Lucae Antonii Portii De motu corporum nonnulla, et De nonnullis fontibus naturalibus. ..

21쪽

C aἡtρνminata aut determinabilassustenta tur, at quum gravitas pinea re Fig. AL. dacta es inpunctum E , quod centrum hara eis, extremitatis linea CF innitentis plano CP , non suotinentur partes deteriminata , quia planum CH faciens sectionε, culus diameter est pe=pendia eurum secat Apharam CBHA , non fecat lineam CEUed tantia modo tangit. Deinde quia

non reperio neque inter primas notioneδ, aut

ejus putulata , aut propositiones ab ipso δε- mons ratas, neque mihi videturpesse conoedi, absque demon atione , gratitatem nempe partim fustentatam, partim non fustentataineoncipere redactam in punctum Ε, in qtio conetur eodem modo, iisdemque viribus des endere, ut pars non julta conabatur descendere, dum altera in puncto C sulcaehatiar. Praeterea demonstratum non invenio inter ejus Ieripta

directionis lineam Aphara fecundum partem sultae ese eandem , ac sphaerae nullo modo su sentatae , perperam id cum Aut hora noutro censemus factum e se , cum omniuo diversae Int; ac proinde non percipio , cur gravitas incentrum sphaerae, non autem in centrum pom-

derissi redigenda , quod concipiendum est , ut ablatum a pondere aquilibrato in piacto C. Dicet aliquis : debet graυitas redigi iueentrum Aphaerae , ct debet f i agere iisdem

viribus, eodemque modo , ct semperper.eandem lineam directionis ferri , ct .hse omnranufabrὸ disponere , ut destinata contingant ZBene sane s Mathematicorum rationes ad. Oratorum modia proferrentur , qui ut pluri- cmum varietate dicendi, ct commotione animorum persuadent: pron autem citaritate,a que

22쪽

que disti actione a sensim ea orquent , δε-rumque es et ,si que nos imoginamur, naturqplacerent, ct ea nutibus nostris objecundaret. IV. Rationem tradit, cur Corpus ex aliquo

Iuncto da o etiam in ejus superflete suspensum cuicunque Armo susent,neMIo, veι priue pid quiescit , ct semper quiescet , vel revolvitur , ct pos itus , reditusque ali ot omninis manebit . Quiescet nimirum s perpendiculum ductiam a puncto suspensonii transeat

per centrum gravitatis corporis: Contra veroretaolvetur , nihil enim refert, an corpus perceirum immediate, an mediantibus fui1 partibui suspendatur , uel sui Iciatur . Ex quibusfacillimὸ tentrum grauitatis corpo-τum inueniri potest, ne es a duobus punctii Juperficiei, a quibus f pensum corpus quiescit, ducantur duo perpendicula, qua tibi Iecabuntur, ibi eentrum gratiitatis e se neces

se es.

V. aserit cubum homogeneum in aliquibus

amplis Regionibus comprehenses circuli ei eumferenti emper quiescere, ct ultra pradictas Regiones femper moveri; ct evidentem σationem tradit, eur cubus quissent, o cur descendat. Quiescet nempe , quia gravitatis centrum in iliis regionibus subtentatur '. Contra autem in reliquis. Hinc apertumst, cur Turres, ut illa Bononiae, rupes, saxaque ingentia, quac proruere videntur, non ruant, ernosmetIedentes, cum a surgere volamur, compus nosrum infereamus. Quibus pereeptis,innotescit,quantum a ve-

23쪽

ipseram , sedeatera eorpoνn applieata plano

inclinato, cujus longitudo e. g. duplex ol pera pendieuu , I uerint a oo. lib. graria an aere Iibero , gravitare in ipso Ioin pro quibus retinendiI , ne ruant, requiri pol tiam fu-

sinentem Ioo. lib. stadid quidem falsum

est in omnibus corporibus, quorum centrum innitisur puricto Armo , ut in adnotatis lo- eis ab Authore accidit . Patet quoque quamu- aberrent nonnulli Mechaniel inserentes ne insphaeram, verisin etiam, stquacunque corpora plana labi per plana inclinata dicta, ct eadem quidem in omnia prola-bi: ct disFrentiam descensus majoris, aut minoris,quam videmus ex asperatat uperscierum provenire tuunt; quemadmodum , ct rPla a celeberrimis P. Par dies , ct Oaenam n gnata, nempe corporum omnium in planis inesinatis collocator u lla prolabi, quorum linea directionis per hassim eorum transi: illa vero defceudendo revolvi, quorum linea dire-Hioms, extra corporis basem ea dit. Verre, in quam, non videntur , nam sitiam Io tinea dire ritionis , seu perpendiculum cujuIcunque corporis puncto frmo innitituν, jam cen-rru gravita ti Minatur,ct necese est,ut Cor rui quiescat: parallelepipedum, cubus , Τι- traedrum,cte.iabitur per planum inclinatu , quando pars nonfusetata ex ua est; praceps vero agitur seu cadendo provoluιtur, quando magna; ct tune perpendiculum non eadit in bo fultam;adeouis perpendiculum per e tremitatem bases transeat,sociatque part rum aquilibrium, eorpus Θiescere oportet: veνum ut prolabatur , 'it aeris motu/ , vel ejusedem corporis letiei tremorer. VI.

24쪽

UL Mirabili quadam ingenii vi inuestigat

proportionem grauitaris relaticia,quam habetyphoero homogenen inristens iis Fig. x II puasio dati plani inριinati ad absolutam, concipiendo planum perpendiculare ductum astileimento L faciens sectiouem, cuius portiost perpendiculum,quod planumfecubi phaeram in dia ρgmenta in qualia A ct EC , ct pae maiori intelligit ablatum frustum E aequale A, er dicit haec duo segmenta sustentari a Iule L, reliquum vero, nempe C noni tentari, O dum principio

mouetu phaeragrauitate portionis C moue tur,non minus ae in statera potintia cum

pondere in aequilibrio harens , s ponderi aut potentiς quid addattir,motusset ob additam vimineque hilum addi potest, qMin eius aia

tamento equiIibrium tollatiar , mouea tirque , quare optime concludit grauitatem relativam

ad absolutam habere proportionem illam, qua habet portio C non Iustentata ad totam Iphα-νam. Cumque ista Mechanaeorum omnium exeogitatis non conuenire animaduertat, a

gitur,ct Socratica,quaprsitus est, modestia, se errare addubitat. s d autem hse ejus evitata, cum Mechaisnieis docentibus momentum absolutum ad re-Iatiuum Corporis in plano inclinato postie se,ut longitudo plani ad perpendiculum, Non conuenire , primo ostendit exemplo, quando longitudo plani dupla es perpendiculi,non habere pondus absolutum ad elativum duplam proportionem. Siquidem perpe nrieulum DΗfestum is diametro bifariam in E abfeindit AEdimidium Semidiametri A Jeu diametri

25쪽

tria autem docetjpharam e se a tamentumiuius , cujus altitudo est Fig. XLI. diametri ejusdem hars,ut ῆ a ad s. adeout eum sphaeraAΙHfuerit 32. tib segmentum A est libri s. - quae impedient motum deorsum aliis , idest res fiunt, ct squilibrantur cum libris S. - -ο-Ies ablatς a gr. relinquiantur a I --quq deorsum movebuntiar, er facient, ut graue de scendat , constituantque grauitatem relat Nam , quς erit ad abolutam ut et I I ad 3a: non Ut igitur tit i ad et; quia deberet segm tum A este 8. libyeu Ψ, ut docet P. Folison iua dnotationabus ad Mechanicam CartesJ,quς

vum , ct e set ad absolutum ut 1 ad 2; quod quidem falsum est. Idem quoque demonsrat in plano , eti)us Iongitudo tripla eis perpendiculi, cum planum serpendiςulare ductum, ut dicit Author,

feeat diametriam κο in μθ o Fig.XXXIV. MX tertia pars ejus: ct in hae Decie essetinentum DKED ad sphaeram XDOE ut I ad et , iecire ispharapenderet 2 librarum pondus foementi ET E ad pondus sphaerae erit ut ad 27; δ' quia EDA σquilibratur profuis siribus ciam aliquot partibus Eo ides partibus, qua δε-

tracta una exin iliis EDK, supererunt pro momento rela ivo I 8 ponderis partes librarum ΣΤ, quos interje non habent proportionem , Mi. ad S, ut offuἔ erat juxta Mechanicorum

26쪽

Opinionem. Et tandem uniuersm ofendit sua

eogitata curas aliis omnium Mechanicorum non consonare. 'VII Ingeniose scrutatur Potentia αμ- nentem graue in plano inclinato, cui linea directionis es pa=allela , qnam iminatis modis variari posse exponit, prout ea diverssmnciis applicatur, quoniam plus minusue

svotinet. Quibus euitatis Manifestim stquam folide pro demonstranda prop rione xxII, ct xxI

Mechaniees Dom. Jacobus Rohaultius asse. rat, quod Potentia, quae agit in o ad sustinendiam pondus AGBΚ di versa non est ab ea , quae in quodvis aliud lineae directionis piineium , ut in C ageret ad idem pondus suspendendum . Cum nonysium Artifices , Dertim etiam, o Bajuli hoc experientia nour pondere agnoverint.

VIII. Summa claritate, o disintione pre ponit vim a musim requisitam profusinen. do graue su plano inclinato, e se nempe aqualem grauitati cssortionis non fusentata, qtiam inuestigat alligando funem centro grauitatis portionis C, ni XLVI. quem perpendiculariter extoIIit, se circiam eii trochlea , ct appendit pondus, quod perpeniculariter pendeat, ct equale illi sit, quo usentari debet, dum alia portio a pundio eou actussu fulciatur,atq;ieeirco qui riscat; nam eparatim prςdicio modo disponantur, aequilibrium C eum Z costituent in trochlea ,ut perspicuum es, ct alia pars AB apuncto iuba unis Efusentabitur:ut enim ponderasusineantur a Centro, potentis lini de-heuo

27쪽

bent ese aquaIes, ut in libra docent Mechaniel , nec aliquid intitatur ue di uncin ,, eeonjuncta inter sint pondera : Coucipienda eurmiuntpartes AB,ct Ciphaera,vei alterius Corporis, tanquam due libre , quarum una a puncto E,altera a puncto Ofustinentur.

Idem meu rari potest ope librς radiorum squalium , s nimirum in plano inelinato , cuius Iongitudo CB dupla es perpendiculi CD, attigetur Centrum O perpenaictilariter extremitati H librς BK , α-- Fig. XLVIII. Bendatur extremo K pondus lib. et ita isphaera homogenea fuerit ga. lib. Debi aliud pondus equase O et Iiikportioni A adda ur,ut Ma I - eoaptatumni res Visa posulatJustreari O opus es. Hs o Ia eon eratro suscit ad in mandam M choni eorum propositionem deplano inclinato Ad hge ego pr claris norum quorundam

Virorum rationes probanter, propostionem de Plano inclinat oluere,cogitabam,verum cum soluerim Authorem magni Galilei, δ rneom parabitas De Cartes Mechanicam ad examen exactissimum remeare , pensum hoc non susscepi. Unam vero,quq c teris videtur Cali-Gorsoluam; experientia nimirum consat,lia quoris grauitatem partialem intubo inelinato , ese ad grauitatem absolutam liquoris, iutubo perpendiculari eunteneti, ut tingitudo m-hi perpendicularis ad longitudinem rubi iu-elinati ubi autem longitudo intelligenda Ut, de ilia, quς liquore replettir) quare o uniuem fmgrauitas relatiua corportim in planis i clinatis ad absolutam eo , ut perpeMicuium ad plani ineιιnati longitudinem. DA'

28쪽

Dubiu hoc Deili negotio refotaitur cogitantibus liquori , a olidorti aliquas proprietaterdiuersas ese, quaria una hge .it,quod illaru parte olut stat, horum vero coitigatae. Hinc fi , ut solida cen rum grauitatis exfeh bi ant, lituorei fecuἔ, eque eorum partes fulignou possunt cum aliis AEqMilthrium , facere circa oliquod punctum: eontra oeia solidat sedum hac mouentur Muram non mutans, I quores autem mutant juram, ut dum e vafentiquo effluunt, ct de fluunt, videre est, ct a

uertit Author cap. .defontibus muniat. nat. At I v d aliquo estutineant&r, centrum unum cum Da se habebunt,cteriant ut unumsolidum. Ttim qtira liquoreI non modo agunt perpendicula rater,sed ad lasera tubi tum inclinati, tum perpendicularis; quare alio modo si tΘurantur in tubis inclinatis liquores, ae in planis folida.

Alter Iractatus exhibet aliquorum fontium naturalium explanationem, e praeipue diffleillimi problematis Iolutionem de Iontibus intermittρntibus di solutionemfane omnibus numeris absolutam, cum esus possit a quolibes fontium arti cep riculumseri; θ lipet olim aliqui machinamenta omuino eadem pro fontibus milibus explanandis es xerint: per su afui tamen Ego sum ob quam plurimas rationes, nosrum Authorem nullo modo hae legi se . Primum ob illa, qtia Vfemet inpressi bili animi candore, in principio hujus tractaius expomit. Deinde propter novitatem, qua percussum ese animadυerti, quando ei evaseravi, organa ab iUo posta ab aliis fuisse prius tradito M quumsubjunxi, quod periculo pια-

29쪽

xies facto , adimpletisque conditionibus, ct a Schiales , ct abibo proposiis , es Aus non

succedebat: iccirco, cum tales machrure reci procantem fontem non exhiberent , non itae Uatrone a compluribus pro commentis habita

sunt . Ad hae autem I ubridens se fortunatum appellavit, ct mihi exhibxit libellum editum i68i .schedulis repletum , in quibus scripto erant caetera quα requirebantur pro fonte artis tali intermittente consciendo, qui Morinse rursui imprimeretur,exactus in iu-cem prodire polset: paucii pos diebui, obnditum mihi fontem os euit, qui aquas errciter min. MLread bat, ct fluebant per duo circi- qui ter minuta. Tu ob hae quae dixi,tum quia Portius methodum facilem,st evideutem, qua ussi ad machinam anpeniendam, eri; hine se maleferiati hominet nolint credere , eum inventoremJuise , ct Rirpherii , atque Schrai s magna volumina non volui se,ut Vfeingenue futetur, conantur tomen consteii , rem au ertam, ct omnibus demonistratam re

dii se, quia qua Vfe, ct Sehiales prius evulgarunt, pro incertis,atque dubiis habebantur Sed interim praeter machina Πnpentionem

satis temporibus aquas reddentis modo dulces modo falsas, modo frigidas,modo calidas,cto. animadversone quadam digna mihi videntur . Primo traditam explanationemsuxus aquarum per tubum retorthm , absque a Eristilla adhibita eravitatione. In Exponit Author aquarum suxur ab

extremitate aliquorum tuborum vVociores ,

ac copiosiores ese in primipio, tardiores , Θ pauciorer infνe: quorundam pero tubulorum

30쪽

smmitates effluxus aquarum in principio

parciores, infne copio res edere, Quent, quousque non defcient in extremitate tubiixmners in aqua, lic/t hae linea horizontalist humilior, cum aquos pase contentae supra Banc lineam ascendant, extuberantiamque eonicam emorment,dum tubi extremito I ma,

IIL Claritate , ct distinuone geometrica

explanat, cur aliqui tubi curvi fontes reciprocantes inciant , alii vero non item, sed continuos, licis tubus insexus majorem aquς eopiam e fundat, quam canalis in receptaculum hinnittat; cur etiam aliqui tubi magna amplitudinis ad exhauriendos aquas inepti

Int; ear denique , ct quomodo βιiquondo aptibint,non desistiterutari ; in qua con erati me, ct dij ustionesontium intermittentium problematis folutionem pomer anὸ arbitror; asque adeo in hoc libello fouitium intercurrenti u problema solutum inveniatur , non antem prius ab Vmmet, aut Xireherio, quin o D, ct Se tales , ct Portivi rem feri ope ophunculidi etorti dixerunt, quae postro vaga , ct indeterminata est, ac proinde frientiam non parit. Hic explicandi modui, quanto magis possia hilis, e oodiorsr,quam expolius 4 D Stair, nemo est qui dubitet D suppomi canalem erque uit aqua, interfecara ab alio canali erquem Diratfatus, qui A vires aquaestientis sup rat, ine transt,ct incit, ut aqua in Decu aliquasvnes, quousque aqua impetu a aucto , sitiit, ille vero debilitatus in caverna aliqua eonfringitur,comprimiturque,quou

ceat