장음표시 사용
11쪽
larem alii Lunarem, atque nonnulli mensem peragrationis, alij consecutionis,
at i vero illuminationis. cum agunt de computatione mensium in utero gerentibus propterea dementibus agendum, sic enim fiet,ut omnem prorsus e medio drscultat em tollamus. Exordior autem a mensium diuisione. Mensis itaque duplex est Lunaris unus.Solaris alter. Mensem Lunarem vocari spatium,quod ab uno Lunae coitu cum sole usque ad alterum intercedit, nemo est qui neiciat, vi inquit Galenus in commentario libri de septimestri partu. & tertio prognostic.commentario ψ. idcirco nomen mentis secudum propriam appellationem tribuitur circuit ut huic Lunae ab uno coitu ad alium, non Galeni modo, ut dixi testimonio sed etiam Maerobb.nam Luna dicitur . . idcirco Lunae ipsius cuse Iosus appellatur mensis,de quo Virgilius in Bucolicis ait:
Quamuis Cicero libro ae natura Deorum δeducat huius nominis etymologiam multo aliter cum dicit: alii, quia mensa spatia conficiunt, menses nominantur: quibus verbis videtur dicere, mensem esse rem quandam munero dierum mensam. Sed quicquid sit de ratione nominis huius, constatex communi omnium consensu lunarem mensem esse triplicem: unus d citur mensis per grationis. alius consecutionis, tertius vero illuminationis. Mensis peragrationis est tempta; in quo Luna integram unam circuitionςm complet ab aliquo pun- cto donec reuertatur ad idem pulictum. H c quidem Luiae motus est ab occi dente orientem versus in suo eccentrico descrctate planciam supcx polos Z
diaci. ut verbi gratia a primo puncto arietis lin quo cam fuisse ponito, cun Mncoitu esset cum soleὶ ad eundem ipsum primum arietis punctuin: dc vero tempus est dierum 27. horarium octo in tertiae partis hola. Secundus mensis I unarius coniunctionis, siue consecutionis appellatus, tantum temporis complectitur, quantum Luna oberrandi ab una comui cti ne ad aliam insumit. id est, quando i una cum sole colens lustrato suo cui sit, si Ii: m iteruin consequitur. Excedit autem hic Mensis praecedentem unais fere si gna spatio id cst biduo dc horis quatuor cum aliquot minutis. Nam cum Luna, o S demineo loco in quo noui isti a coniunctione reliquerat id est V. G. in primo puncto arietis non reperiat: sed sit ultra progressus.& signum fere mi e grum einensus,ita, ut primum punctum Tauri attingat ea biduum & horas 4. cum ali-q tot minutis in consequendo Sole impendit, quo fit, ut hic mensis sit dierum 29. de horarum I 2. Cum minutis 4 . M aliquot secundis. de hoc mense Gai. ita loquutus est lib. 3 dedi decretoriis cap. 4. Quod autem menstruum tempus non omnino 3 o. dieriam constet, sed in his in nus viaius diei dimidio integro libro Hipparchus demonstrauit. Quinde vulgus prope uniuersum nouit,mensum alium esse,quem AD, id est cauum, nominant nouem de viginti diebus constantem, alium vero plenum diebus tri, 4 ginta integratum. Oportet autem amborum mensium totos dies ad nouem de quinquaginta assurgere, siquidem alteruter in totu triginta dicrum est,dempta
tamen dimidia diei parte. Sequitur mentis tertius, quem apparitionis, seu illuminationis vocant, id tempu, complectens,quo Luna lumen in terras demitteras,nobis est conspicua, necdum . ut dicitur, combusta,ieu splendore solis opacata: quod tempus di ruinis. Se horis texisse dictitant, posito quod Luna radiis solaribus immeria
toto triduo delites at. Solet hic mensis ad portionem temporis occultationis aut minui , aut a Igeri . coque non semper sibi aequalis est, ipsum tamen vulgo dierum 26 5 horarum i 2. faciam. secundum quam rationem breuioi css tmen so se pei agrationis horis 2 o. quod const. ibit,si tot horas Iob dico ad 16. dies 3 horas i 2. ddideris, summam cia: in constare comperies dies 17. 3c horas 8. Toties autem numerus dierum circuitus - .c- αι- mmccc μι - θαι, id est, appariti nis seu illuminationis congruit cum mi mero dierum mens seu circui
12쪽
quoties Luna in coitu biduo & horis delitescit: quoties autem mensis illuminationis dierum est 16. II horarivni 1. toties Luna de totum triduum delitescit, α quoties biduum latet, toties ruensis ille apparitionis dierum est 27. & horarum I a. quoties item viatini diem late toties ille 28. dierum de horarum tr. est. In summa quo diutius latet Luna, eo breuior mensis apparitionis est , contra quanto minori tempore latet,seu si vis,quo citius emergit, eo mensis ille maioricierum numero abundat.
His mensibus ex Galeni sententia Petrus Apponensis ac recentiores alii, quartum addunt, quem illi medicinalem dicunt,ut ostenderent diem 2 c. magis io decretorium esse ai .contra opinionem Archigenis & Dioclis, cuius mcnsis institutio in hunc modum habuit. Galenus causun dierum decretoriorum retulit
ad superiorum corporum motum, praesertim vero Lunae, nam toto mense prae-
intellecto, dc in hebdomadas diuiso xx. dies tres hebdomadas continere, quatuor totius mesis hebdomadas quatuor finiri terminis iudicatoriis tradidit. primam septinio, secundam i . tertia 2o. hiariam 27. quam rem probarc non P
terant diuiso mense in s o. dies.impossibile enim esset hoc modo imaginari, qua ratione 1 o. tertiam complecteretur hebdomadam. Ei ulcemodi per hebdomadas computatio in mense peragrationis seri non potest: quia hic mensis est proprij motus, & dies iudicatorii non insequuntur duntaxat motum Lunae, sed et- ας iam imprellionem comunem, quam facit in his inferioribus. quemadmodum
ergo ex propria humorum i inpressione in corpus humanum , dc ex communi, quae fit a luna adueniunt iudicationes in hi , aut illis diebus: ita ex mense communis linpressionis Lunae & mense propriae actionis, licebit componere medicinalem, ut vocant mensem; veluti medium duorum mentium nempe peragrationis, qui amplectitur dies 27.δc horas s. de mense illuminationis qui habet dies 26.8e horas 1 2. hic autem liabebit 26. de horas 12. totum enim constitutum est spatium dierum s 3. & horaru ao. cuius medietas est dies 16. de horas 12. de huius ipsius medietas est dies 13 . de horae t r. Quatuor igitur menses iam constiti tos habent terminos. Peragrationis dies 27. horas X. Consecutionis dies 29. ho-3o rasin. minutis &aliquot secundis illuminationis 26. Jchora c. aut I 2. Medicinalis 16. horas 22. Mensis autem S0laris est quem Galenus plenum voc constatque ex diebus triginta pro quolibeti mense, ut supraex Galeno demonstravitnus: de quo mense agendum, infra docebimus. Est aut cm animaduertendum ex hisce quatuor lunaribus mensibus, neminem esse, qui non admittat priores tres. At q uartum negant plures, inter quos est Avicenna, qui contra G lenum acerrime disputat libro quarto feta. secunda trin. 2. cap.2. quo cum scntiunt multi non infiniae notae medici. Quid in hac controuersia seu tiendumst, explicate non est huius loci, neque temporis: hoc duntaxat dico, hunc mense in nullam asterre posse nostrae tractationi utilitatem. ut cum de computatione tra-
ο ctabimus, manifestum ficti C A p. V I.
Equitur modo,ut de diebus transigamus de quibus agam breuibus,quia nul- lam habet tractatio dissicultatem. Dico itaque Galenum de diebus imis se tripliciter locutum. uno modo quatenus a nocte secluditur: alio, quatenus diem de noctem complectitur. nempe pro spatio horaminaequinoctialium 2 . postremo pro die medicinali. De ipso die ut simul etiam noctem habet, loquitur lib. nono Methodi c. I. scribit: Dictum enim supra est,uigintiquatuor horas cites o sic appellatae dici spatium, utique cum nomine diei, nox quoque una comprehendatur, quod tum decimo methodi medendi cap. 1. libro de septimes tripa tu,&sexcentis fere locis confirmat. Porro diem ut a nocte distinguitur declarauit his verbis: Quaedam duabus, tribusue, aut quatuor horis tempus hahcnt, nonnullae diem totum, vel etiam post eum,noctem, vel maius dein spatium requirunt. Diem autem quatenus simul etiam coplectitur noctem a Galeno non
13쪽
simpliciter sumi obseruatum mihi fuit. Nam in Commentatio primo libri do septi meari partu .de libro side morbis vulgaribus intelligit diem pro spatio, b
Tarum 2 . aequinoctialium, at ubi agit de diebus decretoriis, alio modo accepit dic m. nempe pro spatio horarum 23. & decimam quartam partem unius horae: i Osiqua signaticatione usuri simus,infra explicabimus.
1 erationecem Dautiis veterage libus. Ocere,qua ratione fieri debeat computatio in utero gerentibus, maximam L tum disticultatem, tum utilitatem habet. Dissicultatis certe caussa est varia Iucomputandi ratio a recentioribus de antiquioribus medicis adhibita; nam i centiorum quid Lunares, quidam vero Solares intelligui menses rursus quidam annum CCcLI ira. dierum, & quidam ccc Lxv. Z horis sex. Auget dissicultatem, quod ex antiquis auctoribus magnus Hippocrates in eadem existere
ambiguitate videatur : nam libro de carnibus, de de natura pueri unam, libro autem de septimestri partu aliam putandi rationem sequitur. Porro tantae utiliblatis est haec tractatio,ut putem, aliunde quidem non posse certitudinem haberi aliquam de hominis partu,quam ab ipsa supputatione. De hac igitur,quoad eius fieri potest, diligentim me pertractemus. Primum omnium authorum, Hippocratem partum septimestrem,cogno- quisse Vitalem constat, atque simul docuisse rationem computandi eo libro, cui titulus est ita iliis .ia, . id eit, de septimestri partia. Expedit eius verba recensere, quandoquidem summam totius dilucidationis continent. In hunc autem ni
dum habet statim in principio eius libelli senis venerandi oratio. Enimuero septimestres diebus centum octosinta duobus,& quota diei parte eduntur in lucem. Nam, si de primo mense dies qui decim, de quinque vero mensibus centum quadragipta septem, cum dimidiato die computaueris.lduo si itidem menses diebus propemodum unde sexaginta constantὶ comperies ad septimum mensem lanni dico dimidium diei etiam particula quota pamticular quotae accedente amplius quam viginti dies desiderati .haec ille. ι εPropono mihi hunc solum contextum, quia ex omnium aut horrum consensi h qc sententia tanquam Hippocrate digna recipitur: atque licet multa sese offerant explananda, praetermissis reliquis in commodiorem locum, tuo poti sitimum iniit tuto meo conuenientia docere aggredior. Vnum, quam anni me dictarem Hippocrates intelligat, cum ait: Anni dico dimidium c decur de anni medietate mentionem fecerit. Secundo cum agat de quinque mensibus inte
mediis deprimo A septimo inchoato,de quibus mensibus agat,an lunaribus, ancolaribus, dcata computatio baec plenis, integrisque mensibus fieri debeat, auractim plenis, partim vero inchoatis,ia ina perfecti f.Iil his quidem consistit summa computationi sessiciendae.
Accedens ad primum dico, nullam habere difficultatem, hic intelligi d
bere annum pro spatio dierum trecentoria sexagintaquinque, de horis sex: propterea annus erit Solaris: huius anni medietas complectitur dies centum octo sint ad uos loras quindecim: quod ex eo constat, si hunc numerum duplicaueris iesultabit summa totius anni dierum ti eratorii sexaginta quinque,di horis sex. Hic igitur non est admittenda horum opinio, qui annum Lunarem intelligunt: nam Hippocratis venia adeo aperte horum opinionem argutit, ut me iudicio nihil apertius inueniri posse arbitrer.namque anni medietas Hippocrati est dieru c Lxxx i t. de horis Ly.at Lunaris anni medietas cotinet dies cx xxv r t.
desunt itaque ad eam medietatem, quam Hippocrates proponit, dies quinque s sct horaeqia indecim.totus Lunaris annus est dierum 37 . quibuet pro integritate anni Solaris desunt dies undecim horae x: ut supra deciarauimus Colligo ex dictis Caium Caeserem. non fuisse primum inuentorem anni Solaris, ut grata infimi quidam scriptores dicunt. Hippocrates enim multo ante Caesarein viguit, tuo nisi decipioriante urbem conditam. Anni tamen solatis in hoc ipso me mi
14쪽
nit contextu: Caesar primus fuit fortassis apud Romanos qui annum ordinauit, eo modo,quem nunc passim obseruamus. At non fuisse absolute inuentorem, videtur meo iudicio adeo certum, quam quod certissimum. Sed cur Hippocra res acturus de septimestri partu medietatis anni Solaris voluit meminisset certe
hoc videtur mihi dissicile, & nemo adhuc explanare aggressiis est: Quas quod velante dimidietatem anni, vel post medietatem, vel prope finem septimi Lunaris, vel in principio eiusdem non contingat septimestrem edi parium. Dico,quod sentio, breuiter. Antiqua opinio fuit partum septimestrem nasci, cum exacti sunt de pleni menses septem solares qui complectuntur dies Σio. de quato ita scribit author libri de Principiis siue de Carnibus.
Puer septimestri partu natus pro ratione natus est, dc vivit, ac rationem talis habet,ae numerum ad hebdomadas, ac septenarium exactum. Parum postea declarans, quomodo habeat rationem ad hebdomadas, de septenarium exactum sic ait: Habet autem & septimestris partus tres denarios, sue decades hebdomadum, de in una quaque decade septuaginta dies.Tres vero hebdomadum decades ex toto sunt dies ducenti,& decem. Ex quibus constat septimestrem partum secundum hane opinionem, s lares complecti Menses &exactos septem, constantes, ut supra dixi,ex triginta ' diebus pro singulo mense. Hippocrates autem libro de septimcstri partu exporientia noscens in eius modi partu non esse necessariam computationem ex mensibus solaribus, neque etiam ad vitalem partum concurrere debere plenos menses: ut declararet utrunque, statim dixit Vitalem esse partum septimestremnatum i 82. die,& horis i s. quibus verbis excludit plenos menses, exactosque, atque ipsam faciens computationem, excludit solares: apertissimam docens putandi rationem ex mensibus Lunaribus. Neque ita anni medietatis meminit, ut velit omnem septimestrem praecise eum attingere numerum, sed, quia medietas anni principium est septimi mensis,sive solaris siue Lunaris, ut oste delet non selum in fine mensis septimi , sed etiam in principio nasci vitalem se-3 ς ptimestrem: qui sane, ut in ultimo die mensis &in proximis nasci potest: sic in medietate anni S parum antea vitae superstes orietur. Plura dicemus de hoc argumento sequenti libro. sit hoc loco satis, me summum Diuini Hippocratis docuisse artificium. Nunc ad secundi capitis explanationem aggredior. Certissimum esse puto,si vera sunt Hippocratis verba, de mensibus duntaxat Lunaribus,nec exactis, M plenis omnibus computationem illam intelligi debere . id nunc in recentiorum medicorum gratiam expono. Inquit Hippocrates: Quinque menses integri dies continent centum quadraginta septem cum dimidio . Si haec sententia de Solaribus auditur mensibus, falsa est. Quia pleni quinque menses Solares dies habent centum quinquaginta. De Lunaribus vero mensibus verissima est. Etenim dies viginti nouem,&horae in. quinquies multiplicatae
constituunt dies I 7. 1 horasi 2. Sic praeterea faciendam computationem non solum docet summa quinque mensium sed etiam verba, quae addit pro declaratione huius putationis: sunt autem haec.
Duosquidem menses diebus propemodum unde sexaginta constant. Quae dubio omni procul non postunt intelligi de solaribus mensibus: quia duo menses eiuscemodi habent dies sexaginta cum quibusdam minutis parti
bus.at Lunares,dies habent 1 9. cum quibusdam minutis: est igitur certo certius Lunares menses recipiendos omnino, minime veto solares.. o Amplius idem ex Galeno manifestum facio, qui sane in commentatio lubri huius mensem interpretatur pro spatio dierit 19. dc horis it. ut parum postea explanabo. Verum quia mensis Lunatis est multiplex, recte hic quispiam quaeuerit, de quo mense intelligenda sit computatio Hippocratica. Respondeo, solum de mense consecutionis, seu coitus, non autem de aliis, quam rem sic ostendo.Quinque menses intermedij habent dies a r. & horas 12. At quinque
15쪽
menses peragrationis habent dies 136. x horas 16. Quinque menses illumin tionis pleni habent dies i32. & horas m. non igitur raippocratica computatio attingitur, nisi intelligamus mesem cosecutionis, siue coitus. H c videntur mihi manifestam fidem facere, non solum de lunari mense verba Hippocratis audiri debere, sed etiam de solo mense consecutionis, siue coitus: ut Galenus etiam in praefatione libri de septimestri partu docuit. Colligo ex his praeterea duo, hi
rum alterum est, non esse neccssarium nasci puerum exactis mensibus ac plenis, quandoquidem computatio haec dies quinque mensitim intcgrorum enumerati duos autem facit dimidiatos, primuin & septimum. Irmno ausim hoc di-Cere, maiorem partem omnium partuum fieri mensibus refractis, vix quidem ιο inueniemus natum plenis mensibus aut septimo, aut nono, aut decimo, aut octavo, aut undecimo, satis enim est, si aliquam partem foetus ipse attingat demense, de qua ex Hippocrate, S cxperientia dicam quaedam in sequenti libro. Alterum vero, absurdam esse illorum sententiam, qui dixerunt, ex quolibet die. unam diminuendam esse horam: quemadmodum etiam accidere dicunt in diebus criticis: hoc enim refragatur toti computationi: nam ex 2'. diebus δίhoris α. si demendae sint hora: Σ'. cum dimidia, utique non continebit me sis dies Σ'. de horas duodecim. Sed 27. aut 28. dies, at vult Hippocrates complecti dies zs. dc duodecim horas. Deinde Galeni in praefatione Commentarii libri de septiminii partu, verba eandem opinionem apei te reprobant, docens y' nomine diei horas 2 . intelligenda .
Dubitationum quarundam explicatio.
SEdne quid relinquatur in hac materia, v facere dii scultate possit, quaedam sunt dilucidanda maximi momcti: Atq; illud in primis, quomodo ideauthor
Hippocrates de una cademque matcria tractans diuersalia computandi i .ili. nem afferat. Nam libro de septimestri partu menses exactos, ac pleno; in cor'- putatione non adhibet: at libro de carnibus, ut iam docu mus desidetat. V. i cmagis difficultas, quod si dies ducenti ac decem tertimestrem constituunt sar- satum, omnis septimestris erit neces Iario octinaestris : hunc autem non ei levita.
Iem vult, de libro de partu ocii messtri, 5 libro de carnibus, i cm sic habere ipsa
docebit computatio: finis enim septimi mensis ex nostra computatione habetur dieros. de horis duodecim. Pone igitur puerum natum die Σlo. hic ingressus erit octauum mensem spatio trium dierum, dic horarum duodecim. Atque haec prima,ac praecipua est in hac materia dubitatio. Alia vero est, quod secundum Galent,6e Avicennae placita non videtur omnino verum, computationem fieri debere mensibus Lunaribus. Nam Galenus sic ait primo de morbis vulgaribus sectione prima, commentatio primo. Caeterum non sunt pro Lunae ratione menses subducendi, quod multis iam Graeciae ciuitatibus est solenne: sed Αο
pro ratione Solis apud omnes urbes antiquiores, & nationes complures numerantur. Idem dicit apertissime Hippocrates lib. de morbis popularibus secundo,
sec. 3. p. 3I. caminquit: Auta menstruis numerandi sunt nouem menses aut a conceptione, a inducentos septuaginta dies Graeci menses sunt,& s quid insuper aut maribus, aut fit minis haec sunt aut contraria. Quibus verbis nemo non videt 27 . dies exactum esse terminum nouem mensium solarium putatione adhibita dierum; o. pro quolibet mense, incipientes computare, aut a conceptione ipsa, aut amenstruis, quo scilicet tempore debebam erumpere, non fluentibus. Aut cui na vero hanc sequitur computandi rationem , cum libr. .sen. M.tract. I .cap. 2. soinquiit Eliam dicitur, quod tempus aequale medium ad formationem eius est dierum 3 s. quare mouetur in septuaginta diebus, de nascitur ducentis de deacem diebus,de illud cst septem menses, & parum infra. dc nascitur aitὶ in Σ7c . de istud est nouem menses. vides igitur hic adesse inter Hippocratem , Galenum, ec Avicennam consensuin. Porro neque desunt inter medicos recentiores
16쪽
qui sule opinioni fauent. Nieolaus Florentin s magni nomini medictistas
laribus mensibus computat. Hunc imitatus est Milthaeus unius Medieυῖ celeberri mus,dc nostris temporibus Franciscus Valleriola, qui pr.eterea inti ius opinionis confirmationem ali uim citat locum Hippocratis libro de alimento, in quo inquit: Cumque de triginta Soles scutum formant, septuagmtamc uent,decem dc ducenti perficiunt,in hoc loquendi modo apErte videtur significare,foetus ex solaribtis mensibus absolutionem esse metienda. Addit ijs Curitius alia,quae nonastero, quia cum eius de partu tactimestri opinionei exa ini nabo, illorum facete mentionem oportebit Haec pluissima meo iudicios. ., o quae in hac materia dissicultatem faciunt: quorum dilucidationem a priore c. dientes,afferamus. N ' i e .
perdinandus Mena eommentariis sane doctissimis in librum de septim, stri partu, vidit in ipso Hippocrate repugnantiam i atque dilucidare illam hostmodo conatus est. Putat septimestrem partum ex Galeni sentemia centum ctoginta duobus diebus quodnai nimii est, terminari, ac perfici, quod vero maximum est nunquam ultra ducentos quatuorque dies prorogari. In medio ter poris spatio celerius, ac tardius maxima pars septimestrium linquit in editur, prout a calida constitutione temporis,uteri calido temperamento devictus ratione . calida citius maturescit, aut contrariis de caussis suam maturitatem adipistites.
o Rursus tres decades septimanarum ducentos decemque dies habense in eisque quatenus sexti quadi agenaria minimum capit, absolui poterit septimestris parqtus,quare ducentos & quatuordies attingere circiter, quod experimenta Gai nica testantur, nihil amplius, aut rarissime. Quintus praeterea quadragenarius dies ducentos complectitur,ac plures quam ab Hippocrate proponuntur. Ni hilominus ea assertione haudquaquam confecit amplius, ac si spatiosam patius septimestris latitudinem insinuaret,duobus terminis conclusam, intra quos serius, ac citius liceat septimestri tatui vitali prodire hactenus Mena. Cuius opinionem licet maiori ex parte admittam, ad sum tamen nonnulla , quae mihi dic plicent. Quorum unum est. ac etiam potissmum, quod nondum videtur mihi 3o explicata dubitatio. Equidem hoc tanquam velis sinum admitto,de quo tamen plenius edisseram secundo Iibro, partum septimestrem duos habere terminos, primum esse septimi mensis Lunaris siue solaris principium. Alium vero septi mi Lunaris finem: qui aduenit die sexto, M la oris duodecim, supra ducentos. at quomodo dies Ei o. septimestrern partum absoluunt 8 ex computatione quidem mensium solarium, id utiqtie verum suerit sed iam explanavimus. Hippocratem Lunares intelligere: quod, si verum est sequitur dies zi o. compleat octa uiam mensem ,&in hoc ipso vitalex nasci ex veteris illius authoris decreto. E enim dies, ut diximus, de mense octauo tres cum dimidio in tota summa contianentur. Neque dissicultatem soluunt quae ille dicit. Quatenus sexti quadrage 4o narii minimum capiunt partus septimestres absolui posse. quia in virtute qua, dragenariorum parum omnino fidendum est, ut manifestum facit nobis eius principium de finis mam principium vitalem istu complectitur, uenape a 2o . usque ad Σος de horis decem . sinis complectitur etiam nonum menseri , ut a
23 s. usque ad 2 o. propterea dixit Hippocrates libro de alimento agens de hoc termino dierum 2 o, est & non est. Quia in hoc spatio vitalis, x non vitalis ex illius opinione partus esse potest. Quadragenaria igitur illa est, de non est vitalis.
vitalis est,ut complectitur septimum exactum; nonum inchoatum non vitalis, ut mensem octauum habet. Sed praetermissa ratioue quadragenariorum 11.2Io. dies, principium continent octaui mensis δί hoc ipfilmstatutum iam fuit φ ibidem, non es le vitalem modus meo iudicio non inuenitur, quo explicari possit eiuscemodi difficultas: maxime, quod principium mensis ex illius sententia pro toto mense sumitur.
Ego vero ita sentio. Primum, librum de carnibus non esse inter legitinios Hippocratis libros numerandum, inter quos dubio procul recipitur hic de s rutraestes partu. Cur ita credam, moveor non solum verbis Galςni eum librum
17쪽
non recipitatis ; sed etiam multis coniecturis: non grauabor hic asserre unam, aut alteram ut ostcdam eum librum omnino Hippocrate,nisi fallor, indignum. Deformatione saetiis habet haec verba.
Porro vita hominis septem dierum est. Primum etenim postquam genitur in uteros peruenit, in septem diebus habet, quaecunque corpus habere debet.'. si rari autem quis posset, quomodo id sciam. Verum multa ego vidi hoc modo, Meretrices publieae, quae saepius de seipsis periculum fecerunt, ubi cum viris
rem habuerint,sciunt,quando in ventre concipiant, α postea conceptum intra se perdunt. Postquam autem iam perditus est, elabitur velut caruncula : sanccarunculam in aquam coniectam, si con spicatus consideraueris, omnia mem- Iobra habere reperies,& oculorum regiones,&aures,& manus, de manuum diu
ros,& crura,& pedes, de pedum digitos, dc pudendum, dc reliquum totum corpus manifestum, haec Author illius libri. Quae falsa sunt, ut ostendit experientia, α iis contraria, quae scribuntur libro de natura pii eri 6c ab Aristotele, id a Galeno libris de usu partium. Vidi ego hactenus quater genituram infra diem vigesi-
'um: unam deeimo octavo, decimo quinto aliam: decimotertio, dc undecimo alias: At articulationem dc formationem certe non vidi. Imo nec in desimo-
octauo die obseruare potuimus cum expertis obstetricib. distimatonem sexus. Atques aliquid potest fides in hac re obstetricum, affirmare oportebit omnino septem dierum spatio solum quaedam trium principiorum apparere rudimen- - , qualia declarauimus ex Galeno libris de hominis generatione. Affero e iam alium sensuam expetientiam. Pullus in ovo perfecte absolutus est die ih. ab ipsa incubatione. At mnil quicquam die septimo praeter caput, dc intestinorum inuolucra eslictum,& cfformatum esse a natura,cernet vn usqui sque,qui volu rit experiri. manifestum argumentum in homine id contingere non possie, cuius absolutio in utero fit septimo mense, quod breuissimum statuitur tempus. Praeterea scribiturlibro de natura pueri articulationem, dc formationem membrorum distinctam, qualem proponit author libri de carnibus, in masculis dio 3 o. in sceminis die 42. cognosci ivt plurimum enim hoc tempore aut paulo breuiore, aut paulo longiore atticulatio ipsis contingit: igitur fieri non potest septi- 3smodie socium siue genituram habere actu omnes partes distinctas, ac man: sese stas, ut ille dicit. Amplius Historia cantatricis illius magnae existimationis , falli ratem ostendit loci huius: refero verba Hippocratis; quae sic habent. σAudierat aute cantatrix i psa, qualia mulieres inter se d icunt,quod quando mulier conceptura est in ventre, genitura non egreditur, sed intus manet auditis autem his atque intellectis hoc semper obseruauit, 3e cum aliquando sentiret genituram non exeuntem dominae exposuit, oc sermo statim ad me peruenit. Ego vero cum audissem,iussi ipsam ad terra saltare, de postquam septies iam exillisset, genituram in terram profluxit,& strepitus factus est, atque illa conspecta
admirata est. Qualis autem erat,ego referam. Velut si quis ouo crudo externam εο testam circiam circa adimat,in interna vero pelliculatiquor pellucescat. Modus quidem talis erat,dc ut abunde dicat, ruber erat liquot de rotundus, in pellicula vero fibrae quaedam albae, ac crassae inesse videbantur, cum cruore crasso, & rubro obuolutae circum autem pelliculam foris cruenta vestigia instar suggillat rum iuxta medium vero tenue quid eminebat, quod milii umbilicus esse vide
batur,& per illum sane spirationem intus δί extra priinu facete apparebat ; quia depellicula genituram ambiens,& complectens tota ex illo tendebatur. Talem sane ego genituram sex dierum existentem vidi. Hactenus ille. I si vera sunt, aperte indicant septimo die genituram distinctam de manifestam articulationcm non habere: unius enim diei spatium, quod interest,ex ea massa carnosa, M scivi ira dicam, rudi efficere articulationem non potuit. Ad Laee refragatur huic opinioni Aristoteles, qui in septimo, de animal. Historia libro capite tertio, a-sens de abortu facto in die quadragesimo, ita scribit: Et quidem plurimi ει- tus intra tot numero dies deprauantur. Mas, qui quadragesimo die ex terit, si in
quodvis aliud initi tur, disiunditur, atq; aboletur, sed si in aquam frigidam cogitur,
18쪽
tr consistitque velut in membranula: qua rupta foetus ipse apparet magnitu
dine tormicae maiusculae, Se membra iam inde discreta, tum caetera omnia, tum genitalia constant x oculi quemadmodum in caeteris animalibi , praegrandes.
Haec verba formationem dic o. factam i ndicant, non septima. Adde ex hac opinione falsam reddi de proportione formationis, ad in tum,& de motu ad partum, regulam, nam omnis principium hoc ponet, sce- tum esse formatum,aut 3 o. aut 3Ii aut o. aut s. tandem so. sic autem cripsisse Hippocratem constat ex sexto epidem. de libro de Alimento, id etiam admi-ssse Avicennam certissimum est: cum igitur liaee sic habeant, quis admitteret x o fortum die septima sermatum esse ρ certe neque si esset formica, quod gigneretur, tam breui spatio suam consequeretur persectionem; tanto minus homo. Postremo absurdum est, putare septimo die distinctionem apparere sescus: nam denda non elucescere nisi longiori tempore Galeni verba manifestu faciunt.1 . de usu partium quae habent hoc modo: Neque enim statim, ut semen in uterum coniectum est, neque diutissiune post squod ex anatomicis didiceris; alterutrum adhuc pudendum sormatur. Ignorabisque sit ne mas, aut stemina ,quod conceptum est, postea vero tandem deprehenditur, fitque manifestum. Vt merito dicere debeamus, multo tardius, quam spatio dierum septem pudenda formata conspici. Haec fatis aper-- te conficiunt librum de carnibus ab Hippocrate non fuisse conscriptum. Alium etiam assero locum non minoris momenti: Estautem, quod scribat decadem hebdomadum complecti dies septuaginta, at hoc indignum est Hippocrate, quia dies vigesimus,finis est terti hebdomadae,&principiti quarti ', ut Galenus
ecadis ne nquit authothbri de earnibus. , . . Scio, quid dicere nonnulli soleant, pro dissolliendo eius modi nodo,
nempe computationem dierum decretortorii alio mockiseia debere, in morbis 3 o acutis,quam in utero geretibus: nam in illis compinatio non sit integris diebus, sed refractis; ideoque vigesimus erit decretorius de acutis, at vero xi. er a tertiae
sepsinanae finis in utero gerentibus,&sic deinceps gulae hebdomada integris diebus computandae. Sane quemadmodum hanc disserentiam computationis facile admiserim,sic etiam iudico ex opinione aut horis libri de carinibus. id dici aliqua ratione nonp e: quia eandem proportionem in utero gerentihus,&morbo acuto oppressis concedit. Quod ita est hahere verba demonstrant eiusdem,quae immediate sequiintur, nam inqcit: χ i .
Quin Jc morbi acutissimi siehominibus fiunt prieteritis diebus hebdoma- f
dis dimidiae ut unius,in quibus iudicandir,aut moriuntur,aut sane adunt, Ac
' tertii generis in undecim diebus. hoc est una de dimidia hebdomade, de quarti in duabus hebdomadis.& quinti in duode viginti diebus, hoc est, duabus de di
midia hebdomadis. Colligo ex hoc ipso contextu Hippocratem, siue, ut rectius loquar, authorem huius libri, computationem in acutissimis morbis ess-cere diebus5 septimanis integris: nam i 8. diem vocat dimidium hebdomadae tertiae; ut secundum Hippocratem est i . dimidium hebdoma lae. alios possem afferre locos,sed hi duo satisfaciunt cum hoc ipso, queintra arnus, edisseram sortasse alias de hac re, interim haee sussiciat pro priori culination tutus con
Deinde vero duobus modis hunc interpretari locum possumus. Siqui- ' dein via admiserimus librum Germanum Hippocratis: duplex enim hic sese offert interpretatio, unaquidem, ut statuamus: Hippocratem in libro de septi- mestri partu retractiisse, quae libro dixerat de carnibus: nec id mitiam iudicari debet, quia in iis,quae obseruatione cognoscutitur, Dequenter accidit, seniores multo exactiorem habere notiuatn: immo stequenter e jam accidit,in dies cer-riorem acquiri scientiam. Putauerim in iis, quae ad partum petunent Ide hos
19쪽
enim proposito loquamui certiorem habuisse Polypum discipulum Hippocratis notitiam scribens septimestrem partum esse vitalem die iso. cum ille volu
rit solum id contincere die is i. de horis duodecim. Rursus Aristoteli magis, quam Hippocrati credendum, ut qui multa ii rognita Hippocrati, de hominis
partu nouerit: Hoc modo fieri per additamentum artes scriptum fuit: primo linhro metaphyscorum. Secunda interpretatio est, ut dicamus haec verba inter- ., pretari Disc duobus modis.Et rationem talis habet, & numerum ad hebdoma das , ac leptenax um exactum: nam per exactum septenarium intell/gimus, vel septenarium ita praecise cxactum, ut nihil omnino desit: vel ut iam in proximo sit de in vicinia ut sit exactum omnino. Priori sensu non est intelligenda sen- rotentia: quia admodum raro contingit naturam partu assequi eum finem, dei de vero impollibilis esset casus quia determinata non est hora partus, ita ut in alia fieri non possit in latitudine partus vitalis: sic profecto alios partus excluder mus. Posterior autem sensus perpetuoveritatem habet: quia partus accedunt ad terminum exactu, plus, aut minus,ut declarabimus loco suo diligentius. S ptim sigitur mense natus rationem habet,&numerum ad hebdomadas, quia nascitui in tertia decade hebdomadum, vel dimidiata, ut si oriatur diei 81. Mhoris i 2. Glexacta onan 'o putatione facta ex mente Lunari, quod erit dieros. hqris ix. vestere exacta M plena ex computatione mensium solarium. Haecque licet omnino exacta non sit, tamen pro exacta & plena habetur. Locus hic ita Lain .erpretatus nullam dii scultatem habet. Nisi sorta δε quispiam dixerit,refragari huic explanationi, quae postea aadit hisce verbis: Habet autem septimestris partus tres denarios siue de des hebdomadum ,& vita quaeque deos septuaginta dies. Tres oro hebdomadum dec ad sex toto sunt dies duceti dc decem. videntur haec includere plenam exactamque te iti m hebdomadarum deca-dem Solarem. Respondeo, neqης urgere, ii quispiamhaec recte interpretetur. Dicami itaque,septirnestrem partum habere tres decades hebdomadum, vel exactas de plenas Lunat s , constantes dic bus i . s horis tr. vel duas omnino exactas,dc unam dimidi tam parum plus, aut mitius: uti nascatur a i8 o. usque adi 8 . aut quintum.Duae decades dies liabenti c. Dimidiata decas facit dies so1 1. huic si unam adit ideris hebdotyadam conuitu es dies i32 Atque ita septime sitis partus dicetur habere tres decades. Quae x ltimo adduntur verba pertianent ad computati nem: quia si decas hebdomadum continet dies 7 . tres de- cades ex toto id est plenae habebunt dies xio. Quibus ille noluit significare seprimestrem ex necessitate habere tres de des hebdomadu plenas . solet enim tibi ipsi, dc expotentiae contrarius. licet ali hoc ipsum ti ibuantauilioli illius libri Sed voluitsgum care tertiam decadem septimanarum exactam complecti dies at o sitis faciant haec de loco libri de carnibus dixis Idi' Erat alius locus diti cilis ex Galeno sumptus, pri mo de morbis vulgaribus: qui non cogit. nam de anno, mensibus vario modo loqui possiamus pro varietate subiecti, quod tractamus. Sed de partu septimestri agendum est, semia percbmputatio ficti debet mensibus Lunaribus, ut is Hippocrate, Sc Galeno declarauimus. sivero agendii inest de constitutionibus anni, ut doceamus qui morbi vigeant in omni b. constitutionibus non Lunarem, sed solaiem intelligere oportebit annum, oc mensem: δί hoc posteriori modo locutum sui se Galenum in eo comment,rio constat. Authoritatem Hippocratis libro secundo, de morbis vulgaribus admitto: de omnino sum milii certissimus in partu nouliani estri quomodocunque Computes recte succedere, etenim nouimestris exactis de plenis mensibus Solatibus genitus decimestris estex Lune inrotu:atq; d cime tris plenus Solaris, undecimestris vocabitur Limaris incipiens. Vitalis est nstu mestris ecimestris, de undecimestris: ergo utraque computatio reci- Τpienda in huiuscemodi partu Quod si quis eum librum non reciperet inter
Hippocraticos, non aberraret . quia Galenus librum s. epi detulorum ab Hippocrate fuisse scriptum testatur, non autem secundum. Porro Avicenna dili
gentissime locutus est de hac materia: in iis enim verbis locutus est de pro portiona
20쪽
portione generationis siue articulatae formationis ad motum, & a motu aὸ paratum,quae proportio ab Hippocrate fuit inuenta,& ab omnibus medicis approbata ideoque ille sic ait: Et iam dicitur, id est communis sententia est, vel iam dicitur ab Hippocrate formatum puerum die 3 s .moueri ro.nasci autem duplicato hoc toto tem pore,diebus 2Io. sic sormatus 3 o. die mouebitur co. nascetur 18 o. atque ita dereliquis inciuscemodi proportione connumerandi sunt dies ac menses uti currunt: nam parum refert quales sint. Hic autem notandum est liud esse nasci, aliud viuere potest nasci foetus quocunque die cuiusuis mensis: at vitalis edi non potest quocunque tempore natus in 1io. die, si credimus Hip- ις pocrati vitalis existere non potest, quia octauo men inchoato natus est; quod multo certius apparet in iis,qui nascuntur in quinto,ac sexto mensibus. Opinionem Nicolai Florentini non recipio. De Matthaei Curtii sententia loquemur in tractatione de partu sextimestri. In eodem errore consistit Vati
riola,cum Hippocrates dicit,triginta Soles,hoc nomine intelligit dies: nam Sol ibi, diem significat.
perexactos,replenesmenses requiri ad natura-- portum
rca hominis partum extremae opiniones duae adsent: una putat oportere semper plenos menses requiri. alia vero iussicere duntaxat menses inchoatos esse. ac certe utramque opinionem falsam esse demonstrat Hippocratis verba , experientia , dc ratio. Hippocrates quidem in computatione, quam facit in septimustri partu prioris opinionis falsitatem ostendit. nam intermedios qui que menses Lunares integros facit,numerans i 7. dies & horas I 2. duos rest ctos primum acvltimum, ex quib. resultare dicit numerum dierum i 82. & horarum it. quo sine calculo apparet septimsi esse inchoatu; si Solarem intelligis, dies adsunt duo,&horae ia. si Lunares, quinque.atque hic vides portionem, de 3ς partem mensis admodum exiguam pro tollinense sumi ab Hippocrate; ut idem etiam apertissime testatur. Galenus etiam ait, septimestrem vidisse natum i8 . idem Avicenna scribit: Scin summa communis cst omnium authorum opinio. Arguit praeterea secundam opinionem Galenus, cum dicat terminum esse vititimum, quem tamen ille viderit dc obseruauerit a o . diem. Hippocrates libro de carnibus videtur admittere 2lo. diem pro pleno dc exacto termino, ut dic bamus. eiusdem sententiam imitatur Paulus iurisconsultus, ut docebimus infra. his Avicennam, de alios authores non infimae notae astipulari, quae superiori capite diximus manifestum faciunt. Ergo nascitur non modo septimestris, sed eta. iam octimestris,nouimestris, acalij omnes, mensibus aliquando plenis ,&ali4 φ quando inchoatis,& aliquando dimidiatis:neque potest afferri certa coniectura,aut ratio, quς persuadeat ortum pueri semper inchoatis,aut semper plenis sori mensibus. Huic sententiae experientia quotidiana fidem facitmeminem enim esse putauerim,qui non viderit aliquando puerum nasci in principio mensis septimi, vel octaui,uci noni ; SI aliquando in medio spacio, dc nonnunquam in sine mensis. Caeterum si aliqua ratione id confirmari, de euidenter demon strari debeat, haud enim, ut diximus in principio tractationis huius, rationes inuesti gandae sunt demonstrativae in materia, quae illas recipere non potest in hanc esse unam putauerim.illo tempore praecise nasci debet metus, quo tempore sua per sectionem,ac maturitatem adeptus est. Verum hanc ipsam adipiscitur in vago ' tempore : id est, in quo certa dies, & hora assignari non potest absolutionis. est autem eiustemodi tempus, ut explanabo posthac, quando foetus ita adauctus est, ut amplius in utero contineri non possit, illique accommod tum &sussiciens ex matre nutrimentum