Paridis Crassi ... De cerimoniis cardinalium, et episcoporum in eorum dis cesibus libri duo. Singulis etiam ecclesiarum canonicis valde necessarij

21쪽

DE CERI. CARD. ET EPISCOP.

denda videbutur id, ut libucrit cuil per me liceat , Non enim cuncta, Zc uniuersa praecepta; qui vasti ias huius scientiae contiuet: sed multa me dicturum polliceor.Namq; sicut potiti prodiderut in uno homine scientia persecta esse no potest, nec ars,aut dis sciplina ulla singulari ingenio consummari. Quod si corrigere potius lacuerit:libere quid p id per me possit: dummodo qui nos correxerit, potiuS corroetor benignus sit emendando, quam latrator inubdus detrahendo.

DE MAGISTRI CERIMONIAR VM DEPU

tatione, is cura, ac disici'Milus. Cap. II.

ΟNfEQUENTER Inter ope is primordia Magistri Cerimoniarum deputatio locc/tucquandoquidem, dc ipse principatum

in omniillarum expeditione sortitur.Ital Cardinalis Epis opus noster unum duntaxat ex domesticis cappellanis in ministerio Ecclesiastico, Scerimo/nialibus actionibus aptum,docilemq;, dc expertia, ac in sacerdotio constitutum: ncc non corpore ro bustum eliget; quem suis cerimoniis quali antisti/tem, duccini, ac rectorem omnium pro re diuinarite, recteq; peragenda preficieri Vcrum quoniam in omni negotio principiu est scire, cur id fit, quod fieri oportenideo qui cctimonias excerccre volu titiante omnia scientiam artis suae: nccnon vim, α experientiam, quae duo in artibus dominantur,

22쪽

LIBER PRIMvs. 6 non modo habeat, sed etiam calleativi possit, dc no scat summa cum intelligentia,ac moderamine om/nia, qui instant, docte, rationabiliteri operari: nec non strenue,& eXpedite,ac eleganter exequi: ita ut non solu quae, ipse tamq dux, peragenda imperet: sed quscunt alii:vclut comilitones exequuntur irreprchcnsibilia sint.Hic aut in vcstitu,&totius coraporis habitu comendabilis: citra venustate, citeris p stet omnibus.Item cum cappellanis, S commini/stris: alijsq:, quorum opera usurus est, stuc aequalisbus, suae subiectis comiter agat:facilemq; potius, dc benignum sese omnibus pi aebeat quam austcrum, aut imperiosum: nisi cum marimc opus fuerit. Is porro persuasissimu habere debet, ut aliqua celebritate ordinaria, stuc casuali occurrent unde opus sit aliqua materiali opatione,aut manualcalioquin loui non ipse tantum operam illam,aut fabricam fieri iubeat,&ordinci:verum etiam ipsemct suis maynibus operetur, & fabricet, nec cuiquam credat id fideliter agendum sere, neq; unquam ab opera dcistat aut rccedat: nisi ante dictu c nu qua vero in ipsa die qua celebrandum erit persectam, absolutamq;

illam praesens viderit, sciens': probauerit: ut altutis, ta abaci ornatum; tribunaeq:,ac sedis pontifica/lis param cta item magistratuit subsellia, ac nobilistatis diuerticula,in sua noucrit congruitate disposita ac deniq: ministrorum negotia, dc canonicorum munia celebrantiumq; mysteria, ac totius celebra/tionis utensilia, tam gcncratim, quam speciatim in

B ij suis

23쪽

LIBER PRIMVs. i a I 8tcr,qua eleganter scriptum rcliquit his verbis.Quisquis autem dcstinabitur huic cerimoniarum disciplinae sit oportet in corpore robustissimus, in arte latcntissimus;in mentis promptitudine circum spoetissimus: utpro omnibus laborct, dc omnibus ra/ tiocinetur,& omnibus per omnia sitissaciat: ita re/gulariter sese in suis expeditionibus gerens,Vtquscunq; fecerit, fieriucdocuc it,cxcmplatia sint:quo/niam sicut nihil sine doctorc, dc exemplo discitur, ita nihil, tac usu, dc cxpertcntia docetur.

DE SILENTIO, ET ATTENTIONE OMNI

mi , moderarione celebrantis , ministrorum. Cap. III. ROXIMVM huic documcntum csto, α summo necessarium,ut tam a Clcro, quia populo praesente; mirum, ec quodam modo vcncrabile: ne dicam pertinax silentiu inomni re diuina intra chorum obstructur: ubi solum a cantoribus circa suam psalmodiam, κmissaria solemnes cantus intentis: omnis ipse cho/rus secris modulationibus, ec canticis spiritalibus: ac dulcibus melodijs impleatur: Quoniam religio in colloquio esse non potcst, dum sacra fiunt: MApostolus: obseruate, inquit sanctii siletia, tanquasanctae conicmplationis caussam: scientcs, 'in orationibus, Sc contemplationibus, non in vcrbis,qus

vix sinc peccato proferri possunt, dominus habe/:ri potcst. Immo, nemo sit interim, qui librum alb/quci

24쪽

DE CERI. CΑx D. ET EPIS C. quem, nec Breuiarium quidem habrant apertum, ut exinde suas orationes profiteantur ,aut horas casnonicas,tunc siue sedentes, siue stantcs,aut gcnuflexi recitet : neq: qui ad legite,stuc pulpitum aliquidleeturi accedanc non qui epistolas, neq; documenta,ncc aliquod scripturarum genus: ncc cciam alia quas orationes diuinas interea legant: sed nec qui obstrepetcscum cachinno,&risu aut strepitu, mos

cui appareti obloquantur:nec qui non solum dormicntcs stertant:sed ne quidcm iemisoporati videantur:Verum omncS quantum reueretius,attentiusquc possunt, ac deuotius vcrbo Dei, &in Ecclesia Dci; ubi propterea conuenerunt: tunc prscisse, ac quodammodo avidi instarc credantur, dc insicnt; audietcs missas vespcras, re alias horas, acora loes sacras:quae a suo Pontifice illo lcmpore pro peccasus populi offeruntur Altissimo Si quis autem tunc ibi orare,vel suum ossitium ex libro profiteri volucrit:admoneatur modcsic ut in priuato loco id agat: quia Apostolico admonemur edicto,ut debeanaus in Ecclesijs manentes nihil, nisi Christum Iesum, de praecepta cius salutaria, cum iucunda quiete sentium.Insuper omnes aistus, qui in ipsa, di pro ipsa celebratione,iam a Cardinali, quam ministris sient,placidc, modestet, ac reucrcntcr: solo Cerimoniariis non per signum modo: sed per nutum:pcri solum

si lassicit intuitum , idest pcr signum aliquod icue

singula monstrante fiantita ut nemo quid acturus sit, quaerat tunc clamando:aut desistat scandalizan/do;

25쪽

do:nemo discurrat: nulla': sit tumultus: ac nulla quantacunqi leuis altercatio: sed omnia ante tem rpus ita,& taliter praeuideantur, re instruantur etiaeum exhibitione schedulae cerimonialis, in qua omnia notata,& uniuera sigillatim pcr scriem ordinata sint:vt in ipso adhu omnis decor reuerentia

quoad eius fieri possit interueniat. DE NUMERO, ET VALITATE MINI

lirorum GH cflebranti ac miameter locosingulorum. p.BREvERENDIssI MVs Dns Cardinalis quo liccis celebratiquindecim ministros haubeat ex consuetudine, ta pontificali tollerantia: videlicet primo assistetem, qui esse potorii Vicarius eius:dummodo non Suffraganeus nec Praelatus apostolicus, sed sacerdos sit: de in saccrdotalibus expertus: sin aurem alium cx sonioribus canonicis habeat: tum Diaconum, & Subsdiaconum: nec nou nouem cappellanos supcrpelliiijs indutos: habitu tamen, dc tonsura irreprehensis biles: non regularcs: nec aliqua corporali nota des formes: neq; aliqua Ecclcsiastica censura famosos. Ex quibus non num crando Diaconuin: nec Subdia conum ministros, Primum locum tenet presbiter

assistens:qui etiam in pictistest supra Diaconum, ec subdiaconum .Secundum de baculo pastorali seruicnS.I cmum de mitra. Quartum de libro: Quinα tum .de thuribulo, re nauicula. Scxtum de gremiasii.

26쪽

DE CERI. CAgri. ET EPIs C. v. septimum de ampullis.&reliquos duos de Iulminatibus seruituri Qu'rum ordo, & praeminensita erit iuxta ordincm litterae huiusmodi: Zc hi quado sedendum erit:in terra sedebunt, no utiq; genviseetentes: sed omnino sedentes per lineam in sinis stra celebrantis: dum autem standum erit: ipsi stantcs erunt ibidem:&dignior eoru erit apud caput de humeros celebrantis: vltimus vero magis ante facie eiusdem ad longum: sed Diaconus,&Subdiaconus erunt sedentcs, vel ad latera hinc inde celebrantis: post tamcn ipsum modico spatio super duobus scabellis paulomi nus altis, sicut Faldistorium:& Dia conus cest ad dextram versus altare . Subdiaconus vero ad sinistia:vclsi magis placet, isti ambo erunt sedentes simul ad dextram celebrantis super gradisbus altaris: quantumcunqr renibus illivcrsis: cum quibus assistens et sedebit super gradibus cisdem, modicum post terga cclcbrantis: vertens tamen fa/ciciar, sicut ipse celobrans.Et si aliquod scamnum ligncum ordinarium pro canonicorum cclcbran

tium sessione positum,adhaercns tribuna: ibi est: omnino amoucatur, quotiescunq; ibidem fit misi, se pontificalis, non per Cardinalem solum: sed etiaper quem uis Praelatum, pro quo Fald isto tu poni debeat .Insupcr habeat troe:aut quattuor: ut infra dicetur scutiferos de nobilioribus, modestio ibusque suae familiae, aeque notabiles, d circunspc sequi abaci domini custodes, ta ministri lotionis masnuum crunt, ut infra dicetur. Et quonia omnes prae

ditios

27쪽

LI AER PRIMUS, 'dictos singulos singula munia subire oportet: dc non est una simul omnium operatio:Idco hic infra breuiter dicendum est de singulis. Et primo de off/cio Diaconi. DE OFFICIO DIACONI IN MISSA Episcopi Cardinalis Bonomeli. Cap. Rr Ac ONVs Euangelij, priusquam celebras EP turum pare paratus,vi infia, stat ad dextram celebrantis:& qn induit cum oscu/- - lada offert amictu:crucem pcistorale: de crucem: quae est in medio stolae,& no alia: ac priusquam chyrothccam dextas manus offerat: oscula/tur manum, &chyrothecam, resimiliter positurus annulum, ipsam manum, re annulum osculctur. Astet rectus ad celebrantis parati dcxtram: modo cum retro eum,quo usq; ipse celebrans se mouet,iturus ad consessionem: quem medium facit cum Assistente, descendendo ad consessionem equς tamcndu fit, ipse Diaconus stat ad cius dextram:vt infra.

manibus iunctis: εc illis semper a principio missae

usq; ad finem retcntis extra Galmaticam: non autesub illaevi quidam superstitiosi faciunt. Tum cum eodem celebrantc ascendente ad altare ipse vadit: ec firmat se ad eius dextram: facta prius genuflexione ante altare. Antequam pcr celebrantem incensetur altare, capiat thuribulum a Cerimoniario, &iblud ei offerat cum osculis aec. α sustineat manum,

28쪽

DE CARI. CARD. ET E Is COP.& man1cas celebrantis, dum inccnsatio fit. Deinde

ipse celebrantcm cum mitra per alium posita facta prius ei inclinatione incensat ter thuribulum du/cens:dcinde similiter inclinat:postea deposito thuribulo sustinens celebrantis dextram,cum ducit ad Faldistorium:vbi deponit illi mitram: tum stat modicum retro apud eius dextram: cum quo simul di/cit introitum. Deinde celebranti sedenti imponit hircium,& mitram priciosam:& sic ipse sedet, ut infra, doncc sit tempus cantandi, Gloria in excelsis: quo cantato,ipse cum celebrante prosequituritum sedeti, cidcm ut supra imponit biretum,& mitram lcue, ec sedet. Quotiens autem celcbrans debet surgeret

totiens ipse prius surgens deponit supradicta,ac reponit, cum opus est. Dicta per Subdiaconum epis stola: si altare est distans, surgit citius, & anticipat tempuS, positurus librum Euagellorum super alta/ri,& ut in tempore adsit, nauiculam ministraturus pro incenso, quod sic faciat.Nam si tunc utitur pla/Deta: vadit prius retro altare,vcl ad angulum, aba

ci, dc ibi exuit planctam adiuuante Cerimoniario:

ec illam planctam plicatam: vel aliam ad id parata

Ponit superhum crum sinistru superstolam: sicut est stola: si autem est indutus dalmatica, eam non exuit: sed accepto libro ante pectus,manibus infra illum positis,vadit solus: dc primo ante cclebrante facit inclinationem supradictam: tum ante mediualia is versus ad legatu similiter, ut supra, inclinanWcedens

29쪽

LIBER PRIMUS. I

illudumponit in eius medio librum genuflexus nihil dieendo: tum descendit per gradus anteriores

ante celebrantem,cui ministrat nauiculam pro in/censo:indc ad altare iterum reuertitur,vbi genufle/xus dicit tacite. Munda cor meum be. inde accipit libruta reuertitur ut prius cum reuercntijs solitis ad celebrantem:&genu flexus ante eum dicit,Iube Dimie

nedicere: dc acccpta benectione, ipse sibi librupo orans, sequitur post subdiaconum, ita st sit ultimus: sed in millis pro defunctis sit primus,& sic vadit ad

locum lectionis euangelicae: posito Q libro in manibus Subdiaconuvel super pulpito; catat iunctis manibus videlicet Dominus uobiscum, Scum dicit Sequentia: vel Irusium, dcc. signat cum pollice dextrς man us, pri/mo textum Euangelij deinde seipsum in fronte, in ore, & pectore: N cum chorus respondet,Gloriati, Domine: ipse accipiens thuribulum a Cerimoniario is censat ducens ter muribulum:videlicet primo seomel librum in eius medio: secundo candelabrum a dextris,dc tcrtio candelabrum a sinistris: ita cito,&modeste id faciens:vt continuci Euangelium im/mediatc post responsionem chori.Interim si nomisnat nomen IEs V humiliat capulmon aute si Christi solum:si vero Mariae etiam parum mouet capv t.Si autem integra aliqua clausula esset cantanda reuere ter:tunc illam cum genuflexioncmihil de tempore praetermittcndo sed genuflectendo cantat:vtest,

Verbum caro filum est. Item, Et procidcntes adoraverant eum. Fis

30쪽

DE CERI. CARD. ET EOs C. praesenti reuertitur ad celebrantem sine libro. Suis diaconus. n.illum portat osculandum adcclebrat,tem:quo osculatoripse accepto thuribulo,inccnsat celebrantcm,ter duccns thuribulum .Finito sermone, si ille fit: ipse praecedente Cerimonia io vadit

ante cclcbrantem, ubi stans eapite humiliato dicit consessionem totam cum disciplina, quae infra posnitur, in capitulo de consessionc intra missam cantada dcc. Tum finita confessione facit prosundam in clinationem,& firmat scapud ipsum celebrantcm.

Symbolo lectomostquam posuerit celcbranti biretum mitram cdet, ut alii usq; quo Chorus cantaverit versi cu tu in videlicet, Et est: q uo cantato, iurgidae capit de manibus Cerimonia ij bursiam

cum corporalibus ex abaco sumptam, qua usq; ad oculoS cIcuatam cum reucrcn ijs praedictis portae solus ad altare:ubi extra eta corporalia extendita imic cruccm supcr altari,& buris ad partem euangelij reposita: ipse ad locum suum rcuersus sedet. Fiuitot ex Chorum symbolo, surgens celebranti extrahit euem mitram,& lecto offertorio sedenti ei mitram preciosam ponit tum annulum pontificalem edisto, dcchyrotccaSc manibus auseri pro manuum lotione:quq dum fit, ipse cum Cerimoniatio hinc is de stando ministrat mappa:&illo toto, reponit an nutum in disito eodem sine chyroiecis; Tum stas ad celebrantis sinistram, quam sustinet, ipsum du/cit cum reuerenths solitis ad altare:quod cum celc/brans osculatur ipse vadit ad eius dexteram, α g nuflectit: