Lucae Antonii Portii De motu corporum nonnulla, et De nonnullis fontibus naturalibus. ..

171쪽

o Luen ΑΜΥ. P c, R i I Imeatur aquis, & incipiat esse usus tubi li flexi DEF in majori copia exhaurientis aquas, quam influant per M.

Sic etiam multa alia concipere postamus in tubis incurvis revolutiones, spirasque exempli gratia, contusi nes, foveasque in Iateribus, variationesque possibi Ies in fixuris sive regularibus, sive irregularibus viniversoriam tuborum, vel partium ipsonam, iri amplitudinis uni krmitate, vel difformitate, sive amplitudinum differentia. Sic alia multa concipere possumus in cryptis, inanitatibusque montium cum

aere externo communicantibus, vel non communicantibus;& uno tempore communicantibus, alio tempore non communicantibus; & alia, aut alia ratione comis municantibus; & cum aere quidem nunc conivressis , minc minime omnium comis Presso. inlibris omnibus cessationes, intemanissionesque,vel aliae atqm aliae variatio mes eveniant in fontibus. Sed haec omnia, atque alia his simiIIa adhuc non expressa in nostra hypόthesi,&adhuc minime omnium constantia graviter monent nos fateri debere rem uniis versam debere esse plenam optimarum fortunarum, & optimarum casualitatum, ut non frustremur inani spe habendi se tes intermittentes, atque vices certa no via reddentes. Ut propterea existimem nequaquam facile , aut cum jactantia damnandum esse Renatum des castes scribentem: quod adfontem ilium, qui diratis

172쪽

sa; ita ut merum hunc nunquam exeedat,

aut defetat eo definita neri es, ut procul dubio non oti haud judico salis di ello esse causam ejus detegere . Nam pro expi Candis incertis , minimeqiae definitis v xiationibus ζin fontibus tussicit generalia quaedam tradidisse, & incerta, minimeque definita concepisse: S nescio quid ipse Renatus conceperit, quod posuit, ut inquit mmundo re vera Iuo. Quin etiam saepε ωpius ego olim existimavi, atque nunc etiam existimo,nisi forte quid aliud quod mox exponetur concurrat , nequaquam cujuscunque magnae amplitodinis tubos incurvos aptos esst ad exhaHriendas aquas. Videlicet si tubus ABCDEF se Fig. XII.

nimis amplus diameter ejus exempIi gratia sit trium palmorum non inquam posse nos exhalari re aquas RG infra flexuram B positas hujuscem di tubi beneficio: licet BF logius sit,& proximius crure ΑΒ centro telluris. Nam salte majori celeritate aquarum in G, quam in B,& circa summitate B;&multb majori velocitate aquarum in D,quam in C;& mu to majori aquaru velocitate in E, quam in D, & multo majori aquarum velocitate in F, quam in E , nequaquam pleno am-Pliusculo orificio F fluent aquae; sed ex latere admissis aere secundum Iongitudinem cruris BCDEF solvetur continuitaS aqU Tum utriusque cruris, Si cessabunt per AB

173쪽

rga LuCAEANΥ. PORTII aquae. Quod magna parte satis clarε constat aperto foramine in dolio aquis plenor enim vero licet foramini altiores aquae pleno adaperto ostio effundantur in progressu tamen per aera manifesto attenua buntur; eritque major diameter fluentium aquarum prope foramen adapertum in dolio, quam sit diameter aquarum in progressu per aera: videlicet quia in progressu velocius seruntur; attenuatur aqua . Tubo autem inflexo nequaquam aquas superiores summitati tubi evacuare , &exhaurire volumus ; sed in seriores , quae

ascendere debent per AB, ut 1

evacuentur per B F. Caeterv referam unu eorum,quae conclai

rere debent, ut tubus inflexus amplioris atque amplioris diametri aptus sit ad exhauriendas aquas e lacu AG ex e gratia in Iacum FHL. Idque erit si extrema F aliqua fui parte mergatur aquis lacus FHL. Nam si semel utcuq; totus tubus repleatur aquis propter inaequalitatem crurum;dispositioneque eorum nullum fieri potest qquilibria

aquarum contentarum in tubo, S prae-ronderabunt illae, quae erunt in crure Bri& movebuntur verius Iactam FHL, cumque nullus aer admitti possit, & crus AB brevius sit altitudine cubitorum I 8 neces

sarib propter plenitudinem universi subsequentur aquae lacus ΛG; ut clarius expositum fuit capite Primo.

174쪽

CAPUT V.

In quo rnriones exponuntur,quibus tertis de Iinitisque temporibus habere valeamtis

sontes resantes,resueurasq; SUperest nunc exponere, quibus aliis

rationibus semper habere valeamus fontes certa, & nunquam Variante perio do regulariter intermittentes et ac nulla alia labit certior ,& facilior, quam in . illam admissis tubis, inflexisque utcunque fistulis angustioribus; in quibus etiam si nullus gravitet aer; etiam si nullus sit aer, ut nullus dicitur esse in vacuo Torricelliano; & nihil opus adjuvante gravitate subjectarum aquarum, ut expositum fuit in libro Detjorgimento de litori uelle fisole aperte dyamhi e gli Otremi ipsius naturae sponte, ut sic dicam, ascendundi subjectae aquae ad notabilem altitudinem, replent-q; notabilem partem caVitatis eorumdem tubulorum sive rectorum, sive utcumque

inflexorum a

Sit exrgratia fistula AB,sive recta,& per rendiculariter constituta,sive nequaquam Perpendiculariter constituta; sive illa non sit recta, sed utcumque inflexa, modo ex angustioribus quantum opus est, illa sit,&Pateat ex utroque extremorum:dico,quod si illa aliqua sui parte AC, utcunq; tangat alias contentas in vase D, ascendent sua ve luti sponte Fig.XIII.

subjectae aquae vasis, replembuntiu

175쪽

buntq; fistillam usque ad notabilem altitudinem, usque ad E exempli gratia Quod i tubus sive fistilla suerit utcunque curVa, ct inflexa, ut punctum E sit infra libellam

ECCC superficiei aquarum contentarum in vase D descendent aquae per reliquum EB fistulae; fluentque aquae ab ore B, hoc est fons fiet aquarum ab ore B, & exhaurientur aquae vasis D, donec illae utcunque t tigerint extremum Α, prohibuerintque admitti aerem per Λ:prohibuerint inquam aerem quantum opus; nam Plerumque quaedam ae is particulae admita nequa oquam totum turbant opus; & mil Ie lusus, ut sic dicam , aquarum , admissarum particularum aeris quandoque conspiciuntur totaliter minime interrupto fluxu Gquarum. Verom in his, R in aliis multis. quae dicere posem alterare nonnunquam effectum praedictum, sed totaliter illum non impedire, minime immoror. Quod si continuo per FI certa , definiataque mensura addantur aqnae vasi D, in minori tamen copia, quam eodem tempore effundantur ab ore B inflexi, curvique tubi ΑΒ necessario per data certa intervalla temporis cessabit fons aquarum BG Nam plus exhauritur aquarum , quam continuo influat per FI ; igitur tandem cessabit sons . Caeterum ubi cesset fons aquarum BG, quoniam continuo certa mensura per FI adduntur aquae Vasi tangent illae iterum extremum A curvi tu-bi, & incipim quae sua sponte, ut sic e ascenuere per cavitarem fistulae AB .

176쪽

Dg NONNiit. FONT. NATUR At. 14 Ineipient inquam ascendere, sed nequa quam statim pervenient usqire asE: necessum etenim est pervenire aquas usque ad libet Iam ΕCCC, ut cavitas BEtota repleatur aquis. Quod fiet additis va-s D aliis, atque aliis aquis per FI elabe tibiis . atque tunc demum certo, & defini isto tempore iterum fluent aquae ab ore B, Alterum observabitur sons aquarum EGὰ Eruntque reciprocationes certae, & definitae: quod non videbat fieri posse Renatus des Cartes,aliique, qui rem viderunt, auusaltem tanquam possibilem crediderunt ,

cum ignorarent organicas rationes, quiabus illa fieret iure merito sunt admirati. Sed dicet aliquis fistulis his angustior bus nonnisi fons tenuis , & vix spectabilis haberi poterit: cum sons jovis relatus LPlinio tam exiguus non sit. Respondeo his fistulis, quem mihi eonstruxi sontem non eme tam exiguUm , Ut

spectari vix possit;& pluribus sinui sumptis fistulis smilibus fontem nos habere

posse sane maximum. Praeterea multa ob servavi corpora sne ullo hominum artificio, sed natura puta lapides pumicosos quae multas haberent exiguas inanitates; quae sine dubio pro multis fistulis angustioribus esse possunt. Item non raro Obser avi fasciculos exilium ca)cylindroria G so- a Venetiis pluries sidi vitrum in tenuis, mos ductum olindros, quifacil/ insecterentur, erfaeilὸ ex iliis fascieratur

177쪽

r46 Lucag AN T. Pol RTII solidorum facile flexibilium, vel jam inflexorum : ac scio inter cylindros , qui se tangant necessarib longas adesse inanitates: angustas plane si cylindri sint exi-Ies q.aeve sine dubio pro multis angustioribus fistulis possint inservire. Atque in his

uuae nunc breviter innuo existimo consistere vim phyltrorum, sive ex gompyo,sive

ex alia constent substantia. At insuper inquam propemodum inn-nitas esse coriporum solidorum, inanitatumque ab omni scilicet solida substantia ὶ incer ipsa figuras, quae omnino similem possint habere, & praestare usum Nam modo corpora solidiora sint humectabilia; sive quod idem est ) modo aquae haerere possint corporibris quibuscumque semper

magis, minusve ascendunt aquae supra lihellam stibjectarum aquarum. Sed si haerere non possint corporibus pinguedine aliis oua imbutis ex:gratia) semper foveae quaedam observabuntur in aquis iuxta corpora illa,quibus aquae adhaerere minime pol- sunt. Quamobrem sine dubio inquam etialatissimas laminas posse nos in usum VΟ- care praedictorum sontium; nam etiam in-di r laminas brevi distantia invicem remotas ad duos,tresve, pluresve digitos ascendunt aquae non minus ac in fistulis anguianioribus:& servatis planis laminarum , servatisque angustis inanitatibus inter iditas possunt laminae concurrere, & ex una regione plus pendere, quam ex alia;& non servatis planis, servatis tamen inanitatibus angustioribus possunt laminae incur-

178쪽

vari,& alias,atque alias acquirere figuris Re ut infinitae planε gigurae corporum . vacuitatumque in corporibus similia omnino praestare possunt iis, quae habentur vulgaribus diibis retortis , ac diversimodε inflexis ad exhauriendas aquas; ita omni Procul dubio corporibus omnibus habe tibus inanitates quidem angustas, sed latissimas, magnam prosectb aquarum vina possumus exhaurire latitudine pro aqua in xum copiis id praestante,quod negatur anis gustia; & id omne habere poterimus,quod multiplicatis tubis retortis maioribus, Scmultiplicatis fimilis angustioribus haberi potest Placet autem e multis exemplum apponere afl similitudinem scyphi Chi tanto Nuri tutioperde. Ac pono prilis adesse fistulam angustam per cujus cavitatem baissa cujus diameter vocetur Α ascendane

aquae ad quatuor digitos; vel laminas dari

Planas, & parallelas eκοῦ gratia adeo parsim inter se remotas , ut aquae ascendane

Per angustias,quae sunt inter ipsas ad altitudinem quatuor digitorum supra libellum subjectarum aquarum, & Iongitudo

perpendicularis inter Iaminas vocetur

item A. QuJus positis sit inquam turris Cylindrica , cujus interna vacuitas b sis

diametrum habeat aequalem Iooo. A. Erie ejus amplitudo Iooo6OO. major amplitudine datae fistulae ejusdem amplitudinis, cujus basis diameterin A. Qu9d si in me dio intra turrim statuatur cylindrus basim habens cuius diameter si aequaIis 999. Ainter latera turris, cIlindrum erit Po

G a tio

179쪽

148 Luen AN T. PORTII illo diametri hinc indb aequalis ψ A. . Et erunt dimidio angiistiores, quam in fistu- 'Ia inanitates inter turrim, & cylindrum intra ipsarn constitutum; quarum omnia simul sumptarum amplitudo erit aequalis amplitudini I 990.ma 'ri amplitudine datae fistulae ejusdem altitudinis, cujus basis idiameter est A. Igitur si in medio cyli dri sit inanitas fistulosa item, & cylindri ca ex gr.) quae sit ejuslem altitudinis, &diameter basis sit radix quadrata I9s ejusdem amplitado erit aequalis amplitudini angustiarum inter turrim , Ω cylindrum. ciuibus rite constitutis, ut opus est ad habendum scyphum Chi tutio moc tutio

perde, in quem continuo certa mensura im luant aquae in minori tamen copia, quam effundi possint per organa intra turrim. constituta, facile habebimus fontem per intervalla recurrentem e cujus ore centro telluris propiore, quam sint angustiae inter turrim, & cylindrum turri inclusum effundi possint aquae I 999. copiosiores , quam effundi possint ab ore, cujus diameter sit aequalis Α. Quae omnia fortassis in adnexa figura melius intelliguntur. Sit LD scyphus, in quem continuo I fluant aquae descendentes

Fig. XIII. per ΑΒ. EF sit inanitas fi- . Rulos aciijuscunque amplitudinis, per quem multo maiori copia e findi possint aquae, quam in yphum Per ΛΒ infundantur , & ejus extremum F se infra scyphum,& proximius centro tellu

ris, quam sit fundum D scyphi LD,& dia-

180쪽

meter basis F sit radix quadrata I999. A A. GH sit cylindrus maxima sui parte solidus intus habens fistillam EF, propter qua non est totus solidus. Diameter vero basisHI cylindri sit aequalis 999. A. Atque cy- Iindrus iste statuatur in medio intra turrim KG, Cujus basis diameter CM sit aequali Iooo. A. Erunt inter turrim KE, & cylindrum GH angustiae plusquam decentes acto pus, quod volumus: videlicet MN, sive CO aequabuntur dimidio longitudinis Α- Et per has angustias aquae ascendere possunt, ut in fistulis angustioribus aperterae ambitae gli oti emi supra libellam aqua- Tum in scypho contentarum. Superataque

sic altitudine ΚΡ videlicet superata alti tudine cylindri GH descendent aquae per fistulam EF, & pleno ore F effundentur; αincipiet usus veluti tubi retorti MCPEP . Nam illae angustiae MNKGCOP ampliti dinem habent aequalem amplitudini Εαfistulae eandem altitudinem habentis. Αγinsuper fistulae EF pars PF est proximior centro telluris, quὲm sit ΜNQOG imum

turris constitutae intra scyphum. Erit in quam usus tubi retorti: cumque in mino. xi copia influant aquae per AB fons erit minime exiguus in hac rerum constri Gione intercurrens ab ore F, & per cerist temporis intervalla cessans,& requiescens