Hortulus philosophicus, ad excolendos sapientiae regulis & praeceptis adolescentûm animos. Auctore R.P.F.A.D. Antonius Dupro

11쪽

eo perducit, quo maxime cupiebat, benignius certe ac commodius facere videtur , quam si verbo sollim, vel digito aut alio corporis gestu iter, Paganorum mOTe, commonstrauerit: sic qui terminos artis aut scientiae concinne distribuit, Mpropriam cuiusque vim desinitione declarat, dum velut correpta manu adolescentis bonarum litterarum studiosi, statim ac facile illuc eum ducit, quo se peruenisse maxime exoptabat, perutilius illi sane fecerit, quam si communes tantum quaestiones eminus ostenderet. Porro haec breuiaria Philosophica in unum Hortulum Compegimus, ut rudes & tenellae iuuenum mentes quae leuem etiam laboris speciem refugere solent, hac noua docendi methodo illectar, suauius in Philosophiam sese insinuent. Hunc fructum olim in Scholis nostris consecuti sumus ; nam Fratres nostri his minimis Philosophiae clementis informati magnas ac difficiles disceptationes aggredi. non reform dabant. In posterum autem hoc ininimo labore nostro victur qui Volet, quum tibi erit commodum, suisique studiis utilem de aptum iudicabit.

12쪽

PHILOSOPHICUS,

Ad excolendos sapientiae regulis & proeptis aciolescentum

LACET hunc hortulum, quem I facere meditamur, Philo pN-l cum appetiare: istam enim, non rebus leviculis, sparumsteti feris, vel ad breuem praesentem, que filum voluptatem idoneis , quasi Adonidis hortum , conserimus : sed ipsius Philosephia seminibus , se elementis, Logicis . Ethicis , P0 cis , Metaphsicis 3 qMAE , δε- pientum calculo, Fria omnia, s hominum generi apprime utilia sunt, quaeque sus cubtoribus ac possesseribus fructus miri cos, ct

13쪽

tentiae ad Vulatur ancus o martyr Iusinus praeclara illa es eleganti Philo phia

commendatione , quam nobis Friptam reliquit in libelgo contra Tryphonem, his verbis.

, Philosephia es maximum bonum, nω-ximisue possessio, o honorabilis s ita ut soti ad eum nos ducat, se at s sancitaque seunt reuera illi qui mentem ad Philosephiam applicant. Ex quo plane e citur, nos , in opere Philosephico, neque languide, neque perfunctorie debere ver- iris sed omnem industriam esse acuendam, omnes animi vires exu itandas, ut hoc tantum bonum , iamque eximium insammato

sudio consectemur, quod possessores μει es Deo it, se beatos ac faelices reddit. Ad illud comparandum plurimum iuuabit sedula huius hortuli cultura, ne qua vix ei qumquam poterit, vel extrema labra admouere. Sunt autem , ut bene sapienterque summus Philosophiae praeceptor ristoteles, olim os discipulos admonuit, tria ad colendum hortulum Philosephicum necessaria s φυmε,

14쪽

-ς, ω 1ας. id es, natura, di plina, o exercitatio: na ra quidem, quia nisi probe natura sit austorus animus, qui Philosephi. eager est; sid contra sit hebes ingenium, iudicium immaturum , fallax memoria vix ac ne vix quidem, frientra st mina poterit excipere. Vt enim e quouis ligno non sit Mercurius : sic nec e quouis homine Philose in di ferendum ergo ingenium acre se subtile,

maturum rudicium, facilis se tenax memoria , quae quo plus excesiuerint, eo celerius

florebit iu studio orum animis Philosephia; praesertim s labor accedat, quo alioquan geminato tardito ingen= compe abitur. DIFciplina vero , quia plurimum valet educatio , recNque institutio ; unde si desint idonei praeceptores , si contemnatur methodus, s abes ποττος Nasuarii, non facile inserentur animis, nec sinserantur, cohaerere poterunt, documenta selidae Philosephiae, quae tota methodus est, o mentiarum, artiumqsie ordo pulcherrimus. Denique exercitatio, quia

fabricando fabri mus ; o si in Theoreticis

Philosephia requens contemplasio, ac disyutatio negligitur , si in practica seu praeceptorum , caetera nihil valebunt. His igitur instructaου, s liciter colet hortulam, uberes factus ex eo percipiet.

15쪽

4 PRAE FATI O. Faciemus autem in hortulo nostro me bulum imprimis, deinde quatuor ambulacra, quae quatuor areas apte diserminabunt, ipsae vero areas partiemur in areolas , σ pului- nos , quae Fas interuallis distinguentur.

Primam aream rationalem appellabiminin qua de ibemus omnia Logi es elementa. Secundam vocabimm moralem s in qua

recensebimin uniuersa Ethices principia . Tertiam aream dicemus Phet ologicam squae complectetur omnia P sca , ita re nomica, Elementaria, se Ammasica. uartam vero appetiare licebit Theologicam ; in qua primae Philosephiae , Theolo giae naturalis flmina confremus.

16쪽

VESTI B VLUM

De nomine, definitione , origine,

diuisione Philosophia.

N GREDIMUR Hortuli nostri vestibulum , ubi primum occuriit nomenclatura ipsius Philosophiae, quae, ab amore sapientiae, sic appellata est; quoniam , si vim nominis spectes, dicitur φιλια πς ritivi ; quasi Philosophia sit amor , studium, tu quaesitio lapientiae ; non quod Philosophia sit tantum amor quidam , aut desiderium sapientiae; hoc enim modo omnes essent Philosophi: in sed ita denominatur ex affectione qnadam consequente cognitionem rerum, quae sapientem eficiunt. Huius autem nominis author primus fuisse perhibetur Pythagoras, qui interrogatus, in qua arie vel scientia sapiens cl-set , modestiae caus respondit, se non esse os 'ν, id est, sapientem, sed ηιλο me ον, id est, amicum sapientiae, quod nempe existimaret, sapientis nomen, soli Deo conGenite, homines verb potius

17쪽

ς Hortutis dicendos esse e ixo tor, id est, studiosos sapientiae.

Cui videtur assentiri Aristoteles cum I. Metaph. c. a . ait sapientiam potius elle diuinam,cuam huma- . nam . Caetertim sicut iustitia bifariam sumitur, ii terdum pro virtute particulari , qua inclinatur voluntas ad reddendum unicuique quod suum est: interdum vero pro virtute generali, vel, ut alij volunt, pro virtutum Omnium aggregati se 'e; Vzdn, ct Atastoteles lib. s. Et hic. cap. I. sic philosophia, vel sapientia, solet aliquando sumi, pro spe clatis ciciatia , quae res suas probat per altissimas causus, i generalissinia. prinsipia, iacmpe Meta physica, ut ab Aristotelet usurpatur I. Metaph. cap. 2.&lib. 4 cap. 2. nonnunquam Vero pro ag gregatione omnium scientiarum architectonica IMm, id est, principiam Sc pracipuarum : in qua acceptione sumitur ab Aristotele i. Top. cap. 2.

lib. I. cap. i. ubi Philosophum a Dialectico, seu Topico dastinguit, quod ille propositam habeat

Veritatis cognitionem dc scientiam : hic autem dubitationem & probabilitatem. &lib. 6. Metaph. 4 P. l. ila II. cap. 6. ubi diuidit Philosophiam in

varias parte S.

Secundum quod in ingic si huius vestibuli nobis occurrit, sunt variae definitiones Philosophiae, per quas eius natura declaratur. quarum prima petitur ex fine proximo, & traditur ab Aristotele a. Mel. cap I. text. 3. his verbis : - ili εγι το

id cst, recte autem & illud se habet appellare Phialolophiam scientiam veritatis contemplatricem. quae definitio conuenit soli parti Philosophiς contemplantis et non quosl sisya contemplans 'erietur

18쪽

in cognitione veritatis nam &practica propositam etiam habet eandem veritatis cognitionem , sed quia, ut ait Alexander, contemplantis finis, est sola veritatis cognitio in qua conquiescit; practica veris hanc cognitionem refert ad opus, vel

actionem.

Secundo definitur Philosiophia a fine remoto,idque praestat Plato duobus modis; nam in Theaeteto, dicitur assimilatio ad Deum,quoad ficti potest; quia per Philosophiam homines fi ut similes Deo,

non in natura quidem, sed in operationibus duntaxat . quae ut melilis intelligas, obseruandum est, in Deo tria esse operationum genera. Prima est contemplatio, ilim sui ipsius, cum rerum omnium in seipso, qua est Relictuimus. Secunda est gubernatio totius uniuersi , qua res singulas ad suos fines dirigit. Tertia est conoersus, quo, videlicet, concurrit in agendo cum rebus a se creatis; ut cum igne ad comburendum ; cum igitur Philosophia haec tria praestet in homine, hominem Deo similem efficiet, id autem praestat cum a triplici imperfectione& ignorantia purgando. Prima quae contingit in speculatione, tollitur per Theoreticam partem,puta, Logicam, Physicam, Mathematicas,& Metaphysicam. Secunda, in affectuum moderatione, tollitur per Moralem , quae dirigit hominem ad finem suum consequendum. Tertia in efficiendis operibus , tollitur per varias arte S. In Phoedor e autem sic. Philosophia est mortis meditatio. ad cuius definitionis explicationem . aduertendum est, vitam animalis,ac proinde etiam hominis,consistere in unione animae cumcorporU,& in operationibus animae sic coniunctae : mortem

19쪽

8 Hortulas vero quae nihil aliud est,quam priuatio vitae 3 esse

separationem eiusdem animae a corpore. Potest autem anima duobus modis coniungi cum corpore una est coniunctio naturalis, qua, secundum vnionem realem , anima informat corpus ,& homo constans his duabus partibus unitis, exercet actiones naturales animae, vegetando, sentiendo, mouendo,& intelligendo ea quae sunt rationi consentanea; & haec vita vocatur naturalis. Altera coniunctio animae cum corpore,dici potest libera,& spontanea, qua animus obtemperat & adhaeret immoderatis & belluinis cupiditatibus: sic etiam, duplex est animae a corpore leparatio, siue, duplex mors; una qua animus re ipsa separatur a corpore, siue id fiat modo naturali, ut quando moriuntur senes,sive violento, ut quando quis in aquis suffocatur: altera, qua separaturab illecebris,&cupiditatibus corporis;qua distinctione posita,dicendum est, Philosophiam non esie meditationem mortiS, priori modo, quia cum Dei iussu & prouidentii 'coniunctus sit animus cum corpore, non debet illius iniuisu separari; ut docet Plato loco citato. dc Cicer. Tuscul. 3.& in somno Scip. sed posteriori modo, quando, scilicet per contemplationem ab ducimus animum 1 cupiditatibus;atque hac desinitionem sic.explicat Cicer. Tusc. I. & Alcinous de doctrina PIatonis, cap.I. Philosophia, inquit, est avulsio animi 1 corpore, eum ad intelligibilia, &ad ea quae vere sunt, conuertitur. Ad hanc definitionem, hoc sensu sempiam,alludere videtur Albertus magnus lib. I. deanimalibus tract. L. cap. L.

Philosophaa, inquit,nihil aliud est, quam victoria, dc abstinentia concupiscibilium.

20쪽

philosephicus. s

Tertia definitio sumitur ex materia : Philosophia ast rerum diuinarum, humanarum que cognitio. Vbi nomine rerum diuinarum intelligere debeS, res a materia separatas,cuiusmodi sunt, Deus, intelligentiae: nomine vero rerum humanarum, res eorporeas, siue illae sempiternae sint, ut coeli. siue interitui obnoxiae, ut homo. Hanc definitionem traditam esse a Stoicis testatur Plutarchus

lib. i. de placitis Philosophorum cap. I. Quod spectat ad originem & progressionem Philosophiae, Aristoteles tribuit inuentionem Philosophiae Graecis,& praecipue Thaleti,ctim tamen grauassimi S antiquissimi Historiographi testen -

didicisse. Ita Diogenes Laett. lib. 8. Iosephus lib. I. contra Appionem, Berosus ,&alij. Itaque prima origo uniuersae Philosophiae ad Deum Optim. Maxim. referenda est ; qui primo parenti Adamo eam infudit; ut constat ex sacris scripturis: nam Genesis 1. legimus Adamum imposuisse nomina Omnibus animantibus, quod praestare non potuisisset , nisi eorum naturas perspectas habuisset , cum

nomina rerumtaturis conuenientia imponi debeant, ut ait Plato in Cratillo. Sic Ecelesiasticus cap. II. loquens de prima hominis formatione, ait: cor dedit illis excogitandi: &disciplina intellectus repleuit illos : creauit illis scientiam spiritus, sensu impleuit cor illorum, Sc mala & bona ostendit illis. Id etiam confirmat Diuus Thomas

I. parte quaest.' .art. 3. quia sicut homo conditus est, corpore ad genus humanum propagandum idoneo ; sic conueniens suit eundem creari animo,

sapientia & cognitione instructo, ad idem regen-