장음표시 사용
141쪽
rro Luca ANT. PORTU crura minorem habeant altitudine cubitoisru, I 8., si hic crura fuerint equb alta,quiescentaque, & ex neutra parte decidetmisi forte foromina,& orificia Α,& C. fuerint apta nimis ; ut possit ex alia parte orificii utriusque, vel alterius aqua destillare; ex alia adrem , vel aliquid aliud intromitti ;quo desertum ab aqliis spatium repleatur.
Nam cum crurum altitudo minor sit ea , qua opus est ad etherem exprimendum a circumfuso aere; vel aliorum sententia minor sit ea , qua opus es ad faciendum vacuum in summitate tubi retorti; ac cum crura sint qque alta prolapsus aquarum fieri nequit . Sed nequaquam idcirco non conabuntur semper aque utriusque cruris ad humiliorem locum descendere et Cona tus tamen cum sint quales ex lana,& ex altera parte, aque in cruribus quiescere videbuntur.
At si crura non fuerint qquε alta Rsaltem crus brevius, minorem altitudinem habeat cubitorum I 8. conatus isti non ei litequales; major enim semper erit vis a triaria in in crure majorem altitudinem habente; ut in crure BC figurq primet . Atqtie ideo cum omne spatium plenum sit, masso, ri vi deturbatus aer ex hac parte BC impellet aquas contentas in crure ΑΒ . Quecum resistere nequeant aquis BC , ascendent, & effundentur ex orificio C: ascendent; ab aere scilicet propulse,& ab aere quidem , qui propellitur, & e suo loco ex-
142쪽
Cqterum si crus AB aliqtia sui parte demersit in fuerit aquis vase aliquo contentis ut in eadem prima figura hic aeris impetus fiet in aquarum 'va fis superficiein ; Asentient vasis EF DG aquq excessiim impetus,sive gravitatis aquarum BC: atque a ideo propellentur in crus ΑΒ, & effundentur ab orificio C. Icique fiet aquq vasis non deficient in horizotali AK: qmnim, donec non deficient in A; ubi si tubus fuerit aquis madidus, ut fere semper est , aquae vatis altiores sunt ; & veluti conum faciunt verticem habentem in Α; ut alibi
Cruris autem ΑΒ pars demersa aquis principio nullum usum habe te verum p stea effluentibus aquis cum illae , quae supersunt humiliores sint in vase, cito disjungerentur ab extremo Λ, nisi prius cruris ΑΒ pars saltem aliqua demersa fuisset
aquis in vase contentis. Vertim de his satis: reliqua autem per insequemur, quae a Plinio narrantur Si diversorum generum habeamus aquas ; quarum aliae dicantur calidet , aliqisividq; aliet salse ,aut amari,aut alii qua-Ies sepe e montium scatebris erumpunt
a Id autem , quod hae isci breviter indita uresfane euriositate dignissimum, o fati s demo irat Lucam Ant Portiamjecis antes , quοιημ quam viderat.
143쪽
ria Lia cn AN T. Post Trifontes habere poterimus , qui certis horis has fundant aquas , certis aliis diversi generis emittant; & construi poterit fons jovis de quo Plinius interditi frigidus,noctibus fervensr& e contra. Vel costrui poteris fons Solis ejusdem Plinii dulcis, o eireai meridiem maxime frigidus ; mox paulatim
tepefoens ad noctis media fervore,ct amaritudine i efflatus: Sce converso , qui circa meridiem amaras,& calidas habeat aquas;
noctibus dulces,& frigidas, aliique similes. Emanent exempli gratia , e fonte P.
Fig. II. an iis, quq.effluunt e tubo r torto ABC suffecturae pro certo tempore ratione, qua dictum est, quo et pso cessent; ac nisi aliunde aquq advehat tur, siccus propterea futurus sit Fons P. sed quo tempore deficiunt aquq tubi retorti ABC , aut circa tempus defectus illarum fluere incipiant aquae alterius generis e litho retorto MNO : nempe calidq, amare aut aliq,quq lassiciant in fonte P. donec ea, qua expositum est ratione, fluant iterum aquae ab extremo C tubi retorti ABC ; Ahis cessantibus fluant aliae tubo MNO,& sic perpetub . Fons P perennis erit ; versim certo tempore fundet aquas unius generis ; alio tempore alterius generis aquae ab ipso scaturienti Cessantibus autem aquis tubi retorti
ABC, A fluentibus illis tubi MNO, quae ,
etsi calidae dici mereantur,tamen cum primum manabunt e fonte P videbuntur te
144쪽
pidat,vel quia transeunt perfrigidam cono. cham QP; vel quia sorte ut fieri potest, permiscentur frigidis aquis residuis in concha ex iis, quae dedusae fuerant ex alia velinna C. Postmodum aquae fluant calidiores; aut etiam amarae. Et his cessantibus licet frigidae aquae advehantur ε vena C inson
tem P.;eadem tamen ratione, quae ferventes fluebant, erunt minus calidae postea minus, atque etiam mim is; ac demum refrigerata satis concha QP. & omnibus jam effluxis calidis residuis aquis ab eadem concha ω' frigida fundetur e fonte P.
Observamus autem in eodem monte
alicubi scaturigines esse aquarum dulciu ,& frigidarum ; at icubi vel calidas , vel amaras, vel salsas, vel aliis vocibus nuncupatas prosilire: ut Onan no poesibile sit, si cavitates adsint, quae a qui valeant tubis retortis ABC , & MNO fontes , quos diximus dari . Neque sane difficilius explicatur iisdem principiis , ut fontes quidam certis horis exundent: Siquidem dieium est varia applicatione, & dispositione in conchis plurimorum tuborum retortorum ccupiosiores , aut parciores aquas certis temporibus prebere fontes. Sed forte in Tenedo insula fons cuius aqua a tertia noctis hora i extam ab aftivosolstitio exundat , cum aquas Perirenes habeat e scatebris locorum, alias sortasse habebit circa solstitium aestivum e concreti S Vaporibus ; quae alicubi collectae tubialicujus retorti beneficio a tertia noctis hora ad sextam addantur aquis perenni
145쪽
rr4 Luea ANT. POETIIbus. Ac proinde fons illo tempore excun det et postea deficientibus his auctuariis aquis fluat sons consuetis, quae perennes sunt: donec iterum e vaporibus collectae aquae tubi retorti beneficio his addamatur . Et prosecto loci plerique sunt aestate humidiores, & magis uliginosi, &rividiores, quam hyeme: ac scimus qstate potius, quam hyeme; & in coeli constitutione potias australi, quam Boreali extrinsecus parietibus sty phi vitrei aquae guttulas congregari si scyphus nives, aut frigidas aquas contineat.
. Porro si vera sunt, quq seruntur contingere in AEgypto; homines nempe Junii mense facillime gravi, ac veluti pestilenti morbo corripi, & illos, qui ante Nili exun.
dationem non perierunt ad primam flum nis intumescentiam sanari, non erit inverisimile aliquid indepedens h futura exu datione circa ea tempora reperiri in aere
AEgypti; quo hominum corpora facile aegrotent, tellus fermentetur , & sales concipiat. Qui quidem sales liquati praeter , thiopiae pluvias aliquid contribuunt ad Nili intumescentiam: & nitro quidem dicitur Nilus tunc temporis abundare. Tel- Ius insuper illius regionis , ut ex Georgio Sandio refert expertissimus Robertus Bodile libro de determinata natura effluviorum cap. q. quae in loco sicco servata nullam ostendit toto anno in pondere mutationem, exundationis tempore fit manifesto ponderosior. Ab aere quidem humidio-το hanc patitur ponderis alterationem; sed fortς
146쪽
forte id evidentius contigit propter salem, quem tellus illa permixtum habet: scilicet tellus, cui sal est permixtus facillime ab aere tantiim humidiore humorem imbibit; sectis, quae salis est expers. Et ut uno verbo dicam, non solii in ab Ethiopiae pluviis;
sed ab eo etiam,quod ex terra Agypti solvitur, & aquis permiscetur Nilus excrest re potest. Quod si quid simile fundatur. &solvatur in Delo Insula , R aquis permisceatur, Inopus fons eodem, quo Nilus modo, ac pariter emn eo decresscet , augebiturqtie ut refert Plinius.
In A gypti magna parte non pluit; idque non ob siderum,aut planetarum aspeeium: nam multet aliae regiones in globo terraqueo omnino eosdem habent astrorum aspeeius, cum tamen'n sola AEgypto minime pluat. Tellus igitur, S aer 'gypti aliquid habent, propter quod pluviae non decidant in illa regione; & sorte ab hoc ipso multa alia accidunt in AEgypto, Maerio a fiunt in aliis regionibus. Verum enim vero illud, quod addit idePlinius: contra Timavum amnem insula
parva in mari est fontibus ealidis, qui pariter
cum resu maris erescunt minuunturque contingere posse videtur, si in montis,sive clivi sinu aliquo aquae adsint in sufficienti copia descendentes, per cana- Iem DE,quarum aliae in ma- Fig. III. re decurrant per Foramen F semper demersum mari,etiam in humiliori aequoris statu, ut cum ejus superficies in maximo refluxu non est supra horizontem
147쪽
ri 6 L ric AE A N T. Po E T II AB. Foramen vero F minus amplum esse debet, quam aquarum copia exigat; ut proinde aliae aquae effluere possint e sole G: In fluxu vero crescente maris altitudine , ex B usque ad C exempli gratia, minori pro. Dictb velocitate, atque ideo in minori copia descendent per F in mare ; sed majori tum Velocitate, tum copia exilient aquae e fonte G. Aliquid etiam huic operi contri huere videtur major gravitas aquarum maris propter admixtum salem; quam se specifica aquarum dulcium , & calidarum gravitas: ut ex iis colligitur, quae monuit Reverendissimus D. Urbanus Davisius in Epistola de Fluminum origine ad eruditissimum virum D. Geminianum Montana.
Sed aliae etiam ex ebgitari possimi ratio
nes, quibus hoc idem evenIae: ut si ex majori aquarum maris altitudine in fluxit ejusdem compressio fiat inclusi aeris in ali qua clivi cavitate, quo quidem aere com-Primantur superficies aquarum descenden. tium ad fontem aliquem. Sit enim aer CD crypta aliqua inclusus, ct Fig. IV. mare ΑΒ in humiliore flatia aquarum; quae descenden tes per canalem ΕΗ faciant fontem H . In refluxu quidem maris inclusus taer CD satis expansus est, atque rarus; & idcirco non comprimit aquas conchae E. At in fluxu evectis aquis pelagi usque ad EG comprimetur aer CD ab aquis .extrinsecis AF; Aproinde is idem aer comprimet aquas contenta4 in concha L; ct ex hac causa majoricum
148쪽
eum velocitate, atque copia descendentaq uae istae ad Fontem H. Multa alia , quae hoc eodem capite Iop.
libri secundi adducuntur a Plinio aliis vel discutienda, R explicanda; vel castiganda,& moderanda relinquo lCAPUT ILAuod continet equae habet R. P. claudius, Franciscus Milli et de Chales Propobiti ne XV. tractatus de fontibus natu ratibus, Osuminibus.
Fons Altaeo antis , o Puigrosensis satis
mos sontes , qui per intervalla tantum fluunt; nam in locis maritimis facile id maris aestia i tribui posset; praecipue Verbs in loco humiliore inveniantur, ad quem . dum maris aqua intumescit, perveniat . Unum tamen moneo vix esse inquirendum fontium hoc modo mirabilium causam , nisi ab iis, qui fuerunt oculati testes ; toe enim mendacia in hoc genere reseruntur, S tot circumstantiae a vero alienae , ut res alioquin facilis saepe in tricetur. Duos hic habemus, fontes, quos vocant mirabiles , imum Abbatiam Benedici inorum , qriam Allocampam dicimus,distatem Canaberio quatuor circiter leucis. Hic fons non sein- .
149쪽
m 8 Lil AE A N π P o x T I Iper fluit, nec singulis diebus; dum enim est aridior anni tempestas, omnino deficit: ita plurimi ad aliquot dies ejus fluxum expectamini; nec tamen viderunt. Aliquando intra horam duodecies fluit; ut semel experti sumus. Interea dum Pranderemus rundecies aquam dedit. Ex hac irregularitate emanavit,ut dicatur nunquam fluere
coram illegitimis, & spuriis. In eo nihil aliud notatu dignum animadverti; vices enim ut plurimum eodem die sunt aequales,& aequalia tempora. Quaeritur hujus ratior Scio nonnullos ad aestum maris recurrisse; sed male: distat enim Camberitima mari sexaginta leucis. & hic Fons in lacum Burgitem; lucus in Rhodanum ; hodanus in rhare mediterraneum praecipiti cursu influit; qui maximam hujus fontis supra maris superficiem denotat altitudinem. Multo minus ad fluctus maris, qui haud dubio crebrores essent; & non duodecies intra horam, sed plusquam centies intercurrerent. Idem dico de aliis intra
monita vicini viscera lacum commiscentihus; quem crim aura agitaret, exundare cogeret: sed crebriores essent vices. Assignabo igitur causam facilem, & ex principiis nostris pendentem: imnio, quae talis fit, ut fontem quemctimque continuum inalterum fontem mutare possit. Primus modus hic erit: sit ΑΒ fons continuo fluens in cavitatem DC; quae aquam continere possit: In ea autem sit syphiinculus incurvus DEF: nempe foramen in
rupe sortuito casu repertum; quod a fundo
150쪽
DE NONwat. FONTA NATu RAL. IIocavitatis sursum ascendat in E; descendae autem in F, ita ut crus EF sit longius crure DE. Item foramen , aut tribus D EF sit capacior tubo ΑΒ ; possitque majorem co-Piam aquae exhaurire, quam defluat per ΑΒ: dico fontem continuum AB mutatum esse in averni m. Cum enim aqua replebit capacitatem
DC nihil effluet; sed augebitur
aqua in tubo DE, donec perve- Fig. V. niat in E;tunc enim aqua Praecipitabitur in F. Et quia aer incumbit, Agravitas in aquam caVitate DC contenta per illam;gravitat in aquam tubo DE coin. prehensam gravitat item in aquam EF . Aqua autem in EF a ponderosior est aqua DE; saltem maius momentum habet; quia ex suppositione major est ejus altitudo .
Quantum autem est momentum aquae,iamtiam retardatur gravitatio aeris ex parte Frscut quantum est momentum aquae DE , tantum teris gravitantis in aquam DE perit: Majus igitur erit momentum ris gravitantis in DE, quam gravitantis in DF. Igitur aer gravitans in DE vincet, &attollet aquam, cogetque ad egressum. Ee
quia ex suppositione tubus DEF b major
vitate omnino mania sunt; ct prorsui nihil saetumi ad rem ut patet.b Ideo ieet aliquis nulitis erit rubi ineum vi DEF usus sied nequaquam pleno ofio Fper latera rubi minime δ leni EF , tantum continu. aquarum defuet quantum inguit per AB, ut clare evonentur cap. a