장음표시 사용
41쪽
Τ n g o L. P si I L o s. L I B. I. Is XU. Concessis praemissis, concludo. Ergo etiam de Solis ortu & motu naturaliter & vere agit. Nulla quippe dari ratio potest, cur non sequatur argumentatio in Majori. Si enim diκeris, aliter de fluminum, aliter de Solis ortu & occasu hic Scripturam loqui: quia de Sole secundum vulgi opinionem ex sensu loquiture Respondeo te principium petere;& habebo te: quia aliam non dabis rationem a
XVI. Atque ita,ne in hoc quidem Ee-Hesiastis loco, Sancti Spiritus hallucinaritis ostendere balbutiem Copernicaei pos
CAPUT III Locus Psalmi XIX. a vers. I. ad 7.
Ex versione Tre, I Chaldaicae Pari.
ais. a. caeli enarrant gloriam Dei forti rict ρο- ma nuum eju/ indicat ex an sum eorum. 3. Dies ad diem eructat sermonem. ct nox ad noctem redit scientiam. Ron estserm o. neque verba eu ; ct sine his iniet. ligitur vox eorum.
enarrant gloriamDomini, ει opera manuum us annunciant, qui speculamur in aera. Dies diei indicat ver-hom, &nOX nocti nun. eiae scienLiam. Non est Verbum muris murationis, & non sunt
sermones tumultus.&non audiuntur Voces eorum. In omnem terram exiis
42쪽
S. In totam Terram prodeunte desineatione eois rum , simul prodierunt in extremitatem Orbis habitabilis sermones eorum ex
quo Soli disposuit tentoriuum in eμ. 6. Nam est. eanquam sponsu. prodiens e thalamo Iust ; iatatur tanquam ro . bustuι decursurus viam. Ab extremitare coe lorum exortu ejua , ct reuolutio ejm ad extremita. ras e. rum est: nee est. quod absoniatur a calore quo.
vit extensio prospectus eorum , & in fines orbis
Soli posuit rabernacu tum suum splendorem in ipsis. Et ipse mane , sicut sponsus, qui egreditur velut de thalamo suo dei siderabili: & in dimidio
diei laetabitur ut Gigas , qui pervenit . ut curra in sortitudine viam OC casus sui sub vespera. Ab extremitatibus coe .lorum egressus ejus, uiaque ad latera eorum ; ianon est . qui se abscondati a servore ejus.
r. psalmi hujusce Commentatores in duas scinduntur partes. Prima vult, Psal mum interpretandum mystice esse de Regno & Persona Christi; inter quos praecipuus est Augustinus, Tom. VIII. Enarrat. ita Psalmos, Psal. 19: lit. D. sic commentans rEt ipse tanquam Sponsus procedens de iba cimo suo , exultavit ut gigas Sc. Ipse ιn So- posuit tabernaculum. hoc es de ranquam Spomus , cum verbum caro factum es, mu-ιero virginali thalamum invenit: atque inaee,
43쪽
T u g o L. P ii r L o s. L I B. I. I 7 naturae conjunctuta humanae, tanquam de
casis o procedens cubili, humilis mferi. Graeci infra omnes ortis Mavesat ver omnes. Et hanc sententiam Copernicaeorum multi urgent, & potissimum quidem. II. Secunda pars, Scholam Naturae &Gratiae in Psalmo contineri asserit,evincens ratione : quia ibi opera Domini celebrare Deum dicuntur: ohective scilicet, respectu nostri, & per nos eadem Contemplantes. In hac Sententia sunt,Tremellius & Iunius, qui Psalmo huic inscripserunt: Schola Naturae S Gratia. Item,Cornelius Ian senius, Episcopus Gandavensis super loc. cir. verss. In Sole posuit tabernaculum : Inter mnia si uit, coegesia corpora nultam aqua .L ι MaVestatem testatui S glorificat,atque 'φε g a/' 'idve - '
ruisitium tabernaculum tuamque mansio. nem. Non enim alibi gloriam myesaris
suis gloriosius S co i sectan am exhil is , quam in Sosep omi maxime glorioso
So. Ex hoc quasi is Regi sud omnia supera
rumuens, cunctarum vero caducarum rerum
fagus S conservatio. Plures allegare, plus otii, quam negotii,& forsitan plurimum vi. iii esset.
III. Ne autem Viros de re Eccles.stiea bene
44쪽
anfe at . S ambulat per viam alvs I. cs ori tutus es cras ex Ioco,iande ipse ortus es heri. . Perambulat omne latues Meridieι S rea ait ac lasse, Aquilonis vi. . , m: gurat. circuit S ambu a Piratus G svos revertituro ritus. I. Adducitur & hic eκ S. literis lGcta ba Ptolemaicis; quem Coperniciei illustriores ad nostram restringunt apparentiam. Ausa certe ma)nt . qua H jur I: qu β Rropter Dia: per inventam Hipothesin. Hed ad iocum. II. Illud autem, Lectori, indicandum prius est: me. scilicet, loci litus verba praecedentia, vers. q. Corisignata, 1Ponte omittere voluisse. Causam dico: quia nihil e Xinde , vel pro Ptolemaicis, vel contra Copernicaros, solidi eucerpere possum. Ita autem te Nius vers. q. sonat: . Generatio printerit S generatio advenit; terra autemm aeternum stat. III. Explico. Vanitas vanitatum & Omnia Vanitas. Quid tandem habet homo lucri
45쪽
TH Eo L. Pu ILos. L r B. I. 9lucti seu fructus de universo labore suo . quo laborat sub Sole Θ Generatur homo rgenerantur animalia 3 excrescunt plantae Generantur certe. At generatio quae modo super Terram advenit, iterum praeterit S in eadem reconditur, Matre. Tetra autem,
super qua omnia ista eunt & praetereunt, ire aeternum stat: hoc est, sine ulla sui mutatione & praeteritione, eadem permanet in aer culum Sciuta, in aeternum &c. IV. Quae Sacri Teκtus verba Ptolemai- cum in Causa impedient magis quam juva' hunt. Nihil juvabunt: Hic enim τουlare OP Ponitur ridpraeterire, nec non voci adveni re. Quod cum ita ex teκtu irrefragabiliteefluat; vethum sare significabit o non prae terire, & permanere.Nollem itaque Dispuratori, ut haec opponat, autor esse : quia in ipsius augulam quicquid hinc & quocunque modo strinNerit, retorquebitur. V. Ad nostrum quod ait inet loc- ; e. om literaliter accipiendum & explicandum esse, hisce contendo rationibus. Primbi Solem hic oriri & occidere, secundum vul.
gi sensum S apparentiam intelligi non posse, probatur: quia in toto hujusce loci Caapite res naturales tractat ReN & Ecclesiastes vers. q. Generationem naturalem & Corruptionem. vers 6. Ventos. vers. 7. fluminae&mare, eorumque fluXUm & refluxum vers. 8. hominem, quoad Parior. vers Io.
46쪽
ao EXAMEN Loc. SAOR: Quod vero naturalia ista physice tractet, exinde patet,quod se sapientem Dominum S Regem, vers. 16. scientem Philosophum, S Physicum quidem appellet, vers I Cum dicit: proposui In animo, meo, quaerere
investaresapienter de omn/bus, quin fiunt sub Sole. V I. Ita veto physica ista instituit, ut ea
moralibus moκ applicet. cum eN Contem. platione corporum naturalium suam mentem reflectit ad hominem. Philosophatur enim : vidi omnia sub Sole: scilicet speculative, contemplative . quo modo ea vidit e tiam Reκ Psaltes Psal. 8. vers . Vanitas Panitatum S omnia vanitas. Morali ter.
habet homo de omni laboresuo , quo laborat sub Solet as monem Diritus. Denique
vers I7. 38. Sapientiam, Prudentiam &Υcientiam distincte sane & Philosophice loquitur ρer acri ens, Me Vanitatem dicit; EX eo, quod in his quoque Labor o imo it Spiritus: quod In multa tapient a muttast indignatio: &. qui adest auget scientiam, addit auget dolorem. VII. Εκ hisce praemissis argumentati licet: Si Ecclesiastes de pluribus corporibus naturalibus proprie , realiter, & secun dum naturae eorum veritatem hic loci agit: sequitur illum de altero quoque . puta de Sole. ejusque ab ortu in occasum motu . Proprie, realiter, & secundum naturae ejus, veri-
47쪽
Tra Eo L. P uisos. LIB. I. I 1 'veritatem agere. At verum esse Antecedens supra probavi. Ergo & ConsequenS. Negabis conne κionem Najoris &Uonseia quentiam ρ Probo eam. Cum hic loci Rex S Physicus, post Adamum, sapientissimus de multis naturalibus in specie, vere. & secundum eorum naturam agat; ratio nulla dari potest, cur de altero Iolo apparenter . tantum loquatur. De omnibus enim habuit scientiam ; & de solo Solis corpore &motu opinionem haberet, & vulgi quidem insulsi Quae haec argumentatio est V III. Secunda ratio est. Qualiter hic Spiritus S. de venti circuitione loquitur, taliter etiam de Solis gyratione agit. At de venti circuitione physice, secundum essentiam & naturam, hic loquitur. Ergo etiam de Solis gyratione physice , ct secundum ejus essentiam & naturam hic agit. IX. NihiI facit, quod hic loci per Spiritum a. quidam intelligant Solem, propterea: quia motu & calore suo omnia quasi vivificat. Inde eum animatum esse aliqui putarunt : sicuti us opinionis reum facit Utigenem Hieronymus in cap. F. Esaiae. Idem quoque sensisse videtur Isidorus de Natura
rerum cap. 27. ThomaS Opusc. IO. Censet.
Solem dici Spiritum , quod Spiritum seu
Intelligentiam habeat: non informantem sed assistentem moventem & dirigentem.
In quibus verbis, Thomam per Spiritum A 6 inteΙ-
48쪽
r. 1 EXAMEN Loc. SAc R. intelligere Angelum qui Soli assistat, eum. que volvat, putat Cornelius a Lapide, Comm. in Eccles Cap. r. X Sed obsoletum Peripateticorum fi .gmentum statuere, superstitio : destruere , natura & veritas Jubet.Si enim sidera & Pla ne tae moventur; movebuntur, vela suis formis & principiis internis, secundum Cl. Sperlingium, Praeceptorem meum plurimum colendum, Physic. Instit. Lib. 3. cap. q. q. 6. ubi dicit: Error errorem trudis, ut cuneus cuneum. Non satis erat orbes
introesuxisse reales; θὰ istis quoque adfin genaeae fuere Inteduentve . vel ut Ixiones ρvel a materia Gelesti, quae siderea secum rapiat corpora , quae in suis vorticibus gyrentur, secundum Nobilissimum, stupendi acuminis & Methodi optimae Inventorem, Carresium. Et sic non ab Intelligenti is . aut Angelis movebuntur. Sed haec ex occasione duntaXat.
XI. Quod igitur hic loci Ecclesiastes
physice de ventorum circuitione disiarat. superius n. s. evictum est. Adjiciam, sed eκ abundanti,aliquid. Ecclesiastes fuit pra. dentissimus in consiliis dandis .felicissimus in sententiis ferendis, sapientissimus etiam in naturae mysteriis scrutandis: quae omnia attributa Sacrae ipsi literae inscribunt. Si stapientissimus. si prudentissimns Ergo bo. nus Philosophus: Ergo philosophice ma
49쪽
Tirgo L. PO Los. L I B. I. 33teriam philosophicam tractare hic potuiti XII. Regeres , multa eum naturalia locutum esse & scripsisse; sed non reduplicati ve & physice,quatenus naturalia: quae duo distinguoρ Resp. Bona est distinctio, &.
quam Omnes accipiant, dignissima: aliud enim est, tractare naturalia , aliud, tractare naturaliter. At hic distinctio tua non valebit. Unde, quaeso, tibi constat, tantum Physicum & Philosophum,qui omnia contemplatus sub Sole est , nunquam de cor Pore naturali, quatenus naturale est, loca tum esse Non eκplicavit se . neque sua , inquies. Respondeo: quate eXplicaret, quae
perspicue docuit, & ad captum Non clarius & prolixius qui scis id eum non fecisse : libros enim ejus plures bellorum injuria interiisse, Theologi unanimiter docent. XIII. Nihil hic Clarissimus dicit Uitati hicis, cimici sua Dissertatione prima, De um , inquit, libros illos naturales Salomo nis interire passum esse. Propterea, quia non necessarii vel inutiles nobis ad salutem. Cui enim nobis usui est, scire Genealogi.am Esau: mensurationem Terrae Palaesti.
nae in Tribus duodecim Quid ad salutem est, Reges, post Salomonem, eorumqne vitam & res gestas scire & tamen interire libros illos.Josue & Regum, Deus passus non est. Inutiles porro esse non desinunt libri, ad contemplanda Domini opera, di Deum. A. Z eπ
50쪽
14 EXAMEN LO c. SACR.eκ iisdem laudandum: licet inutiles ad saclutem consequendam sint. Praeterea falsa praesupponitur Hypothesis, nullos, doctri. nam talutis etiam continentes & sparsim Proponentes, libros periisse. Si Proverbio. rum & Ecclesiastici libri petiissent; Mora Ies & minus necessarios periisse libros divisi semus. At ibi sparsim necessaria ad salutem
Continetur doctrina , v. g. Proverb. 8. ubi per Sapientiam aeternam Dret Filius describitur;imo Humanitatis nostrae assumtio vers. I. innuitur. Libros igitur, nobis salutares, distinguo in eos , qui ex professo &ex scopo doctrinam salutis .proponunt; &in eos, qui sparsim, hinc & inde, eam continent. illos non periisse , confitemur: hos vero periisse, probatum est. XI v. Tandem argumentor: Quali ede fluminum origine & regressione hic loci
dicitur, tali rer etiam de Solis motu : At naturaliter & proprie de fluminum origine &refluκu hic dicitur. R. naturaliter etiam &proprie de Solis motα Major tam diu sta bIt, donec ratio data fuerit in consequentiae; quae dissiculter dabitur. Minor est Dn. Wittichii, Dissert. I. cap. I. art. 1 o. at in iis rebus, tae quous vulgus per sensus nih1I cogno v t , adeoque nis IIuae cat. loqui an quando
ex rei verItate, ut quando Eccle Iases cap. r.