장음표시 사용
61쪽
ita Sol ad motum suum. At cursor & Sponsus se habent ad motum realiter.ὶNulla hic
apparentia, nulla ad Opinionem accommo. datio est: quia Solem organice currere non videmus. E. veritas &realitas motus Solaris
hic, ceu tertium harbare loquor ultimatum Similitudinis est. & comparatur gressibus humanis, Sponsi & cursoris Currentis.
Regeres: & motum hic ad sensum dici ρResp. Iam igitur Comparatio sublata sic est:
sequitur enim : Ergo motus falsus compa ratur motui vero. At haec propter hodie Rhetor vapulabit, si ita comparaverit. Tropus enim non implicat mendacium.
X X VI. Aliter. Similitudo quatuor habet terminos, qui tali sese assiciunt proportione: ut, sicuti se habet primus ad secun . dam, ita tertius ad quartum. Applico r. Si cisi se Sponsas habet ad gloriam suam : ita Sol oriens ad pulchritudinem suam. Σ. Uti se habet Gigas ad cursum suum : ita Sol admotum suum. Modus tantum Motus,qui est cursus organicus, Soli detrahitur.
XXVII. Decido. I. Ergo Spiritus S. sive Oratorem; sive Prophetam , sive Physi.
cum aga', serio hic & secundum rei essentiam loquitur. Secundum rei, inquam, essentiam , & non captus nostri imbecillita. tem: non, quod nobis videtur ; sed, quod cum stupore nostro in rei est veritate , pro . Ponit. a. Ergo Spiritus S. hic nobiscum B L non
62쪽
Εκ AM EN Loc. S A C R. non balbutit; & per consequens, 3. Ergo Scriptura Psalmi hujus per balbutiem falso interpretatur. q. Ergo nondum Ptolemai eis satis hic a Copernicaris factum est.
CAPUT I p. Locus extat in hobo cap. IX. a vers. s. ad usque IO.
Transtat. Er. VATABLI, Lectio. s. GVi transfert montes. non agnoscunt , quusubverterit eos furore suos 6. ctui dimovet Tarramis Iaeo suo . ct columna eo juε centremiscunt. 7. 2ui dieit Soli, ct non oritur ; flesias quoque Anata 8. Sui extendit coeIossol- . O ambulat sqεν excelsa maris. s. Sui Deit Arctu. rum , Oνiona ct PIHadas . O peuetralia Munri. ao. Sui facit magna .eque i mpar v estigabili a. . mirabilia absque nume
perducit montes &nesciunt, qui vertit nos in ira. Qui commovet eam . quae sub coelo h funda mentis, &columnae ejus quatiuntur.
oritur Montra Sydera autem signaculum ponit. Qui extendit coelum solus, dc ambulat super mare. sanquam pavi
Hesperum,& Arcturum,& penetralia Austri. Qui secit magna ianon vestigabiliΘ, glorio seque & mirabilia, quo ἀrum non est numerus.
63쪽
29s. V Ut transfert Reges, quisant in mon tibus, S nesciunt, quod subverterit eos inird Dd. 6. commovet terram de loco suo s
7. Vur arci ad Solem, S non oritur, SselgasAgilias nubibus. 8. Qui extendit caelos solus es deambulat per altitu in fortitudinis maris. 9. cui fecit Ar aurum, Oriona, S 'mae , cubicula siuerum , confestationem Planeta um in gasere Au rati. a o. cui facit magnalia, ria ut nonsit sinis ; S mirabihalua ut non sit numerus. L Ad hunc Locum Didacus Astunica
SalmantiCensis, Comment, in Hiobum , Toleti Anno 13q8. editus, haec apponit: Ntidius, dabitur Scripturae secus,qui
tam aperte aerat, terram nou moveri, quam hic moveri.
II. Eadem adducit verba Lipstorpius. in Copernico Redivivo C. 8. n. 16. quae adeo approbat, ut,iisdem glorians,triumphatos jam Ptolemaicos fere non dicat, & receptui Canat. Quocirca Copernicarae & suae sententiae plurimos, & insigniores quidem . Patronos, Joh. Keplerum, Lansbergium .
64쪽
3o EXAMEN Loc. SACR. Foscarinum cum quibus meam quoque conferre sententiam constitui Crtigerum . Campanellam pro Galilaeo Galilaei, GaD sendum, & alios. Qui omnes honorandi poticis mihi quam eXaminandi ,erant .Quia tamen toties, & tam graviter adducuntur: eNpendenda etiam erunt illa , quae ab iis e- dicuntur, Veritati in gratiam. Sed alibi. III. Solam Didaci Astumcae eXegeta,& verba quidem adducta, assumta 'Nulms . inquit. Habitur Scripturae locus, qui tam aperte dicat Terram non moveri, quam hic moveri dicit. Noto autem in ea, Primo ἔHypothesin salsam praesupponi; quod nimirum literatis Scripturae assertio sensuali praepolleat. Cum constans sit omnium. R albitror sine eκceptione, Theologorum sententia; multa in S. Scripturis esse , quae non dictintur, liter aliter; esse tamen stem
fualiter. Et contra: multa ibidem dici sano sensu a literanter, quae non sunt senserib
IV. Sensualem autem praevalere Scri. Pturam, probo: 1 . quia literatis puram tan. tum rei & putam adtert authoritatem: sensualis vero rem ipsam,& demonstrationem eous. Σ. Quia literatis Scriptura adhuc eκ sensuali ludicanda est: partim collativC, cum aliis Scripturae locis partim intuitive ad sco-Pum: partim etiam applicative ad Analogiam fidei. 3. Quia sensus literae est vis. est
65쪽
Tngo L. PHILO S. LIB. 3I st vita, literae : litera quippe materialiter .& sic nude accepta, mortua est; accepta Vero formaliter, & sic cum sensu, vivit, & rem enucleat. q. Quia notius ignoto est nobilius: jam vero teκtus sensualis notior literati est, utpote , qui saepissime homonymicus, & errorum tot in Orbe genitor exi.
stit: non subjective, in se; sed objective, in
nobis, qui ferrum ignitum utrisque apprehendimus manibus. s. Tacebo. Protestantium & Pontificiorum Theologorum consensum : quia haee ιὲς e. . &eκ
occasione Hypothesis praesuppositae, dicta
V. His ita praemissis concludo : I. Ergo Scriptura seniualis praevalet literati; & per Consequens, a. Ergo Didacus in vanum gloriatur, nudum dari ex S. Scripturis o .cum , qui tam aperto dicat, terram non mois veri, quam alibi moveri dicit: si enim ma-Nime non daretur, non tamen ideo falium
esset: quamquam, Plurima talia dari,obvium cuivis & cognitum sit. t V I. 3. Et, cum eruditis,ad evincendam rem, bona sussiciat consequentia; demirati satis non possum , quomodo Autor praefatus in litera tantopere ausus gloriari lae. rit ρ η. Et puerorum forsitan erit, & vul. gi sine sale, gloriari in Scripturae litera. In quam si forte incauti inciderunt, moκ in .emirationem rapiuntur : rapti, etiam te.cturn
66쪽
Εκ AMEN'Loc. SAc R. ctum rapiunt secum verbum; literas potiusquam sensum ostentantes.
VII. Dabo Exemplum. Legerat qui
dam tralatilium illud, I. Sam. Io. U. I I. Num
s Satii inter Propbetas Quibus lectis. &non perpensis, litera Prophetae eXcaecatus , protinus in verba erupit, quosnam Saul Propheticos scripserit libros , quaerens. Aliud puerile magis. Contigit cuipiam in Bibliis Belgicis legere verba 2. Sam.
Iaan, inde om Sidon heneii. Inde vocemariti triantit apprehensam hinc & inde circumtulit, homo vanitate suffenus, se ex Bibliis sacris Belgium demonstrare literaliter Posse, glorians. Sed pueris puerilia: vulgo
inepta. Ad Virum noS. VIII. Vir ille eximius & authoritatis non postremae Didacus verba liobi literati. ter explicat, dicendo, quasi Deus Terram motu Circumvolutionis in sua Sphaera moveat. Sed veritatem involvit magis , quam evolvit. Sanctus attentissime legatur te κtus. Uusque Consideretur scopus, ct patebit quaesitum. IX. In quarto versu scopus & finis intermedius omnium sequenti utra versuum deprehenditur, qui in Sapientiar&Potentiae Divinae descriptio. In quinto,miraculosa Dε1 virtus, qui transfert montes derepente:
67쪽
Τ ii g o L. P ii I L o s. LI B. I. 33 additur causa : quia in furore Deus eκ arsit. In furore igitur irae suae montes disgrega
X. Se Xtum Jam versum lego, qui Assvnicae Quaestionis caput est. Quid autem ibi ρ ιι commovet Terram de loco suo,
commovere Terram, & dico : Aut ibi Deus
Commovet terram moventem se, aut quiescentem. Non moventem se : quia motum corpus moveri in motu non potest,sed promoveri ', ut ita motus ejusdem posterior major sit priori. Et, si motam antehac in creatione movet iterum ob iram suam; lammotus ille erit praeternaturalis: atque iIanihil concludit Astunica. Si itaque non mo ventem se .Ergo quiescentem Deus commovet terram. Quod vero similius longo eme, verinum, primi ad quartum, & quarii ad decimum collatio. Ut&ipse Miraculi sensus. ad oculum Sc sum cienter probant. N L Conseramus. In praecedentibus triobus versiculis scopum Proponit summum S ita dicam ultimarum : lcilicet, Homi. nem coram Deo non justificatum iri. Ratio. nem subjungit: quia ei, secum litiganti, ne ad mille limum quidem verbum respondere potest. Confirmatur porto versus se.
cundi sententia ab attributis Divinis, Sapi.entia & Potentia. Per haec duo fliceat abastrahere Ueum mirabilia producere quoti-
68쪽
tim transatio montium: quae non naturalis,
sed vel Metaphorica, secundum Paraphra, sin Chaldaicam, vel praeternaturalis: Pamtim etiam id arguit ira Dei, qui temporalis& momentanea est; atque ita in tempore fit. Quis hominum altior λ quis potentior montibus, ut eos transportet ρ Nemo hominum. Si Reges montes sunt: quis Nabuchodonoetorem , Montem illum fastigio ad coelos usque superbientem, transportarvit. complanavit λ Deus, gloriosus in operibus suis valde:&,qui solus mirabilia facit in ira sua. XII. Versum septimum studio praeterirem, nisi eri consequentibus etiam , miraculosa hic Domini opera intelligi, evincere possem. Sic autem sonat: qui Eicis Soh, cs non oritur, sedit IgnaculumsonIt. Tremendar haec Majestatis miracula sunt, quast potentissimas Coelorum virtutes inhibere sola potest; adeo ut confiteri Domino Cogamur eκ versi o. IF S E facit mirab his,sM scrutari nonpossunt, S mirabilia abs
XIII. Εκ hisce & antecedentibus col. ligo: Commotionem Terrae hic, vel Meronymicam esse, vel Miraculosam; non autem, ut evistum Jam est , Naturalem, quod. rustra voluit DidacUS.
XIV. Obiectioneto,quae afferri contraxi Posset,
69쪽
TAE o L. PHILos. L i B. I. 3 sposset, praeoccupo. Dices, posse Deum perpetuum Terrae motum continuare per ejusdem conservationem providam; atquCita dici posse, Deum Terram, ejusdem motum Conservando, Commo Pere. Resp.
Hoc admisso , Elenchus phraseos evitari haud poterit: Principii quoque petitio haud longe aberit. Sed quid ego, ad nondum mihi objecta, respondeo t.
' X V. Notaveram n . Io. eN versu se Ito το commobere: restat, ut a. quoque note mcis voces, ex loco suo. Noto, inquam, vo
cem fluo; quae possessionem rei vel proprie- ratem sis nificat. Iam proprietas illa Terrae. seu potessio, refertur ad locum qus; ut ita Terra locum suum possideat quoprium. Quaero autem : Possessio illa loci an sit na.
turalis, an violenta 8 Non violenta: quia implicat. Tertium non datur.SErgo natu talis. Si hoc : Ergo Deus Terram eκ naturali suo loco miraculose Commovit,. ut O dines soliditatis ejus Contremiscerem .Quo modo vero commorio ista sese habuerit. in medio relinquo.
X V I. Ut tandem hinc discedamus, dico adhuc. Illa Terrae commotio, aut proin prio, secundum nativam significationem. est accipienda: aut tropice & Metonymice pro hominibus in Terra habitantibus. Si proprie: supernaturaliSerit motus, . &non naturalis. Si tropice & Metonmice: tum
70쪽
36 Εκ AMEN LO c. SACR. per Montes, Reges: per Columnas, Magi stratus & Principes: per Terram ipsam, in genere, Incolae Terrae intelligentur. Sicu.ti etiam magis ad istam inclino eκplicationem . collatione Psalmi XL VI. persuasus. Ianknius in Jobum cap. 9. sic enarrat '. Commovet terram de loco suo; intellae continens pro contento. Id aute actum es, quaniuo
Urael transulis de terra sua, &e. XVII. Quam Gandavensis eκ positionem, uti multis Scripturae locutionibus Rhetoricis convenientem , omnes, dubio procul, recipient. Sive enim phrasim Commovere Terram, proprie & native accipias; sive improprie seu transative,ad turbas Regnorum S populorum; utrumque acceptari suo sensia poterit. Utrumque M AGNALIA IEii OvAE repraesentabit. Utrumque gloriosam Dus potentiam enarrabit.
XVIII. Qui sacer hobi locus, ita Metaphorice eXplicatus, Ptolemaicos, pro Hypothesi Terrae quietis confirmanda , nihil juvat. Sed neque Copernicaeis adeo faveis bit, uti jam probatum sussicienter est .Quod si igitur ego Terrae quietem quod validiori facerem sequela) probare hinc non possum ;multo minus Terrae motum circularem
Didaeus Astunica probabit. Atque ita IEquus Lector, Didaeum Astu. Ricam inter, & rationes, contra ejus E Nege