Orationes quas Franciscus Sanbenedictus ab rhetore suo in nobiles adolescentes ad pronunciandum dispersas collegit

231쪽

diuertere t idii. diffugium vocamus,ab Hypothesi ad thesim, turpe ne, an honestum sit, nihil disputo. certe hederas imiatamur, quae textili sylva parietibus,vel caudi cibus inuehuntur: ac si de sdificinvel trunco male sit, crescedo recedunt , ut refugium sentias,ramos aliorsum deiastinatos de diuortio parietis cogitare . Vtrum tibi accidit Θ spiritusne angustiae, & animae interclusio ; au vero inor causae bonitas P cui ego rargute, Vt

soles . Sed tame quisquis hosti in primo Τno obstitit vestigio,& primas arcis munitiones permisit inscedere, primi cogressus victorem vix unquam in secundo sustinuit . Admittis ergo sine morali philosophia recte geri rempublicam nopo ultro inquit. Mox ego. Quid sin aec philosophiae pars sine dialectica, &naturali stare minime possit Θ confectumne erit illos dumtaxat, qui his etiam philosophiae partibus sunt instructi, magustratibus

232쪽

Matibys es ac Ngno esse idoneos Protisus factum.puta. Civilem hominem meia dico ex altera parte respondere docuit

Arist. quod uterq.hominum morbo S existrudere conetur, Vterq. Valetudinem, ac temperationem quadam adducere, Ute

que curare, ac,si in omnem mali fugam possit, sanare. Sed medicus quidem coris poribus , ciuilis vero animis medicinam facit. An vero mederi corporibus potest medicus, nisi illorum non dicam m e bra, vol partes, sed neruulOSOmneS, agmembranas, subtilissmas fibras, tenuis.

smo S meatus, ac porOS, OmneS, ut ita dicam, atomo S anotomici cultri acie sinagula rimante, ipso oculorum iudicio, nedum mentis cogitatione distinxerit Θcerte non potest . idq. tu etiam nosti, Siste bere. Noueri S etiam non minorem in ciuili homine oportere reperiri notitiam humani animi, eius . virium omnium , siue rationis sint participes, siue illiuS

233쪽

Etsi enim eloquentia V . adeo magnumquid sit, ut nulla illi possit par oratio inueniri: at non illa, quam adolescentes discitis, S profitemini, antequa dialectis

cis , S philosophicis disciplinis pectus,

mentemq. cumulaueritis. Illa enim verae sunt latifundia, unde omnis dicendi seges; amplissimae officinae, unde copiosa supellex; thesauri, unde magni illi, &vere regii sumptus suppeditantur; armamentarium, unde non fulgentia tantum arma, Ssolis oculis bellum inserentia; sed fortia, S pugnantia depromuntur,

argumenta nimiru rem praesentem conficientia, quae aduersarium terreant, sa- tigent, iugulent; no quibus auditori per molles verborum cunas somnus irrepat, aures fractis deliniantur vocibuS , pectus foemineo pumice incalescat. Solai ergo

234쪽

ergo eloquenti quae copiose loquens

sapientia sit, cuius flumina, e philos phiae sontibus corriuentur, quae in admirationem ingenij rapiat, solailaudem apud sapientes consequitur, sola meretur :'ut vi fortasse apud rude vulgus ieiunae linguae sulphurea crepitacula punctum ferant. ut non immerito Diogenes oratorem illum in cauponam inuitau

rit hominum quisquilijs resertam, nem pe in dignu'm tali actore proscentum . Et dubitabis , num vere dixerim philosophiam Vnam ingeniosae iuuentutis theatrum esse, & ex illa dumtaxat ingenij laudem comparari Θ Parum est, quod audisti,verὸ oratorem esse non posse,qui dialectica,&philosophia no sit instrux, cui rei fide faciant omnium oratoru --ces, S, quod maius est, exempla; quod

maximum , momenta rationum e quae omnia, quia nec ignorare poteS , nec diffiteri, ego non in gero. Addo nec Iuris. O 6 consultum

235쪽

γελ . . consultum.addo, nec rei pesilicae moxi e ratorem. Risit ad ho ille,& moxiquam, inquit, multis, S vere magula thoo.Vno ictu iuris lauream deiecisti detiverticos fasces, sceptra de manibus excussistilpP hilosophum agis Θ an Oratorem inflanatem buccas veris iuxta, ac falsis , modin ad rem suam facientibus ἡ Philosophus: cuius est pauca pro causa loqui 3 no1 patronum et cui in qu stu sunt verba, eo maiore,quo plura. Fia itaq-inquit, peruge: S si quidem persuades me iuriscon sultum , di publicarum rerum admini stratorem, qua par est dignitate , e non posse, nisi philosophiam addiscam meipsum Mineruat spondeo, & ianunc in tuam me trado disciplinam . Ego vero spe non dubiae victorita iam laetior . suscipio, inquam facturum id, ad quod prouocas .immo nisi idem reus, ac iudex suasionis suturus e sies, hac super re non dubita siem te primus spusione lacessere

L i ... nam

236쪽

nam nullu9 sum, nis ter hodie reum tacetia pReplico itaq. neminem iuris pauloe consultiorem esse posse , neminem rempublica sapienter administrare, qui, philosophicis disciplinis non sit imbutus il Ordior a postremo. Inter sapientes, ex quorum dictis fides facienda est; statuiPlatonem censendum putas e egS vero , inquit, & quidem primum, prsser tim ubi de rerum publicarum guberna tione fit sermo; nam de republica , de legibus, S legum latione quam multae quam q. admirabilia ad nos transmisitὐ bene est: hic ergo reipublicae gerendae peritissimus, secundo de republica dialogo haec habet . Nisi mel philosophi

uitat ibus dominentur, mel hiis qui nunc reges,

potentsi dicuntur legitime, sincienisu phnoseophentur , in idemi em is pntia , m phia

ophia concurrat,non erit ciuitatibus, Petri mea fert sententia, hominum generi requires' a malorum , ni prius hiae re pini P

quam

237쪽

quam e bis exposuimus o tetur pro visitus ,

aut Iumen solis siciet. Hane sapientis mi philosophi sententiam reperi aliqua M. O laudata a magno illo Κitiaco Sit 1a decimo lib. de re publica totide ἡpe ne verbis, eidemque mire consentiunt quae Arist. 2. artis rhetoricae lib. cap. 2 : commemorat his verbis. Thebis quoquε, qui praefuerunt Philosophi erant , ω Cistit, erat in felicitate: Athenienses etiam, quoussire Solonis legistis utebantur , beati fuerunt , Lacedemonj Dcurgi legibus ms. Et sanJeum nihil sit aliud gubernare rempubli Cam , quam ciues sibi subiectos/bonis moribus imbuere , nemo sanae mentis dubitare potest, quin in reipublicae moderatore philosophia sit necessaria . Nanec boni rebit alijs emcimur, quam vim tutibus, nec virtutes in nobis,vel in aliis sine philosephia procreamus; sine qua

nec illarum naturam cognoscimus, nec qum in animi parte sedem habeant, quid - cimo singulae

238쪽

singulae spectent, & qua ratione comparentur. At lue Vt hoc, quod modo dixi, facilius assequaris: reuoca ad memoriam celeberrimam illam, ac tripartitam phialosophiae diuisionem in rationalem, naturalem , S moralem, quam trium ci culorum se mutuo complectentium n M. adumbrauit antiquitas: tum noueris

eam, quae moralis dicitur, quia de hominum moribus ex instituto disserit, totam

esse in virtutum, ac vitiorum natura d

finienda , in sua cui q. materia, sui . limitibus statuendis, quos ultra, citraq. nequeat consistere, docendoque quid aequum sit, quid iniquum, quid temera. rium sit, quid abiectum,quid inter utruq. arduum, ac sorte, quid austerum, quid voluptuosum, quid item temperatum; quis cultus Deo adhibendus, quae patriae charitas, parentibus pietas exhiabenda; quando, & quatenus principibus, ac magistratibus obediendum, ob-

- - . . .. δ

239쪽

tibus f& qua sim exornadi. Quia ergo labe se brevi tutent possumus, nec vitia deelliri suis cognoscamus, nec nosse fidem Hi

re vitiis, ε,iit e praeditum esse γωδ t non si philose usi Iam vero ciuialis scientia, qua una tina'reipubi uu8 ad nsinistriviis fere est mira morali Philosophia r veta henim virtutes easdem parere coria turl

sed sta madent in eodem ipse philos

phantis animo,hic vero illoruin ciuiu quos regendos suscepit. Nam moYalii quidem Philosophi finis est se ipsum FNtium reddere, ciuilis vero ciueside AEM erius, quam de Poetis illud usurpes ra

pectus praeceptis format amisis peritatis , inuidiae' corretitori, m irae

240쪽

Quid ais ti dissicisti ne adhuc solos phialosophos posse gubernare pro dignitate rempublicam, S ciues bonis mori basimbucre P solos esse hominibus,reliquos pecoribus regendis idoneosὸ Didici, idquit, sed, ut vere dicam, quod mini m. Optabam. Tu enim ab ea Philosophia, qua de in hac literistica palsstra magni3 quotidie clamoribus disputatur nullo plorato veritatis foenore, a Dialectica inquam, & naturali Philosophia ad mo ratem, ciuilemque deflexisti, de quibus

aetate iam requieta, R in portum modestiae subducta placide disserunt prudentioreS .ciue S, quibuS voluptas omni S suo evanuit dilapsa ad aures . Nobis sane selemne est, quoties inter orandum cauissae diffidimus, vel inter angustias, ac salebras coacta, ieiuna, gracilis, ac strigOsa esticitur oratio caute admodum, nequis gressus praesentiscat, in lati'renta campu, in quo laciniosos explicet sinus