장음표시 사용
21쪽
fluidam, atque adeo nec in solo ua ustuirique corporis motu celerio perturbato in Franciscus Patritius, Antonius L Graia consisteres, nec esse solam salis . suu urisque miscessam, ut alia opinantur, cum melioris notae Physicis dicendum est. XCI. Molecularum ignearum subtilitatem eis maximam , nemo ambigi t earumisdem autem foram esse rotundana potius, quam, ut Plato posuit pyramidalem iect ssime G ndata, &M,s, uiditate , elasticitate, vique fa- sillime cetera corpora penetrandi deducunt .motum porro habent igneae moleeulae .celerrimum , qui quidem in mediolibero, lanissimi per lineas sensibiliter rectas Propagatur, ut lucis phaenomen suadent a vero, dum corpora calefacit, dissol-Fit dissipat, motu perturbato ferri ignem in illo eum corporum moleculis consis .cti, videri iacile poterit caloris , dissolutioniscue naturam confideranti . XCII. si autem Thermometri phaenomena aliquem aloris gradum quolibet anni sem p reci quolibet in loco, cuilibet corpori, ne ipsa quidem glacie excepta , a plicati praeseserentis, si vulcani, eruptionesque ignea , perpetua vaporum, atque exhalationum producti , si electricitatis phaenomen perpendantur , ignem ubique, ac semper existere , orporibus omnibus intermisceri, Omniaque corpora circuma abire potius, quam esse illi ullam destinatam sedem, ac sphaeram peculiarem sive in con-- inrae, utrimem micem P hetorio commenti sunt, sive alibi dicendum Hdetur . Hinc etiam in ignis excitatione, ac propagatione fieri solam motus prod Hionem , a 'Hisneae materiae dilatationem , expansionemque, non vero etiam ipsam ignis substantiam vere , ae proprie de novo produci, contendimus inio autem quaedam corpora inflammabilia prae ceteris sint, 'uaedam ignis sint pabula, uti est nitrum pra sertim, ac sulphur, vel ex eo provenit, quod minorem resistentiam gnis patiatur ad ea corpora issolvenda, vel ex eo, quod maior sit in quibusdam eorporibus ignearum particula iam copia XCIII. Quamvis, quod Robertus Boyle feliciter is ommuni eum adprobationestatuerat , gravitatem , ac pondus sensibile in eis igni , recentiores aliquot denegent tamen non solum ex naturae analogia a Boyleo primum, tum a Du-Hamelio
MM , Du mi corpora calcinando fraeditum , satis constare opinamur
ACIR m lux praei pura eorporum proprietates habeat , eonseqnenter in eorporis alicuius specie est reponendaci eumque porro eos omnes effectus 'o praestet, quos ab igne produci stimus, nil aliud dicendum est esse lueem , quam 3dem in rectis, saltem sensibiliter . delatum lineis. Neque vero priinitivam lucis
substantiam diei potest eonsistere in materia subtilis globulis , derivatam autem lucem. in collatu, ac nisu eorum globulorum ad motum per lineas rectas , juxta celeb Cm
Nesii bypothesiit id enim , spectata duccessiva lucis propagatione, a sensim directionη, opinari non liret . Putamus autem --- - , ervom , in misere , Pluisti Buberrauis, aliisque bene multis, aes ctis Physicis, lucem aptς
raselμbili ratione contrariat premitur , tum vero naturae analogiae, baenomen on modo non absona, sed conωrmis potius videtur .
orpora erro lucifu sint , quae lucem vibrant; atque hormi quidem coi
22쪽
k-m releuius intestino quodam: ae vibratorio motare non mill quo resona
itum eorporum particulae agitantur, commoveri, si certa phaenomena consulamus dicendum est. Ita autem lucidae materiae particuli, seu globuli a lucidis orporibus vibrantur , ut in medio libero, de uni forni rectilineam semper directionem as ctent quod , praeter experimenta , ex ipsa vi inertiae demonstrari poteti Lucis vero propagatio ita perficitur, ut eius Densita , Intensitas, edi inimitas a corpore lucidaro aedendo decrestat , vel augeatur in ratione eeiproca duplicita antiarum. ac L Lucem non in instanti, ut cartesius, de alii ponunt, sed successive pro parari, ηοemerus primus ex Satellitum ovialium eclipsibus demonstravit euius deinceps demonstrationes confirmarunt Ioannes Pound Halleius M omnium diligentissime radidus. Unde id etiam constat, lucem scilicet a Ble ad terram . , vela. circiter minuto ii tempore pervenire. Quare lucis velocitas est maxima, ita ut sieri Ooo vicibus maiori, quam soni velocitas, quemadmodum Hugentur ostendit Atque hinc etiam , positis quibusdam Astronomorum suppositionibus, definiri utcumque potest, quantum temporis lux , ut a stellia fixis ad terram primo perveniat , sin
XC ut Lucis pondus sensibile, qui negent, nonnulli sunt . utamus tamen eius pondus satis deprehendi ex relebri artisin limis, taliorum operimento. quo compertum est , egui, monii ad permagni speculi ustorii eum calcinato decimam pristini ponderis partem accessisse , licet per horam totam requisitam ad c cinationen densissimus ex illo Regulo fumus erupi esset . Quod quidem ponderis auginen intum ex luce a tracta ab antimonio, cum eoque cohaerescente repetendum contendimus, quoad probabilis aliqua eius augmenti causa non assignetur , aut evidens ratio contra sensibile lucis pondus non auritur , quod hactenus minime fustium est XCVIII. Mira illa lucis proprietas, quae difactio dicitur, de quam P. Franciscus
Maria Grimaldus Soe 'esu prinius detexit , ac Nevvlonus deinceps , aliique confirmarunt, non nisi ab attractione , qua lux in transitu prope angulatas corporum pamtes a rectis lineis detorqueatur ad ipsa corpora accedendo , ac circa ea sese inflecten..des, ege potest . Unde etiam facile potest conssare, lucem a corporibus omnibus a trahi, Meum corporibus omnibus cohaerescere, atque in ipsorum veluti substantiam
transmutari, ut 6-tonus opinatur, itaui et dirum non incredibile videatur, quod idem Nevυι onus pro comperto habet , videlicet lueis attractionem in ipso contacta eum miniatis Orporum partibus eis I OoOOOooOooo oooo vicibus, eoque amplius
motorem, quam sit gravitas corporum in superficie terra: pr quantitate materiae sum in eis inest IX. Lux in media fluida incidens oblique, Lex uno in aliud me in transiens
refrangitur ea constante, iuniversali lege , ut ex aere in aquam inridens, rogatur ad perpendiculum accedendo , transiens autem ex aqua in aerem reredendo a perpendicuis refrogatur ἔ atque adeo , ut sinus anguli incidentiae sit ad sinum anguli refractionis Mi data semper ratione , quae quidem ratio pendet ex ratione inter velocitatem incidentiae, velocitatem emergentiae . quo etiam ab experimentis minat, lucem in refractione curvilineas semitas destribere, tam deviatio a recto tramite incohetur ante immediatum superficiei refringentis ontactum 6 in ipso per medium refringens transitu continuetur praetereaque integrum lucis radium in plures partiales r. diolos dividi Denique refractionis causa esse non potest resistentia mediorum, ut carte iani ponunt, sed ab attractione est desumenda nee enim aliter intelligi potest, cur lucis velocitas in transitu ex aere in aquam augeatur, contra vero minuatur in ransitu ex aqua in aerem, ut apud omnes iam certum est, quidquid Frematius dicat . . C. 'eflexionem lucis dupliciter eontingere, eonstat nempe r. cum lux in soli
23쪽
que ae a. quando incidens magna cum obliquitate in superficiem media refringentia dirimentem non refrangitur, sed reflectitur ita , ut radius vel feratur secundum longitudinem superficiei media dirementis, cingulus reflexionis sit rectus, vel etiam ex toto in partes oppositas reflectatur faciens angulum reflexionis aequalem angulo ineidentiae . Etsi autem ex observationibus P. Francisi Maria Grimalai, tori
lues, reflexio aliquando fiat sine immediam eontactu eum superficie reflectentes; men, eam tunc fieri per eontactum cum densis orporum Atmosplueris, dicendum potius,idetur, quam sine ullo vero, Meuratoque ullius eorporis contactu
-- ω generis eorpus fluidum , satisque ponderosum, qui igno
o. ret, est nemo quamquam non potuit tractenus definiri, quae inter mari, aerisque gravitatem constans ratio sit, eum eius gravitas, ac pondus pro re
gionum , ac temporum varietate mutetur . Quamvis Honoratus Fabri Itorius, Vot-btias , aliique, quam in suo naturali statu existentem esse compressibilem , experiis mentis aliquot conentur ostendere, tamen maiori cum probabilitate a Florentinis demicis capta experimenta, eam nulla vi comprimi, atque in minus redigi volumen, saltem semibiliter poete videntur insinuare Digbluta tamen Aqua in vapores in
loris vi magnam dilatabilitatem , magnamque elallicitatem prae se fert experimentis enim ab Amontonsi , mus bese, de Belidoro allatis patet , vaporum vim elasticam esse ter, eoque amplius majorem, quam sit aeris elasticitas, ita ut una Aquae gutta in vapores di luta spatium aliquando Α-o viribus maius, quam antea, occupet, acu. Per conglaciationem Aqua fluiditatem amittit, eademque rare fit, B dilata tur viribus non exiguis, itaut vasa ipsa metallica, tubosque ferreos disrumpat, quemadmodum Academici Florentini Hugenius experti sunt. Causani porro , eurAqua conglaciet, artesiani repetunt ex intestini motus extinctione , quam ex ignis
absentia e se uitias opinatur, at aquae in glaciem abeuntis expansio, glaciei durities, artificialis per ignis vim conglaciati , aliaque Aquae conglaciantis phaenomena Desunt, ut causam hanc eae salinas, nitrosasque particulas subtilissimas aqueis mole,
culis intermixtas, easque devincientes, potius opinemur CIII. Magna illa Aquarum sublunarium congeries , meongregatio in permagnis terrae cavernis inclusa , terramque continentem quatuor in partes , Europam Asiam, fricam , Americam , variasque in insulas dividens, Mire , ice nus nuneupatur,
cuius neque amplitudo, neque profunditas potuit certo hactenus definiri; licet Varentiis
ex toto terraque globo medietatem, turmis autem ex quatuor totius huius glesiis uetibus tres ab aquis Marinis occupari, censeat. CIV. Illud est Aquarum M rinarum proprium, quod salsae mamara sint quae quidem falsed , amaritis ita aquis Maris innata est, ut nulla unquam arte potuerint dulces reddi . Unde auxm sit salse do, Mamarities ista, variis tum veteram mmouentiorum quis hibui indagatur. Non tamen aut ex vaporibus salinas particulis in Mare deferentibus , ut Aristoteles, ut ex solis calore aquas Marinas exurente. - An imode , aut ex salis bdinis, quae vix ullae in Maris fundo reperiuntur i sed potius ex immixtis ab initio salis particulis sal sedes amarities autem , quam a salsed in Comes Marsilia Bononiensis primus secrevit, ex oleaginosa materia aqui. immixta videtur esse repetenda .
. Duobus maxime constantibus motibus ampliora mesertim, ae liberiora mas ,ria concitantur, Euripo scilicet, .esta. ipus, qui in indico potissimum , Facilia
24쪽
. oriente in evientem fuit, At euhi musim operisierii ex telis motu ab eo
ridente thorientem renoscunt, alii ex prima quadam immiuone ab Autore Naturae iis aquis impreea . . sucis mirus motus est , quo Oceanus et q. horarum, so ei me; te minutorum spatio bis fluit, atque attollitur ad Litus, bis a Litore refluit, ac deia tumescit. In eo tres periodi deprehenduntur et nempe diurna, quae diurno lunae motui respondeta de menstrua, qua uno , aut altero post euia die maxima est Maris intumescentia, eaque 'ulatim decrescere incipit, prout ad quadratura accedit luna; annua denique, quae uno, alterove die ab aequinoctiis mammiam seri aestum. minimum autem aestum uno , aut altero a solstitiis die Jam vero relictis in sua probis bilitate , si quam habent, aliorum sententiis, nos aestus Marini causam ab actione solis , ac lunae juxta praeclaram Heuutoni de universali attractione , gravitate theoriam , repetimus cum in ea theoria, si praecise Physica, Astronomica principia
Φectenturi, omnia aestus phaenomen aptissime in arari possint . CVL Ex mari aliquo pacto , vel immediare stilicet, vel mediate Antium, ac
Euminum aquas oriri, ex eo onstare videtur, quod eae omnes aquae in mare desinant , quin ipsum mare praescriptos sibi limites notabiliter hactenus excesserit, praeterquam quod idipsum sacra scriptura Eccl. I. asseriti Ad mare, unde exeunt, flumiana revertuntur. Porro fontium ac fluminum aquas non immediare ex mari iuxta
cartesii hypothefi, etiam prout a Bere M ,- I aulti declaratur; sed potius mediate ex vaporibus , aquis pluviis, nivibusque solutis enasci cum de Mariones, sese dilat, De la H re , VHOaeris , aliisque clarissimis Physicis opinantur,.
II. X eontinenti, sel; daque terra, atque ex mari, fluminibus e. orbis Ita terraqueus compingitur. Huius figuram esse rotundam ita, ut lineis
curvis unduquaque circumscribatur , dubitari non potest. At vero quae sit eius rotunditas , an scilicet exacte Dbarica si tellus, an alicuius potius sphaeroidalis figurae quaeritur . Atque in primis recentiores omnes Phγsici, ac Geograpiti, terram non esse exactes, ac geometrice sphaericam, sed sphaeroidi similem, communi calculo statuunt licet ad tensum pro sphaerica haberi possit , ac debeat, eum diametrorum terrestrium disserentia non tanta sic, ut sensibiliter a sphaericitate abludat. CVIII. At enim quae determinate erit obaeroidis terrestris figurara Cusinus senior, Maraldus, urnetus eam sphaeroidem oblongam , ad Polos scilicet elevatam , ad aequatorem depressam faciunt . Verum si vere 3 raVitas corporum ad aequatorem ac-odendo , iuxta Ricberii, librumque observationes, si minor, quam accedendo ad Polos; si observationes nuper a sanis sub aequatore, ac sub Polo Mineali fictis te aleant quemadmodum eas tenere eoncors est plurimorum sententia, terram esse spha roidem oblata is, adeoque sub aequatore elevatam, sub polis autem depressam , dicendum est.
. IX. Licet Globi terraque magnitudo non potuerit hactenus adamussim definiri, tamen ex nuperrimis moliti, Picari, asini umoris, Maupertuis, aliorumque obser ationibus, theotiis ea telluri magnitudo tribuenda est, ut eius ambitus sit quam proxime pedum Parisiensium Ia 33376oo. eius auidae superficies quamproxime mi liariorum quadratorum Rhenolland. 288ooo. soliditas vero ubie milliaria a 662 6Qooo. denique diaincte pe alarisiς ς 3par ἔ ἔ- quam proxime o plectatur.
25쪽
eaelum dicitur . Spatium istud pene immensum in plures veluti regiones divis ditur, atque ita quidem , ut elos pauciores non esλ, Mim tres, ex sacra script ra colligi putemus. Porro quo constantes, regularesque Planetariun Cometarum
revolutiones locum habeant, necessarium cum Nevivioni, ceterorumque Astronomorum communi sententia putamus esse , ut spatia caelestia nee materia tensibiliter res stentes, nec omnino plena sint mine errant etiam , qui Ptolemaicae Astronomia sediti, si qui tamen Iam sunt, non modo stelliferum, sed ipsum etiam Ploriarium Melum esse solidum opinantur. Nee enim situs, a dispositio planetarum , nec ψω-rum circa proprium axem motus, nec sitellitum circa primitio revolutio, nec μή metarum in omnes partes excursio, nec alia coeleetia phaenomena a Tychone, et e-tοηo, amo, Maraides, Bullia ο, aliisque observata, expensi cum ea caelorum soliditate possunt consistere CXL undi systema est Planetarum, temeque ordo . ae dispositio, quae sit apta ad coelestia phoenomen declaranda , easque omnes apparentias, ut diei, noctisque vicissitudinem, mensium , atque anni cursum , Ac distinctionem , aequinoctiorum , de
solstitiorum recursum , ceteraque huiusmodi, quae nobis in terra existentibus contingere apparent, explicanda . Porro circa Planetarum dispositionem, ac revolutio nes haec apud Astronomos certa sunt, . Planetas , Mercurium , Venereum, Martem,
vem, Satin m orbitis suis solem circumdare, Se ita quidem . ut motu suo periodico eu ellipticas circa solem ea eonstante lege deseribant, ut lineis ad So-Dm ductis verrant areas temporibus proportionales, quam legem Keplerus primu detexit, tum astronomi omnes comprobaverunt a Circa Iovem quatuor Satellites.seu Luηas , circa Saturnum quinque Luna gyrare , Orbitasque describerer . Lunam
circa terram peragere orbitam suam ea pariter constante lege, ut areas temporibus troportionales iaciat Nee solem relate ad quinque illos Planetas , nec terram Gate ad Lunam esse in ipsis Ellipsum centris, sed in alterutro ipsarum foco. Hinc hahent Planetae sua Aphelia, e Perihelia , suasque infimas, summas Apsides , unaque nunc Apogae , nunc Perigaea est . Praeterea Planetae e terra inspecti nunc in motu suo directi , seu in signorum consequentia ferri, nunc fletrogradi , seu ferri in signorum antecedentia, nunc stationarii, modo oppositi, modo conseincti tum inter sese mutuo , tum eum sole conspiciuntur . Denique supra Planetas omnes sunt stellae , quae dictim tu fixae, eaeque maxime tum a Sole, tum a terra distant, taut terra respectu mobinae illius distantiae nullam ferme sensibilem magnitudinem habeat. CXII. Plures iam sunt Astronomorum hypotheses ad haec , aliaque phaenomena declaranda. At in primis quidem systema Ptolemaieum in hac tanta astronomiae luce omnem Iam probabilitatem misit, eum, praeterquam quod naturae simplicitati tanta obaerarum solidorum varietas, tantus orbium excentricorum doe eretricorum num rus, epicycli, rotaeque illae repti nare videntur, certis , atque evidentibus Martis Veneris, ae Mercurii phaenomenis aperte contrarium sit. Inter Pythonicum autem , cevernicarum systema id interest , quod licet copernicanum is multo magis opern eo-NeUUtonianum dc Astronomicis observationibus , Physicis principiis consonum , a simplexinmerea, de elegans videatur tamen pro 'e iis stet sacra congregarionis,minis autoritas, ex qua duplicem telluri motum, alium nempe annuum in orbe suo magno circa Solem, alium diurnum eire proprium axem , esse sacra scriptura testimoniis contrarium definitur. Potest nihilominus ex eiusdem Iaera Congregationis permissu admitti seu pure tapernicanum, seu Costernico-He-tonianum syste
26쪽
di, i adeoque I quonIam, D. Noma attestantes Astrologorum suppositiones, qua hisenerunt ad explicandos siderum motui, nouis uecessarism esse verat, supponi potest
telluris motus cum annuus, tum diurnus
CXIII. in quod attinet ad causam physicam , ex qua superiores Planetae eii ea Solem , secundarii circa Primarios suos . Luna circa tςrram, orbitas suas describunt, in iisque retinentur, Theorio 2 mmommio lania amit oni, e gravitati universali, qua omnes materia partes, omniaque mundi corpora in sese mutuo eraψi sunt, seligimus , eamque esse aptissimam iudicamus ad eos motus explicandos , si phrasea, t astronomica principia praecis spectentur quin tamen velimus irregularita iates, quae in iis motibus deprehenduntur, quaeque ex ipsa universali gravitate pen dent, sive determinare, sive supputare, cum id astronomici iuris sit, nobisque id unice sit propositum, ut aptam . amo physicam, rim reoluti viii ausis,
CXIV. Quapropter Dustra ad Vortices Cartesianos pro explicandis Planetarum moistibus recurritura cum in ea hypothesi nec vera, nec sufficiens causa eorum motuum in ratur. Deni ue licet Sanctorum Patram autoritati adducti , lanetarum motibus
istere uias assidere, ae praesidere, non dissileantur inmen ab iisdem intelligenti, coelestia corpora proprie circumduci, adeoque nulla intrinseca vi Pisaetas ei, ii suis uisitis retineri, necessarium esse dicere non arbitramur
V. Q lis substantia non solida ae firma est, sed suida eademque ignea est,
I taut non immerito Sol laneus Oceanus nuncupetur . Cum porro sol eir proprium axem et s. circiter dierum bati circumvolvatur , Ius figura ex Hemmotii, aliorumque demonstrationibus non perfecte sphaerica , sed eustiea dicenda est CXV l. Naculis solis facies obduci solet, quarum numerus incertus eae cum aliquando o. aliquando 33. saepius una dumtaxat in Sole macula detegatur . Farum similiter magnitudo non constans est, cum teste P. 'celatio, nulla ferme postridietati an rear, praui tridie em,oiciebatur . sunt, qui eum Keiliis , ac 2 evmomi tent, maeulas adhaerescere solari disco , in eoque , tamquam spumas in aqua cinnatareo sunt contra , qui eum misi censeant, eas aliquantisper a sole distare. Probabilior haec postrema opinio videtur, si , ut communis opinio est , maculae illae sint exbalationes , ac veluti fuligines ex maximo illo isnis oceano prodeuntes . Denique illud ex plurimornm sententia eonstat, cingi scilicet solem atmosphaera exhalationum suarum, Queis, quae Zodiae alii dicitur, ex qua luce Murenim reuus ena- . Maiisanus probabiliter opinatur. CXVII. Luna , quae tamquam terrae satelles onsideratur, magnam habet eum eadem terra affinitatem . Nam opaeum eorpus est,is ejus superficies non laevigata est , polita, sed aspera, cinaequalis , ac montibus, vallibusque referta. An a tem in eo etiam sit tertie similis, quod ipsa etiam vaporum ea halationum anno- sphaeracioratur, id rem inter astronomos controvertitur si Galli eum, mi γ πο- tanum, Volsium audiamus, lunare etiam corpus atmosphaera cingitur , quod ex te
rae analotia , atque ex refractionibus cire lunam aliquando inspectis, ex quibus omtum fuisse lueidum annulum ei rea eamdem tentipore solarisaeclipseos anni III Eques LM vule contendit, ostendere conantur . At contra Hi genius, mali bene multi,
quorum obser rationes in Regia seientiarnm academi recensenturi, nulla atmosphaeri unam circumdari putant i idque probabilius videtur CXvIII. Solis eclipsis euius duratio in eadem terrae regione duarum circiter
27쪽
esse non potest naturali er, silo noviluni tempore potest contingere Dinctio
porro luminis in luna provenit ex umbra conica , quam tellus solem inier, ae lunam posita emittit. Haec unae Ecclinis non accidit, nisi cum reperitur luna vel in ipsi, suae orbitae nodis , vel prope alterutrit m ita tamen ut , si luna I 3 gradibus a nodis distet, eclipsi pati nequeat Pallor , qui tum paullo ante ecclipfim, tum paulo post Melissim in lunaeonspicitur, a telluris penumbris provenit Rubor autem in obumbret lunae sese apparens a restactis in telluris atmosphaera radiis est .
DE COMETIS, ET STELLIS FIXl S.
CXIX. Raeter Planetas , sese nobis identidem conspiciendos praebent Cometa , Ic Corpora ista in Aristotelem , aliosque veteres attendamus, sunt exhala tionum congeries in suprauna atmosphaerae terrestris regione coadunatae, es a sola acincensae si Havelium , Keplerαι- formantur ex halitibus prodeuntibus a sole,
aliorumque lanetarum corporibus; si Galliaum , sunt nubes altissimae a solaribus radiis acci nsae r At si Cusinum, istonum , eluium , Hallinum, Ne PStoiiuna, alion que communiter Physicos, Ec Astronomos consulamus , cometae sunt coaeva mundo
corpora, ae sidera errantia, quae, iuxta Neotoni observation , in elli nisi valde excentricis revolutionis suas periodi eas rex silem emunt . c..das porro, ut vo cant, cometarum non ex radiis solaribus trans ipsema corpora traiectis , ut 'cis, non ex radiis lucis refractis, ut cartesius, sed potius ex subtilissimarum exhalationum ab ipsis ometis emanantium. illustratarum tractibus provenire , arbitramur cum C . stellae fixae dicuntur e pora illa iusta , quae ultra planetariam regionem , ad niaximam e terra distantiam veriantur, eumdenique constanter inter se stum distantiamque servant. Iae sit earum magnitudo, nec definitum est hactenus , nec unquam fortasse poterit definiri. Nihilominus Hugenius censet, stellam , quamlibet sitam non minoris esse magna itudinis . quam sit sol; Vosius autem easdem omnes stes in las inter sese aequales esse , quod si nobis inaequales apparent, ideo esse , quia non omnes aequaliter aeterea distant . . M Proprium fixarum est, ut scintillant . Unde autem tremulas iste radioriininuitus sit, quaeritur . vero similius videtur nobis, scintillationem oriri ex vehementi
vi , qua cireumfusae lucis particulae a stellis fixis vibrantura adeoque neque ex irrequieto taporum in aere existentium motu , ut Scheinerus putat, neque amotu fixa. xum eire proprium axem scintillatio est
cumdat, non est ulla sive vaporum , sive exhalationumcongeries in summa atmosphaera exissens, ut plures veteres censuerunt ; sed put Democritus ipse posuit, tum vero Galιlaeus . ceterique Astronomi perspexerimi, est stellarum congeries et cuiusnodi
28쪽
CXXIII. oingiam appellari tollini Recentiores eam Physici partieularis pam , rem, quae de Miminui, Omlinque uina sentiente, ensibus, qualitatibus sensibilibu , Misistibus vitalibus tractat . Porro anima sentiens, ex qua est
facultas obiecta corporea per sensus percipiendi, etiam in belluis reperitur Ladeoque belluae non sunt, ut Gomesius Peretra post hunc Cartesius censuit mera automata . Belluarum autem anima sentiens non est ulla materia , neque ullum corpus, proin
indeque neque ulla ignea substantia , neque ulla inalgnoisticorum elementorum dosis, Est igitur substantia aliqua simplex, indivisitulis, quae mi ea naturaliter existere
extra corpus, nec sit libera , nec formaliter iudicandi, diicurrendique vim h beat nee res abstracta a corpore, de spirituales cognoscere valeat, sed res tantum corpo reas simpliciter quidem , at vere tamen percipiat is appetat. CXXIV. Anima sentiens ministerio sensuum obiecta corporea percipit. yilibet autem sensus eompingitur ex nervis in respectiva corporis partes ex cerebro profugatis, & ex Frit s italibus, sive a alibus , qui consistunt in fluida, maxim que elastiea subiuntia vel ipsos nervos replente , ut Villim . Gum L, Borellus , Bernoullius opinantur , vel saltem iisdem nervis adiacente , ut alii Anatomici minoricum probabilitate putant . Hinc sensus omnes externi miram cum cerebro, quod ideo fcnsorium comm me, insensus internus dicitur , communicationem habent CXxv. Porro ructas, qui sensu per totum corpus late diffinditur , in exilibus Nervorum extremitatibus, quae obfiguram, pulta ab emeae dicuntur , de retiolaremm mbranam sub eurie laciniiuediate positam efformant, ut anatomici cum Mal , is obseruant, potissimum situs est . Gustus organum , si Bellinium, isalpiabium audiamus, consistit in tribus linetiae membranis δε ex duplici ordine papillarum nervearum inter se promiscue tipositarum autem organum in membrana molli, vasculosa interiores narium cavernulas ambiente. Auditus Ormuini immediatum in ea membrana videtur consistere, quae ex nervorum acusticorum ramulis,' sumentis contexitur, & labyrinthum investit, quae filamenta non unius longitudinis, nec unius tensitatis sint quod quidem ad sonorum diversitatem intelligendam necessarium videtur. Denique ex tribus oculi membranis , tribusque eiusdem humoribus, in ea tantum membrana proxime is immediate visu organum seum est, quae retina, seu
membratis retisermo dicitur, compingiturque ex nervi oriri capillamentis esse qua obiectorum mines depinguntur, atque adeo non in se ilis e neque in MMor .cvitium videndi organum immediatum potest consistere
C H. Intiendi munus proprie exercet anima , cum ex impress ibus, quae a qualitatibus serisibilibus, obiectisque corporeis in sensuum organis nunt, determinata earumdem qualitatum, e orporum perceptionem elicit, ct producit Ipsa autem formalis sensatio non est ulla entitas materialis absoluta, ex partibus composita δε divisibilis ab anima in sensibua producta , in iisque recepta sed est simplex, ct indivisibilis entitas modalis, sive pura anima sentientis modificatio, actio P impressiones percipit,in advertit.
XVII. Praeterea malam sensitionem ab anima non in respectivis corpori sensibili, sed in solo ceu toproduc si&mram moliorum tui
29쪽
--viileationein, εὶ exstinenti iri piam eonsulamus, dicendum videtur. Nee tamen dici eum Cartesio potest, in Glacerebri Dinduti Phiso, seu metaris animani sentire, sed, si quid hae in re decerni potest, probabilius videtur , in ea cerebri parte
sensationes omnes fieri, quae eo us eallosum ab anatomicis nuncupatura cum talis sit eius partis situs, talisque figura , ut facilius inici ligatur , quo pacto valeat anima
tantam sensationum diverstatem , tantumque numerum e Xercere .
xviii. Ad sentiendum requiruntur species ab obiectis externis in sensuum omganis impresse . istae aluent speetes non sunt ullae species istentisimile absolutae ab osiectis productae, Win sensuum organa immisis, ut veteres multi, ac praesertim via
rurei tote putaverunt. Quare, quod ad sensus externos attinet,species impressae nil aliud sunt, quam certae motiones a particulis corporum impenetrabilibus in organis Iroductae quod ad sensum internum autem , sunt analogae motiones a spiritibus vita
bus in cerebrum delatae i atque in his cerct re impressis motionibus Pluinta ara ad Wim saltem sentiendum necesseria consistunt x x. Jam in quali assosibili generatim dicitur, quidquid in externis eo
poribus reperitur, quo possint aliquam in sensibus impressionem, Wimmutationem producere , ita ut anima sentiens ad perceptionem is sensationem determinetur.
Hinc aliae sunt, quae ad tactum , aliae , quae ad Gustum , aliae, quae ad Ol actum , aliae, quae ad Auditum, aliae denique, quae ad Wμα pertinent omnesque dividuntur de in objectimas, prout stilicet orporibus externis assice spectantur, & la Formales, smut nostris in sensibus impresse considerantui .
tactum maxime pertinent curo , de Frigus. Ae ealor quidem formansae, nil aliud es videtur, nisi motus vibratorius, perturbatus, quotum oterorum corporum , quae calorem concipiunt, tum corporis nostri, ac nerv-xum praesertim papillarum is spirituum vitalium particulae minima celeriter agitentur a corporibus Active. Calidis , cuiusmodi ea omnia corpora sunt, quae valeant minimis corporum particulis vibratorium illum , ac perturbatum motum communicare et cuin nec calorem concipiant unquam eorpora sine tali particularum suarum motu , omnesque eatoris effectus per solum eiusmodi motum haberi, explieari possint. XM. Ex opposita ratione formal esse in sola eius motus perturbati,
ac vibratorii vel privatione , vel retardatione , dicendum est . Causa autem frigoris inductiva non est Aer , sed substantia alia riuiusmodi praesertim sunt subtilissimae salis is maxime nitri particulae: quod tum ex inaequalitate frigoris pro diversis terrae regionibus, diversis anni temporibus, diversi'iae spirantibus ventis, tum ex e-guriationis phaenomenis , tum denique ex observationibus a Moni io, Fre, rio factis constat CXXXII. Corporum externorum eator, ae fit gus eum tactu nostro relationem eam habent, ut ex eorum eo trectatione nee semper eodem eatoris sensu afficiamur, nec semper caloris sensatio excitetur. Nam . ut Boerrba.ius observat, si minor sit in inuisator, quam in corpore externo, id corpus videbitur talidum in aequales sint in tactu es in corpore externo oloris gradui , tepidum videbitur corpus in deni quemaior sit in tactu lor, eorpus contreetatum apparebit frigidum. CXXXIII. Hine exactum caloris, e rigoris iudicium ex solo tactu serri non tem qua de causa thermometra inventa sunt , quorum optimum est Florentinum , eu ius ope exactius caloris frigoris quantitas exploratur. Hinc etiam non datur in-Wr,dorem, Wisigus antiperistasis ea, quam quidam finxerunt , quasi vero aut ad J--, ut aiunt, praeivinia vere frigus augeatur, aut ad frigoris praesentiam -
30쪽
re augeatur calori eum potius ex resistentiae, Mynamiliae legibus, Trectata veri caloris , frigorisque naturii, debeat contrarium accidere
CXXXIV. Q observationes ire eorporum sapores a Roberto Bostis, Donei clerici, aliisque passili factae spectentur, eo , prout in ipsis corporibus sapidis esse intelliguntur, a diversorum salium particulis variarum figuramini, magnitudinem , prout autem in gustu sunt, a diversis vellicationibus, quas pro diversa figura magnitudine alium particulae in nerveis linguae papillis producunt,
esse repetendos , iudicamus CXXXV. Similiter dorum phaenomena rite perpendantur , corporum odores
reponendi potius sunt in particulis ex ipsa odoriserorum corporum substantia effluen- tibus, libratis , quae pro dive sis figuris, magnitudinibus, de releritatibus diversas in olfactus organo impressiones faciant quam in fluido ullo externo, multo minus in aere , citius particulae ab odoris corporibus sive premantur , sive vibrentur eum hae recentissimi autoris opinio ratione suffciente destituatur, nec, quae circa odores sunt, phaenomena satis explicet
CXXXVI. Ectissime Aristoteles tirua de an cap. g. ait, Sonum nil aliud esse, niso certorum eorporum ' medii, quod ad aures nostras applicatur, motum minc sonusin in corporibus resonantibus, cin medio aliquo fluido in ipso acustico organo spectari debet. Ae in primis quod attinet ad corpora ressinantia, quae talia non sunt, saliena sensibiliter, nisi elasca sint ,- certa ratione collidantur , . percutiantur, duplex in ipsis, dum sonum edunt, motus deprehenditur, nempe oscillatorius , ac totalis, quo ipsa tota corpora alternatim situm, figuram mutant, oremulus, quo singulae ipsorum particulae minimae succutiuntur,is subsultant . Porro in isto tremulo singularum particularum motu corporum resonantium so-m firmesiter insistere potius , quam in motu oscillatorio, d totali dicimus eum de La Hire, Carro, Peraultio, aliisque recte oscillatorium totius e poris motum atreinulo singularum particularum distinguentibus. CXXXVII. Quod autem pertinet ad medium , per quod sonus propagatur, id aerem , ac latum aerem eis contendimus nec enim putamus, sussicienter a Cl. 2 6 uti probari, etiam per aquam propagari sonum . Ita autem per aerem senus proga otur, ut a corporim resenantium particulis eommunicetur aeris partimilis analogus motus, atque ita aerearum particularem sese mutuo impellentium, ac vibrantium it , ac reditu sonus ad nostras aures deseratur . in quaelibet corporis resonantis particula concipi tamquam entrum potest , ex quo , dum subsultat, & tremit, aeris particulae innumerae quoquoversus is in sphaeram vibrentur . inare aeris particulae motu vibratorio aGctae, taurem attingentes tum Impano , tum aeri interno , tum nervi uinci capillamentis in labyrintho, Mori, lea dispositis motum analogum communicant, qui motus spiritibus in cerebrum transsertur , ubi anima ad soni perceptionem determinatur . His positis plurima circa sonum phaenomena declarantur CXXXVIII. Magna est soni velocitas i non tamen in instant , sed successive propagari sonum , experimentis a Gasseudo P de Lanis , ac turmio relatiis constat Cer tum autem non adeo est , quantum spatium dato tempore pereurrat sbnus; nec id si tu universaliter potest, eum ex aeris eonstitutione pendeat, quae pro locorum, ac
imporum diversitate egi: G em latet . Nihilo ninus Uet mmmuniter a Physicis eum