장음표시 사용
21쪽
C A P. X. pa , Urq deparogenerauim disiemc sint. TI Actenus dilucidasse videor, tum quae ad annum,menses, ac dies, tum qua:
λ ad computandi rationem pertinent. nunc cominus ad nostram tractati nem accedamus. Parius nomen haud semper eadem significatione sumitur: Nam Plinius partum vocavit foetum in utero existentem, cum inquit libro septimo naturalis Historia: Caeteris animantibus statutum, &pariendi,&partus gerendi tempus est. ac rursus: Ergo inquit cum grauidis fluxit,inualidi, de non vitales partus eduntur. Hunc initatus videtur mihi Theodorus Gara, dum Aristotelem de animalium natura disserentem in latinum vertit, cap. libri septiami,in quo ita scribit: sed cum caetera animalia omnia singulari, ac simplici m do partum suum perficiant. Verum licet eiuscemodi significatio nostro proposito non multum conuenire videaturi quae enim ad parium hoc modo consid ratum pertinent, maiori ex pane explanata sunt a nobis libro de Generatione hominis. tamen quia tractationes hae maxime sunt connexae inuicem, cogimur hanc usurpare, ut cum quaeremus,an partus sextimestiis, vel alius sit vitalis. Hio certe maxime proprie si amo partum pro editione foetus ex utero cum suam maturitatem adeptus est. Cum enim excidit genitura anteaquam formatum sit animal non appellatur Aristoteli partus,sed effusio,sue abortus: neque eo nomine dignum est appellare cum formatum animal educitur, sed nondum magnitudine persequm est; ut cum tertio, quarto, quinto mense educitur, nam c5su uerunt omnes vocare abortum omnem editionem scelus ante septimum. Ex veterum scriptorum consuetudine partus incipit a .mense, usque ad II. vocari:
num vero sexto mense aliquispiam vitalis existat partus licet omnino antiqui res negauerint) explicabitur infra. Caeterum non est loci huius docere causas abortus; quoniam de partu in genere instituta tractatio est, idcirco praetermisso abartu de ipso partu docebimus primum,quae causae sint naturalis partus: Deinde qui partus dicatur vitalis. Tertio loco age
ςemus de tempore, in quo nasci h
cause t part-DArtus est quoddam opus ipsius naturae maxime admirandum, ut cum G leno loquar: quo illa os uteri ita gliscescens, nstrictam & agglutinatum, veneque specilli cuspidem admittere posse videatur, ut Herophilo olim placuit,
adueniente parturitionis tempore ita adaperiat, ut scelus comode in lucem prodeati Sed certe rem in hunc modum habere ignorat nemo: quo autem pacto id accida mirari quidem possumus,intelligere non possumus, ut Galenus inquit. Avicenna existimat pubis ossa tum necessario se iungi, Eorumque commissuram, quasi dissolutionem parere: quod tamen an aliqua fieri naturali ratione 'possit, ambigo, sed si fit, opus certe admiratione dignum est, ut alia pleraque naturae opera. Quandoquidem ipsa prouidit, quo pacto scelus, qua conueniebat figura ad collum matricis perueniret: ac etiam quomodo ipsum peruaderet citra labem subiectarum partium: nam cum pueri caput ostio matricis indidisset, id alijs muniuit viam. Atqui li foetus obliquus aut transuersus patet egredi,aut, si secundum longitudinem quidem, sed non ut nunc, hoc est caput non insereret collo uteri, quod nonnunquam etiam, sed raro accidit, vel crus ante eaput, vel manus exerens, dissicilem aliis membris exitum esticeret. Ac si ter,& quater non concinne excidens, non suffocaretur, eo certe modo accidereto o. verbi gratia foetibus centum impediri: sed cum in pluribus millibus se- mel accidisse id cernatur in mente nobis inde venire debet,qui; bona is artifex, qui nos consormauit,sit largitus,tum etia cognoscere plane debemus, non eius modo sapientia, verum etiam potentia. Quis enim Phydias, aut Polycletus bonus adeo est artifex, ut in multis opetu factu dissiciliu millibus, ne semel quidem hallucin
22쪽
hallucinetur)Nium igitur iis duntaxat nominibus naturam iure laudabimus, an quod omnium est inaxime admirabile, nondum a nobis est comprehensum Quod stilicet animal partium omnium actiones statim editum, docuerit. Sed de iis alibi loquar diligentius. Haec sane, quae videntur fortassis extra rem dicta, eo pertinent, ut in ipso partu hominis, maximam artificis potentiam , sapienti anaque admiremur, viqiue diuinum hunc opificem praecipuam caussamessicientem esse statuamus ; cui pollea accedit corporis particularis natura suis facultatibus praedita, maxime quidem expultrice, quae tunc plurimum viget. Resertur etia inter caussas effectrices puer validis vitibus praeditus dum locum. Q quaeiens magis commodum manibus,& pedibus calcitrando, pellicula'; rumpendo vias parat sibi concausa est grauitas eiusdem praesertim capitis, sic enim
stimulatur natura ut validius expellat. Porro causa formalis partus est pueri exitus ex utero,motus inquam ille, quem iacit puer cx utero extra uterum per collum matricis. Materia prseipua est puer in utero iam formatus,& adauctus cum
suis membranis ac reliquis, de quibus superioribus libris satis super'; dixi ruus. Finis proprius est conseruatio speciei, cum enim in indiuiduo conseruati non posset, tura successione id essicere voluiti
'artum dicatur,persicus , vitatis. Eterum partus tunc potissimum emittitur, ut diccbamus, cum suam perfri
. /ctionem,& maturitate adeptus est. Persectio vero, ac maturitas foetus tune
potissimum adest,cum has ipsas conditiones habuerit. Harum prima est iusta
magnitudo. Appello iustam magnitudinem, quando totam impleuetit capacitatem V teri secundum naturam habentis: tunc enim cum maiorem acquirere in utero magnitudinem non possit necessatio abrum putur vincula,&membranae ipsuhes ambientes: quaeres dupliciter accidit, tum ab ipsa distensione plurimum aucta, tum a s ctu calcitrant c,ac mouente violenter manus ac pedes,ut ab Hippocrate scriptum est lib. te septimestri putu, de nos lib. sequenti, oratione prosequemur. Hanc intelligere conditionem debemus in iis, quae non sinisteriles, licet utero. gerant. Est enim genus quoddam sterilitatis, ut idem Hippo. lib. de sterilibus docuit, quae concipere quidem poni int,at retinere ad tempus constitutum non valent,propter crassitiem. ut humiditatem, aut ob exiguitatem uteri,quod omni, no pro magnitudine foetus dilatari non possit. Talibus quidem accidit abortus aliquando statutis temporibus ut 3.aut . . mea se i aliquando autem incertis: sed in iis quidpiam adest mulieribus praeter naturam impediens conuenientem di latationem uteri. Sunt qui dicunt iusta tunc habere foetu magnitudine, cum omnes de similares,&omanicae partes fuerint optime costituti mi mero.& figura
& quantitate. ideoq; sit desit aliquid, vel sit additum fuerit, non bene formatu esse faetum dicunt,ac eius partu praeter naturam appellitat. Sed certe aliud est, puerum pr ter natura affectum dici, aliud vero partiri Fateor,ubi dest aliquid aliata dignum,naturaliter sese non habere puerit, ut etiam si addita aliqua fuerit pars: at dum hic in luce editur, utique ratio parturitionis, nisi quid ipsam perturbat,n turalis est, sic mulier monstru,&homine parturire potest. Nos t supra dix: nauude partu in uniuersum agimus: Infra vero in particulati, & sigilla im pro tequemur omnia ad eiuscemodi partus pertinentia. I rima haec in dii di se eda conditiones: una est,summu incrementus tus in rela tones ad capacitate vieti. Uia vero continentis uteri distenso adeo magna ut maior no possit consistere. Ex iis ' alia conditionem deduco nempe alimenti conuenientis dimin utrone. Estcquidem necessariu alimentaini luod a matre illi suggeritur stetit iam grandiori facto diminui: quia illa eandem gignit quantitatem sanguinis, quam generabat
antea, at certe multo maiore copiam abii imit puer grandior, quam paruus: co gitur igitur puer , ut uberius alimentum inueniat, pelliculas rumpere: de qua rσsic loquitur Hippocrates libro de pueti natura. sic etiam ubi audius fuerit puer,
23쪽
mater non amplius illi sussiciens alimentum praebere potest: uberius nanque praesens alimentum puer quaerens calcitrando pelliculas disiumpit, dc a vinculo exolutus simul foras prodit. dc parum supra dixerat, si puer plenus, ac maturus existat copiosius alimentum desiderans, calcitrat, & pelliculas rumpes initium Parius matri inducit: Schoc patiuntur magis mulieres primiparae: Deficit enim pueris alimentum, ut ad decimum usque mensem sussicere non possi. Velim hic notari, quod ille dicit. Patiuntur autem magis mulieres primiparae, quando quidem in nis ipsis neque potest uterus ad tantam capacitatem attolli, ad quantam in aliis distenditur,quae multos peperere filios neque alimentum abundare
potest,obsenellam aetatem cum indigeant alimento primum, ut vivant, secun- Iodo,ut augeantur,tertio,vi scelum alant augeantque.at fine non potest tantis seruire necessitatibus, sanguis puellae annos nataequatuordecim, aut etiam decem&octo: nam, ut plurimum huius sunt aetatis primiparae. Vt hasce conditiones facilius assequaris, velim animo concipias, pulli generationem ex ovo,quae tibi ostendet quale siti quod diximus de alimenti desectu , de de capacitate uteri.
Habet autem ex Hippocrate in hunc modum.Incumbente Gallina ouum incalescit Sc quod in ovo i nest,a matre mouetur. Incalescens autem id, quod in ovo est spiritum habet S alterum frigidum ab aere per otium attrahit. ouum enim adeo rarum est, ut spiritum,qui attrahitur,sussicientem ei quod intus est,transmittat;& augescit volucris in ovo, & coarticulatur modo eodem, & conli mili, veluti puer in utero, nascitur autem cx Luteo oui volucris: alimentum vero, augmentum habet ex albo:atque hoc iam omnibus manifestum factum est, qui animum aduertant: ubi autem deficit alimentum pullo ex ovo, non habens id sufficiens unde vivat, sortiter mouetur in otio vi rius alimentum quaerens, δίpelliculae circum dirumputur,dc ubi mater sentit pullum vehementer motum,
putamen exculpans ipsum excludit: atque haec fieri solent in viginti diebus, de manifestum est linquit Hippocrates quod ita se habet: ubi enim excussa est v lucris, nullus humor in ovi testis inest,qui sane memorabilis existat, expcsus est
enim in pullum. haec ille. Aliam maturitatis&persectionis conditionem Galenus addit libro deci- vinoquinto de usu particap.7.cum ait: Partus autem fit,cum faetus ita iam cst perfectus, ut per os nutriri possit. supponit Galenus sectum in utero per umbilidum nutriri,&recte quidem: an vero ita per umbilicum fiat huius nutritio, ut nunquam nutrimentum capiat per os, di iputatum mihi fuit libro quarto degener tione hominis. Non est aute hoc loco prςtermittendum, statim animali genito per se alimentum suscipere modo prorsus admirando, cum nunquam antea didicerit. Verum quod ad alia omnia animalia pertinet,alibi explicabitur; Homini quidem natura statim genito parauit alimentum ex eadem matre. Papilla ni in mammae ori infantis indita conssistim quidem eam suis labiis constringit,&protinus buccis dilatatis succum attrahet: post autem curuata lingua in fauces o propellet, perinde atque si multo ante tempore didici sset. Inde autem stomachus in ventriculum deducit, & ipse veluti edoctus: deinde ventriculus ubi eo est usus, mittit intestinis, quod sibi est supeissuum. Haec autem sibi deinceps m tuo dispertiunt,usque ad postremum. sunt hae potis limae conditiones partus naturalis: nam quae alij comminiscuntur de pueri in caput .lcscensa, non pertinent ad partum ingenere; sed potius ad naturalem modum parturiendi, de quo,ut de aliis omnibus loquemur infla diligentius. Caetetum quaeri solet hoc loco, qui dicatur partus vitalis: quaestionis ratio est, quod nonnulli putant, partum aliequempiam esse naturale ira,vti est octimestris at non esse vitale. Alb contendunt Octimestrem non dici partum naturalenised abortivum. Ego autem naturalem partum hisce codiliombus quas diximus insgnitum, protinus vitalem existere reputauerim. Quia partus non vitales sunt: non quicunq; a natiuitatis principio statim motititur multi enim alioquin sua natura vitet participes statim in oriuntur, aut superueniente morbo, aut ex erroreὶ sed qui propter imbecillitatem in utero contracta viuere non possunt. Huiusinodi censentur, qui eduntur in lucem
24쪽
Iucem anteaquam maturi sunt, vel qui in utero suo tempore consistentes aegrotarunt, ac nondum sanati foras prodierunt. Non maturi eduntur cum sit abortus, cuius caussa est sanguinis missio, ac omnis alimenti subtractio,vicunque contingens foetus corruptio a veneno, a medicamento purgante,& educe- te menses, vehemens animi motus, ac id genus alia Morbosus redditur in utero foetus, vel ob malam dispositionem seminis, vel ob malum victum utero g rentis, vel ob particularem dispositionem foetus. Redditur imbecillior ob v Cuationem sanguinis ex utero, ut Hippocrates inAphorismis praecipit.Vbi ergo nihil horum contingat, faetus vitalis est: de qua re ita loquitur Hippocrates.
Quibus nihil intra constitutum tempus accidit: iis singulis, quae pariunt, vitalia sunt. quod etiam repetit 6. epidem sec. 8.aph. concludens igitur meam in hac re sententiam dico,partum omnem maturum quantum sit merito sui, vitarem existere. Non maturum vero, morbosum imbecillum non esse vitalem. sed satis haec.
a d Homini certum nonsit nascend tempus. Q V N c diligenter agamus de tempore. Putat Ioannes Lalamantius in suis ad secundum de diebus decretoriis Galeni librum commentariis
partum naturalem csse duntaxat nono mense editum, alios vero, qui ante
sunt, abortivos, &qui postea, monstrosos appellat. Ego vero sum post liac ostensurus, hunc tota, quod dici solet prouerbio, aberrasse via: cum de partubus post nonum mensem tractabo. Hic docebo non esse abortivos ante nonum, imo neque ante septimum genitos. Sed prius exponamus, quid generatim de hac materia scribat Aristoteles. Eius verba sic habent, libro septimo de Historia animalium,capite A. 36 Sed cum caetera animalia omnia singulari, ac simplici modo partum suum perficiant unum enim pariendi tempus statutum omnibus est,t Homini uni multiplex datum est. nam & septimo mense, M octauo & nono parere potest, de
quod plurimum decimo, nonnullae etiam Vndecimum tangunt. Foetus,qui maturius, quam septimo mense prodeat, nullo pacto vitalis est: qui septimo, vitalis quidem hic primus exit : sed magna ex parte infirmior. haec Aristotcles. Exp . nemus priorem partem huius dictionis hoc ipso capite, aliam vero in tractatu de partu sextimestri,S septimestri. Animalia bruta pariendi tempus habent certum: solushomo incertum habet. Capra enim,&ouis quinto mense sectuscdiat. Sus, quarto,Asina,&equa o undecimo parit, vigesii nisecunda die ut plurimum, aut viges ma quod minimum, pullus ex ouo exit,computatione facta a primo die incubationis Gallinc. Canis semper quarto mense. Felis mense tertio. Elephas anno secundo partum
edit. Vacca uno anno gerit ut ei una: atque sic dereliquis animalibus dicendum est. Homo nascitur aliquando quinto, M sexto mense, ut docebimus infra tum Hispanorum medicorum authoritate, tum etiam ex propria sententia I thrdum septimo, Moctavo, nonnunquam nono,decimo,aliis p deinceps mensibus.Cur vero statutum non sit pariendi tempus homini,licet ab aliis nondum plane explicatum sciam, conabor tamen rationem afferre, satis, nisi fallor,pr habilem. putauerim igitur id contingere triplici de caussa, una sumitur a sce- b tu, alia a nutrimento, tertia ab utero. Foetus enim genet alio cum sit a semine,prq huius ipsius conditione varia,redditur foetus nunc quidem validior, nunc autem imbecillior ex calidiori, & magis vegeto semine, robustior fit puer, ex frigidiori languidior. Porro quanto vires habuerit validiores fortus, tan o citius formatur, & perficitur,lc in lucem editur: & contra, quanto fuerint vires illius imbecilliores,dediuturniorem moram in utero habet: hinc po ua forma
25쪽
tus est puer, & adauctus ad eam magnitudinem, quam indiuidux illius postulat natura. aliquando citissime prodit in lucem, aliquando tardissime, M aliquando mediocri quoda modo seseliabet. Ia vero nutrimentii considerantes cognoscemus hoc etiam ad huius varietatem constituendam plurimum posse. Quae enim mulieres cuiarchae sunt,&plurimo sanguine abundant, ponunt longiori tempore fretum nutrire in utero: quae minus Eabent sanguinis, brcuiori. cuius argumentum est, quod abortus facile contingit ab inedia. in summa puer non habens in utero unde nutriatur, foras prodire coactus ea, ut uberius nutrimentum inueniat. Caeterum uterus, qui iam assuetus est portando oneri, ut accidit mulieribus, quae plures partus ediderunt, ac etiam, quae ex natura i ovieri capacitatem maiorem habent, longiori tempore gestant utero: qNaeat sustum habent locum, non possunt, nisi breuiter ab eo pondere sese ex pedire. foetus quidem habens si acium, capacitatemque idoneam, in quo mancat,non deficiente illi nutrimento, tamdiu ibi manet quamdiu potest, ac tandiu potest, quamdiu tota impleatur uteri cauitas, ut supra dicebamus: ubi adauctus ita est. puer, vi amplius nequeat contineri, tunc calcitrando cogitur mutare locum. Omnes hasce caussas videtur mihi author libri de natura pueri prosccutus cum ait: Et hoc patiuntur magis mulieresfrimi parae: deficit enim pueris alimentum, ut ad decinum usque mensem suiscere non possit. Descit autem per huc modum. Sunt quaedam mulieres, quibus sui licientesinenses purgantur:quae-dam quibus pauciores: Hoc ipsum, si semper fiat in natura &genere. maternu ipsis existit. quae vero menses paucos demittunt, hae ctiam pueris postr Ino tempore, ubi iam maturi fuerint, alimentum nimis exhibentes ipsos culcitrat e faciunt, ut oc ante decimum prodire sest inent. Modicus anim sanguis a iuuenculis, ac nouellis matribus procedit: ut plurimum vero contingit tales mulieres etiam sine lacte esse, quae paucos menses demittunt, sicciores. n. sunt,
dc densorem uterum habent. haec ille. Ex quibus facile colligere unus qui que potest, certum non essu homini pariendi tempus,& quam ob caudam contingat. H
iam puer sexto mense natus sit vitalis.
H Aε c generatim de partu. Nunc de singulis partubus asturo exordiri placet a sextimestri duplici de caulla. Primum.quia Matthaeus Curtius Medicus certe clarissimus, aliaque reccntiores de hoc argumento tractarunt. Deinde quia olim quaesitum de me fuit, an puer natus die centesimo, M sexagesimo ctavo, vel ex aliorum computatione centesimo,& septuagesim' quatio, fuerit vitalis, recordorq; me illustrissimis,&Reuerendisti inis Βοχχuto, de Rosario
S. R. E. Cardinalibus Amplissinis respondisse, vitalem existere. Hoc loco Vplenius, ac diligentius exponendum, cur ita iudicauerimus. caeterum dilucidioris doctrinae gratia expedit prius recensere, quid alii sentiant, horum enim reprobatis opinionibus facilius constabit, quid pro veritate in materiatum di Ascili, tum maxime explicatu necessaria, sit affirmandum. Nouerint omnes casum mihi propositum eundem esse, cum casu, de quo scribit Curtius: nam licet ille de puella quaerat nata die centcsimo, septuagesimo primo, ego verbde Puero nato centesimo, εἴ sexagesimo octauo,vel septuagesi mo quarto,idem tamen casus est: cum puellus a puella, quo ad hoc attinet, nihil omnino, aut certe patum disserat. Mox vero cons at ex probatissimorum audiorum consensu diem iri.& I68.S I7 . contineri in latitudine sexti mensis: de qua re plu- scira supra diximus, cx Hippocrate rationem supputationis docentes in utero gerentibus : atque licet Medicorum quidam aliud sentiant, tamen eorum opini
nenifalsam esse parum pollea sumus demostraturi. Quaestionem igitur sic pro
26쪽
C A p. XV. Matthaei Curtii opinio.
MArria Agus igitur Curtius huic quaestioni respondens duo propotanit capita. Primum: Puellam natam die iri. post conceptionem non est e vitalem. Secundum: non potuisse aliquo tempore superuiuere. Probatque ille utrunque rationibus quibusdam, ac primum eius dictum hoc
io Hippocrates libro de septimestri partu agens , dὸ primo partu vitali eunt
septimestre istatuit, qui scilicet natus sit die centesimo,&octivagesino secundo cum horis duodecim, 3c quarta diei parte: qui dierum numerus constituit anni solaris medietatem, toto scilicet anno constante ex diebus treccntis sexaginta luinque, de horis sex. Cum itaque hic primus vitalis sit partus itis, inquit ille, constare poterit unicuique rem diligentius contemplanti, puellam iri. natam non esse vitalem: cum hic dies dilici a primo vitali spatio dierum vndecim, aut duodecim. alioquin sextimestris primus foret vitalis. Quod nul- tibi dictum ab Hippocrate fuit. Ex hoc eodem contextu coli git computationem fieri debere mensibus solaribus; quod Hippocrates scripserit, medie- 'Σo talem anni solaris pertingere eiuscemodi parium. Huic ego addo auctoritate Aristotelis libro septimo de Historia animal. cap. quarto ubi dicit: ante septi munimensem nullum partum fieri vitalem. at hic est ante septimum, de quo gimus , partus, non igitur suerit vitalis. Secundo idem ostendere conatur ex Hippocratis libro de alimento.&s cundo de morb. vulg. se t. secunda, dc alibi passim; quibus in locis vult ilia tempora considerari in utero gerentibus, primum formationis, secundum motus, tertium vero partus. a formatione ad motum duplum spatium adesuad pastum autem , triplum. ut formatus in 3 o. nascitur in Iso. mouetur in sexage limo. Patet autem hoc modo consistere computationem, exsuperioribus, . discui sibus. Sumamus modo tempora formationis ab illo proposita. Sant tria 3 s. o. s. Hinc motus siet. Die To. 8o. 9o. Partus tro. 2 o. 27O. a quiabus parturiendi terminis, quam distet partus dierum iro. omnibus conspicuum est. Ergo siue formatast puella haec in utero die 3 o. siues s. siue O. aut s. aut etiam, si ita contingat, s o. dubio procul hic partus nec naturalis, nec vitalis esse poterit. Tertio ad id constinandum facit, quod taminae ex communi omnium 'medicorum consensu, ut etiam Hippocrates ait, multo tardius formantur, quam masculi. Horum formatio eth die, so. vel quod plurimum 3 1. taminarum, o. vel etiam ψ s. ideoque necessarium fuisset extendi partum multo o supra iri. diem, ut statuamus hunc vitalem reddi potuisse tatum. Porro quod vivere ad aliquod temporis spatium non potuerit, hoc modo conatur persuadere. Foetus, qui secundum naturam editur in sucem, vitalis est. Qui praeter naturam abortivus. Neque enim abortus nuncupatur simpliciter partus, sed
eum additione abortivus. ut homo pictus, aut mortuus homo absolute non est, nec dicitur:at abortus vitae particeps esse nequit : quia foetus ante suam maturi tatem ex utero prosiliens non potest ob imbecillitatem nutriri, quod non nutritur, non vivit. At natus die Iri. abortivus est, quia ante i 82. diem in lucem prodiit.ergo vivere aliquo spatio temporis non potuit. Sed posito puellam vixisse, ut dicunt, necessarium est statuere,inulto citius fuisse formatam. matremos que impudicitiae culpandam. Tantam inquit, ccciitudinem habemus, natu niante septimum vivere non pusse, quantam habemus, magnetem trahere feri si
rei barbatum purgare bilem, & ignem esse calidum. haec summatim Curatius.
27쪽
C A p. XVI. Impetrario opinionis Curtii.
ΗΑrc opinio maxime suspecta videtur mihi duplici de caussa: primum,
quia septimestrem partum admiticias, non putat ipsum ante cente sinu: noctogesimum secundum diem vitalem fieri: nos vero sequenti libro demonstrabimus,fixtum 178. 279. dc Iaa. die natum, M septimestrem, de vitalem existere. Secundo, quia cum non vult admittere partum sextimestrem inter iovi tales partus, in multos meo iudicio incidit crrores. Duas m primis contra ipsum dubitationes aifero: una est, sermones medicinales veros esse, ut in pluribus, non autem semper, quamuis absolute id- est citra distinctionem aliquam proponantur, ut Galenus ait admodum fre-
quenter praesiertim vero libro 3. de diebus decretoriis, de sexto Aphoris in rum. Sententia igitur Hippocratis libro de septimi siti partu, qua contendit, septimestrem habere i82. dies, non ita accipi debet, ut intelligatur semper limbere veritatem, ita ut foetus post 182. diem natus vitalis non sit: aut ante eum diem putet nunquam viuere posse. ergo ut plurimum septimestris partus initiusic habet: sed non semper. 2o Secunda dubitatio versatur circa partum sextimestrem. sumo mihi, primum nec Hippocratem, nec alium quempiam ex antiquis, aut etiam recenti ribus rationem aliquam demonstrat: uam attulisse in medium, qua persuadeat, natum sexto mense vivere non posse. Secundo Hippocratem pilus, quae ad partum pertinent, dilucidaste, cum ante ipsum nihil exacte scriptum extitisse . Sed ita tamen dilucidauit, ut iecerit semina, ac fandam cara, eaque duntaxat scriptis mandauerit, quae duce experientia ipse pilus nouerat, de ab obstetricibus didicerat. Tertio Aristotelem in hac materia sutile diligentiorem H ppocrate. nam hic septimcitrem partum esse vitalem nouit, de obseruauit primus omni strem nullum vitalem esse voluit. ille autem nouit in octim ascin
vitalem in Graecia, in Aegypto, ac in aliis regionibus, in quibus suecundae sunt mulieres. Alii mouerunt Romae,&m Hispala a uiuere. Alii in aliis prouinciis. Tandem suppono artes ipsas quod omnium consensu verissimum cst seri per additamentum, ut in prooemio inetaphysicae scribit Aristotclcs: atque in iis, quae solo euentu cognoscuntur, nullam dari certiorem notitiam, quam quae ab ipsa ducitur obseruatione. imo prius is non dati aliam cognoscendi viseam. His in hunc modum sese habentibus ita videtur argumentari Curtius: H ppocrates nunquam vidit natum ante sieptimum mensem vivere. Ergo sextimestris partus nunquam est vitalis Haec inquam argumentandi ratio captiosa, & fallax est. Quia si non vidit Hippocrates, viderunt alii. Nec unus opotuit omnium singularium habuisse notitiam. sci ipsit, quorum habuit certitudinem, vel ex se ipso, vcl ex relatione obstetricum.Sic alii scribunt, quae vid runt ipsi. dc a fide dignis mulieribus, matronis probatis, optimisque obstetricibus didicerunt Artis munus est inquit alicubi magnus Hippocrates ea in lenire posse, quae hactenus inuenta non sunt. In hunc modum Polybius discipulus Hippocratis rcferen ePlutarcho libro dePhilosophorum placitis, septimestrem nouit nasci diebus i 8 d. de is i. quod etiam Accursus luris Consultus significauit. dc ego vitalem obseruaui diebus i 78. natum. Videat igitur Curtius, quantas dissicultates patiatur eiuscemodi argumentatio. in summa consimilis est ratio illius huic. Galenus nunquam vidit hominem lue vc bnerea obsessum, aut pestilenti sebre sudorisca , aut alio eiusmodi morbo 'incognito antiquis : ergo eius cernodi morbus in rerum natura admitte diis non est.
28쪽
Vidit Matthaeus Curtius in extricabiles hosce nodosiac distatuere conatus est: propterea ille primae dii scultati hoc modo respondet.Sermones aut sunt apho istici, aut non sunt aphori istici. Illi quidem, non sunt semper veti, sed pro inaiore parte: at vero idem fieri de aliis iudicium non debet, qui non sunt aph oristice scripti ab H ppocrate, sed longiori quodam sermone, atque, ut Ganus aliquando scripsit Dioxedice. Porro diuersus hic scribendi modus rem
ipsam non variat: non enim res vera, aut falsa est, quod hoc aut illo modo scribatur, sed contrario modo res habet. vera enim, M salsa oratio est, ex eo quod res eis, aut non est, inquit Aristoteles. Quod, ut plurimum, autio semper verum existit, semper tale fuerit quomodocunque scribatur. Accedo
ad sermones mediεinales. Hi sunt ut plurimum veri, siue inscribendi genere aphoristico, & laconico : sive ib. Mattico . ideoque libro de diebus decretoriis, in methodo medendi, libris de locis affectis, ac etiam alibi Galenus idem z: scripsit, in quibus certo certius est, aphoristice non scripsisse. Ad rhombum. ait Hippoctiales, septi inestrem partum habere ir; r. dies, S horas quindecim. idest
medietatem anni solaris. non propterea negauit ante id spatium posse vivere septimestrum: aut etiam sexto mense natum. Caeterum lite addit Curtius. Subiunxit Aippocrates, quod licet nati mense septimo vivere possint, ut plurimum tamen moriuntur, idem dicere debuisset de natis ante septimum mensem, si a-αo liqui naticuius septimo inesse vivere possent. Haec ille. quae nihil persuadent co-tra nostram sententiam. Concedo Hippocratem solum memini ite dierum, Is 2. & horarum is . praetermisisse partus priores: non tanquam impollibiles, sed tanquam incognitos illi. Sum tamen ostensurus&fortallis demonstraturus
quantum subiecta patitur materia ex iis seminibus, quae de partu posuit Hippo-cia' es sextimestrem omnino admittendum.
Pro euitanda secunda diis cultate respondet Curtius: In philosopsia &mea
dicina esse multa quae solo experimento sciri possunt, nec rationet drmonstratiua probari valent: ut quod omne i cubat barum bilem attrahat: magnes se reuin, quodque ignis calidus existat. Haec. n. scita sunt. Sed non alia via,quam quod 3ς semper ita vidimus, & experti sumus. Nemo enim aliquando vidit ignem frigidum: nec reubarbarum non habere vitri attrahendi bilem: nec magne tem . qui non attrahat serrum. Non enim ratione probare valemus haec ipsa. sed solo sensu, dc experimento concludirnus ita sese habere. Quod de morbo Gallico dicitur nihil ad rem acit, quia in iis, quae accidentaliter fiunt, ut morbi, de
ab arte a pectδ concludimus aliquid de nouo fieri posse, de videri, quod nunquam facium sit,& nunquam visum. Quis enim dubitat monstriim fieri posse, quod nunquam fuit Et medicinam aliquam compositam ex variis simplicibus fieri quae nunquam iuit. QIoniam tales corripolitiones infinitis modis vatiari possunt. secus autem dicendum in rebus, quae fiunt a natura. Si unquarn Q dari posset ignis non calidus. aliquando talis visus esset: & si dari posset magnes . sine virtute attractvia ferri, aliquando id experientia deprehendere licuisset Pari modo si fieri posset naturaliter, ut natus citius septimo mense viveret: iam quandoque istud experientia cognitum fuisset Propositio namque uniue salis inductive in omnibus singularibus, cuius oppositum non valet intes lectus ratione concludere, pro principio certissimo tenenda est. haec ille
in tractatione de partu. Quae si bene considero, nondum videntur mihi satisfacere difficultati propositae. Quaestio enim instituta est, non qui dein an Hippocrates, vel alius quispiam sextimestrem aliquando vitalem iacuerit.: Sed an repugnet naturae partum huius ellevitatem. Haec longe diiserunt in-1o ter se, non tamen ita, ut opposita snt: nam inuicem possunt consistere. Quandoquidem vitalis partus esse potest, Aippocrati, aut aliis incognitus. Non enim, ut parum supra dicebant, ex eo, quod aut cognitum, aut in cognitum sit aliquid, res vera, aut falsa est: sed contra ex eo, quod res est, vel non est, oratio dicitur vera aut falsa. Accedamus ad rem. si partus, inquit,
29쪽
sextimestris vitalis esset, cognitum aliquando fuissa. atqui nunquam fuit. In hoc postremo deceptio est. potest incognitum longissimo tempore aliquidpiam manere, quod aliquando tamen diligentiora adhibita consideratione poterit innotescere. Fuit certe incognitum Hippocrati, sint Galeno,iuit Ara stoteli. at quid tum posteat non potuit ab aliis cognosci vitalis 3 merae iunt
minae. Argumentum delue uenerea maxime urget. sic. n. dico. Socrates,aut alius nica, cus haud nouit luem venci cato. ex hoc perperam concluditur: non
ii i itur lues venere a. ita res habet in proposito casu. Partus sextimestris sem- pei it aliquando vitalis. at non semper cognitus vitalis : antiqui primum vita. tu constituerunt septimestrom. Recentiores illis d.ligentiores constituunt sextimestrem. Cum igitur Curtius dicit: Si partus citius septimo mente viveret iani quandoque illud experientia cognitum suisset. Dico hoc non tale necessarium. quia ad hanc usque diem, quaedam permanent incognita, quae polica cognoscuntur. Sed concedamus hoc illi. Quid tum sequetur incognitum fuit antiquis, incognitum fit ipsi Curtio an propterea incognitum erit receni olibas, ac polletis an quod ignotauit Curtius, ignorabunt alii ' Ego certe admirto. atque profiteo mihi fuisse experientia cognitum, puerunt texi O mea tu natum vitae superstiteria polle euadere. interim explicci mihi Curtius,cur litim possibile, natum iro. die fore vitalem: sit vero possibile, natum i73. acalus deinceps usque ad is i. quam ille de hoc postremo partu rationem ineret, caridem ego partui sextimestri accommodabo. Si enim cum Hippocrate sta- iat, pati miseptimes temideo esse vitalem, lilod saniis adauctus in utero am-x m, ob eius paruitatem distendi non possit, aut quod deficiat illi nutrimen- m: Cur idem contingere non possit nato in sine sexti meo sis non video. i'. si remo confii mant opinionem meam, quae scribit Hippocrates de octi me tripa itu. sic enim ait: oistimestris partus nullus unquam vixit. quae sentcntiam-telligenda est, non quidem absolute, sed quatenus ipse obseruauit , & nouerit obstetricum relatione. At istoteles autem lib. 7. de animal. Historia, cap. maiorem de hominis partu habuit experientiam, propterea addit vlucre octinae-nces in AEgypto, ac in aliis regionibus, in quibus mulieres soccundae sunt. idem ctiam Aristotele posteriores obseruarunt, ut intractatione deo timc stri partu planum fiet. Ergo si antiquiores dixerunt, non vivere puerum natum ante septimum mensem, intelligi debet, quantum illi cognouerunt quia eiu emodi notitia, ut recte Curtius inquit, ex solo pendet operimento, non cx Nunc veris reprobata illius conclusione perpendamus media, quibus con- clusionem nititur confirmare. Primae rationi iumptae ex contextu Hippocra- iis libro de septimestri partu respondent quidam natum iri. die septime ii rem cilla. pi incipuim vero septimi mentis esse diem i62. at 17 I. vix primam eius Rcniis excedere septimanam. Terminum vero dici ab Hippocrate is L. feci qui .i salsam esse hanc opinionem demonstrabimus patum pollea: nostraue dii pluatio nota controueri itur circa septimestrem partum, sed sextimestrem, ali 3 modorci pondendum est. supponendo partum i6s. aut Iri. aut 17 . Conti
Dori in latitudine sexti mensis lunaris: huncque finiri die 178. Dico itaque ex hoc conicvtu nihil aliud deduci, quam quod septimetiris vivere possit natus
dic isti. quodque Hippocrates nullam habuerit experientiam natum sexto mense puerum vivere polle. Haec ego admitto libenter, qiuae tamen non cogunt, via numero vitalium s quum sextimestrem debeamus remouere. Neq; hic admittenda est Curtii sententia, qui putat, computationem heri debere mensibus solatibus,quod Hippocrates dimidietatis annui solaris meminerit. quandoquidem computatio Hippocratica est mensium lunarium, quemadmodum ex ipsius verbis, supra explanatis, manifestiis inum est. Neque Hi pocrates dicit medietatem anni in caussa esse, ut septimestris uiuat: experientia enim demonstrat vivere ante medietatem, ut iso. die vivere post medi-
30쪽
: o s. die, idque fuit a Galeno partim explanatum, partim ab aliis experientia cognitum : sed solum ait: natum i81..die ' de horis i s. medietatem anni solaris complecti. Porro septimestris primus . vitalis est secundum Hippocratem, non autem primus secundum rei naturam , dc veritatem. imo ex eius sententia primus terminus est dies i8 t. at
secundum Polybium eius discipulum primus est dies iso. Noscat ex his Curtius, quam fidendum huic loco sit. Quod attinet ad secundam eius rationem sumptam a proportione, eam ego libentissime recipio, ut puta qui ex hac ipsa loco suo sum illi ostensulo rus, natum sexto mense aliquando vitalem sore. ad autoritatem Hippocratis libro de alimento, qui primum terminum sorinationis cilicere videtu diem 3 s. facilis responsio est. ibi enim Hippocrates ex aliorum opinione loquitur, ut eius indicant verba. ait enim: Alii 3 s. alii qo .alii s s. alii so. quae verba manifestissime indicant de proportione loqui secundum aliotum sententiam: colligitur praetererea ex libro de natura pueri, in quo deformatione agens citra proportionem dixit triginta diebus formatum esse masculum, hocque ut plurimum: sceminam quadraginta. Quod etiam Avicenna confirmauit de quo loquemur infra. Admitto igitur terminos sormationis libro de alimento propolitos, de proportionem. at illis terminis addo so.diem dcxc nonnunquam 27. 18. 29. & post trigesimum intermedios omnes: in quibus, si quispiam diceret non esse formatum foetum aliquando, toto coelo
aberraret.. Tertia ratio longὰmaiorem euidentiam habet, quia ut libris de genera tione hominis demonii ratum e si mihi, ex Hippocratis, Galeni, aliorumque medicorum opinione, foemina tardius formatur masculo. Sed tamen hoc non est audiendum, ut semper, sed, ut plurimum. ex mulieribus quae dam citius formantur quibusdam masculis, ut quae solo sexu disserunt ab i iis , in reliquis non in sculorum actiones habent :hae vocantur antiquis vi agines : quas nihil omnino prohibet sutilia formatas 18. die, ut ploxime di- Q cebamus. Certe in casu mihi proposito huius mulieris non urget ratio, quia inaucula fuit proles: quam si formatam concedemus die 28. conficiemus
nasci posse sexto mense iam exacto, ut docebimus ui propria de septimestri
QEterum maxime admirandum est, quod parium sextimes rem dicat Curtius nullo tempore vivere posse: nam, ut o timestris puer vivit aliquo tempore, quemadmodum docet experientia, cur aliquo tempore non poterit vivere sexti inestris Pactus abortivus non vivit, inqui et Curtius, id fateor. At vero abortivum non semper appello partum sexume trem. Qui decimo , aut nono mense suam adipisci debet perfectionem, si nascatur psexto, erit utique abortivus : at si persectus erit in s ne sexti, eo ipso na- . ' etus mense nunquam profecto vocabitur partus abortivus. Haec contra
AG c R E D i o R nunc ad explanandam,ac reprobandam opinionem Neoterici cuiusdam, qui libro contradicentium sedicorum hoc argumenturn φ pertractans, postquam varia proposuit principia. putauit partum iri. editum septenarium esse: vult enim principium septimi mensis incipere die i6 3 . ab hoc usque ad is: . nasci septimestrem partum: hunc perfectissimum existere exse-pumestribus, eius praesertim, qui in primis quindecim diebus suae generationis coniunctionem Lunae M oppositionem habuit. Anteaquam opinionis huius ab-