Famosae, de solis vel telluris motu, controversiae examen, theologicophilosophicum, ad S. sanctam Normam, institutum a Johanne Herbinio, Bicina Silesio, ..

31쪽

LIBER PRIMUS.

CAPUT LLocus Psalmorum XXIV. vers. 2.& CI V. vers. 3. Ne seu per Maria fundavit eam

Terramὲ & huic parallelum r ndavit terram juper bases e-ὶjus, ne dimoveretur jnfeculum. Chaldaeus Paraphrastes sic habet : Vuoniam super maria posuit Iunae menta ejus S super flumina confirmavix emam LXX. Δίυτος ι - λαμων ἐθεμελιωσεν αυτ , Psal. Io 2. dicitur, θμσλtώιας; ubi Chaldaeus transfert: a princIIIo, cum cremrentur omnes creaturin terram fundasit.

I. Assumo locum, & cum eo reliqua parallela. Non quidem ad Nnδειξιν : quia San E a Scriptura Mathematicis in quaestione ipserum nihil praescribit;&neque ego Con. troversiae illi e X inde satisfacere volo. In . terpretor autem cum Patribus loca: Dein, Creator. fundavit , posuit, firmavit, conso. lidavit. Terram , solidissimam&pondero. sissimam: super maria Sflumina, ambieniatia & interfluentia terram. Super bases ejus, non super maria & flumina: non Columnas. quibus inniteretur: sed soliditatem , firmi.

A 3 tudinem

32쪽

6 EXAMEN Loc. SACR.tudinem in integritate sua constantiam ad instar corporis, alicui fulcimento innixi.

Quemadmodum enim illud super basibus& fundamento positum est: ita Terra super soliditate & firmitudine sua fundata est . ne Zmoveretur inseculum. JusIit scilicet Praeceptor omnipotens a principio. Cum crearentur omnes creaturae,Terram in suo consistere loco , neque ab eo dimoveri quod quidem vulgus timebat olim ,& timet adhuc) in seculum. II. Quae rosam: Cur in S. literis 'fun. dari non de aliis quoque creaturis praedicetur 3 Resp. Si vel secretissimam adhibeam Cabalam , aliud nihil, quam sundationemTetrae solidam & immobilem hinc colligo. De Sole quippe non dicitur το funZra; sed , eum positum esse in rakia . seu eκ-Panso, constat. Quem in finem8 ut mensa raret & distingueret tempora. Terra vero quem in finem fundata ρ ne commoveretur in seculum ; atque ita commodiorem sua quiete inhabitantibus se, & super eadem semoventibus, locum praestaret. IIL Dices , cum Clarissimo Gasiendo , Instit. Astron. lib. 3. c. lo. p. 1o . colligi hinc posse, non tam in loco soniassentiam, quam in integritate conflauiam λ Resp. in integritate quidem constantiam ibi innui Procul omni est dubio: veruntamen consi stentiam in loco non excludi, patet tam ζη

33쪽

T n g o L. P Ii x L o s. L I B. I. 7 IV. Εκ circumstantiis, causis: & praecipue finali, quae est, ne dimovere ur infecu sum. Hoc enim de in integritate constantia

intelligi non posse . arguit voX basis; perquam translativό intelligi soliditatem & in

integritate constantiam, quis non videt

Quod si phrasis. non dimoveri, idem significare deberet: tautologia, crassa crambe,&inepta locutio Scripturam deformaret, cum eo illam sensu legerem: sundavit Terram in integritatis constantia, ut esset iri integritatis Constaritia. Quod autem GaD

sendus , Vir Magnus & Professor Regius . locum ita explicet; iacit hoc ex praecon e pta S praesupposta hypothesi : explicatio. nem enim non probavit. Caesareus quidem Mathematicus eam probavit, sed non sufficienter demonstravi t. De quo alibi

V. mibus ita praetrussis,eoncludo: Εr. go sum ieriter Ptolemaicis ad ista responasum non est: & eN consequenti,opinio eorum stare adhuc potest; nisi melius erudiantur. Et sane, sequus hiclector interceia dat & judicet: an non ego eX Locis Scripturae supra positis Terrae immobilitatem citi. us: an non Certius probare possem, quam Un. Lans bergius Terrae mobilitatem ex ac Cor. 7: 3 r. Vide ejusdem Comm. in Mot. Diurn. Com r. . p 4. num. 3. ur, quia secundum Apostolum, figura Terrae praeterit: Εrgo Terra movetur.

34쪽

anbeiat. S ambuti per P am abUI.. ori tutus es cras ex Ioco,unde ipse ortus es heri. Perambulat omne Laruu Meriae es S re-Eit a laoli, aes vj sono vi.i ase m : gurat, circuit S ambutitsIrrtus, cx dita revertetturo ritVI. I. Adducitur Rhic eκ S. literis lGctaia Ptolemaicis; quem Copernicaei illustriores ad nostram restringunt apparentiam. Ausia certe ma)nt . qu'mJurs: qu Rropyer nutper inventam Hγpothe1in. Hed ad iocum. II. Illud autem. , Lectori, indicandum prius est: me, scilicet, loci huyus verba Praecedentia, vers. q. Cori signata, sponte o. mittere voluisse. Causam dico: quia nihile Ninde , vel pro Ptolemaicis, vel contra Copernicaros, solidi eucerpere possum. Ita autem te Nius vers. q. sonat: Generatio Pr terit S generatio advenit; terra autem In internum stat. III. Explico. Vanitas vanitatum &Omnia Vanitas. Quid tandem habet homo lucri

35쪽

T A g o L. P ut L o s. L ε 3. I. 9lucti seu Luctus de univerto labore suo . quo laborat sub Sole e Generatur homo τgenerantur animalia 3 excrescunt plantae e Generantur certe. At generatio quae modo super Terram advenit, iterum praeterit S in eadem reconditur, Matre. Terra autem,

super qua omnia ista eunt & praetereunt, imae ternum stat: hoc est, sine ulla sui mutati. one & praeteritione, eadem permanet in se culum Suci , in aeternum &C. IV. Quae Sacri Textus verba Ptolemai- cum in Causa impedient magis quam juva' bunt. Nihil juvabant: Hic enim molare op Ponitur τύpraeterire, nec non voci adven ire. Quod cum ita ex teκtu is refragabilite emiat; verbum sare significabit το non prae terire, & permanere.Nollem itaque Dispuratori, ut haec opponat, autor esse r quia in ipsius augulum quicquid hinc & quocunque modo Retiri Nerit , retorquebitur. V. Ad nostrum quod attinet locum ; e um literaliter accipiendum & eκplicandum esse, hisce Contendo rationibus. Prirno: Solem hic oriri & occidere, secundum vul.

gi sensum S apparentiam intelligi non posse, probatur: quia in toto hujusce loci C,

Pite res naturales tractat Reκ & Ecclesiastes vers. q. Generationem naturalem & Corruptionem. vers 6. Ventos. vers. 7. flumina&mare , eorumque fiuXum & refluxum. vers. 8. hominem, quoad Parter. vers. IO.

36쪽

ao Εκ AMEN Loc. SACR: Quod vero naturalia ista physice tractet, exinde patet,quod se sapientem Dominum& Regem,vers. i6. scientem Philosophum,& Physicum quidem appellet, vers 1 3. Cum dicit: proposui In animo meo, quaereret

revestigaresapienter de omnibus, quin fiunt sub Sole. V I. Ita veto physica ista instituit, ut ea

moralibus moκ applicet . cum eN Contem platione corporum naturalium suam mentem reflectit ad hominem. Philosophatur enim : viae Omma sub Soti: scilicet speculativ8, contemplative . quo modo ea vidit etiam Reκ Psaltes Psal. 8. vers . Vanitas Panitatum is omnia vanitas. Morali ter. Via dfabet homo de omni laboresio , quo laborat sub Sole UI Bonem Diritus. Denique

vers x7. I 8. Sapientiam, Prudentiam &Υcientiam distincte sane & Philosophice loquitur per acci ens, esse Uanitatem dicit; e X eo, quod in his quoque Labor S afflictioit Spiritus: quod In mutia Iapient a muttast indignatio: &. qui adiat auget scientiam, addit auget dolorem. VII. Εκ hisce praemissis argumentati licet: Si Ecclesiastes de pluribus corporibus naturalibus proprie , realiter, & secun dum naturae eorum veritatem hic loci agit: sequitur illum de altero quoque. Puta de Sole. ejusque ab ortu in occasum motu, proprie, realiter, & secundum naturae ejus

37쪽

Tri Eo L. Pititos. LIB. I, 11 veritatem agere. At verum esse Antecedens supra probavi. Ergo & Consequens. Negabis conne Rionem Najoris &UOnse- ὸquentiam ρ Probo eam. Cum hic loci ReκS Physicus, post Adamum, sapientissimus de multis naturalibus in specie, vere. & secundum eorum naturam agat; ratio nulla dari potest, cur de altero solo apparenter . tantum loquatur. De omnibus enim habuit scientiam ; & de solo Solis corpore &motu opinionem haberet, & vulgi quidem insulsi Quae haec argumentatio est V III. Secunda ratio est. Qualiter hic Spiritus S. de venti circuitione loquitur, taliter etiam de Solis gyratione agit. At de venti circuitione physice, secundum essentiam & naturam, hic loquitur. Ergo etiam de Solis gyratione physice , & secundum ejus essentiam & naturam hic agit. IX. NihiI facit, quod hic loci per Spiritum a. quidam intelligant Solem, propterea: quia motu & calore suo omnia quasi vivificat. Inde eum animatum esse aliqua putarunt ; sicuti egus opinionis reum facit Utigenem Hieronymus in cap. s. Esai,. Idem quoque sensisse videtur Isidorus de Natura

Solem dici Spiritum , quod Spiritum seu

Intelligentiam habeat: non informantem sed assistentem , moventem & dirigentem.

38쪽

r L ERAMEN LO C. SAER. intelligere Angelum qui Soli assistat, eum. que volvat, putat Cornelius a Lapide, Comm. in Eccles Cap. r. X Sed obsoletum Peripateticorum fi .gmentum statuere, superstitio : destruere , natura & veritas Jubet.Si enim sidera & Pla ne tae moventur; movebuntur, vela suis formis Se principiis internis, secundum Cl. Sperlingium, Praeceptorem meum plurimum colendum, P sic. Instit. Lib. 3. cap. q. q. 6. ubi dicit: Error errorem trudit . ut cuneus cuneum. Non satis erat orbes intro uxim reales: θὰ siis quoque adfin genia fuere luteEGenit . velut Ixiones puel a materia coelesti, quae siderea secum rapiat corpora , quae in suis vorticibus gyrentur, secundum Nobilissimum, stupen. di acuminis de Methodi optimae inventorem, Cartesium. Et sic non ab Intelligenti. is , aut Angelis movebuntur. Sed haec ex occasione duntaXat.

XI. Quod igitur hic loci Ecclesiastes

physice de ventorum circuitione disserat. superius n. s. evictum est. Adjiciam, sed eκ abundanti,aliquid. Ecclesiastes fuit prudentissimus in consiliis dandis .felicissimus in sententiis ferendis, sapientissimus etiam in naturae mγsteriis scrutandis: quae omnia attributa Sacrae ipsi literae inscribunt. Si simplentissimus. si prudentissimns Ergo bo. nus Philosophus: Ergo philosophice ma

teria

39쪽

T irro L. P ii I Los. L I B. I. 33teriam philosophicam tractare hic potuit. XII. Regeres, multa eum naturalia locutum esse & scripsisse; sed non reduplicative& physice,quatenus naturalia: quae duo distinguoρ Resp. Bona est distinctio, R.

quam Omnes accipiant, dignissima: aliud enim est, tractare naturalia, aliud, tractare naturaliter. At hic distinctio tua non va lebit. Unde, quaeso, tibi constat, tantum Physicum & Philosophum,qui omnia contemplatus sub Sole est , nunquam de cor-POre naturali, quatenus naturale est. loca tum esse Non eκplicavit se , neque sua , inquies. Respondeo: quate eXplicarer, quae

perspicue docuit, & ad captum Non clarius S prolixius qui scis id eum non fecisse : libros enim ejus plures bellorum injuria interiisse, Theologi unanimiter docenti XIII. Nihil hic Clarissimus dicit Uitati hius Ccim in sua Dissertatione prima, De um , inquit . libros illos naturales Salomo nis interire passum esse. Propterea , qui λnon necessarii vel inutiles nobis ad salutem. Cui enim nobis usui est , scire Genealogi.am Esau: mensurationem Terrae Palaesti. nae in Tribus duodecim Quid ad salutem est, Reges, post Salomonem, eorumque vitam & res gestas scire & tamen interire li. bros illos,Josue & Regum, Deus passus non. est. Inutiles porro esse non desinun3 libri,

40쪽

eκ iisdem laudandum: licet inutiles ad saclutem consequendam sint. Praeterea salia praesupponitur Hypothesis, nullos, doctrinam salutis etiam continentes & sparsim proponentes, libros periisse. Si Proverbio. rum & Εcelesiastici libri periissent; Morales & minus necessarios periisse libros dixi L semus. At ibi sparsim necessaria ad salutem

Continetur doctrina, v. g. Proverb. 8. ubi

Per Sapientiam aeternam D a r Filius de . scribitur;imo Humanitatis nostrae assumtio vers. 3 r. innuitur. Libros igitur, nobis salutares, distinguo in eos , qui ex professo&ex scopo doctrinam salutis .proponunt; &in eos, qui sparsim, hinc & inde. eam continent. Illos non periisse, confitemur: hos vero periisse, probatum est. XIV. Tandem argumentor: Quali ede fluminum origine & regressione hic loci dicitur, tali rer etiam de Solis motu : At naturaliter & proprie de fluminum origine &reflavu hic dicitur. E. naturaliter etiam &proprie de Solis motu. Major tam diu sta bit, donec ratio data fuerit in consequentiae; quae dissiculter dabitur. Minor est D n. Wittichii, Dissert. I. cap. I. art. 1 o. at in iis rebus, tae qu/bus vulgus per sensus nilalcogno v t, arioque nis Ioaecat. loqui anquando

ex rei verItate, ut quando Eccle Iasses cap. I.

de suminum orsu loquitur. Quam ipsius Hypothesin inita eκaminabimus, XV.