Opuscula academica medica et philologica collecta, aucta et emendata

141쪽

Opere aut soliciter, aut minus pro8pere absoluto, chirurgus o schedulis, typis e scriptis, quae simul

cum re instrumentaria cuilibet arculae inesse deboni, unicuique, cuius aut opera, aut domicilio, aut supel- octili usus est, exhibeat unam, qua nomen eiuS, et

quid praestiterit, aut quam diu in labore perduraverit,

religioso sit consignatum. Talem Schedulam magistratui qui obtulerit, illi, sine mora, Ρraemium accurate jam antea definitum perSolvatur. Antea Vero, quam cista instrumentaria iterum eo, quo custodiri solet, deportatur, notare debet chirurgus et ea, quae o salibus, oleis, tabaco aliisque rebus consumta, et ex instrumentis sub Vitae re8tituendae periculo sorte laesa

sunt, ut illa e pharmacopolio urbis publico iterum suppleri, haec a Viro harum rerum perito in integrum restitui queant. Regulae illae, quibus usus cujuslibet instrumenti Ordoque, quo Singula singulis succedere debent etenim promiscue illis uti neutiquam decet' '), praemiaque

eos victrientia, qui Suam Operam conserunt ad Vitam

hominis submergendo sussocati refocillandam, quotannis aliquoties edicto promulganda, aut iis schedis politicis , quae ab hominum Vulgo Omnium maxime octitari solent, inserenda sunt. Neque Vero a re alienum fuerit, in libros, quos tenerior aetas in scholis assidua VerSat manu, recipere illa et praecepta et incitamenta, quibus quivis honestus ac liberalis homo ad haec submersis praestanda ossicia allici et permoveri potest. Quo maturius enim juventus hisce de rebus,

ad hominum vitam inletudinemque prosperam aut Consera andam aut restituendam spectantibus eruditur, eo

altiores ut haec institutio agat radices ac tenacissime haereat, certissima spes est. Itaque valde mihi arri-

142쪽

debat id, quod in Lippiacis torris nuper admodum

institutum legimus, ut elementa sanitatis tuendae, ab Exper. B. CH. FAVATIO conscripta et Variis aucta subsidiis , quibus praesentissima vitae pericula arceri po8Sent, praeter Con SuetOS libros, e quibus prima religionis christianae elementa hauriri solent, Scia Olarum magistri explicare iuberentur. Poterat etiam RVD. Z ci . BEcKgni notissimus liber Noth - v. mi Sbuch-Din Goth. 1791. 8.), sermone admodum perSpicuo captuique Vulgi Hdmodum accommodato compositus, in hunc finem adhiberi. uodsi haec omnia, quae hucusque monuimuS, diligentius studiosiusque in po8terum SerVentuΓ, non video, quid sit, quin laetissimam animo concipiam

dendi solici successu haud destitutum iri. Neque enim, quod nonnulli iactitant, in peculiari aquarum nostrarum indole atque natura, neque in CorΡorum noStTO-rum singulari conditione et constitutione situm esse putemus, quod tam parum hac in re profecimus. Nam utosa fluviorum, hanc urbem praeterfluentium, indoles , quam inprimis ut irreVocabilis aqua Submersorum fati causam accusant, profecto non tanta eSt, quanta Sequanae, quae Lutetiam Ρarisiorum alluit, et tamen

multos eorum intra triennium eSSe SerVRlOS Supra narravi ty), qui ex illo flumine mortuis similes sunt extracti. Praeter hanc Vero lutoSam partem, quam nostrae aquae suxiatiles Vehunt, chemica analysis nuper instituta in δ) nihil detegere potuit, cui praecipue Iethiseram vim jure meritoque impertire pOSSimuS. Quae cum ita sint, nihil magis optandum esse Videtur, quam ut ii, penes quos eSt horum consiliorum exsequendorum facultas, ea ad uSum Salutemque

143쪽

civium velint transferre. Si selix successus haec instituta coronet, quanta quaeso Voluptate perfundentur animi eorum, qui plurimis, quos hic quotannis aqua

perire videmus, salutiS Vitaeque recuperatae auctores fuerint: sin praeter Omnem Spem Opinionemque Successu destituantur, in conscientia acquiescere poterunt, nillil a se praetermissum esse, quo iis, qui levitato animi temeritateque sua sibi Vitaeque Suae Saepe pessime ConSulunt, consuleretur Optime. Praemittenda Iaaec pauca duximus nunc indicen

dae panegyri, memoriae beati KREGELII do STERN

BA CH, Viri ob insignem literarum amorem neque, ac ob summa in academinin nostram munificentiam ac thoralitatem nobis post mortem desideratissimi, dicatae. Recolet eam pie, et gratissimo animi sensu iuvenis ornatissimus Kregellano Stipendio Per tres annos exhilaratus, FR1Dgnicvs LUDOVIcVS KREYssis, Ileburgensis, Medicinae Candidatus, ordini Medicorum, uti

per varia Specimina, Sic per comprobatam suam in nupero examine, pro Licentia dicto, in arte salutari laudabilem ac egregiam doctrinam mariime probatus.

Faciot id proximo die Sabbathi, qui est hujus mensis XX., habita brevi orationei, qua Aristotelis doctrinam physicam ab iniquis judiciis vindicare conabitur.

144쪽

Disputatio pro loco in facultate medica capessendo d. xxx I. Iul. CIII DCCC I. Id Suinto socio CII R. SAL. MEIS S, nunc professore Berotinensi, Publice defensa. INTRODUCTIO.

Ex quo Variolarum morbus propter insignem hominum Stragem '), quam quOViS Anno edit, medicorum, nec medicorum solum, Sed et principum magistratuumque attentionem excitavit, Variae Viae ac rationes propositae sunt, quibus perniciosissima hujus morbi pestis coerceri, atque penitus e politioribus terris excludi queat. Quarum quidem nisi omnes, plurimas tamen hoc loco indicare, et an ad propositum finem ducant, nec ne, diSquirere neque Vacat, neque lubet, inprimis cum eae a FR. Ggo. AUG. Bo VcΗHOLTκλο η) inde a se-

quas omnis mortuorum numerus refertur, montispessulani annis

1774, 1778 si 1785 o 1113 hominibus, fato functis, 421 Vario- Iarum contagio fuisse enecatos Probat. Unde patet, e 371 hominibus , qui quotannis ibidem moriebantur, 140j a Variolis esse interfectos. BOTTIΝVs annuatre du Bus - Rhin) ostendit, anno VIII. reipublicae Gallicae e pago Rhoni inforioris 2170 homines e vita decessisse, inter quos 158 Variolosi fuerunt. Gallia, qua nunc patent ejus fines, quolibet anno, quem mediomarithmotici appQuant, 90 millia civium morte amittit, cujus iacturase insignis potentissima causa in variolis deprehenditur, qua0 64, 285 hominos neci dederunt. - Germaniae quotannis 70,000, totiquo Europae 400,000 homines Variolis eripiuntur. Cons. Jo. CH. XU. IvΝcKER's Arc/ υ der Aerrte etc. rotare die PociennoM. St. 1. P. 57.2 AnaIecta de Variolis. Spec. I. Gotting. 1790. 8. p. 81 - 112.

145쪽

exstirpandis Variolis consilium eVulgavit, usque ad ΙΗ.

Ηx FEL AND 11 tempora diligentissime Sunt enumeratae.

Novissimis temporibus innotuit, ΙΕΝΝΕni inprimis Studiis , alia adhuc ratio, Variolas exstirpandi, facilior illa ipsa harum in oculatione, adeoque a mediciS Om

nium fere nationum maximo Cum Ρlau Su excepta.

Variolas puta Vaccinas. Cuju8 quidem morbi primam

in Anglia apparitionem aeque ignoramu8 ac Verum ejus Originem δ). Etenim maximo senio confecti homines declararunt, teste ΙΕΝΝERO , Se morbi hujus notitiam jam habu sse admodum tu Venes, nec cludi iSSe unquam, quod illo tempore de hujus morbi invasione tanquam

de re nox a sermones fuerint facti '). Neque vero minus bene hanc Variolarum Vaccinarum I diuram, qua Variolarum contagio resistunt, cognoVerant illi sonos

depontani; sed hac ipsa experientia fruebantur sine laudum strepitu, uti aliis naturae liberalitate ipsis tri-

3 Antiquitatos hujus morbi ad s0ci Ium usquo sextum a Ch. N. persocutus est Vir doctus, nomen Auum 1 itera n. abscondens, in Neuon fou schen 'orkur 1801. p. 320. St. LV. Lauda it is sex MARII, episcopi Primi Losannonsis, annatibus A. 570 hunc IOCum : Hoc anno morbus Dalidus cum profuυio et VarioIa Ιἴα-tiam Galliamque viatile a Vixis. Et animialia bubula maxime per ea loca inforierunt. Sed dubito, quin locus hic omni dubio oripi possit. In ullgem. Unterhali. υ. I. 1769. m. K. Gollinx. 1769. St. 39. l. 3. non solum Vnccinarum Variolarum mentio facta exi, sed etiam earum irtutis ac facultatis, contra VarioIas humanas tuendi eos, qui illis laboraVere. Vid. Sae Et BEcKs deusscher Patriol1802. S. 43 - 46. Terrae igitur HannoVeranae honorem hunc sibi vindicant, ut anto Jenuerum Variolas vaccinari Cognitas haherent, atque publice describerent. Nuper EXPOP. K. F. H.

cundo praefectum, hanc VarioIarum Vaccinarum Virtutem pri-inum obser asse, nemine illius Verbis suem habente. - Vir Generosiss. AL. de HVMBOLDT , itinere suo in Amoricani meridionalem suscepto, aliisque scriptis eruditissimis jure meritoque celebratissimus, in regno Mexicano et montibus, Andos dictis, Ionge anto Jetinerum cognitas fuisse Variolas Vaccinas, narrRt. 6 οyage. Livrais. ΙΙ.)4 Disquis. de caus. et effectibus Variolarum vaccinarum. EX. Angli in Iat. ConVΘrsa ah ALOYs. CARENO. C. fig. co1. Vindob.

1799. 4. P. 20. l.

146쪽

butis bonis. E qua quidem umbra, tam utilem humano generii im Variolarum Vaccinarum Occultante, in lucem meridianam eas protraxit EDUAR D. IENNERVS, qui anno Superioris Seculi nonagesimo octavo publici

juris fecit libellum, quo sua hac de re diligentissime

instituta experimenta collectasque observationes diVuJgavit. ViX dici potest, quantam animorum intenti O-nem haec res excitaVerit , et quantopere in Vicem cer- taVerint omnium regionum medici, ut aut experimenta Ienneriana repeterent, et de illorum certitudine sese redderent certiores, aut quid alii Oxperiundo didicerint, colligendo ordinandoque scriptis Vernaculis enunciarent, magisque in publicam Verterent utilitatem. Quorum quidem libellorum largum proventum Si ego, eX quo me ad Scribendum hoc de argumento accingebam, prOSpexi8Sem, profecto nou RuxiSSemmeo. I Ot enim cum in Anglia, tum in Gallia otcum maxime in Germania noStra eVolarunt, ut ab eorum multitudine paene obruerer. Nolui tamen id tempus, quod legendo e cerpendoque ConSumSernm, plane perdere. Quam ob rem rogo Lectores benevolos, velint et hoc benevolentiae documentum mihi exhibere , ut mihi hanc argumenti toties jam pertractati

retractationem condonent.

Liceat autem ea, quae hic illic de Variolis vaccinis dispersa legi, ita ordinare, ut primo Varias de origine morbi opiniones enarrem, deinde morbi exhibeam cum Veri, tum spurii descriptionem; cui Symplomata subjungam peculiaria quaedam, praecipuam animi attentionem merentia, atque disserentias inter

morbum Vaccino - Variolosum et Vario as intercedentes. Quibus expositis commoda commemorabo cum inoculatione morbi Vaccino - Variolosi conjuncta, inter quae hoc primarium est, ut ejus beneficio a Variolis defendi possimus. Cum autem et adversarii extiterint, qui variis armis contra Variolas Vaccinas depugna erint, haec arma accuratius considerare constitui. ln-

147쪽

quisivi igitur in argumenta, quibus emcaciam morbi

Vaccino - Variolosi contra Variolas aut in dubium vocare , aut penitus negare studuerunt medici, et quid contra moneri possit, attuli. Tum et subjeci praecipua curationiS momenta, quae mori, O Vaccino - Varioloso adhiberi et potest et debet. Denique et catalogum adieci omnium, quae in meam Venerunt notitiam, de Variolis vaccinis dissertationum, Si Ve singulares

libros ossiciebant, sive aliis libris, inprimis diariis

scriptisque periodicis, continebantur, et regionum, quarum medici morbo VaccinO - Varioloso tanquam em-cacissimo adVersus Variolas remedio usi sunt et adhuc

utuntur.

f. s.

D e morbi vaccino- et ariolo si origin e. Inter morbos pecudum nuper is magna animorum attentione dignus iudicatus est, qui Vaccarum lac Praebentium ubera, inprimisque papillas obsidet, et ob similitudinem cum Variolis Mariolarum angliCarum, Nariolarum et accinarum, Mariolarum lac earum, Nariolarum defendentium q) morbi Maccino - Mar/olosi, uomIne In

148쪽

albidus, aut coeruleus, aut e coeruleo in rubrum Vergens seu lividus , aut plerumque sordide saxo - coeruleus seu plumbe IS e8se Solet, areola seu circulo lato, ex inflammatione erysipelacea rubicundo, Circumdatae Sunt, materiemque glaucam, aut fuscam continent,

quam, cum breVi disrumpantur, essundunt; quo facto exsiccatae cru Stain formant, aliquot diebus post sponte

sua excidentem. Haec eXanthemata efflorescunt SO-

Iemnemque decursum servant, sebriculam excitant, lactisque Secretionem imminuunt; cumque mere localia Sint, nec ultra uberum superficiem dissundantur, et hac ipsa re, et mitiori omnium symptomatum natura, et denique contagio neque Vitulos, neque boveS, ne que VaccaS iΡSaS, quae nondum conceperunt'), attingente maximopere disserunt a peste sic dicta bovina.

in Angliae partibus occidentalibus, inprimisque

in ducatu Glocestriensi primum innotuere Variolae vaccinae, pratis laetissime virentibus, atque ingenti- . Dus pecorum gregibus divite. Inde de hoc morbo ad

terram Continentem rumores percrebuerunt, medicique

ad ejus investigationem invitati sunt. Quo factum eSt, ut in Variis Gormaniae β) Galliaeque regionibus non solum morbi hujus, qui antea Angliae endemiuS Credebatur , praesentia detegeretur, sed etiam hoc extra omnem dubitationem poneretur, homines, qui rus colunt hisce in terris, optime cognitam habere Virtutem Variolarum Vaccinarum, qua Varioloso contagio resistant ').

7 WοοDv ILLIo ipsis. Cujus quidem phaenomeni causam Vir doctus, qui WOOD VILL 11 Iibrum in Modicul Rreteis and Muga -χrne indicavit, reperisso sibi visus est aut in praecli,PοSitionequndism VRCcarum mulgentium, aut in communicandi cum itulis,hobus etc. in IIgentium ope Veneni defectu.

149쪽

De morbi autem hujus Origine variae sunt medi Corum sive Opiniones , SiVe Sententiae, in quibus ea, quam IENNERVs fovit '), si non omnium prima, tamen in primis ponenda est. Atque hic quidem, modo ad ipsum tanquam ad primum auctorem haec Opinio referenda sit 'fl), morbi originem derivandam existimaVit a materia redundante illa ex malignis equinarum ungularum ulceribus, Ob tenacem, unguinOSamet quasi pinguedinosam materiam, in eorum superficie secretam, ab Anglis the Grecise nominatis δ'), eamque Opinionem Variis argumentis probabilem reddere studuit 'q), in quibus haec praecipua. Ρrimum Ob-SeΓVarat, morbum illum Vaccino - variolosum iis in praediis erumpere, ubi equi istis ulceribus Iaborabant, et qui eos curabant, simul operi lactario mulgendisque Vaccis adhibebantur '). Tum audierat, sabros

150쪽

serrarios, qui ruri equorum quoque morbos curant adeoque etiam illa , quae diximus, ulcera tractant, aut contagio Varioloso omnino non tentari, aut Si tententur, morbum benignissimum experiri. Cuius phaenomeni causam adscribendam putabat illius materiae ulcerOSae, SiVe per TeSOrptionem culaneam, Si e per vulnus corpori humano illatae, virtuti cuidam Singulari, per quam Variolarum Venenum Vi priVaretur Sua. Neque tamen ea in re sibi adsentientem habuit EXp. ODIER1VΜ , quippe qui in ferreis particulis ab illorum hominum cute absorptis omnem securitatis a VariOIOSO contagio causam quaerendam esse conjicit β). Denique Suae opinionis praesidium I NNE Rus invenisse sibi

Videtur in eo, quod pustula in brachio pueri, cui

materies ista equina per inoculationem inserta erat, enata, eodem erat habitu externo, et eundem, quem Variolae Vaccinae, decursum tenebat, ita, ut etiam universalis morbi symptomata ConSequerentur. Quod Vero reliqua argumenta a JΕΝΝΕRo hanc in rem allata attinet, ea etiam minoris esse ponderis

minorisque ad persuadendum effcaciae mihi quidem videntur. Nam quod inde desumsit, quod morbus Vaccino - Variolosus iis in regionibus incognitus sit, in quibus non iidem homines, quibuS equorum CurRndorum ossicium demandatum est, etiam Vaccis mulgendis inserviunt, ut in Hibernia et Scotia in '), id refutatur ObserVatione regionum, equis alendis divitum, in quibus quamquam utraque proVincia a Se in-Vicem sejuncta, illa maribus solis, haec non nisi seminis demandata est, tamen morbus Vaccino - Variolosus endemius occurrit, Hol satiam ') intelligo et ducatum Megalopolitanum. Neque Vero plus ponderis attribuam