장음표시 사용
31쪽
surd itatem demonstrem, afferre in medium volo eius verba: quae habentin hunc modum. His cognitis sinquit in septimestres vitales sunt ratione mensium a is s. die supra patet. quia sex exegerunt Lunares menses, & septimum sunt ingressi. quod si voluisset tantum natos 181. esse septimestres, de vitales: debuerat computare sex menses Lunares completos, qui sunt i 7. dies solum. M sic ad dimidium anni supererant etiam dies quinque: & ideo natus in dimidio anni dicetur septimestris, tam hoc modo, quam primo. vult igitur claicquod natus 163. die sit septimestris. Nec potest dicere, quid velit, ut expleuerit dimidium anni, de sex menses. nam sic poterat computare mens integros: nam ut dictum est utroque modo aequaliter natus in dimidio anni se ptimestris est. Nec potes dicere, quod ex hac computatione prima dando dimidium primi mensis pro mense in viginti diebus reliquis,qui supersunt ad anni dimidium necessario cadat coniunctio, vel oppositio alia Solis, de lunae. ut scsint septem menses completi: qui non essent completi ex secunda computatione dando sex mensibus dies i77.nam posset accidere, quod in quinque succedentibus diebus nulla fieret coniunctio, vel oppsitio Solis, ac Lunae: ac sic non compleretur, vel saltem non adderetur dimidium septimi mensis, quod necessario euenit in prima supputatione dierum i 6 L. Nam si propter hoc dixisset, erat initium persectionis i 78. dies non is r. quia quando 162. diebus sex ioppolitiones de totidem coniunctiones, in sedecim diebus sequentibus quo modocunque acceptis necessario est una coniunctio, vel oppositio: igitur in 7s. erit absolutus septimus mensis, non in is . solum. fecisset etiam Hippocrates mentionem persectionis septimi mensis, cuius non meminit: imo vide
tur uti mensibus incompletis, quod plus eii, non adducit aliquid coniectati illum considerasse, quod dies viginti, qui supersunt ex septimo, sint plus dimidio mensis lunaris. haec ibi. ac parum psilea dubitans, inquit: Quod si dicas. cur igitur si dies is 3. vitalis est, quia septimi mensis initium, qui meminit dimidii annit Athoc respondeo. Quod ut i 63. dies est primus vitalis in septimestri, sic is r.est persectis limi spatii iei timestris terminus, illius nato qui in primis quindecim diebus suae generationis conluctionem luminarium &op. positionem habuit. Ex hoc patet, quod verba Plinii corrupta sunt, de sic de- bent legi. Ante septimum mensem haud unquam vitalis est : in dimidio autem anni non nisi pridie postero in plenilunii die, aut interlunii concepti nascuntur. Quis non videt hanc esse exquisitam Hippocratis sententiam i Ex his verbis colligere unusquisque potest, quid ille sentiret de partu dierum is s. vel a 7 . nam si ex illius opinione finis sexti mensis est dies ici. principium septimi erit dies i6 3 .dc i82. prope finem exiliens mensis complectitur summam persectio nem partus septi mei fris. natus igiturin 168. usque ad ir . erit septimestris. auia vero noscebat legem Vipiam suam opinionem reprobare: h. sce vel bis eam interpretatur.
Lex autem is i. diem pro initio termini vi alium sumpsit eorum, quos Plinius sequ utus est in interpretatione decepta Vel dic quod verius aegem semper esse de iis, quae frequentius accidunt. at eorum qui ante diem is a. oc post i63. nascuntur, etsi vitales exillant, maior tamen pars moritur: cacaussa, quod vix
ullis accidat illorum,ut pleniluni vel interlunio concepti sint. Quare cum in quindecim diebus quatuor tantum sint vitales de lui persectionei eptimi me- iis praestare possint: undecim autem non vitales. dc in quibus non contigit sextum mensem totum expleri: ob id lex sic sanxit. Vt enim recte Tacitus sub GL si persona dicit. In omni lege necessarium est, ut aliquibus iniuria fiat, dc insontes pro sontibus habeantur: Sed lege ipsi sufficit ut multitudini ipsi bene consit latur. Si quis tamen natus intra is i. diem sex plenilunia, de totidem novilunia obtinuerit, quod in i 63. die etiam accidete potest: hic septimestris est idc viri tam licet non facile assequi poterit. Haec ille. qui etiam plura addit contradictioneo ualibri primi contradicentium tractatu quarto:quae a me consali O praetermit
32쪽
termittuntur, quia non pertinent ad institutam de sextimestri partu disputationem,&quia si amma opinionis hominis huius in supcitoribus comprehensa est.
HI c ego circa veritatem opinionis huius dubitabo atque nisi meum me saltilit iudicium, non multo negotio sum ollensurus, neque Hippocratis, neq; Galeni, neque recentiorum, aut antiquorum doctrinis este consonam. ac pri-iomum exordior ab Hippocrate, qui libro de septimestri partu apertiis me hanc
Hic igitur septimestrem parium anni medietatem continere statuit peti rim de qua medietate intelligat, an scilicet anni solaris, an lunaris. Si solaris dixerit, liaec medieta, habet dies i82. de horas quindecim: at vero a is s. die usque ad eum terminum, partus cominere non potest anni medietatem distans plus minus spatio dierum viginti. Si lunarem annum intelligit, hic ex mentibus consecutionis suam metietatem habet diei 77. nam annus constituitur ex diebus 3 1 . ex utraque igitur computatione Lisum est, parium dierum i 63. esse septimestiem. At dicet. sel. intelligere mensem lunarem peragrationis constan-Σo tem ex diebus 27. sic enim spatium sex mensium constituit dies is i. Verum hoc non conuenit. quandoquidem apud Galenum Hippocratem,ac alios. musis pro spatio sui nitur dierum 19. de horis I 2. in pueritione partus, ut parum postea dei nonstrabimus ex eiusdem auctoris sententia, licet in pristi parte huius tractat innis de iis ipsis abunde egerimus. Secundo ex opinione hac sequitur, Hippocratem non cognouisse hunc pamtum septimes rem, quem exordiri vulta die i63. Sed omnium consensu constat, illum primum extitisse, qui partum septimestrem admiserit. Duae enim inueniuntur computandi rationes Hippocrati attributa: . una, quaesit ex inensibus solacibuς ω exactis vulgi consuetudine, secundum quam putationem sepci- omestris partus complectetur dies 2Io. Alia verost mensibus lunaribus graec ruin consuetudine constantibus,ut iam docui ex diebus 19. & horis duodecim. Hanc libro de septim distri partu Hippocratem suis te sequutum, declaratum sa-pra fuit. Vtramque si recipere voluerit ipsc computandi rationem , nunquam conficiet partum dierum i 63. dici debere septimetirem. Nam a priori desunt dies s7.apostariori s . parum plus aut minus.Sino plenos audiat menses, principi uim septimi menti, ex una putatione es h dies i8 i. ex altera vero dies i77. Neque inuenire aliquod subtei fugium potest: quia de ratione computadinae se sex consuetudine Hippocratis ita ad verbum scribit. Hoc genere usus eli, quicunque dixit, septem menses dies continere a. io. vulgi consuetudini potius, quam exactae supputationi subscribentes: cum, ut dictum et .septem in enses lint dies Eo s.cum dimidio: non 2Io. nam in foetuum gestatione nunquam mentibus solaribus usus est Hippocrates. Et patum supra agens de mentibus dixerat.
Mensis est paulo maior diebus 2'. cum dimidio. Hoc genere mensis utitur Hippocrates libro de partu septimestri.
Statuamus itaquet cum eo, Hippocratem computationem facere mensium lunarium, de graecorum more constantium diebus 2s. & horis ii. Certiss-mum quidem hinc fiet, septimestrem partum nunquam fere nuncupandum
so Neque valet, quod sibi confingit ex verbis Hippocratis cum dicat, si quindecim primi mensis diebus conci piat mulier: iisque addantur postea dies , ex toto resultabunt dies 16 i. quasi quod hic sit terminus sexti mentis, & principium septinii: quia ex eiusdem sententia sexti mensis finis est dies i76. M
principium septimi dies i7 7. de semper Hippocrates usus est hac putandi
33쪽
ratione,&hisce mensibus. Deinde Hippocrates ea verba addit, ut suam hanc Thesim probaret ex computatione. Qui septimestres nascuntur centum octuaginta duobus diebus accedente particula id substinent. In verbis proxime sequentibus vult docere , quomodo id contingat: summa vero dem5strationis consistiti si mulier i s. primis diebus concipiat, . in X non intercedant i 9. dies, utique desunt ad summam is r. dies io. ex qu5 β-et,partum septimestrem inchoatum habere primum mensem, de ultimui ham de primo quindecim, de ultimo: o. capit dies. haec certd ex communi omnium explanatorum sententia, est demostratio Hippocratica, noli quam bonus hic vit sibi confingit. Si quaesierit quispiam, cur mensibus plenis exactisque non computauerit: dicerem id factuin, ut etiam supra dictum fuit, quia olebat ostendere falsam esse opinionem vulgarium contendentium , tum menses solares accipiendos, tum plenos, ac exactos in gestatione foetus: ille autem hac putatione neutrum esse necessarium docet: non primum, quia menses quinq; asterit complecti dies I r. ac rursus: duos menses habere dies sy. Non secundum: quia primi men sis quindecim sit init dies,ultimi autem viginti.Sed haec sequenti libro longe diligentius explicabuntur. . Tertio in eo etiam est error: quod putre partum dierum is i. continere vltimam, summamque persectionem. id enim ex Hippocrate concedi non potest: utique est verissimum diem is r.esse principium septimestris, ut Hippocrates opinatur, sed contra falsissimum est, esse ultimum ac persectissimum diem.Vltimus enim terminus diem complectitur ro 6. Galenusque commemorat sese vidisse partum septimestrem dierum io . atque ita statuendum secundum Hippocratis decreta certo certius est. Porro ex eiusdem auctoris sententia su mentis menses dierum 27. septimi finis erit dies centum & nonaginta: in quo ratio ipsa persuadet foetum existere in ea specie persectiorem: quo enim diutius puer bene sese habens in utero moratur, eo magis perficitur; atqui editus die i9o. magis moratus est in utero, quam editus die i63. vel 182. longe igitur persectior est. Quarto Hippocratis verba manifeste admodum redarguunt hunc unum. Nam statim, atque computationem posuit, de qua supra diximus, haec subdit: Cum enim ad hoc persectionis principium partus peruenerit,maturescenti se
tu de robore multum augescenti, persectius, quam in aliis temporibus, pellici lae, in quibus a principio sunt connutriti, a fortissimis , dc maximis cmbryonibus violantur, atque corrumpuntur, pariusque edere coguntur. haec ille. ex
qhibus colligendum est, diem i S s. non esse ultimum diem septime stris partus, sed duntaxat principium perfectionis ipsius
: Qui lito idem colligendum est ex eodem Hippocrate, qui septimo mense natu Hesse dicit in quinta quadragenaria:est autem quadragenaria haec a ioci. die usq; ad ducentesimum. Porro nemo ambigit , quin quadragenariae huius tota latitudo contineatur in partu septimestri: sed solum a i83. die usque ad 3 oo. ut ex Caleni commentario constat: ea vero pars quae antecedit is s. diem usque ad Iso. ex eiusdem decreto septimestrem non respicit partum, sed magis sextimestrem.
Sexto. Pars mensis in computando non est sumenda pro toto mense, nisi in ultimo, in quo absoluto iam scutu, dc omnibus partibus persecto, quacunque die mensis prodierit in lucem, in eo mense natus dicetur. At in primo menseres non habet hoc modo. nam pars mensis non sumitur pro toto mense, sed . pro ea portione, quae post conceptionem restat: si enim conceptio facta fuerit vigesim, mensis, in computatione sumi debent dies decem, non plures. sic de aliis dicendum diebus: atque hoc modo tota fieri debet copulatio d: erum.
34쪽
A ppocratis exemplum manifestissimum est: quandoquidem sumit ille inputatione dies mensis quindecim, 'non triginta: ac iis addens I p. dies pro spatio integro & pleno inensium quinque, concludit postea scelum absolutum esse post . o. diem integrantem scilicet totam suminam dierum I 83. ac licet foetus de septimo mense non caeperit, nisi dies quinque de horas quindecim, tamen pro toto sumitur septimo: cum sit vitalis perinde, atque si decem, aut quindecim, aut viginti, aut etiam totum mensim sumpserit. quae res quotidiana experientia manifestum facit, quia in singulis partibus accidit, nasci posse puerum in principio, dein medio, d in fine mensis septimi, noni, to decimi. Ex his colligo fieri computationem debere a conceptionis die quacunque contigerit, usque ad ultimum computando dies 'ta horas i 3. pro quolibet mense. Sed quia satis videor demostrasse hanc opinionem non este conformem Hippocratis doctrinae, nunc doceo breuiter contrariari eandem doctrinae Galent.
Hic igitur in stagmento commentarii libri de septimestri partu, liaec
habet verba: Plerasque igitur intra medium terminum centum nonaginta, de ducentorum dierum gestasse scutum deprehendi ,celerius, aut tardius pau-Cas. ante cente limum, de octuagesimum secundum diem, de quindecim horas, vel post quartum supra ducentesimum nullas, ut septi meittas pario ius editionis primus terminus esse dimidii anni tempus reperiatur. quippe cum nulla citra hoc.omnes vltra patere conspiciantur. Quod sane tempus centestino ad octogesimo secundo post conceptum die dc quindecim horis expletur. Vnam solam mulierem noui, quae centesimo octogesimo quarto exacto atque expleto partum edidit. haec ibi. Quae ita sunt doct linae huius opposita, ut inihil magis. Nam Galenus plerasque obieruauit gestas Iesectum inter non gesimum, dc ducentesimum. Hic autem vir vult 181. diem ultimum esse de perfectissimum terminum septimestris partus. Galenus ante Centesmum octogesimum secundum diem, & horas quindecim,nullas edidisse foetum nouit. Hic vero i63. nasci vitalem septimestrem voluit, Galen. partum dimidio anno i olari factum vult primum esse terminum septimestris : Hic vero vitimum. Nunc perlustremus alia Galeni verba; ac primum, quae docent rationem
computand i. Ea sic habent. Atque idcirco quinque integros esse menses, qui inter primum&septimum medii intercedunt: deficientes autem duos primum, ac septimum. qui tamen non ita deficiam, ut amplior eis, quam dimidia pars desit. conferamus haec inuicem, cuin iis quae ille scribit. Primus terminus septimestris est diesa 63. at si ita res habet, non sunt duo menses impet fecti, ut esse debete illos ex Hippocratica supputatione, Galenus docet: quia de mense septimo unus duntaxat sumitur dies,dando scilicet, ut declarauimus, singulis mensibus dies α7. ut Galenus dicit. Qui tamen non ita deficiant, ut amplior eis, quam dimidia pars dest. Rursus, quae sequuntur verba, eius viri dogma subuertit. Atque ita omnium dieruin numerus 18α. dierum, oc dimidii, de partis insuper cuiusdam diei unius erit. sicut igitur, neque citius praescripto hoc tormino: sic ne neque tardius zo diebus, nasci, qui ita conceptus foetus est, potest. ergo non naseitur citius diebus 182. septimestris nullus erit editus a i62. usque ad i82.
praeterea si septimestris est natus die quarto supra ducentesmum, certe non erit septim estiis natus die i63. nam finis septimi est dies I9 o. vel di iami 89. distat igitur ii . natus a septimestri Cardani spatio dicrum quindecim
1 o Postremo iis addo rationem Galeni, qua explanat sententiam Hippocratis
de anni medietate. Voluit partum septimestrem complecti medietatem anni. Calenus inquit intelligenduin esse annum Iarem, constantem diebus 36s. huius enim medietatem esse dies 18 2.dc horas quindecim, si namque mediet tem anni ex graecorum consuetudine fuerimus dimetiti, ante id spatium
35쪽
ab Hippocrate propositum nascetur partus septimestris. Consuetudo graecorum fuit, ut demostratum mihi fuit in principio tractationis huius, sumere menses pro spatio dierum 29. & horarum m. sex igitur menses hoc modo computati dies constituum I 77. sicque vitalis poterit esse foetus continens menses sex exactos& plenos lunares, quod ille probathac ratione.
Conceptio facta sit die decimas exta primi mensis, addamus his dies 3 7.
cum dimidio, quinque mensium intermediorum: mox .vero ait: adiicianturiis alii sedecim dies ultimi mensis, resultabit summa dierum 17'. & horae I 2. quod spatiuin anticipat anni medietatem solatis, dc non adaequat anni lunaris medietatem. Nos vero ut anni lunaris consuetudine graecorum medietatem φadaequet, ita statuamus. Fiat conceptio decimanona primi mensis: atque ita in supputationem trahantur dies undecim. Addantur postea pleni menses quinque, nempe dies a ' & horae I 2. ad medietatem anni lunaris non supe sunt amplius, quam dies i8. horae I 2.ex iis resultant dies i77. qui complent anni medietatem, est enim totus hic annus dictum,3 s q. Hanc tamen computandi ratione dicit Galenus non fuisse ab Hippocrate propositam: quia neque minori tempore, quam dimidio anno solari fieri septimestrem partum foecudum vult. Neque in minori, quam dimidio mensis spatio,vel primi vel septimi gestare uterum mulierem censet, si persectus oliturus infans sit. praestat hic Erre ibGaleni verba,ne aliqua contingat dubitatio.& in hunc modum habent:
Nam quantum etiam ad graecanicos menses attinet, in minori tempore,
quam dimidio anno oriri septimestris infans posset. Hoc enim ostendam, cum ante dimidiu anni, hoc est ante i 8α. dies & quindecim horas, vel circiter nasci Decundus partus ullo modo nequeat: in graecanicis mensibus ante dimidium anni posset. Animum enim aduerte. si sexdecim diebus primi mensis foetum gestauerit mulier, & post quinque menses medios, sexdecim aliis peperit ,vniversum tempus i79. dierum & dimidii erit. Sed, sicut dixi, neque in minori tempore, quam dimidio anno septimestrem partum fieri foecundum vult: neque in minori, quam dimidii mensis spatio vel primi, vel septimi gestare uterum 3 omulierem censet, si persectus oriturus infans sit. haec Galenus. quae quantum distent a sententia hominis huius, adeo manifestum est, ut nulla indigeat expla
Caeterum opinionem ciusdem circa interpretationes legis ab ipso Vlpiano I. C. latae, non bene consistere, & non recipi a Iurisconsultis, est,meo meo iudicio, apertissimum. Pluribus non est agendum, ut hanc opinionem arguam: rationes enim,quibus ille utitur,in superioribus satis diligenter dissolutae sunt.
rum a I LDE partu cuiusdam mulieris ps stremis hisce diebus scripsit iurisconsultus
quidam Macerat ensis ii bro cui titulum fecit: Responsum ad defensam humani partus dierum iri. Hoc loco, huius opinio non fuit piaetermittenda, tum quia ille mihi saepedixit, tum eius nomine amici significarunt communes, me rem gratissimam facturum, si quid de eiuscemodi responso sentirem,libere,pro mea alioquin cosuetudine, explicarem. Satisfacturus igitur utrisque prius summam opinionis illius afferar mox dicam,quae mea sententia sit. Hic igitur opinionem, quam superiori capite reprobauimus imitatus, arbi- I Otratur computationem in utero gerentibus fieri debere ex lunaribus mensibus, constantibus viginti noue diebus cum dimidio: & hanc copulandi rationem Hippoaratem fuisse insequutum libro de septimestri partu, non solum ex communi Medicorum consensu, sed etiam accommodatis rationibus ostendit. Primum, quia consuetudo erat apud graecos,inensem,& annum lunarem intelligero
36쪽
gem, neque debebat graecus author ab hac opinione discedere. Deinde ex iis temporibus,quibus viguit Hippocrates idem confirmati fuit enim in humanis octogesimo Olympiadis anno primo, ideoque non potuit anni putationem a C. Caesare institutam sequi. Postremo verba ipsus statim in principio libri de septimestri partu id apertis limum faciunt: nam quinque menses ait continere dies I r. cum dimidio, de duos menses habere dies 1 9. haec quidem ille optima ratione cum Medicis assert. Qitae vero addit , postea sunt ab illorum decretis, & a ratione,aliena.
Addit enim diem 163. primum esse mensis septimi: idque declarat eadem o probatione, qua usi sunt alii, ex verbis Hippocratis: Sinamque I s. diebus p mi mensis addidet imus dies i 7. quinque subsequentes, resultabit summa di rum I 61. qui dies ultimus est texti: ideoque septimi primus meritis existimabitur dies i63. Estque in eadem cum illis haeresi, quando dicit diem 182. vlti naum esse terminum, dc persectissimum septimestris partus. Sic ille interrogat. Si sex menses lunares pleni requiruntur ad septimestiem, finis mensis sexti est dies I77. cririgit ut vitalis natus I 78. cur Hippocrates hunc praetermisit Amplius docuit dupliciter ex operatione luminarium secundum Hippocratem sexterminari posse menses: aut diebus i 61. cum dimidio: aut I 6 . cum dimidio. Quia, si in dictis primis quindecim diebus eueniat, ut fiat coniunctio solis, ac xo lunae, oc oppositio, quae fieri potest dicto spatio, terminus erit ici. dies. Sed si non in primis quindecim diebus dicti effectus luminarium eueniant,sedin ultimis viginti diebus primi mensis: quod tunc accipiantur pro primo mese integro dicti viginti dies S iungantur diebus i I. cum dimidio, fiet numerus dieruis Dde horis i 2. eritq; terminus sexti mensis. Quonia vero dixerat Hippocrates: His igitur se sese habetibus ad septimu mesem subsunt non plures, qua viginti dies, ex quibus fortu videbitur pro septimo mense currere viginti dies. Respondet rein alium habere modum. quod sequeretur in Hippocrate maxima absurditas, de contradictio. Nam frustra Hippocratus modum dedissset, ut pro primo mense viginti dies accipi possient: imo id fui siet ridiculum docere, quoniam si ellent necessarii pro septimo mense dies viginti ,qui complent numerum dierum I 8 2.& horarum I 2. cum aliqua parte: nunquam daretur casus, ut primus mensis noesset integer dierum 29. S: horarum I a. sicut alii quinque medii : imo fieret numerus integer ex mensibus solaribus: nam dies triginta multiplicati per sex prodeunt indics iso. qui sunt sex menses: S semper remanerent duo dies pro
septimo: ad quid ergo Hippocrates docuis Iet pretiatos quindecim dies numerari posse pro integro mense primo
Respondet praeterea aut horitati Hippocratis alio modo, putans per errorem translationis lita enim ille loquitur j numeraste dies Ira. quia cum prius locutus issset demensibus lunaribus, ne sequatur error, aut contradictio,aut mutatio voluntatis, de eisdem loqui debet, non de solaribus, ut facere videtur, cum I 8α. pro partu septimestri recenset. Imo neque hac satis contentus explanatione Hippocratem reprehendit, pmponens illi hac in materia recentiores putauerim ego suum intelligere Cardanumὶ nam ait, quod iuniores sunt longe perspicaciores senioribus, quodque quandoque bonus dormitat Hom rus, suam opinionem illustrat exemplis, de quibus mentionem faciam loco suo, ac tandem concludens suam tractationem profitetur partum dierum iri vitalem esse, atque in partus septimestres numerandum: quod ille tribus rati nibus potis limum demonstrare conatur. Harum prima sumitur a mensibus. Nam cum ex omnium Medicorum consensu menses sint tres unus consecu- σψ tionis, qui amplectitur unam coniunctionem lunae cum sole, completurque spatio dierum 29.&horarum tr. Alter est mensis peragrationis factus spatio dierum 27.lchorarum octo.& hunc ille proprie appellat mensem naturalem.Te tius est mensis apparitionis minor quarundam horarum spatio. Hoc stante, sumendus est mensis in utero gerentibus peragrationis: ex diebus 27. & horis s.
huic menses exacti sex continent dies is . Ausque ad diem Iri .dies supersunt
37쪽
septem: qui de mense septimo sumuntur. ideoq; puer illius mulieris natus di bus i 7 i. septimestris nuncupandus est. Se unda ratio sumitur a novilunii : tunc enim dici debet scelus vitalis, cum
septem novilunia pertransierint. nam cia fuerit inter sponsosmatrimonium, ut di let,consummatum die quinta Iunii: de coniunctio solis. Δ lunae fuerit on- dcci ria eiusdem, ergo conceptio potuit fieri per sex dies novilunii mensis Mait antecedentis, quae durabat usque addictum undecimum dic m. postea subsecuta sunt noudunia sex. dc totidem plenilunia sub die ii. & vigesima sexta lun .'.
vigesima quinta Iulu 8. vigesima tertia Augusti p. vigesima prima Sepicni-bris C de vigesima Octobris s. de decimanona Nouembris. Pariusque tocellit die Σ1. Nouen. bras:&sic sunt dicta sex plenilunia. In partu vero sufficere septem novilunia scribit Cicero libro secundo denatui a Deorum iri in cverba: De Luna dicta Lucina eo quod partus in Lucem prodeat .loquens iuxta illud Terentii in Andriam. Iuno Lucina fer opem. Adh betur aut madi artus quod ii maturescunt, aut septem nonnunquam. aut pictunque noucm Lunae cartibus, lu',q ita mei, Dipat a conficiunt, mei se nominamur. Haec Cicc-ro. Tertia ratio. Partus vi alis elicum i s de septem Zodiaci signa decutia iunt, vi Cardanu, inquit primo contradicentium tract. 3 conti a d. 8. Erat enim sol curia facta conceptio fati die scilicet quinta lunuin a s. gradu geminorum. Apollea discursu ficto de Canςro Leone. Virgine Libra, Scorpione, ruri usa ' iasignia in Sagittarii peruenit, quod eii septimiuna signo Gemino tu: .. Erat enim in die natiuitatis ita undecimo gradu S. gittarii. dc licet primum, oc ultimum signa non integ aliter sim discursa, id parum refert: quoniam sol habens orbem suum latilinium is .graduum ante, oc I s. postea, elat facta applicat o orbis solaris ad gradum as. Sagittarii per aspectu in coniunctionis inceptae. δίde opposito per diametralem irradiationem ad gradus 1 s. Gemino m. dc videmus per experientiam, quod quando Luna incipit pei cuti a radiis solas fiunt mutatione, in istis inferioribus: quae applicatio fit de pet coniunctionem p aedictam. dc per quemcunque aspectum. vitelia ut Ioannes Haliuaerius Α-stron. libro secundo differ. secunda in libro nuncupato amicus M dii orum. Addit postremo quaedam ad cons in .andum partus septime ilics vitales extitere: M ad docendatia caullsinapi opter quam Lotingat vivere septimestres: octini. si res autem inimi me quae omnia ex A ltrologis petita sunt. Vcium quoniam Cum de partu illorum me alium pertractabimus rciti li: mus opinione, Astiol rum . hic praetermittamus. Hac cnu, dcl. Consulta huius op: mone.
C A P. XX. pugnario opinionis furad ΠαVT igitur amico satisfaciam breuiter dicam, qtiae milii non placent non
enim m inue si ganda veritate amicitiae ratio haberi debet. Primum,in hoc certe maxime displicet, quod ex Hippocratisset uentia contendat diem I 62. exact s, plenosque complect i ex menses: in qua re dupliciter aberrat, tum quia sibi non bene conii enit, tum quia si conuenit. non bene concludit. Et
nim si computatio Hippocratica constat ex lunaribus mentibus. & singulis habentibus dies vigintinouem, & horas duodecim nam quidem sex menses pleni litibebunt dies i77. de horas i 2. vi computanti parct: quod cum ille antea admiserit. postea vero dixerit is . dies lex habere menses exactos in Hi DP0crate, fit quidem hunc ad pauca respicientem propriam ignorasse vocem. Mox velo, demus hoc illi, nunquam demonstrabit, diem 1 6 3. cise pri- sonium septimi strem ex Hippocrate, aut etiam Galeno, aut Avicenna, aut, ut v rbo dicam , ex alio Medico, uni duntaxat exccpto auctore, quem ille ad vii-g em sequitur, cuius in hac materia nullam haberi debere considerationem, cit. me iudicio longe certius, quam quod debeat explicari. Secundo abe rat ex mala verbolum Hippocratis intelligentia, quia haec vel ba: Nam si de primo
38쪽
primo men se dies quindecim,de quinq;vero centum quadraginta septem cum
dimidiato die computaueris.&c.non significant septimestrem incipere post cetesimum, de sexagesimum secundum. Sed amplius desiderari dies viginti, iuxta experientiam Hippocratis, ut puer ad principium septimi mensis perueniat: si quae sequuntur verba apertissimi im faciunt. Comperies ad septimum mensem amplius quam viginti dies desiderari, non igitur superiora de septimo me- se auditi debenti Tertio urget, quod 162.diession est principium septimi: sed sinis sexti pleni ex sententia sui ducis, ac praeceptoris: neque Hippocrates vel per comnium potest interpretari, ex eorum dierum computatione. septimestrem incipere post 16 i. diem Quarto manifestam prospicio contradictionem. Nam si mensis computationis utero gerentium debet complecti dies 17 dc horas odio: Menses pleni sex habebunt dies is . quod ille etiam infra admittit in prima ratione pro defensione illius partus. at computatio sui magistri non excedit diem i62. Hippocratica verbest dierum 182. Quinto cum dicit aliquando principium est e duplex ex Hippocrate septimi, vel l63. diem, vel 167. cum dimidiato. turpissimo errore detinetur. quia cx illius calculo principium esse nequit,nisi dies i 6 s. atque si veta est altera computatio , substituendo pro diebus quindecim, dies viginti, oportebit principium septimi esse diem ic': fiat enim sic putatio. Mensis constet diebus 27. de horis octo. sex pleni habebunt dies is . sume quindecim dies primi mensis. adde his i 47.S horas i 1. iam habebis dies is r. Δ horas idi. Adde his postea pro singulo mense horas octo. euadent dies i6 addito postea dies quinque, ut ex quindecim diebus perueniatur ad summam dierum viginti, resaltabunt dies i6' ergo primus ex septimo non erit 167. sed i o. dies. Quam vero Loc abhorreat a putatione Aippocratis,ridiculus essem,li conarer demonstrare. Amplius absia dissima est explanatio, quam illa facit, dum i 7. diebus cum dimidio, no quindecim, sed viginti dies addendo, suum explere vult calculum: nam, ut praetermittam obscurissimium loquendi modum, cum ait iis ultimis viginti diebus primi mensis, quae verba Oedipo indigent, certe Hippocrates, viginti ipsos dies, o non in primo mense collocat, sed in septimo : dc in sita putatione, in mense primo vult quindecim adesse dies, in septimo viginti: quinque vero intermedios
menses exactos, complecti vult dies I 7. dc horas I 2. nunquam. n. somniauit Hippocrates pro primo mense viginti dies accipi posse, ut illi imponit. Praeterea non assequitur caussam, cur quindecim dies primi mensis accipiat: ea enim est ut saepe iam dixi, Sc nunc ob hominis importunitatem repeto. Qiua volebat ostendere non esse necessarium in putatione uterogerentium oportere omnes exactos, dc plenos esse menses, ut vulgo arbitrabantur, de scribit aut lior libro donatura pueri: sed, nonnunquam nascitur puer picnis mensibus: ut plurimum tamen inchoatis duntaxat: quae res locum aliquando in primo mense, ut pluri-ης mum autem in ultimo, vel septimo, vel nono, vel decimo, ut quotidiana demo strat experientia. Item, quis admitteret Hippocratem aberrasse, dum ait partum septimestrem dies continete i 81. Hactenus omnium consensu id recepta est adeo, ut maxime admirandum sit, hunc ipsurn duntaxat, diuinum homine erroris insimulasse. neque fuit temere id faciendum, piaeseitim ab illo, qui non profitetur medicinam. Sed esto arguat, ut voluerit, certe simul arguet iurisiconsultos omnes, Ulpianum comprimis, mox reliquos,Vetu nos eius iudi-dicium, aut de corrupto contextu,aut de errore Hippocratis nihil faciemus. Examinemus nunc rationes ipsas. sed in primis sciendum est,inconclusionente partim consentire,&partim dissentire a C li viro. Consentio quidem. partuso illius mulieris dierum, ut dixi, is s. vel iri .vel I7 . vitalem esse. distentio autem; esse septimestrem ob eas rationes. quas explicabo sequenti capite. In prima igitur ratione posita varietate mensium non admittimus computationem fieri debere ex mensibus illuminationis aut peragrationis,sed solum ex mensibus co iunctionis siue coitus,quemadmodum demonstratum fuit ex communi omnium medicorum consensu, nec ipso etiam reclamante eius praeceptore.
39쪽
Ad secundam rationem dicimus, caussam ob quam vitalis si stetus, non e c. se, quod tot interueniant novilunia: sed quod foetus suam perfectionem ade ptus, amplius ob magnitudinem in utero contineri non poterat, desiderans tum maius alimentum, quam a matre possit suppeditari, tum aeris refrigerati nem: Verum quia haec fiunt in tempore ,in quo mensuramuromnia ,& in quo Luna, ac Sol suos persciunt circuitus: hinc si, quod statuamus tot interfuisse novilunia. Luna certe de Sol concurruntianquam causta uniuersales, non
proximae, &adaequatae: qui uid dicant in hac materia Astrologi, quorum opinionem sequenti libro fortastis reprobabimus. Dico itaq; septimestrem par- i istum& octode nouemluntaingredi posse: neque admittendumest, septem n ulluma septim est tem partum absoluere: licet vulgo ita credant. Autoritas Ciceronis nihil ad rem facit. Nam per septem Lunae cursus intelligit ille menses
Lunares ex coniunctione, siue coitu Lunae cum Sole: vel, si inteligit alios in ses, eius autoritas non est recipienda. Porro quod attinet ad tertiani rationem, non est dissicilis responsio; quandoquidem secundum sententiam Hippocratis vitalis partus primus est, qui medietatem anni solaris attingit, ante hanc medietatem, idest spatium dierum i 82. non cognouit ille vitalem esse partum. post medietatem vero usque ad 2c . nouit Galenus: ac in spatio intermedio nouerunt fere omnes. Ergo si volumus de proposito partu disserere secundum eata principia, quae experientia propria sciuit senex venetidus, hic dubio procul noest inter vitales numerandus, cum ab anni medietate distet spatio dieium vndecim de horarum duodecim, vel etiam dicrum quatuordecim parum plus,vel minus. An autem secundum rei naturam ita statuere debeamus, ita ut ex medicorum principiis partus ante medietatem anni vitalis esse aliqua ratione non possit, uniuersalior quaestio est, non particularis pertinens ad notitiam, quam de partu habuit Hippocrates, de qua nos sequendi capite disseremus. Plura contra hanc opinionem dici possent: quae quoniam virtutem superioribus comprehensa sunt, ratus haec de aliorum opinionibus sui licere, relinquitur, ut nostiam opinionem aiferamus. 3o
partum Himestremes aliquando vis alim. Go autem de partu sextimestri haec dico. Primit m aliquando vitalem esset Lauerum sexto mense natum. Viuere autem posse eiuscemodi partum, ita m-telligendum est: vi quemadmodum et stus quidan naturales raro aduenientes, suo tempore necessariam habent generationis caussam: sic puer sexto mense m lucem prodiens. licet raro vivat, necessarias tamen vitae caussas obtinet. Rarum esse dicimus hunc partum, quia pro maiori parteeduntur vitales decimestres, nominestres, septimestresque: atque certe ut hi postremi sunt non modo rariores in relatione ad alios, sed etiam rar5 vivunt, ut loco suo ex Hippocrate docebimus. sic sextimestres partus non ita frequentes ut nomine stres, ac decimestres, raroque viuunt. Hi aliquando abortivi sunt, ut cum edendi in
lucem nono vel septimo mense, imperfecti adhuc existentes ob aliquempiam casum nasci festinant. At si summam persectionem nacti sunt sexto mense, nihil impedi menti esse video quin sint vitales. Porri, sextus mensiis latitudinem habet triplici potissimum differentia explicatam, principio, medio, ac fine: habebunt sngulae dies decem.in ultimis dece diebus sexti mensis nasci vitalu noui &quater obseruaui adhuc in fine medietatis duos: in principio sexi in aqua. Anaute id sit impossibue, disquirendu hoc loco non est; queadmodum etia an quinto ple- 1 ono nasei possit infans. Nihil enim scribere hic volo, quod mihi incognitum sit licet sciam Hispanos medicos praestantissimos. Ferdinandum Menam & Dranci-stu Valesum vitales etiam quioquemestres admittere de quibus quςdam scribemus parti in f a. Nunc rationibus autoritatib.&excplis explicada tractatio est tum necessaria,tum certe maxime dissicilis.A rationibus exordior.
40쪽
. Prima ratio Puer qui post conformationem, lupio tempore sensibili mouetiar motu, ac triplo in lucem editur, iusto tempore natus dicitur. At, qtii sextomen e se exacto nascitur, duplo post formationem tempore moueri,& triplo in lucem edi potest. Ergo sexto mense natus,iusto tempore natus dicitur. Maior propositio probatur Autoritate Hippocratis, Avicennae, Galeni S ex communi omnium medicorum consensu. Hippocrates quidem ita scribit li
Ad ligurationem oles triginta quinque. Admotum septuaginta, ad persectionem, ducenti, & decem. Alii tradunt ad formam quadraginta luinque, adici anotum septuaginta sex, ad exitum ducenti & decem. Alii sic. Ad discit minationem quadraginta, ad transtum octuaginta,ad elapsum ducenti quadraginta. A D. ad formam quinquaginta, ad primum saltum centum, ad perfectionem trecenti. Haec Hippociates. Eit autem hocloco animaduertendum in hac dictione Hippocratis errorem adesse ex corrupto codice: quandoquidem in secunda sectione, ubi legitur, ad motum, septuagintas , adcxirum,ducenti l decem. meo iudicio legi debet. admotum, nonaginta, ad exitum autem ducenti septuaginta. moueor, ut ita credam contecturis multis. una, quod non obseruatur regula, quam omnes medici admittunt, ex formatione ad motum, cx motu ad parium: quam regulam optimc bseruauit idciri aut bor in tertia,
xc quatia lectione. Deinde non est probabile eodem tempore nasci formatum die quadragesimo quinto, quo nascitur formatus die trige imo quinto: at vero utriusque idem natiuitatis terminus est ab authore propositus nempedierum ducentorum ac decem. Praeterea, quod citius in utero sinatur, citius ctiam pro formationis proportione mouetur: ac dii secentia formatio uis est
dierum decem, cur igitur dii serentia motus es inter utrunque parium tam eX-igua non videtur certe rationi consoniam inter unam, ar aliam dies duntax ..t
quinque intercedere: idcirco die nonagesimo motus apparcre debeti e r-bilis: natiuitas vero fieri die Σῖα quem terminum esse nona mensis in ue .epid. constat sect. 3. tex. 3 r. de qua re quaedam etiam diximus in tractatione de 3o computationibus. Porro in confirmationem huius tegulae ita scribit Avicenna. Et apud quosdam cum superuenerit serm itioni Embryonis duplum temporis eius, in quo formatur, mouetur. δί cum superuenit motui duplum eius,ia quo mouetur, ita, visita prima inceptione conceptionis, usque ad morum eius triplum temporis, tunc nascitur. Praeterea author libro de Anatomia vitiorum idem confirmans inquit: Tempus autem motus cibillud, in quo apparet, vel senti ur inotus, volimcarius exa alma selisibili duplum est ad tempus formationis : tempus autem partus triplum ad tempus motas. Eandem regulam omnes
recipiunt Medici unanimi consensu. Hic notandum est, aliam ex dictis deduci posse regulam, qua conceptionis
o sere primum inuenire satis probabili coniectura, diem valeamus: quae maximam pro di timendis controuersiis solitis in foro agitari inter coniuges, utilit tem affert. Conflet exempli gratia virum habuisse congressu a decimaquinta Ianuarii, usque ad 1 s. parturiat mulier a decimo vique ad decimumquintum Septembris. eius sortasse vir partum arbitrabitur octimestrem proptereaque breui moriturum. At ii vivet, suspicatus nouimestrem, suum non esse dicet. Iudiciosus Medicus pro eiuscemodi controuersia dirimenda.tale calculastdhibebit a r s. Ianuarii usque ad is. Septembris, dies adsunt 2 1. Diuid .antur in partes tres, singulae habebunt dies si . SI horas sexdecim. Aorum pilor. pars formationi, de motui siet, sibili tribuitur, aliae duae reset utitui ad exitum.1o Mouebitur quidem hic puer die quinta sc bene computo aut parum io pra. aut infra inensis Aprilis, echoris i 6. nam usque ad eam, prima sca o octogin- ta, & horarum lex decim, extenditur diem. Mediet aes horum crit dies c. Milotae octo: haec incidet in Σ . Februarii: in qua formatus erit sertus: alia medie ras principiti sumet rcf. Ianuarii, aut i s. atque terminabitur diu quinta Aprilis,
io qua sensibilis apparebit pueri modus, sicque decimam se tam, vel decimam