장음표시 사용
151쪽
tom. 2.part. 8. quaest. I 3. Et licet ii jus Experimenti inventionem alius sibi vendicet, edito ea de re libello; certo tamen mihi constat verba haec refert ex Xirehero) primum a Tomiaeello nobili Μagni Ducis Hetruriae Mathematico, detectum; Quam &postmodum ante quadriennium Sereniff. Cardinalis Toan. Carol. -- dices eidem Xirchero omnium primo Romae , pro singulari sita in eum benevolentia, exhibere dignatus fuit , cum ad ipsum honoris
causa una cum P. Leone Sanctio, studiorum in Collegio Romano tunc Praesecto , accessit. Eundem Torri- cellum Experimenti A uiliorem agno
scit Mersennus. Alibi vero Experimentum illud tradit idem Scottus in Italia primum ab Evangelista Ton iste A., deinde in Polonia j Valeriano Magno repertum & promulgatum ac inter alios qui idipsum scriptis venti- Erunt refert ipsum Valerianu=n Magnum, Emβπuelim Magnanum, Chy
152쪽
& ATTRACTIONE. I uesdraeum, aliosque. Experimentum autem in hunc modum describit D. Scottus etiam dep, figura. Tubus vitreus altera e tremitate in ampullam seu phialam sphaeroidem protuberans atque -- pervius , per alterius extremitatis p tens orificium argento vivo repletur;
appositoque digito ad idem orificium
nequid Μercurii effluat, neve aeriS. quid ingrediatur invertitur, immemgiturque in patinam seu vas quo piam , argento Vivo aliquousque , &aqua stiperaffusa repletum. Immerseitaque intra Aquam & Mercurium in vase contentum, tubo ita clause digitus amovetur ab orificio, ubi mox Mercurius in tubo contentus laxatis
quasi habenis descendit primum, deinde aliquantum adscendit, tum it rum aliquantum descendit adscend1 que, sed minus semper, donec it ratis hujusmodi veluti librationibus quibusdam semper minoribus atque
minoribus tandem in inferiore tubi
153쪽
parte quiescat, elevatus aliquousque lupra aliud argentum vivum in vase contentum , relicta superiore ampulla cum tubi parte vicina, non i
p tum Mercurio destituta, sed . l
quovis etiam alio corpore quod no- ltari possit. 1 Vise hoc , auditoque Experia
mento, inquit D. Scottis, nonnulli ex Neotericis Philo phastris quos no- 'vitatis studio incitatos, & κενοδοξίας vento inflatos nominat Part. I. Protheoria I. f. s. quibus volupe est, i 'quit, nova quotidie cudere dogmata, & AntiquQrum commenta convelis re, clamitabant procaciter spacium insuperiori tubi parte, Mercurio destia tutum, esse vere ac proprie omnique prorsus corpore destitu-- tum cum fieri non possit, ut in- terim aliud corpus in descendentis Mercurii locum substitui potuerit. Hinc vesuti inselentes & importuni iactatores triumphum ante vieto - l
154쪽
tantum in Philosephia absurda, sed& in fide orthodoxa periculosa, ut dum locatum sine loco si nempe in illa ampulla corpus quodcunque sumspensum sit, accidentia sine subj Ao naturaliter subsistere posse jacilia tant ; nec defuit, inquit, qui diaceret , oculari demonstratione evum hoc Experimento comprων bari.
Alii tamen , inquit porro, meli ris notae Philosephi negant in praedicto tubi spatio esse vere Vacuum, idque variis probant rationibus a que Experimentis. Omnium pulupulcherrimum ingeniosissimumque videtur esse illud, quod suadente P. Athanasio Rirehero, exhibuit Romae Gaspar Bertus, Romanus, Vir Nobilis &in Physicis Mathematicisque solide doctus, singularsique in Experimentis capiendis Elertiae , ut cunitestatur P. NisoL Zucehim, . quorum utrique familiarissimus fuit
Bcitus.Is cum audiset,nonnullos non
155쪽
138 DE VACUO ex praedicto selum Experimento, sed
etiam ex eo probare dari vacuum, sautem ad breve tempus, inter corpora, quod aqua intra tubos ultra certam mensuram elevata sisti non posset, ' quin ex apertis inferius deflueret, nurulo interim ex superioribus illorum partibus corpore ad replendum i cum aqua destitutum succedente, inferioribus auu . defluente occupatis;
Tubum in majori multo, quam illi
exposcerent, longitudine plumbeum erexit in aedibus suis. Centum is pedum erat in longitudine , & digitici lintne , aci supremum domus solvium pertingens, ea sorma, quam silpra exposuimus. In superiori hujus tubi extremo phialam primo aeneam, deinde vitream insignis crassitudinis,& studio in hunc gnem conflatum, imposuit, tali industria tubi collo
coagmentatum, talique ingenio m nitum, ut omnis aeri esset ad eum interclusus aditus. Intra Vero phia-am, suggerente Airchero, campanum lama
156쪽
Iam, una cum ferreo Malleolo, lateribus phialae ea dexteritate inseruit, ut malleolus ferreus magnete ab extra attraetus , elmatusque , & mox a magnete retracto liber, proprio pondere campanulae illideretur, ac sentim ederet. Inseriorem vero tubi partem epistomio seu aenea clavi volubili monivit. Comparatis omnibus ad Experimentum capiendum requisitis, tubi extremum orificium, epistomio m nitum , dolio aqua semipleno immusit, tumque tubum una cum phial
replevit aquis, facto in phialae vertice foramine, quod postmodvin diligentissime clausum singulari artes anno solidavit. Tum cuneo serreo Epistomium aperuit, viamque secit aquae tubi, ut libere posset ex illo in subjectum vas defluere. Et Vero, Ut assurgens in vase subjecto aqua indicavit, defluxit quantum intra tubum perstitit , patente licet ad multum
tempus eadem Via, quae postea, revoluta clavi,iterum conclusa est. Tum
157쪽
r o DA VACUO. vero admoto Magnete ad superiorem phialam vitream e regione malleoli1errei, malleolus allectrus,& remoto demissus est ; a quo percussa campa . nula limpidissimum edidit senum, ab omnibus Experimenti spectatoribus audithun. Sic subo utrinque pyO . clause per noctem relicto, mane clavi
a mea it m convesu iterum aper
est aquae via: Verum non QIum ni Bl amplius ex ea dimisit tubus, sed ex pridie dimissa res,buit. Iteratum c ramViris eruditis Experimentum fuit saepius, eodem semper silccessu quos intersuit Raphata Ma fottiu Math
maticus aoctillimus, a quo totam rei
se iem oretenus se intellexisse refert Scottus) quod & P. Zuechius Florentiam ad amicum pericripsit, & suo de Philosephia nova Μecnanica libro, loco supra citato, insti uit, ubi solia dissime illud, sicut & praecedens de argento vivo, examinat; quod & P. Casaim supra citatus facit libello fingulari atque eruditissimo : apud
158쪽
DE VACUO x et quos, inquit, multa alia & hocce selidiora invenies Argumenta contra Vacui assertores ex praedicto E
Perimento. Interim certum est, inquit porro, in tubi parte ab argento M aqua destituta, vacuum non fuistri quandoquidem sonus per spatium iulud propagatus fuit, quod in vacuo fieri non potuisset. GCommendat deniqueD.Scottus doctisSimam de priori Expetimento Diatribam P. Miaebioris Cornini, in Herbipotensi SocietatisJesu ut v cant , Universitate Theologiae Pr
sesseris in Cursu Philosephico.
EPICRIS IS A. H DRobo Iudicium Eruditissimi Viti D.
L Gash. Scotti circa prius Eruperime tum , quatenus illo ipso nequaquam dari verum Vacuum contendit: quod idem abundὸ arisbis Disquisitione pracia ostensum contra Pecquetum, qui idem experimentum pro demonstrando obtrudebat: Improbo tamen, quod Antiquorum commentae pris
159쪽
norma vel itatis habere videatur, a qua rece dere nefas sit. Nova certe saepiustule cudenda dogmata, ubi vetera veritati minus co grua deprehenduntur : nec ob relligionem ac cultum quo Veteres suspicimus, ab ulteriore veritatis investigatione abstinendum
est. Id quoque displicuit, quod illico ob ea, quae forte in Pnilosophia dubia, quin m. 'sa atque absurda, traduntur a Philosophis ; fidei orthodoxae perieulum imminere existimet. Nimis lubrica illa fides,uae tam lubrico fundamento innititur. Nostra fides eum uiueὸ Scripturae Maπνευς' innitatur adeoque immutabili veritate divina sumta sit , nullis erroneis Philosephorum dogmatis, vel hominum quibuscunque ab-Hrditatibus turbatur, immota semper i ruein se constans, quocunque tandem ad Philo-
sophiam intentus animus nutet. Interim si vel in illo commentitio vacuo , ceu Vercvacuo supposito,corpus quodcunqVe suspensim haereat, non magis inconveniens erit Iucatum illic syne Deo censeri, quam cum vel secundum ipsem Aristonum totus Mundus sine loco esse statuitur, quando Mundum non nisi per partes in loco esse contendit,utpote cum extra mundum nullum esse corpus statuat, adeoque nec seperficiem seu
terminum corporis Mundum ambientis unde idem extra Mundum nec locum esse nec macuum contendit. Prudenter autem Vir
Clariss agnoscit aecidentiasne subsecto natu
160쪽
pernaturaliter quidem S cum enim contradictoriorum alterum sit em, alterum nonem;utique qui utrum que contradictoriorum cadere sub potentiam divinam contendit, ille Deo omnipotenti impotentiam attribuit. Hoc nolent in illa sua horrenda Metamosphosi, quam Transsubsantiationem vocant, Pontificii, ne ab orthodoxa fide per chimae rae ejusmodi conceptus, tum rationi imia perceptibiles, tum fidei sundamentis repugnantes , tam imprudenter desciscant.
Caetenim, quonam corpore, ac quo modo , tubus superiore sui parte Mercurio vel Aqua in subjectum vas defluentibus dum
exhauritur, interim repleatur, ex iis quae superiori Disquifitione contra Pecquetum . exposuimus, sat superque liquet. Consideratione dignum est, qua ratione contigerit,' quod in Experimento Berni tubus postridie aperta via, nonnihil reserbuerit ex aqua pridie e tubo dimissa Rationem hanc esse puto, quod prae continuo nisu naturali , quo aer intra tubum contentus ob gravitatem aquae deorsum nitentis ultra naturae suae modum distentus seu rarefactus, ad contractionis statum naturalem tendebat , adegque aetheream sive igneam substantiam sulet particulis intersusam propellere annitebatur, ac quo interim aer quoque ipse exterior ob aethereae substantie intra tubum ingressum constipatior redditus, ad expansio