Opuscula academica medica et philologica collecta, aucta et emendata

161쪽

rubor satis intonsus in ipso inoculationis loco, durities quaedam telae cellulosae proxime circumJaeentis, intumescentia levior cutis, incrementum areolae periphericae etc. perdurant 'q). Quae quidem morbi vaccino - Variolosi spurii species an insitione propagari queat, nec ne, quaerit Husso ΝVs' '), propria, qua in alterutram partem certi quid desiniri queat, experientia dostitui IS. His duabus spuriarum Variolarum VRCCinnΓUm, arte productarum, formis, Ri, Huesso No constitutis, addi polost et debet tertia, si causam efficientem respexoris , ab illis dixersa. Oritur enim morbus Spυ-rius ab adhibito ad inoculationem miasmate, suido illo quidem, sed sive nondum maturuerit, Si, e Oh nimis protractam in pustula moram, aut ob aeris etiam liberum accessum corruptum fuerit, inefficaci. Pustulao in loco insitionis nimis cito prorumpunt, et, Tu bore ery Sipelaceo, Variolae basin cingente, destitutae, mori CruSta teguntur. Nolo occupare, ulterius huic rei inhaerendo, ea, quae infra, ubi et de Variolarum

Vaccinarum Spuriarum sontibus et de in oculatione sermo erit, de materie Vaccino - Variolosae Selectu Oc-

Sed haud sumcoro videtur in varias hujus, de

quo Sermo eSt, morbi spurii sormas accurate inquisivisse, Sed etiam fontes investigandi sunt, unde eius Origo repetenda est. His enim detectis poterimus feliciori cum Successu Opportunitates; quae Spem de pro spero inoculationis Variolarum Vaccinarum esse tu Conceptam eludere po8Sunt, e itare. Quod cum praeclare intelligeret IgΝΝgnus, quatuor enumeraVit sonteS, unde Spuriae Variolae Vaccinae soleant oriri ' ' . Et prunum

162쪽

quid om deprehendisse sibi Visus est in pustulis, quae

ubera vaccarum interdum obsident, nullo tamen specifico veneno imbutis. Tale exemplum refert ipse ΙΕΝΝΕRVS l. c. p. 45. Vers. lat.) ancillae, e pustulis albis, quae in uberibus trium Vaccarum copiose effloruerant , tria aut quatuor in quolibet utriusque manus digito ulcuscula contrahentis, manibus brachiisque inflammatis , nulla alia corporis aegritudine praeSente. Paulo post Variolis correpta ViX OVasit mortem. Deinde et morbi Vaccino - Variolosi spurii causam esse Statue bat materiem, quae quidem etsi ab initio Venenum specificum continebat, tamen pOStea aut putredine, aut alia, Sensus nostros fugiente, ratione dissoluta est et

de composita ' '). Huc exemplum Villici pertinet, ab

INGENA , Vssio si q) publicatum, qui quamquam morbo jam vaccino - Varioloso laboravisse sibi videbatur, tamen Variolis corripiebatur, unde ui Versarii noVae Variolarum peStem coercendi Viae ac rationis Hrgumenium contra huJus remedii inefficaciam nimia cum animorum fiducia repetebant. am cum aegrotus sateretur , Se morbum Vacciti O - Vari OlOSum Olim ab uberum contrectatione, Odorem admodum foetidum exhalantium, contraxisse, sacile inde colligi et potest et debet,

aut Variolas vaccinas illas ad spuriarum genus referendas fuisse, aut putredinis essectu Venenum VACCino Variolosum ita immutatum, ut Vim amitteret, morbum

49 Hujus rei veritatem usu suo comprobavit V inhierus A tenhur-gen,is I. c. p. 103. seq. cum fila sustuI90 genuinaΘ accinaΘ, Scabendo apertas, imposita, Pt a maioria, qua Θ si e Bh aΡris aditu, siVe a filorum irritamento, puriformem adsumserat hahi- tum , COIoro 1la O tincta , Vulnusculo recenti immissa Videret jam die secundo producero Vului scuti inflammationΘm, tertio quarto , quinto Pu8tulam ita am, signis characteristicis veras Vaccinae destitutum. Denuo insitus morbus materia recenti pxO- ducebat genuinam Variolam Vaccinam. In alius infantis brachio altero insitio morbi silis illis, altero materia reconti instituebatur. Fila pu8tulam pro Ocnbant 11aVam, spuriam, materia recens

163쪽

VaccinO - Variolosum Verum producendi. Tertium fon-

tem ponit IENNERVs in materia eta ulcere antiquo do-Sumia, quamquam I Oc ulcus a Veris Variolis Vaccinis originem traxit. Recte igitur Cel. OD1gii suasit, une inoculatio cum pure opaco et spissiore, quod subcrusta jam formata latet, institueretur: ipSum enim experientia edoctum fuisse, ab eju8modi pure Symptomata Originem trahere, quae praecocis irritationis localis iudicia sint, atque pustularum efflorescentiam Comitoratur, Variolis Vaccinis spuriis simillimarum βλ). dein Exper. BALLHORNIVS et S Tno ΜΕΣΕRVS , Chii NY-gus I annoVerania S, e perti Sunt ). Quae quid omos caciae destructio , diuturna Suppuratione essecta,

Varioloso, quod eadem ita immutari constat, ut indo Variolae spuriae oriantur βδ). Denique et cauSam, unde frequentius spuriae Variolae Vaccincte pPOVenirent, re peri8Se putabat IKN NERVS in materia, quae post inflammationem a contactu ichoris purulenti foetidique, quem maligna equinarum ungularum ulcera fundere Solent, in cute humana generatur; qucte materia, ubi eo consilio aliis corporibus inSeritur, ut Variolae Vaccinae inde oriantur, SpuritS Originem praebeat. Nolo hujus causae insum cientiam multis ostendere , inprimi S cum luculentissime pateat, essecta ab illa materia mere localia esse, quae a sola irritatione humoris acris ac purulenii pendo ant. Potiori jure debebat IgΝΝΕRVs ad perversam medicorum nonnullorum ConSuetudinem respicere, - certiorem morbi VaccinO- Variolosi spurii causam, - qua e ΡHSiuliS, mctgna

164쪽

interdum copia totam corporis aegrotorum Superficiem obtegentibus, inoculationis materiem deSumunt, persuasi, hoc modo leniorem posse produci morbum. In qua quidem re haud decipiuntur; nam lenior eSt morbus , hac Via generatu S, idem Voro in contagio Varioloso Supprimendo etiam plane inefficax. Praeter has a J ΕΝΝΕΒο allatas causas spuriarum Variolarum, in Sitione Progenitarum, alias adhuc commemoravit ΕΝΡ. I, RHYsisIVS , qui diligentor in hanc rem inquisivit si ')ot WiNKLΕn si q). Accusandos enim hac de re ille putat nunc homines ipsos, quibus intasma VRCCinO- variolosum in Oculatum est, nunc lymphae nimis δquO

nimium a corpore illo, quo miusma excipitur, irritatam, nunc denique Viam ac rationem, qua insitio perfecta est. Nam si cutis nimium sensibilis a miasmate vehementius adficitur, aut plures ad VulnuS in uictum humores lymphatici adsuunt, quibus miBSinctita diluitur, ut genuinam Variolam Vaccinam Prodri

Cere neque At, aut reactio cutis Vulneratae nimia immutat intasmatis naturam. Utraque haec conditio rationem Continet causae secundae et tertiae, a quibus I REYSIGIVS Vario Hrum Vaccinarum spuriarum Originem derivabat. Etenim nimium aquosa indoles tymphae , eri insitionis pustula haustae, impedit, quominu8 miasma, cujus tam lenis natura est, essectu S OX-8erat Suos. Idem quoque ossicitur, si et irritatio nimia praeter modum auxit vulneratae partis reactionem, qua indoles intasmatis vaccino - VAPii Iosi corrumpit UT,

165쪽

et inoculatio ope vesicatorii instituta est. Quam ob

rem neutri materiae fidendum est inultum. M orbus vaccino -υ ariolosus verus M i/ι vaccis sua sponte et in hominibus contagio fortuito natu S. Iam exhibita morbi vaccino - Variolosi spurii, cum Sponte sua nati, tum insitione producti, descriptione, liceat et addere imaginem ejusdem morbi Veri ac genuini. Atque in Vaccarum quidem uberibus, uti supra iam breviter monui, solet is apparere Sub sorina puStularum irregularis sigurae, coloris ab initio coerulei, paulo post lividi, inflammatione erysipelacea cinciarum , et in apicibus foveolam exhibentium, ita depre88am, ut pustulae infundibuli reserant figuram. Hae pustulae , majores Semper ii S, quae in8itione prOIiciuntur , nisi mature aptis medicameniis tractentur, V. c. Vitriolo cupri aut Zinci aqua soluto q), degenerant in ulcera mali moris, late Saepe Serpentia: Vaccae magis aegrotant, Alacritate priSiina privantur atque minorem Iactis copiam secernunt. Contagio transit hic morbus ad eoS , qui ha8 aegrota S VaccaS mulgent, quorum in manibuS , maAimam partem ad articulos et

in apicibus digitorum, maculae ab initio inflammatae

prodeunt, in puStula8 SeSe sensim attollentes, brevique in Suppurationem abeuntes. Pustulariam et coloret habitus plane conVenit cum iis, quas in Vaccis Obvias commemora Vi. Glandulae sub axillares cum dolore intumescunt: sebris universalis incenditur, symptomatibus maxime communibus Stipata, V. c. horri-56) In HoIsatia appIicatur r0medium constans e partibus aequalibus VI essentiae myrrhae et aloes, e Paxto una extracti saturni, et Camphorae in pu Verem redactae Partibus tribus. Ah alio medico veterinario ibidem commendabatuae usus internus decocta

rum Cum cerivisia radicum Pimpineuae, Sassaparillae et Nardi indicae, si recte inteΗiguntur nomina indigena et vuIgaria. Vid. Nora. Archis. Vol. I. 3. P. 395.

166쪽

pilationibus, aestu, languore , doloribu8 artuum , VO- initiarii ion e , cephalalgia adeoque interdum deliriis. Quae quidem aegroti corporis phaenomena pro Varia

ejusdem et aetate et constitutione nunc intensiora Sunt, nunc remi8Siora. Plerumque tamen aegroti ita Valent, ut solitis negotiis vacare queant. Λ manibus saepe ad

Iosum transfertur, ita, ut in Iabiis, naso , fronte etc. tales conspiciantur pustulae 7).

b) in hominibus insitione pro ductu S. Qui ab hisce variolis Vaccinis genuinis producitur

insitione morbus, solet multo leuior eSSe, adeo, ut et Exper. ODignus si ') contendat, vehementiam morbi Vaccino - Variolosi , praesertim in infantibus tenellis, ratione esse eadem ad Vehementiam Variolarum insitarum , qua hae Sunt ad Variolas naturales, et L,VΛ-Tgnus si ') in novissima Variolarum epidemia, quae Turici et per omnem omnino Helvetiam graSSabatur, et tertium quemque insantem morti tradebat, cum Variolas tum fortuito homines invadentes, tum arte in iis prolicitas , tum denique morbum Vaccino - RriOIO- Sum , Simul tractaret, observaVit, infantes gravissime a morbo Vaccino - Varioloso adsectos nondum ita aegrotasse, ut illi, qui levissime e Variolis insitis documbebant. - Huius igitur morbi vaccino - Variolosi arte producti decursum sic Semper conStantem, ut, qui Semel eum ObSerVaVerit, centies eum observasse iudicetur ab Exper. de CARRO 'q), cum accurati8Sime de-

167쪽

scripserint Exper. BALLHORΝ1Vs et Saen οΜETERVS chirurgus , liceat eorum VeStigia hac in re Sequi, adspersis iis, quae ab aliis aliter sunt obserVata. Et Secundo ab inoculatione instituta die prodire aiunt in insitionis loco puncta rubra, similia illis , quae amorSu pulicum remanere solent, intra quae incisiones factae distingui possunt. Exper. de CARRO ' in) autem hoc solum tempus differre adserit, quo rubor punctu-rctrum Seu incisionum primum Se manifestet. Qua quidem in re et alios Secum consentientes habet medicos , e quibus unum excito Husso ΝVΜ , qui ad tertium usque aut quartum diem plane nihil in cute observari posse adserit , quod introducti veneni essi caciam ullo modo prodat ' ). Lipsiae animadversum eSt, maculas has rubras tertio, quartove die, cum jam de inoculationis efficacia desperaretur , Subito in conSpectum VeniSSe. Cujus quidem nunc promptiori8, nunc

tardioris macularum efflorescentiae causa Videtur Γepetenda eSSe a cutiS nunc teneri Oris , nunc densioris

conditione. Terito die eundem esse Vulnerati propier insitionem Ioci adspectum, hac solummodo disserentia, ut interdum in ipso vulnerum loco nodulus in conspectum prodeat, qui forte ab irritato per intasma VH CiΠΟ - Variolosum Vase lymphatico Originem ducat suam. Quarto die in cutis contextu, quae marginem parVae cicatriculae essorinet, levem duritiem tactu detegi Ρο88e, quae in tumorem coloris pallide rubri exiguum exSurgat, et quinto die mole sua ita augeatur, ut apex RVeolam repraesentet infundibuli formem, infectionis successurae certissimum signum. Hoc ipso morbi tempore plures aegroti male se habeni ' q);

168쪽

manuum VOIae calent; Somnus inquietu8; transpiratio aucta , cujus odor plane conVenit eum odore, quem

Spirant Variolae, vid. NOLDE Beob iachi. ΓΚ Q Aυ pocken. ford. 1802. 8.); facies pallida. Quae quidem turbatae sanitatis signa pro varia irritabilitatis iti

cum inoculatio instituta est, efficacia solent et Velie mentia et apparisionis tempore variare' '). Etenim in nonnullis aegrotis hoc ipso tempore plane nihil observare licet, quod imminutam indicet sanitatem; in aliis symptomata modo enumerata Sexto demum aut Septimo oriuntur die. Sexto die tumor ille exiguus, in pustulae speciem jam nunc abien8, paulo magiS auctus, foveolam apicis profundiorem Ostendit, aegrotique, teste ΙΕΝΝΕRO ' q),

de doloribus in glandulis sub axillaribus et de vomitu

Conqueruntur.

Septino die pustula, jamjam Iymphae exiguam

Continens quantitatem, coloris est Ianguide rubri, serepellucidi. Quod pustulae incrementum per dieS quatuor Sequentes procedit. FOVeola ex AneScit: tota pustula , lymphae limpidae plena, peripherico rubore, admodum vivido, cingitur 'q), per duoS aut treS pol liceS DAcurrente, quando duo aut tria brachio inficia Sunt vulnera. Hanc inflammationem periphericam, cum sebricula incipientem, die nono oriri adseruit Exper. de Chuno' '). W1NKLERVs ut plurimum eam

die 10 - 12 prodiro adserit, atque hujus phaenomeni

s vitum febri10m Ieviorsin observavit, qui naturase Catarrhalis esse Videbatur. Definire tamen non sustinet, eum ab inoculatione Pendere. P. 101. 64) Cons. primam apud LAVATERVM I. c. p. 22. AS. morbi historiam. 65 Libr. cisas. p. 13. IIic tamen dolor in alio aegroto sese cliedemum Septimo exserebat, eodem JEN NERO referente I. c. P. 12.

169쪽

diversitatem quaerendam eSSe in Velocitate aut tarditate, qua insectio Iocum habeat. Ruborem vidit id om veluti radiis diffusum per brachia, tuncque tumoremadmodum intendi. L. C. p. 102. SenSum, quem aegroti in vulneratis locis percipiunt, magis titillantem zucken i , quam dolorificum osse, idem Statuit l. c. Pars inflammata durescit atque intumescit. Glandu est aximi res cum dolore quamquam non Semper) paululum intumescunt; qui tumor, haud dubie modici

culpa, ad Vestimentorum brachium tegentium rationem non satis respicientis, interdum adeo omni resolutioni resistit, ut suppuratio conSequatur' '). Nec hae so

Ium , sed etiam glandulae in genu, ac inguin bus coIIO catae ; unde apparet, totum systema lymphaticum

esse adsectum. W1NKLΕR. l. c. Febris incenditur Vac- Cino - Rriolo Sa, quae Se calore saepius non nisi manuum, interdum autem universi corporis, atque Somno,

per duas tres e noctes inquieto, prodit' '). narissimo febris vehementia major ' q) esse Solet: nec tamen eSt, quod et a vehementiore timeas sebre. Nam solet multum imminui et intra solitos coerceri sines exhibita salium purgantium do si ' Τ). Transspiratio aucta; facies nisi jam antea pallida fuerit, nunc hoc colore tincta; infantibus tenellis alacritas corporis deficit, ita, ut

70 Ouamvis Iovis febris esset, tamen nunquam penitus deorat: et interdum eo usque vehementiae processit, ut deliria , lenesque ConVul Siones aegrotum malo haberent. Oui vehementior febris gradus ultra diem non durabat. IVI NKLER I. c. P. 102.

JORDENs alla med. Ann. 1801. Iul. p. 110. febrom hanc non Semper ea esse lenitate testatur, quam Plerique medici jactitent. 71) Usus est hac via ROB. HOLT , verbi di ini apud Finmerenses in comitatu Bucking hamensi minister. Vid. Phys. med. Iourn. 1800. P. 8 4. ss. Et M IN LERVs I. c. p. 102. vomitu aut diRY- rhoeis Sponte sua ortis subrem hanc valde imminui observavit; nec dubia atque obscura erat observatio , qua Tuborem PeriPhe ricum pustulae a diarrhoea imminui constitit.

170쪽

gestari semper Velint. Interdum tussicula et Iovis diarrhoea accedit, cujus causa fortasse a refrigerio diaetaeque erroribus repetenda est. Z1EGLERVs inopistola ad BALLHonN1VΜ yy) observatam suisse adserit, cum XXX fere infantes inoculasset, altero die a febris Vaccino - Variolosae CeS8atione diarrhoeam Validam, foetentem, pituit08am et interdum adeo Sanguineam, nec ulliun aegrotum, hac diarrhoea vexatum, eruptioni illi subsequenti obnoxium fuisse, quae rubeolis Sit Similis. Phaenomena diei noni et decimi solent nunc

citius, nunc Serius contingere.

Duodecimo die peripherica pustulae inflammatio plerumque imminui solet. Qua quidem in re peculiare quid videtur locum habere. Nam erysipelatis ruborem con Stat a peripheria ad centrum sensim Sensimque decrescere; contra ea rubedini8 ery Sipelaceae, qua pustula Vaccino - RriOIOSa circumdata est, margo Videtur et tunc demum ConSpicuus manOTe, Cum Temo

tiores partes ad naturalem cutis colorem Jam redierunt. - ΡΠStularum color albidus in savum Vergit; variolarum habitum eXuunt atque corneam quaSi conditionem sibi vindicant, in majorem altitudinem exporrectae et exsiccatae conspiciuntur pruritumque essiciunt; in earum fastigiis crustula rotunda, tenuiS, nec asperitate aliqua inaequalis' δ) formatur, interdum iam die antecedent1, Interdum decimo tertio demum in con Spectum VenienS, quae quo magi8 eXpandatur, eo magis inflammationem periphericam decrescere auctor est EXper. de CΛRRO ' '). Die decimo tertio et quarto pustulae penituS Obtectae Sunt crusta sava, in suscum aut brunneum cO-Ιorem abeunte. Febris nulla amplius vestigia. Ru-