Disquisitio physicomathematica, gemina, de vacuo itemque de attractione quibus probatur, nullum in rerum natura dari, vel posse dari vacuum; ipsaque experimenta variorum, ... Autore Antonio Deusingio ..

161쪽

nis liberiorem statum contendebat, adeo-' 'ue aetheream substantiam prolectabat, quod , inquam , prae continuo illo nisu natura sensim vegetior reddita suerit,ut propius quodammodo ad naturalem suum statum reverteretur , sicque aqua pro explendo hiatu quem ante omnia nequaquam admittit Natur a vacuo ipso contradictionem in sita notione implicante, se . trinam dimensionem

sine subjedio ) coacta fuerit denuo altius

emergere.Sane Omnis a quae mere naturalis est, continuo actu intengitur ni impedimenta interveniant, secus atque in functionibus animalibus contingitis ita gravium deorsum vergentium lapsus continue intenditur seu velocior redditur, cujus rei rationem evidentem reddidi in Neatr.Nat. univ.p-rt. 3αθ. s. quast..Dissert. Mathemat. de vero system. Mundi. pari. 4. e. Si in tubo illo Berti evacuato', vere euum fuisset, non modo non potuisset

sonus per illud spatium vacuum propagari; sed nec vis Magnetis per idem Vacuum potuisset ad malleolum pertingere: quin imo ,

malleolus ipse vi magnetis sublatus, nequaquam sita sponte, amoto magnete, decidisset in campanulam, utpote qui in vacuo gravitare nequaquam potuisset. Ne jam dicam in vacuo nullum posse fieri motum, naturalem, quodjuxta mentem Aristotelis, contra plerosquε illius interpretes , ipsosque Peripateticos pene omnes, solidissime ae

162쪽

geometrice demonstravi in Heatr. Nar universal. pari. s. dis'. s. quas. s. N Dissere Matrim. de Φeruitem. mund. pari. cit.

vum Magdeburgicum , Movacuum aliqui stabilire, a-

Ita evertere conantur. A D. Gassare Scotto Mechanicis *draulic meumatisis subnexum, cum Variorum doctorum

Virorum judiciis.

ALiud machinamentum, trio

re utoperosius, ita longe ingeniosius prosert D. Scottus, cujus Auctorem resert Praenobilem& Amplissimum D.Ottonem Gericle, Patricium & Reipublicae Μagdinum gensis Consulem, ejusdemque ad uni versales Pacis Tractatus Μonasterii &Osnabrugi Legatum: qui ipsam Machinam a se excogitatam, obtulerit Ratissionae in Comitiis Imperialibus G Lm

163쪽

DA VACUO Eminentissimo Principi Johan,i l Archi viscopo Μoguntino,& Herbipotenti Episeopo, qui eam in Arce sua Herbipotensi asservat; iubi ipse D. Scolim non semel, eodem Eminentissim' .Ρrincipe praesente,

artificium totum viderit, examin rit, scr1ptis inandarit, Viris literatis Romae & alyricommunicarit, & e rum judicium exquisierit; inter quos

nullus sit qui Auctoris ingenium non laudet Esse qui huj usmodi Machinamento Vacuum quod hactenus phantasma fuit, ut loquityr, sive tentasse, sive sperasse, obsistente invulnerabili , Vel ab An lo, plenit dine Naturae,) omnibus modis evi

cere tentant ; aliOS Vero autumare

non alio efficacius quam hoc ipsin perimento eliminari id posse. Machianam ipse, qua Verbis, qua figura, de- lpingit; pugnantium utrinqueArg menta affert,j udicemLectorem com l. stituit, si modo nulla praeoccupatus lopinione acceserit.

164쪽

DA VACuo. I 'Nos Verbis saltem Μachinamentum omne evidenter adumbrabimus, quantum disquisitio de maeuo poscet; aesita Variorum, atque Responsa, tum Autoris ipsius, tum aliorum , ac contemplationes Philosophicas circa idem , paucis quantum fieri poterit, ex ipsius D. Scotti descriptione colligemus atque in Osedinem redigemus : Novumque Judicium de re tota passim exprim mus , idemque aliorum Eruditor iVirorum, veritatis amantium Jud, ciis submittemus.

CAPUT LURIachinae fructura, atque Experimenti modus talis

es, est vitreum, rotundum, informam Recipientis , ut V cant adornatum , eximiae capacit

tis & spissitudinis, collum nabens angustum, cui singulari arte & fimG a mitu

165쪽

1 8 DE VACU mitudine agglutinatum est epist mium orichalcinum seu Heum, v lubilem habens clavem, ut exactis sime claudi possit, ac viciss1m con- lvoluta clave aperiri. Est praeter Antua quam pneumaticam ab es sectu vocat D. Scottus , quoniam extrchendo aeri e vase praeaecto destinata est ) ex orichalco vel aere, incurva , seu ex tubo vel brachio ilongiore & breviore sibi invicem ad angulum serὶ rectum conjunctis concinnata : Huic antliae ad extremum brachithrevioris orificium patet , cui Epistomium Vitri evacua ficium assarium est seu ventile sive lpratisina , quod aeri e vase in an lliam prodeunti transitum largitur, sat revitum eidem in vas ipsem prae cludit: per longioris brachii extre- smum orificium immittitur pistiulum , embolo instructum , cujus manubrio transverso funes seu ligu- l

lae coriaceae illigatae hunt, quo plu- l

166쪽

DE VACuo. I Asribus viris trahi queat : Circa me . dium brachii longioris prominet tubulus minor , orificio patens , per quod aer e vase in antliam attr ctus extrorsiam effunditur ; estque prope hunc exitum intra antliam ipsoma aliud assarium seu ventile ut vocant, quod egressum aeri ex antlia concedit, ingressum verQgat. Anilia ipsi oblique in cuppam ligneam stamisa est , eidem firmissime situ supino innexa , ne

continua pistilli agitatione move tur ; sic vero parte incurva fundo cuppae adhaerescit ut orificio brachii brevioris excipiat episto-mium ipsius vasis evacuandi 1iape ne imminentis. Cum igitur Experimentum reipsa exhibendum est, orificio antliae , vasis lignei su 'do firmissime adstrictae, Recipientis Epistomium inseritus ac contra aeΗs ingressum omni studio

communitur : tumque vas lignoum , in quo antlia firmata est,

G 3 totum

167쪽

totum aqua impletur, ita ut episto-

mium totum una cum claVe immersum sit aquae intra cuppam conten- ltae, quo aer omnino a cistula antliae, squae Vitro evacuando vicina est, ar-

ceatur ac prohibeatur. Deinde convoluta clave aperiunt Epistomium, tumque demum duo homines validi arrepto manubrio cum ejusdem ligaculis 1eci 5Tnibus, pistillum agi tant , trahendo & Intraaeficio, & ae rem universium e Recipiente eVacua re omni satagunt conatu: cum enim pistillum ad se valide trahunt, aperitur assarium, quod Vitri Epiri mio vicinius, existit clausb interim manente assiario altero) sequi turque ita Aer e vitreo Vase, atquct sintra antliam recipitur: at cum pistillum retruditur, clauditur dictum assarium prohibetque aeri intra vas vi- itreum regressum; interea Vero alte rum assarium aperitur, aeremque ab

embolo pressum emi itit, per tubuli praedicti orificium aquae itidem im

168쪽

. DE VACu O. Isrmersum ; cerniturque ipse Aer per bullas ex aqua, quae antliae, superfusa est, emergere. Haec pistilli ag tatio continuatur per duas, tres aut plures horas, pro majori aut minori capacitate vasis , quod aere evacuandum sit. Plura enim fusinodi

vitrea vasa habere, refert D. Scottus, quorum unum mensuras Herbipotenses contineat 32. circiter, alterUm17. tertium et O. quartum b. aut η-

praeter propter. Ac principio quidem sicilem esse aniliae agitationem, ait; paulatim vero crescere dissicultatem extractionis pistilli; tandemque adeo reddi dissicilcm, ut duo robustissimi Juvenes ad sidorem usque adniatcntes, ViX extrahere illud amplius possint , nec prohibere quin sponte relabatin' ad interiora , ac cum impetu & senitu ad partes internas illidatur. Hac igitur ratione eV cuari paulatim Recipiens ajunt, &cum ad dictam extrahendi dissiculi tem ventum est, totum jam intra-

169쪽

111 DE VACuo. 'ctoum esse aerem asserunt, totumque vas esse evacuatum, vet,ut nonnemo

lepide, serio tamen dicitur pronunciare, efatuatum) contendunt. Hinc jam revolsita versat1lI cla , . Hau dunt diligenter epistomium, refiguntque vitrum quod evacuatum putant, ab antlia , & immergunt collum cum epistomio limpidissi- mae aquae ς convolutaque denuo cla-Ve , iterum aperiunt; & ecce magno impetu atque tumultu, stulIientis aquae instar , vel sontis potius copiosissimi e vena terrae erumpentis, i nisit aqua intra vas per collum,

non sine bullis & copiosa spuma, idque paulatim replet. Ac primo quidem , cum Experimentum hoc in Recipiente , seu vitreo Vase 27. mensurarum capaci sumpsissent, i gressae sint mensurae 26i teste D. Scotto) iterum cum idem tentassent cum alio minore Recipien-

te 2 o. circiter mensurarum capace,

adeo repletus is fuit , ut vix sy

tium '

170쪽

tium quod avellana nuX repleret, manserit aqua Vacuum ; quod tamen spatium aer replebat in sphaerulam conglobatus, qui & ad aquae motum huc illuc manifeste discum rebat. Nunquam tamen rem eo deducere potuisse , etiam minore Recipiente adhibito , ut omnem' excluderent aerem , se praesente,

refert commemoratus D. Seotim.

Pauxillum autem id aeris dicebant esse illud, quod in Epistomii coru

lo , ultra clavem nidulare statim in cipit , dum ab antlia refixum vasaci aquam usque, cui immergi d bet, descitur : sperabantque se tu .lud quoque excludere posse, quod& alio tempore se absente factum aD stii, refert D. Scottusis EPICRUSIS B.

I osse ea machina omnem planὸ Aerem

s evast exanclari, vix dubito. At interim Hacuum Verum , seu spatium in quo nullum omnino sit corpu9, ea ratione dari, nequa quam cons*O cum nemente quidem trina r