장음표시 사용
181쪽
bullularum adscendentium lucidi radar, ac quasi flammulae sursim vergentes ; ac quod particulas quasdam aquae ascendens aether in bullulas expandat, iisque seipsum invotivat , hinc lateri vasis quasi uniones minuti haerent, donec bullulae rumpantur confluento humido deorsiim , ipseque aethere incluso invisibiliter se diffundente. Inter vero dum aqua e Recipiente in Cacabum
aere evacuatum delabitur, una cum aethere per aquam sursum Vergente, emigrant quoque particuli e aeriae, particulis aqueis ut naturaliter fieri solat ob aquae porositatem Jinterceptae , ex aqua sersum, ipsique arthense miscent, ac in Recipiente rarescunt: qui aerearum particularum ex ipsa aqua astem sus, dum particulis aqueis circum se motus atque expansis implicanmr,consimiliter bub. lulas ascendentes, ac Recipientis parietibus
adhaerelcentes, repraesentant. Diutius autem ejusmodi aqviae in Cacabum descensus protrahitur, nec intra horam unam absolvitur, quod aqua, utut sua gravitate nitens deorsem, in tantum tamen suspensa maneat, in quantum non subit aliud corpus in locum qui relinquitur ; airnterim aether, qui pedse neutiquam ultro sersum annititur, non
nisi assurgit, ad aquearum Particularum non nisi sensim defluentium spatiola adimplen- da. Cur autem in Recipientem hoc modo
evacuatum, aqua non tanta copia irruperit , atque cum per antliam aqua fuit extracta
uti modo praecedente hanc esse rationem
182쪽
existimo, quod forte cacabus non ita plane
merit aere evacuatuS, ut alias extremo mo
limine adhibito potuisset; residuus autem ille in 'cabo aer per aquam delabentem imprimis ascendit in Recipientem, nec potuit cohiberi quin supra aquam eniteretur, aethere duntaxat residuum spatii, in quod nullus aer subit, replente : Hic ergo e Cacabo in Recipientem admissiis Aer impedivit quo minus major aquae copia potuerit subi-
CΑΡ UT IV. Observata quaedam ex hoc
A D erantiandum Recipiem Lxtem, seu vas vitreum praedictum non unum hominem simc re; sed minimum binis, iisque validis ac lacertosis esse opus, qui antliam trahendo retrudend6que exemceant. Et initio quidem non adeo valido molimine est opus; deinde vero refractarius fit aer, ac Vehementius obsistit; Ac tandem omnem trahentium conatum frustratur, ut
plane a molimine abstinere necesse sit,
183쪽
1M DE VACUO sit, utpote cum pistillum non amplius extrorsum Valeat commoveri. E P Ι C R I S I S E. QVamvis sub initio Acilior contingat pistilli motus; sub fine tamen tanta oboritur difficultas, ut unius hominis, quantum vis robustissimi viribus Recipiens nequa quam possit plane exhauriri: ac forte ne biani quidem siliscere possint,quin aliquid adhuc vel aeris vel aquae in Recipiente relinquatur. Dum autem trabendo retrudendoque
ut cimam loquitur) exercetur antlia, m jor conatus adhibendus est in trahendo quam in retrudendo , quin imo, in progressu operis exiguus admodum labor in retrudendo requiritur, ita ut tandem sita sponte ob. compressionem a corpore ambiente, per expansivum hujusce motum factam, intror sim agatur , ac cum impetu intra antliam resiliat. Sicque, velut labor in trabendo sensim accrescit;ita in retrudendo sensim minui
Sed consideratione dignum est, an post omnimodam exanclationem, cum nimirum nihil omnino amplius vel aeris vel aquae
intus superest ) nulla vi amplius, pistillum
moveri queat, seu nullatenus trahendo educi λ Equidem superius Epicrisi B. obiter innui, rationi comentaneum existere, posse omnino licet non nisi purissimo existente m
184쪽
Recipiente aethere, seu facta omnimoda ae- .ris vel aquae erantiatione, nihil omninus pistillum quadantenus moveri. Etenim, Itantumvis facta ambientis corporis conia ensatione, aliqua tamen si vehementissimus accedat conatus, ulterior condensiatio
fieri pqtest, adeoque pistillum vi silmma utcunque extrorsum moveri : Veruntamen, dum vicis Sm corpus ambiens summopere praeter naturam constipatum, ad naturalemmum statum silmma contentione adnititur,
quantum aetheris per violentam illam pistilli attractionem introducitur, tantundem idemtidem, cessante attractione, renisu ambientis corporis, per expansionis hujusce conatum vehementiorem, repellitur. Quod si vero nimis intensa violentia longius extrahereturpistillum, quam ut ambientia corpora sussicientem aetheris copiam suis particulis inter- . fusi dimitterent, quo interior hiatus posset impleri, necesse foret vel vas ipsum vel antliam rumpi, Natura vacuum omnino repudiante) Id autem nunquam eventurum crediderim ubi Recipiens sphaericae figurae est, ade6que aequaliter premitur, dummodo sensim attractionis violentia intendatur, seu non nimis celeriter pistillum a partibus interioribus abducatur: ac si Recipientem riimpi contingat sub attractionis violentia, id potius eveniet quod inaequaliter partes illius premantur 1 cordore ambiente, ad expansionis liberiorem uatum annitente, cum nempe Recipiens rotundus non est, sive omnimoda
185쪽
moda mandatio facta sit, sive non,quam ut fieri idipsum credendum sit ideo, quod omni laere vel aqua exhausta pistillum amplius lmoveri non queat. De qua re videatur in- setius in Iudicio Autoris cap. Iz.f 9. n. 3. 4.
2. Recipiens postquam dicto imodo erantiatus est, si ad libellam examinetur, deprehenditur esse le
vior quam antequ*m erantiaretur fuerat. Vidit D. Corninm Recipientem, qui 32. circiter mensiiras He
bipotenses capiebat, post ri usinodi
evacuationem, cum aci bilancem appenderetur unciam I. &ιunciae minus ponderare, quam ante macUationem ponderaret. c d si ergo statuencium Aerem penitus per an tiam e vase fuisse evacuatum, de Ae
ris gravitate judicium ferri posse st
, tuunt: st. 32. menseras praedictas aeris aequiponderare Ii- unc. seu Aeris so menseras ejusmodi, aequiponderare 2'junc.
186쪽
admiserim : Nec enim Recipiens ideo levior deprehenditur, quod aere eVacuatuS sit ; nec aere plenus ideo gravior existit, quod contentus in is sio aer pondus adaugeat : Certe aerin aere non gravitat nec levitat; nec propter aerQm contentum gravior erit Recipiens 3o amphoras continens, quam continens amphoram unam, dum in
aere pondus exploratur; quin imo facilius forte seretur deorsiim veluti item facilius movebitur tum sursum tum ad latera ) vas
continens unam duntaxat aeris amphoram, quam continens plures. Interim caeteris paribus , minus ponderabit Recipiens e quo multum aeris ex antlatum est, quam e quo parum : Nempe Ratio cur minuri ponderet Recepiens evacuatus, petenda est ab habitu-tiidine circumstantis aeris mutata; quo enimis ipse compactior seu densior redditus est ,
eo mimis gravitat pondus idem quam ante dum esset aer ratior seu minus compacttis: Veluti navis onusta minus alte mergitur in aqua marina quam in fluviali Dum ergo
circa Recipientem aere evacuatum Aer ambiens densor compactiorque existit, secundum ante emonstrata) idem Recipientis pondus, lanci impositum, aerem densiorem sibi circuria stantem minus deprimit, quam
ante exantiationem deprimeret rariorem ;at interim lanx altera ad bilancem opposita , in aere versatur non aeque compacto , atque
is est qui proxime Recipientem circumstat, quare validius aequali pondere deprimitur. H Non
187쪽
Non autem duntaxat deorsum dissicilius imovetur Recipiens aere evacuatus, ut ita llevior esse videatur; sed etiam revera dissi citius sursum potest moveri, propter eandem ratioraem, nempe ob aerem compactiorem, unde & idem Recipiens post aerem evacua tum gravior sinus posset videri: sic & dissi- icilius movetur ad latera propter causam ean
inium aperiatur tanto impetu Rerexternus irruere in illum dicitur, ut hominem etiam ex opposito prope stantem una rapere possit. Nomina,
tum sibi esse in Aula Herbipotensi
Virum notum reserunt D. D. Com lnaem & Scottus, qui ctim propius a staret, quando Epistomium Reciapientis ante evacuati recludebatur, .coactus fuerit adstantium opem implorare, ut se tenerent, nc ab aeris a Recipiente rapti violentia vim pate- iretur: Alium refert uterque apertum ossuum satis eminus addit Scottus)admovisse, & confestim deficiente
spiritu quod Recipiens illum ad se
188쪽
DE VACUO. III raperet,) pene corruisse exanimem , ut manibus, signtim quo se amove
rent , dare coactus fuerit ipse ad discedendum impotens factus De alio relatum, digitum orificio Recia
pientis cum admoveret, eo tempore , quo laxato epistomio aerem de novo stabeuntem admittebat, ingen- tem sensisse dolorem , quod cutis cum carne pene divelleretur. Ε P I C R I S I S G.
ΙLla aeris in Recipientem evacuatum violenta irruptio non contingit simpliciter ob aeris ambientis gravitatem, ut suo lo - co plenius a nobis dicetur: sed & quod ae- ris particulae in praeteriaurali condensationis statu constitutae, quasi insito Elatere vibrent sese, atque expansionem sui faciant. Equidem Aeri respectu ipsius aethereae substantiae non derogamus suam gravitatem ,
qua in vortice sim iublunari nimirum ) ad
centrum gravitatis squoda- centrum ter- Zrae est comitatur, gravioribus corporibus perpetuo propius ia centrum ipsum graviatate insta vergentibus. sicque dum communis quidam Aeris totius , ceu in vortice agitati, nisis contingit versus centrum terrae, ac partium illius omnium connisiis ad se n- Η Σ vicem,
189쪽
vicem, quo quid aere tenuius exist. nempe aetherea substantia, propellitur sursiim , ii
quantum aeris particulis non intersunditur , naturalia earundem spatiola adimplens i ii lique aetherea substantia in ma)orem molem congesta intra Recipientem, commorari ibidem, dato aeri miioitu, minime potest ,
propter communem aeris pressuram, qua totus ad centrum gravitatis annititur, ac connituntur, ut diximus, ad se invicem partes :E que communi aeris pressura hic ipse a qi1ὸ. surrum us ad latera atque deorim irrumpit, dummodo Recipientis epistomium aperia tur. At interim nequaquam gravitate sua propria id aeris imimpit, quod aetherem ex ipso Recipiente expellit, atque in ejus locum niccedit : Si enim acri irrumpentis gravia , tali, ceu pressi ab aere incumbente, ut adscribenda talis irruptio, qtu fit quod manu subjecta, ante epistomium apertum, non de prehendatar gravime Ucluti aqua ultra communem superficiem, seu in aeris regionem,elevata revera gravitare deprehenditur: Certe aer in aere nec gravitat nec levitat, ut antea diximus r veluti nec aqua in aqua.
Contingit ergo talis irruptio quidem partim quod aeris moles univeria, quae nempe terrarum orbi circumfusa gravitet in suo vomtice, ad centrum connitens, ipso illo connisi Partium silartim aequabilitatem affectet, ni a causa externa impediatur , sicque partes o- .mneSad se mutuo connitantur ; feci S partim contingit irruptio talis, qua quidem Vio lenta
190쪽
lenta existit, ob aeris ambientis praeviam condensationem , vi exantiationis obortam, ob quam sese aer, ceu insito elatere, expandere conatur ac statum naturalem recuperare. Dum vero partes epistomio proxima primum erumpunt, simulque a subsequenti-Dus vibrativo motu, seu elastico conatu, Validius propelluntur, continiit & ipsas subsequentes majori celeritate moveri; lSque motus consecutione ad partes remotiores per
tingit, ut ad aliquod ab Epistomio interva tum haud difficulter deprenendatur.
q. Hoc notatu dignum: Admis sa aqua in Recipientem post, quam Aer ex eodem mantiatuS est, pro pemodum totum repleri aqua : ut nempe in Recipientem qui caperet mensuras 17. ingressae sint mensurae aquae a reliquum spatium superna ab aqua immune & aeris plenUm re manserit; alias in Recipiente minori , vel in eodem , ut haoet Comaeus, vix spatium, quod avellana nuX repleret , mansisse aqua vacuum ) V rum, ubi aqua immittitur,postquam aqua exantiata suit, majus spatium aqua repletum intus remanere. Quin