장음표시 사용
361쪽
Timor in ea- sitis ex seditionet militati,
Prini incepta, Settis quasi hovunc iterata:
inde commeatum per Amisiam , atque orangium fratrem E Germania venientem : circum, paludes crebrae , dc confusa aquis itinera absterrebant subiturum hostem : solum a fronte inter subjechos instabilesque coeno cam S, Callis unus contra fluvii tumores late tirmatus eminebat, atque excurrebat in castra pagumque, is iue, tormentis decem oppositis inaccesssus. Sic ille castris' locum delegerat, mynieratque . Sed TIMORI nata munimenta satis sunt. Timorem auxerat iterata Germanorum seditio paulo ante priorem cladem coepta. Cur' enim aliquot illorum cohortes , quia nipendia non selvebantur, Nassavit Praetorium circumstetissent, exprobrantes. quod eorum aliqui cogerentur fame emori, pane biduum non gustato , ideoque transfugium minarentur; promissis a Iusto Schouis burgio in sequentem diem viritim ducenis placchis, vepressa utcumque seditio est: quod tamen stipendium , ingruente subitaria, uti naretavi us, ab Duce Albano pugna, persolvi non potuit. Idcirco miles apud G emingam a fuga consistens promissa re. Oetebat, instaurata ferocius seditione. Quae Aleno ex captivis cognita, atque in exercitum de industria evulgata, adeo militum animos erexit, ut Centuriones ferme omnes, magno nationum certamine, sibi exposcerent imiadem
dum ipsum tormentorum suggestum, id est ericuli ac belli summam. Ex quibus Lope
ii Figuerote cohors , in campos descenderat ad Albani sinistram per numinis aseerem du- . centis exercitum, jussa demum est id attentare. Habebat haec cohors plerosque militum arm tos eo praegrandium tuborum genere,quv su cillis operose librandos , ab Duce primum Albano transtatos fuisse ad usum campestris militiae, supra memoravimus. Hi ergo, cum Albanus quasi a fronte aggressurus hostem,objectis contra ejus tormenta vimineis corbibus sese communit, ac levibus ali uot proeliis interim
362쪽
LIBER SEPTIM V s. 33y precibus , s Figueroa insigni erga Dei Matrem I s 68.
fiducia verba praeei inte j per coenum ac paludes enissi, e latere in acclivem tumulum aggem Ptio estodiremque tormentorum insiliunt, paucis ab ea memario sue
parte aditum initio propugnantibus , quasi g*stupo in per sese tutum : mox aliorum accursu, post atrocem dimicationem , tormentis denique potiti, viam , quae una aggrediendis castris erat opportuna, ceteris aperuere. Qua parte immissae Albani legiones non modo castris exu- ' .
tum extra munimenta vallumque pepulere ho- stium.
Item , ted inde palantem vagumque, quantum ad Amisiam patebat insta supraque campus, continenti sex horarum internecione deleverunt. Etenim uti scribit ad Margaritam Austria- , cam Hubertus a Valle, qui proelio interfuit; numquam majori aut ignavia aut contumacia pugnatum est: si pugna tamen illa, re non ve trius strages fuit. Plerique Germanorum ab- ouae maxima,
jectis are pedes armis quasi se dederent, eo promptius trucidati: multos absumpsere paludes, in quas se alter alterum in fuga trudebant:
plures ferrum, cui terga dabant, velut obnoxia virgis mancipia : plurimos vero flumen
Amisia, Quo se praecipites immittebant, licet nandi rudes , atque armis graves, eoque sta ttim plerique absorpti, paucis exceptis , quidum aquis assueti tranant, a sicloperariis in ripa , tamquam anates, per ludibrium figebantur Ferunt, visa ab iis , qui sinum Dullat- victoriis fa- tum forte navigabant, pileorum liquis inna- 'o h ur tantitam multitudine, sinam mare, quod certis tam pellata, increscit ac decrescit horis , in recessu aquam numinis, simulque cadaverum exuvias secum attraxerat j intellectum esse,magnam enimvero
pugnam stragemque proximis in campis suisse '
commissam : atque ex pileorum forma longe ab aliis diversa, qua Germatice cohortes ac turmae pro galeis utebantur, Iudicatum , penes
Hispanum stetisse viistoriam Qtio factum, ut nuncius rei bene gestae Groningam propere 's'
i missus ab Albano , repererit praeter omnem 2 o opinio-
363쪽
nuan lib. qi histor. ait x regiis octo
solum obiisse, alii quinuecim. ac praeda.
plenam, cladisque ac victoriae non ignaram,
nempe ex mercatorum nautarumque narratione praemonitam. Sic olim constigente Gim Sabinis Romano exercitu Anienis ad ripas, visa Romae in Tiberi, in quem devolvitur Anio, cognitaque fluitantia Sabinorum arma, victoriae gaudium nunciis praeripuere. Caesorum numerus ab iis, qui interfuere, varie proditus. Propius vero habitum , ex hostibui non pauciores sex millibus , ex regiis non plures septuas inta desideratos . Quamquam duodecim millia passuum oppletus cadaveribus hominum equorumque campus imimensam oculis caedem late subjiciebat. Nec parum praedae fuit viginti hostium signa, decem majora tormenta, sexque illa musica Arembergio nuper ablata , ingens Nasiavit, Hochstratani, & Scholawen- urgii supellex, impedimenta demum omnia in manus Hispanorum devenere. Hochstratanus pridie quam pugnaretur, a castris aeger abierat. Schouwenburgius sub pugnae principia cladi se subduxit. De Nastavio incertus primum rumor emanavit. relatis ad Albanum armis ac vestibus , quas illo ipse induerat die e dein rhuitum est alio vestitu procul ab hostium conspectu fluvium tranasse, intellectumque vestes consulto reliquisse , ut pro mortuo habitus desineret. Plane renovari visa est, in hac Frisiana Provincia, Caesaris Germanici olim victoria ex Arminio ad Visurgim , alterum Frisiae amnem et adre cum barbaris ad Romanorum satietatem ludumque caelis, cum strage tranantium Visurgim , cum Arminii non agniti fuga cum praelio totidem horarum ad noctem producto , cum campo totidem millia passuum cadaveribus strato: haec, quam dixi ad Rumen Amisiam , pugna consensit. Nec dispar utrobique victoriae monumentum ad posteros erectum a Ducibus ex hostium spoliis , nisi quod in Trophari dedicatione moneste omissam ab Romano memori a sui, Hispanus liberaliter divit:
364쪽
Ui 3 E R S E P T I M v s. 3 Iadjecit: ideoque Germanici appellationem in i s 6 8.
titulo fama substituit, Albani nomen invidia cito delevit. Scio hanc victoriam miraculi lo- Attribilis
Io aliquibus habitam , re Pontificis Pii V pre .p ..ibui '
cibus , qui Albanum de litteris re pecunia in Pri v. 'Gheusios animaverat , attributam. Certe Christophorus Atanvillius , qui Albanum intimus consiliarius comitabatur , rem uti erat gesta . perscribens , assirmat: Consideranti sibi dele- ar succtum a Nassavio locum , ex una parte adeo de situ de ingenio munitum , ut longe majorem, quam Albani exercitum contemnere tuto posset: ex altera tam repente, tam facile a paucis expugnatum; merito hanc victoriam miraculi 3 similem videri. Et Albanus ipsa quae pugnam excepit nocte , nihil prius habuit, quam ut vi- ctoriae nuncium mitteret ad Pium Pontificem. Qui, ut preces pro eventu certaminis ad Deum sollicite fuderat, ita voti compos , trium die- agit latinni rum supplicatione ad tres urbis Basilicas , non sine festo tormentorum sono , Iaetisque per urbem ignibus , divird clementiae grates persolvit. Ego vero, etsi affirmare non habeo, ivini- An h,e victo.tus hoc factum : cum longe minor in acie sedi- ria dicendatio re consternatio afferre plurimum momentiquotidie soleat, tamen cum ad facinus respicio Hispanae cohortis, quae in apertum discrimen itura, admonente Lopesio Figueroa advocat dos esse Superos in societatem communis causae, humi prostrata, imploratoque etiam supra .
usitatum morem, multis precibus ac votis, magnae Dei Matris , divique Hispaniae Tutelaris Pietas Hispa auxilio . intrepide feliciterque inter hostium uae cohortii, tormenta victoriam inchoavit. profecto asseverare non dubitaverim, si quid in ea pugna divinitus contigit, Hisbanorum quoque pietatem meruisse o coelo victricem illam opem, de ei dem ad victoriam humana vi comparandam non defuisse virtutem. In reditu victoris exercitus, audax scele- Ru non stumque facinus admissum est, quod Albani sardoae legi
florumque laetitiam magnopere intexturbavit.
365쪽
uleiscentis Areii abereia. nain cla in
Mulctatur ab Albano lueeudiaria
in ejus loci conspectutii venit, ubi pridem mul- tos com*ilitonum cum Arembergio Ducerinfeliciter amiser ut insurgente ira, socios ulcisci a cernunt memorabili furoris exemplo. Nam coepta nondum luce, in proXimos vicos ignem conjiciunt, ducto a villa principio, ad 'uam conbugientes a pugna Hispanos. 1
rusticis proditos fuisse Nauavianis victoribus , inaudierant: inde in alias circa domos ac ph. gos diversi pestem extendunt, tanto successu ob tecta stammis obnoxia , vento praesertim in scelus conspirante; ut a sinu Dullario in Orientalem Frisiam quantum oculi spectare poterant , ferali omnia incendio conflagrare conspicerentur: Perculsus relucente late flamma
Dux Albanus , hostiumque fraudem sacile suspicatus, ubi suorum scelus & causam comperit sisti repente incendiariam legionuem ab universe exercitu jubet, accitoque illius Tribuno Consalvo Bracamontio , increpitoque quod eo permittente tantam Frisiae Regique cladem intulissent: snam re pagi ali stor arserant Regii patrimonii) quodque in Arembergium contumaces sortissimum Ducem ad pugnam impo tune compulissent; militum alios , qui scelus inceptaverant, eodem loci temporisque vestigio suspendi; alios , sumsertim qui supplendae se-gioni adjuncti erant, eoque culpae immisti videbantur, ipsumque Macamontium Tribunum, mutare militiam inruerat. Nam hoc quoque militaris animadversionis genus retentum est ex antiquorum disciplina , qui equitem saepenumero in peditum , hunc in funditorum numerum , ignominiae causa transcribebant. Quamquam hujusmodi Poena non 'gagnopere milites affecit, in aliis cieinde legionibus parum immutato gradu receptos a Centuriones , Subcenturiones, Signiferos , & super omnes, Tribunum ea ignominia pupugit, quibus in ordinem redactis ad gregarios milites descendendum erat. Itaque eorum aliqui,ac Tribunus
366쪽
LIBER SEPTIMus. 3 3 in primis, abire militia , quam illo dehonesta- I s 6 8.
mento militare maluerunt. hunc tamen Albanus, ea nota placatus, in gradum non post mul' eo,hra haeto restituit. Exauctorata in hunc modum mul- rincetidio jactataque le 'ione, sed non ideo jactura Provin--fuerita Cae compens ata , quae decies centenast renum. rastulo ummillia excessisse credita est;victor Albanus Gro- mima.
ningam, ipso D. Iacobi Iervigilio, cujus opem A. an acie senserat, ingressus est : jussisSue Gro- victor redit:
ningensibus visium designatum pridem loci eiusque si Episcopum, o Meganum Comitem pro Arem-hergio Provinciae praesectum accipere. utrique statui firmando arcem Antverpianae persimilem. Vitellii ac Paciotti opera inchoavit. Quibus ita
ordinatis per Hollandiam . Eruxellas rediens. - obvium habuit Federicum filium natu maximum, Oschae Ducem, magnum Calatravae O dinis Commendatorem , cum duobus millibus,
re quingentis peditibus ab Hispania deportatis, regiaque pecunia, opportuno nempe subsi- di
diu advertus Orangit apparatum.
Etenim Orangius ingenti cum exercitu in tus ori. Germania collecto properabat : haereticis alb eii. quot Principibus odio in Austriacam Hispa
niae domum facile consociatis. Iuvitque con- German spirationem audita, cum omnium execratione, . montii atque Hornaui mors, auctaque proe ratioue colis
plerea in Albanum invidia , quam edito etiam libro adversus ejus tyrannidem inscripto cumulavit Orangius. Erant ei in exercitu apud Aquisgranum lustrato , militum octo re vi. ginti millia ; ex quibus Germanorum peditum bio exdecim millia o equitum octo i Gallorum 'mini vero Belgarumque equitum duo millia, totidem sere peditum. Et Germanis quidem le- unde ei stis. gionibus quadrimestre stipendium spoponderant Comes Palvinus Septemvir Imperii,Wi tembergensis Dux, de civitas Argentoratum ; Si lium. Belgis autem dc Gallis tria talerorum millia mi l in magulos menses soluturum se confirmav rat praedives Antverpiae mercator Hispanus:
i utendum vero equitatum in se receperanti . Partim
367쪽
tenmit Asb uua. D ctum eius..de foederatis Pruicipi biis
3 A L n A N v S, partim Orangius ac stater, partim ipsi equia tum ductores casi mirus Palatini filius, Comes
SwartZemburgicus, duo ex Ducibus Saxoniae, Comes Hochstratanus, de Gulielmus Lumeius ex comitibus a Marca. Qui quidem postr mus , homo Catholico nomini saeve insensus, barbaro se obstrinxisse voto serebatur, luti olim Cl. Civilis Batavorum quoque duetor adversus Romanos) non positurum se ante chpillum,quam Egmontii atque H pani mortem ultus esset. Cum hisce copiis, ac viginti campestribus tormentis Orangius opinione cel .rius transmisso Rheno , positisque castris ad Mosae ripam haud procul Trajecto,ingenti Belgium fama ac terrore complevit. viam pros Wo famam adeo in speciem contemi sit Albanus, mirus bellicorum discriminum clissimulator, quique nihil magis timebat, quam ne timere videretur; ut centurioni copias hostium sellicite denarrqnti, amplificantique conspirationem tot Principum Regumque, nam ex D nia quoque re Britannia adesse auxilia memo- .rabat, placide respondit : Scire se quantum illud demum foedus esset; nec magnopere timendum ab ea rebellium conjuratione, contra quam Rex foedus longe majus laterit. Conveniste enim cum Hispaniarum Rege Reges Neapolis, Siciliae, Saminiaeque: convenisse Insubriae Ducem: Burgundiorum deBelgarum Principem et praeter Peruvii, Mevici, Philippinarum-Que Reges. HV autem differre utrumque sce-Qus ; quod in alto, nationum ingeniorumque
dissimilitudo , di s si cetera desint, propria cujusque utilitas dissensionem, mox & diuolutionem societatis essent allatura: in hoc, omnibus lubere, quod uni lubeat, eoque artenaum sore. Et sane Albanus non tam externum pertimescebat hostem, quam Belgas ipsos,quorum multis haud ignorabat nvisum se e neque ab re suspirabatur apsurum numquam fuisse Orangium inferre arma ua Belgivim , nisi invitatu atque
ope Belgarum, praesertim cum iusina ubique e itinera
368쪽
itinera latrociniis ac caedibus haberentur ab I s 6.8.exulibus Gheusiis quos, quia saltus obsidebant ac silvas, silvestres Gheusios appellabant.
Auxere metum visae illustri nocte geminae per Augent tim caelum acies bello paratae, hastisque coruscantibus insestae. Quibus prodigitis quoniam multis E locis narrabantur eadem, fides habita: ideoque plura in dies nunciabantur. Quo intentior Albanus , munitis quae iis limite erant, & eoeli ostiniare quibus praecipue timebat oppidis , Tra- ra. jectum ad Mosam cum exercitu properavit, ut ex ea urbe occurreret Orangit cynsiliis , il- Missi sibi.lumque a transmittendo flumine di 8sito per i , . . Mosae ripas milite deterreret. Sed vicit Oran' eousi ii oe- gii sagacitas re confidentia. fuitque hoc Pri- eursurusmum ejus facinus bellum in Belgium inferen- oraugN. tis, quo quantus Regi hostis pararetur ; haud obscure monstravit. Invento enim per equites vado inter Ruremundam ac Trajectum , qua sorte Mosa aquae tum modicus stuegat; arte sortunam adjuvat in hunc modum. Equitatum, miro areis . qui vim fluminis refringeret transversum ad- ficio acceleis
stringit, quam late alveus patebat, i quod in rix transvehendis per Ligerim Sicorimque copiis olim fecerat Iulius Caesar, aliique post illum
simul per extenuatum ea ratione retentumsue
amnem sestinare sub vesperam silentio pedites
jubet: eaque nocte, regiis excubiis inobservabili celeritate , aut potius incredibili auso eontra Albani deceptis, exercitum incolumem traduxit. Idque adeo inopinatum obvenisse Albano serunt, ut Barlamontium renunciantem , transisse jam hostes, interrogaverit , Num putaret, hostium aciem , phalangem avium esse, quae Mosam 2 l xiii phtransvolasset. At Orangius Brabantiam ingressius, aususque castra lex passuum millibus ad- movere Hispano exercitui, eductis postridie copiis , occinentibus tubis , ac umpanis praeliarem in modum constrepentibus , Albano certamen indicit. Et Chiappinius quidem Vi- vii hiliis, ex
tellius Castrorum praefectus , qui statim sib stim t. aquis madidum, simumque via militem, ante- 'quam
369쪽
Quam castris locum caperet, invadendum cen fuerat ; ne nunc quidem detrectandam omnino nam existimabat: quod famae interesset, em traiismisso flumine praesultantem , adigressione aliqua , virtutis Regii exercitus a Gmonere. Sest Albanus , quod aiumo provid ret , tanto exercitui stipendia non diu processura, adeoque nec concordiam , hieme prae se tim ingraveschnte et jam statuerat, quam minismo subrum periculo, conatus hostium eludere, unice intentus , ne illi urbe aliqua potiti praedas pro stipendiis haberent. Nullus tamen praeteribat fere dies , quin s ut modico distantes intervallo incedebant exercitus ) aliquibus inter se velitationibus aut etiam proeliis pabulationis potissimum causa , lacessente plerumque orangio, pugnaretur. Quae porro proelia, quibus utrimque viribus, quove successu quotidie agitarenturia postem hic ego diurna tamquam acta denarrare omnia. Illa , enim in singulos. dies accurate perscripsit, qui proeliis intererat, Raphael Barberinus sancti Stephani Eques, mathematicarum bellicarumque artium apprime gnarus, eaqu e Romam submittebat o castr et ad fratres suos Franciscum Barberinum Protonotarium Apostolicum , re Antonium Barberinum , VrSani VIII Pontis. Maxim. Parentem : quo sub Principe non litterarum minus arbitro quam Sacrorum , haec litteris tradere , ego mi idem in parte felicitatis duco. Verum ex in epistolis , quarum exempla devenere in
manus meas , consultius hoc loco habui delibare tantum aliqua , reliquis omissis , quae aut simili, aut non lane memorando in partem ul-
Tertio postquam Mosam trajecerat die . castra ad Tungros Orangius promovit. Cui statim oppido tegendo convertit illuc exercitum Dux Albanus , nec confiediens, nec absistens,
tantum quid consilii esset in horas hostibus . sine fine sqllicitus. Acciditque , ut Vitellium primis tenebris ad exploranda Orangit castra
370쪽
cum duobus equitum signis profectum, ex insidiis repente hostis invaserit, ac caesis aliquot ex Vitellianis reliquos e uiue fugaverit , Viteb. lio ad suo: incolumi redeunte , equa tantummodo , qua vehebatur , non leviter saucia. Quam quia is unice caram habebat, quippe bestiarum incitatissimam , noctu super coena cum Raphaele Barberino, veteri amico re contubernali , anxie disserens de illius jactura, minatus est , si dies sibi crastinus illucesceret , effecturum prosecto se ut hostes equae sauciatae poeniteret. Nec vane jactatum. Postridie, dubia adhuc luce , selectis aliquot equitum sel petariorum ac lanceariorum turmis, ex Iaispanis praecipue Burgundisque , animadvertens Orangit postremum agmen ab reliquo exercitu procul incedere , divisis illico turmis Camillo Gonraga Novellariae Comite , tanta celeritate impetuque hostem bipartito aggres sus est, ut intersectis ex eis serme quadringentis , crura tamen ipse nonnisi quinaecim amisisset: praeter plaustra complura militari suis pellectilo qnusta centum quinquaginta hostium equos domum victor abegerit. inibus ad Albanum gloriose adductia, En, inquit, mihi quot
equos equa una peperit. Non ideo tamen destitit orangius . secuto post haec die, disposito exercitu , ad belli aleam Altinum provocare. Verum is haud ignarus , hosti commeatum pecuniamque citius , quam audaciam defuturam , cunctatione vires frangere tutissimum habebat. Quo ille ferocior modo transversis itineribus in Albanum incurrendo , modo, eos, quos ad lacessendum. immiserat , aemulato metu revocando , modo villas ac pagos sub ocinis incendendos, irritare Hispana moras nitebatur. Sed repererat hic scilicet Annibal cunctatorem Fabium ; qui neque desperato surore hostium , neque suorum vocibus ac paene conviciis , (namque, huic Dictatori suus non defuit Magister equitum pugnae cupidus) neque ullo rei bene gerendae invitamento movere-
orauplanos aggreditur , ac Medii, equis eorum pluribus