Famosae, de solis vel telluris motu, controversiae examen, theologicophilosophicum, ad S. sanctam Normam, institutum a Johanne Herbinio, Bicina Silesio, ..

51쪽

Turo L. Pu ILox L I B. I. Is XU. Concessis praemissis, concludo. Ergo etiam de Solis ortu & motu naturaliter & vere agit. Nulla quippe dari ratio potest, cur non sequatur argumentatio in Majori. Si enim diκeris, aliter de fluminum, aliter de Solis ortu & occasu hic Scripturam loqui: quia de Sole secundum vulgi opinionem ex sensu loquitur8 Respondeo te principium petere;& habebo te: quia aliam non dabis rationem.

XVI. Atque ita,ne in hoc quidem Ecclesiastis loco, Sancti Spiritus hallucinantis ostendere balbutiem Copernicari pos

sunt.

CAPUT ILI. Locus Psalmi X IX. a vers. I. ad 7.

Ex versione Tremellii.

Chaldaicae Par

3. Dier ad diem eructat sermonem di nox ad noctem ostendit seientiam. Rone Zsermo. neque verba eu; θ sine his inlattigitur vox eorum. - nini suspiciunt coelos,

enarranu gloriamDomini, & opera manuum us annunciant, qui speculantur in aera. Dies diei indicat ver-hum , & NOX nocti nun. eiat scientiam. Non est verbum muris murationis, & non sene

sermonea tumultus.&non audiuntur Voces eorum. In omnem terram exiis

52쪽

S. In totam Terram prodeunte desineatione eorum, simul prodierunt suextremitatem Orbis habita. bilis sermones eorum; ex qua Soli disposuit tentori um in eis. 6. Nam est. tanquam sponsuε prodiens ethclamo suo ; utatur tanquam ro. bustus decursurus viam. e 7. ob extremitare eae istoriam ex ortu. 6M , ct re- ωοlutio ejκι ad extremita. tes e. rum est: nec est . quod absoniatur a calore ejuε.

o C. SACR.vit extensio prospectus eorum . & in fines orbis

verba eorum.

Soli posuit rabernaculum suum splendorem in ipsis. Et ipse mane , scutsponsus, qui egreditur velut de thalamo suo deis siderabili: & in dimidio

diei laetabitur ut Gigas , qui pervenit, ut curra1 in sortitudine viam Ocucasus sui sub vespera. A b extremitatibus coe .lorum egressisS ejus, uiaque ad latera eorum; ianon est , qui se abscondata servore ejus.

r. psalmi hujusce Commentatores in duas scinduntur partes. Prima vult, Psalmum interpretandum mystice esse de Regno & Persona Christi; inter quos praecipu'us est Augustinus, Tom. VIII. Enarrat. in Psalmos, Psal. 19: lit. D. sic commentanS Et ipse tanquam Sponsus procedens de iba cimo suo , exultavit ut gigas Sc. I in So-isposuit tabernacusim. hoc es .isie sanquam Sponsus , cum verbum caro factum est, In utero virginali thalamum Invenit: atque intae,

53쪽

Tugo L. PH r Los. L I B. I. II naturae conjunctus humana, tanquam decas imo proce ens cubili, humilis mferi. cordid infra omnes ortis Mavefatesuper omnes. Et hanc sententiam Copernicaeorum multi urgent, & potissimum quidem. II. Secunda pars , Scholam Naturae &Gratiae in Psalmo contineri asserit,evincens ratione : quia ibi opera Domini celebrare Deum dicuntur: ohective scilicet, respectu nostri, & per nos eadem Contemplantes. In hac Sententia sunt,Tremellius S Iunius, qui Psalmo huic inscripserunt: Schola Naturae S Gratiae. Item, Cornelius Ian senius, Episcopus Gandavensis super loc. Cir. Verss. in Sole posuit tabernaculum: Inter omnia quit, caelestia corpora nultam aqua - Dci avestalem resam cs glorificat,ati Me

Dis gloriosias S ccirius spectan am exhibκ- is , quam in Soclepr am4 maxime glorios cs . Ex hoc quasi Θ Α /Misu omnia superacs infera mirabjPter regit, cGm Sol sit omni tim reliquorum s derum Dux S luminis eo

rumuens, cunctarum vero caduca um rerum

D us o conservatio. Plures allegare, plus otii, quam negotii,& forsitan plurimum viatii esset. IlI, Ne autem Viros de re Ecclesiastica

54쪽

18 EXAMEN Lo C. SACR. bene meritos inter se committamus, inter. cedendum illis erit. Uterque graviter Concionatur. Augustinus. pie & devote: lanse-nius&Tremellius cum lunio, acute. Nili, lominus uterque here. Intercedamus eis. Dico autem,utramque Εκ plicationem hic Dum habere locum posse': quia vera quaevis est, veritate mutuata. I U. Vera est Sententia Tremellii cum Iunio, te Jansenti; qui Psalmum, quomodo creata Cuncta Deum Creatorem laudent,& homo peccator Deum colat, describere volunt. Probatur ex collatione teXtus cum Chaldaica Paraphrasi : ubi a. dicitur, homines, quis piciunt caelos, enarrare glori am DEI: S eos opera DomIni annuntiare, qu/speculantur aeta. E. Nemorabilis ver sus quin o Mon est rbum 'murmurationi --non sunt saxis o mustus; non audIuntur voces eorum. Quid est verbum murmurationisρ quid sermones tumultus λMurmurat Mare tremendam Dei Mabestatem: Tumultuantur Venti Omnipotentiam stupendam: Clamant voces Coeli &Terrae sapientiam immensam.

Et non auduntur voces eorum: quia tacite Deum loquuntur : tacite immensa edusdem attributa concionantur,

Pr sentemque refert quinhibet herba

Deum

V. Vera quoque est Mystica Augustini

55쪽

Tn Eo L. P ni Los. L IB. I. r 9& aliorum piorum sententia; sed certo modo. Applicative ad Orbem seu Regnum spirituale & gratiosum, in quo Christus, Rex Sionis. Soi Justitiae habitet, ambulet,& oriatur. Qui, tanquam Sponsus procedens de castissimae Virginis utero,eXultavit

ut Gigas οδον, currere viam Ter. rae, viam laborum, viam mortis & Passionis, viam salutis nostrae. Quam ut curreret, Per ruptis coelis, ad nos Orsens ex alto Luc. I: 78. descendit. Εκ antlataque cursus hu)us periodo, ascendendo ad Patrem suum, Doum e Patrem nostrum, quasi occidit: ut nobis quotidie Lucifer in cordibus nostiis

oriretur.

VI. Utramque igitur recipiendam eXegesin censeo. Alteram naturalem , tanquam Propositionem: alteram Mystipam,tanquam Applicationem et id quod jam latisis, & ex fundamento . Os endemus. Atque ita , in Psalmo contineri Scholam Naturae & Gratiae, recte diκ erunt Iunius & Tremellius. VII. Addo ego, Scholam Legis: ut ita ibi instituatae a Rege Propheta. r. COLlegium Phrsicum , de C o, Elementis &Planetis, cum Creaturis, a vers a. ad 7. Σ. Ciaragium Mosaicum , de Lege S timore Dei, cum pueris Israel, vers. 8. 9. Io. II. rL. 3. COLU/um Theoclogicum. de Poenitentia & gratuita peccatorum remissione, vers 33. sq. & Nova obedientia vers et s. , Sed

56쪽

ΣΟ Εκ AMEN Loc. SACR.8ed ad Examen Nostrum Properandum. VIII. Quod in altercatione, Ptolemaicos inter & Copernicaeos, familiam ducit, locus Psalmi nostri est vers. 6. Tanquam Sponsusprocedens vi Ihalamo suo, Letatur tanquam Gigas robustus aecursuruo vI.

IX. In quo sacratissimi Spiritus effato .

noto r. Coordinationem & SyntaNin Gram.

maticam. De Sole quippe ista esse dicta patet : quia Relativum Pronomen , Q u i ,

consentit cum Antecedente Substantivo , casu tantum diverse . -I S o L et . scilicet ut ita construatur: disposuit tabernaculum Soli, qui tanquam Sponsus eXultar, &C. X. Noto a. Amplificationem seκti hujusce versus esse a Comparatis: in Quanti tale quidem voces, Gigas & currit; in Quali: iste,vOX Sponsus otiendit. XI. Noto 3. Comparationem hanc implicitam seu contractam esse. Quae, ut eo melius apprehendatur, e Xplicanda cuilibet ad oculum es LXII. Locutionem, in loco citato, Comparatam esse & Similitudinem dixi. jam η. in omni Similitudine duo tantum eme de bent constitutiva membra: Resipis, εἰ rei affccommodatro; quae Ramei & nos Prora. sin & Apodosin vocamus. XIII. s. Alterutrum eorum nativam,alterum applicativam habet significationem.

57쪽

. TiI Eo L. PHILO s. LIB. I. 116. Utraque vera in re: non enim falsa &contraria nisi in genere, materialiter) comparantur : diversa in modo esse. jure & ex natura Comparatorum, debent.

XIV. Aisimamus Simile. Quemad. modum Sponsus egredi rur de cubili suo ita Sol a finibus Terrae ortu S, iterum in thalamum usdem Terrae se recondit, saωλα is . Explicite sic, eκ presse S perfecte similitudo proponitur, cujus X V. Similitudinis singula eti pendenda sunt membra. Et primum quidem, Comparationis subjem duo: Sponsum, qui est Terminus Protaseos; & Sosem. qui terminus est Apodoseos. a. Fundamentum seu scopus Comparationis,quae est res ipsa, quae Comparatur. Est autem, Solis cursus per Sponsi egressum illustris probatio : ille

namque in utroque intenditur termino, seu subsecto. Scopos, inquam, est: non Spiri.

tus Sancti, qui spiritualis esse potest; sed Similitudinis, qui naturalis est. Ambo subisjecta seu termini, Sponsus S Sol. in eodem

conveniunt & uniuntur termino : ut, cum dico:

sum a

XVI. Aut igitur in Psalmo Similitudo vera est: aut nulla est. Atqui veram ibi esse simi.

58쪽

a Εκ AMEN Lo C. SACR. detur senex in Throno excelso.& intelligi.tur Deus, cui millia millium ministrabant,& decies centena millium aisistebant ei.

Ubi falsitas nulla est in visione rei ; sed in modo visionis, qui fuit Oeconomiae divinae. Visus vere est Spiritus Sanctus; sed in spe

cie columbae. Vere etiam Deus est visus: sed in forma senis, tanquam antiquus dierum 3. LimitatI veri est, quae limitar, determinat & modificat verum: ostendens,

quomodo sese habeat, ut, cum dico: sicuti homo currit: ita Sol. In hoc Simili determinatur mihi Solis motus, quod nimirum

non sit proprius, nativus & organicus cut-sus. Verumtamen motum, a termino Quo

ad terminum QuεΜ , ideo non amittit: ut qui in Comparatione hac non tollitur: sed determinatur. Si vero quidpiam tollitur :tum certe modus,qui cursus est organicus, tollitur; non vero motus ipse.

XX. Et si e distinctos Similitudinis

modos Consideravimus. Ad quamcunque Distinctionis hu)us rationem Simile Psalmi retuleris, nuspiam evades. Si ad primam &ultimam 8 teneris. Si ad secundami nega. tiva haec comparatio in isto erit Simili, &negabitur de Sole, quod in eo conferri cum alio debebat. Quid autem Non illud ipsum, QUOD determinatur: quod est motus: sed illud ipsum . Q u o determinatur: modus scilicet& ratio motus Solaris, id est,

cursas.

59쪽

Tii Eo L. PHILO s. L I B. I. 13 cursus hic negatur. Atque ita in lassicientiam Responsionis Copernicaeorum osten, di. XXI. Observo praeterea: quod S. Spiritus ibidem loci Solem appellet Gigantem. Quaero, an ratione molis, an virtutis Utrumque in illo eκCellere videmus. Ratio. ne Molo tantum, dices, quia magnitudinis insignis est Θ Dico etiam: si ratione mo lis Sol appellaretur Gigas, utique scopus Comparationis & fundamentum ejusdem. atque ita ipsa Comparatio tolleretur: repu

gnat enim . .

XXII. GIrtutis ergo ratione Gigas dicitur & robustus; quam Virtutem nobis in ' Gigante isto spectandam S ad miraculum proponit Spiritus S. Facit mecum Gandavensis l. c. commentans: Iam quauta, in. quit, ejus in consistenta uo motu pernicitas Irae enim,quas potentissimus at quo Gigas, promptus es S expeditus, pos quam morsus est ad absolvendum summa ciam celeriritate Jatium ιki procriptum. &C. A summo coelo, id es . ab altera coet i extremitate mane egreditur. Quem Virum insignem non rei probandae, sed conrestandae tantum gratia adduκi: rationIbus enim hic agendum esse & scio, & ideo argumentor

XXIII. Quicquid spectandum nobis hic loci Spiritus Sanctus & admirandum proponit: illud Soli proprie & realiter com- Petit, B Atqui

60쪽

16 Εκ AMEN LO C. SACR. Atqui Motum ejusdem ab ortu in Oc. casum spectandum nobis Spiritus S. & ad. mirandum proponit. Ergo Motus Soli, abortu in occasum, proprie & realiter competit. Syllogismus non eκyocardo, nec Feri. son conflatus e sed qui ad captum , sine difficultate. vel Idiotis esset, eκ Darii forma tus est. Major vera est: quia, negata eadem, Spiritus S. ludificare nos diceretur. Taceo, mendacii argueretur. Ludibrium quippe Politicum est, rem alicui apparenter. S pro forma tantum mirabilem , pro re vere tali. mirabili & stupenda venditare: fumum, di-Nissem , vendere. Quod vel cogitare , pia culum in in nullis aris eκpiandum. XXIV. Sed, ad captum ista & opinionem vulgi dicta, volunt Copernicaei: quia apparenter Solem currere videbant Plebeji , ideoque ad apparentiam illam S. se

accommodasse Spiritum , docentes. Resp. Nulla hic stan totum Uirorum pace diXerim apparentia, vel subintelligitur. Evirico. Nullius verae Comparationis Terminorum tertium est intentionale , atque ita

falsum, sed verum & reale : Sed hic & haec Comparatio vera & legitima est: Ergo ejus

aerminorum tertium non intentionale , RP-

parens. & sic falsum; sed verum S reale est. XXV. Assumo nostrum. Ut Sponsusia Cursor fortis se ad cuisum suum habunt:

Disitige