura eric ea , quae vi situr in homine.
verumenimvero di i quis si homo est propositum subjectum, quod contemplaturi simus, cur aliae brutorum corpora perspicientes, horum compertassistis . partes & accidentia ad hominem denuo referamus 3 Sehu --
profecto satius, & compendiosius 3c rectius futurun est operae pretium, si tantum in homine incumbamus, . docente Philosopho, frustra rem tentari per plura,quq possit habere per pauciora. Ad hoc autem facile re-Φ0nderi potest: pluribus modis, qui spectane omnes ad rationem melioris boni. Quanquam enim per se& primo humana Anato.
Ne medico necessaria sit, qui humanum tantum corpus tractat; nihilominus est quoq; necessaria per acci-22 ζῶ
dens aliorum animalium inspectio, cum commoda af ad vivorsi ierat multa expediatque plurima, quae obstant diuntque: Inter caetera autem id inprimis Lootomiae dam.
268쪽
lavet, quod brutorum carpora ViVa pariter &M0 tua secare licet. Item inspicere uterum tempore laeta,rionis, quae vetita quippe sunt in homine. Capram ute ro gerentem Galen us vivam secuit. lib. 6. Epidem .Rj I ivstm ol. Anthr. pag. 64. refert. Cum autem optimi Salirh0ribus & Celso mortuorum horum inspectio non satis faciae atq; improbetur: propterea quod mortuorunpositura, color, figura, m agaitudo, ordo,durities, m0
lities , lzevor & contactus , processus deinde & reo bis ve quod inseritur alteri, sive quod alterius partem is se recipit, non idem est, neque silmiliter se habet, sita in vivis : horum quidem notitiam comparare postil. V mus sola ratione Lootomiae. Etenim si qua viventiun& mortuorum hominum dissimilitudo in predictisest
facile haec eadem in viventibus & mortuis, quae secen tur brutis dignosci possunt. . Interim quoq; conjectu ra eadem analogiae nonnihil in collatione mortuorum hominum,& viventium brutor si adjuvare nos potest ' Dixi quidem expeditam esse vivorum & mortuorvae Analom en : sed contra se habet in homine, cujus qui dem vivi dissectio, etsi nocentis, immanitas est; mor Meminit . tui Vero neq; per leges conceditur perpetuo secti0:e imo ubi per leges liceat, non tamen per ipsam m-
Ossib.ρ a 3.eturam, quae cantopere abhorret aversaturque assidue
An brvin manibus contrectare oculisque inspicere hominii morticinas, ut haec praecipua causa sit,credo, quod Ana tome fere obsisteta sit hoc tempore nostro,aliis vero se culis magna semper cum difficultate processerit, cuntamen adeo necessaria sit in Medicina; ut nihil ea moin Copia .gis aut prius requiratur. Ad alias quoq; commodita res Zootomiae refertur copia, quae ubique locorum Sposse-
269쪽
perpetuo nobis suppetere potest ex ipsisbrutis, sic ut otium cum majori fructu transigere non possimus. Hae susit adversus analogiam obseetiones distatutae. Alia nunc sequitur, quod non adeo perpetua vel constanc fimilitudo est quin magna inter im sit dissimilitudo atque di ver sitas. denim dicatquis ad hominem, brutum 'verum diluitur. N. quod quamvis intersit aliquaiifferentia in aliquot accidentibus , ut m partibus seu sui motuiq; destiniatis, tamen haec eadem possunt nosc0nducere ad cognoscendam & comprehendendam hominis fabricam mul to maxime: opposita enim jurata p0lita, inquit ille, magis distinguuntur: Sic Galenus iiiversa animantium genera secuit, ut illarum differemfas ad invicem observa ei. RiplanuSAnthrop. p. 6 I. PrCterea simile duplex: quod nulla conditione differt ab altero par id verius dicetur ut duo oculiCastorPollux: simile secundum magis aut minus, Riolanus lib. de Ossib. p. o8. His adde, quod duplex est notitia cujusq; retialtera cum apprehenditur res intra habitum suae essendae vel naturete, videlicet citra alterius rei comparatio- siem & relationem. Altera cognitio est, cum concepta res refertur in partibus ejus lem cognitionis ad alteram , atque e X Umtriusq; collatione nascitur quaesitanotitia. Porro notutia prior, quae est in propria rei natura, dissicilis est ob imbecillitatem intellectus nostri, qui in cognosCendo
semper imitur norma, & ignotum eruit ex noto, Ut qui natura est discursiva dc ratiocinativa , sed cognitio alae ra facilior est ; quando, ut dixi, ex notioribus progredis
Adhuc autem necessaria videtur esse Medico Loota VPH. -
270쪽
tomia ad exercitationem 3c ad tentandum Quantu enim ad exercitationem, audi,quid Galaib.3. de Coae med. per genera cap. a. moneat ; si frequenter, inquit in sim iis cujusq; partis situm & magnitudinem inspertiris, in humano corpore singula statim invenies, alio quin si inexercitatus accedas, non plus inde proficies' quam Medici , qui in bello Germanico barbaroruati
corpora dissecantes ea tantum didicerunt, quae coqui intelligunt. Item lib. 3. Adminis anatom. c. s fusis, Eo magis autem necessaria est Loo tomiae exercitatis, quod exiguitas, quae ex imperfectis animantibus affer. m. I, .mistur, acuit ingenium. Postremo magno cum Medicita
cuendo. commodo multos animantium morbos comperies, stis, ,2 eos quidem occultos ὁc raros, quos ad hominem facile
periendisia referre poteris. Quam Vis enim ex accidenti hoc Ap tome adjumentum afferat, tamen non nasii ab ea pellici
is eis potest. Sic etiam utilis est ad inveniendas nonnullas'
partistiti, brutorum internas particulas, usui Medicinae pr0ficu. me icq as , quae alioquin exiguitate vel novitate reperiri facile nequeunt, non omnibus obviae. Porro cum muliti& magna Sextus Philosophus proponat ex animamia particulis remedia ad morbos plurimos, credis te facile eas adinventuru,nisi & tu sis Lootomiae peritus. Quath rinio tum vero ad tentandum namq; diversum hoc caput. o. φω priore facio) quoties accidat, ut partem quampiam ias datiis homine inVenire non queas, Vel quod implexa , 'dρνο odi δε- quod alias non ostensa fuerit; hanc eandem partem iat Miso , bruto Vestigare, ac pertinaci assiduoq; labore compet, ore de u- re licebit. Quemadmodum & mihi accidit hoc adit ' i' no, qui cum internae auris ossicula omnia in hominυ