Petri Artedi Philosophia ichthyologica : in qua quicquid fundamenta artis absolvit, characterum scilicet genericorum, differentiarum specificarum, varietatum et nominum theoria rationibus demonstratur et exemplis corrobatur : Ichthologiæ pars II.

21쪽

PARTES ISCIUM.

membranas pinnarum elevant iustentant, easdem quoque firmant, rigidas faciunt, ut aquae movendae propellandae pares sint. Aliae vero prominentiae 4ppendices membranaceae, quae nullis ossiculis vel cartilaginibus fulciuntur, idem praestare nequeunt; nam membrana mollis, humida non majorem vim habent admovendamin protrudendam aquam, quam aqua ad fleetendam membranam. Hinc usus ossiculorum, cartilaginum in membranis dari patet, ergo illae tantum membranae Deorpore propendentes, quae ossiculis vel cartilaginibus fulciuntur, pinnae appellari debent.

PINNAE ET CAUDAE

ro Pinnae in Numero, Situ Figura re Proportione multum disserunt, nam

α. secundum Numerism inestasive cum Cauda sumtum, in Uno Pisce 1'. Unica tantum est ut in Ophidio lumbriciformi, Muraena. 3g- .s'. Dur, Ut in PetromyZis, c. 3'. Tres C. g. in Congro, Anguilla Ophidio Cepole Romanorum, Serpente marino Balaena Gr6nlandica, Manatio'. Quatuor ut in Delphino, hocsena, Orca, Acsis Aristotelis secunda specie. 5'. Quinque, Ut in Arnmodyte Iiphia nam duae illae ani pinnae membrana Unica commiani langUntur , Upo marino nostrate ChoneVeldii, Stroma-teo Rondeletii, stracionibus mola Salviani. 6 Q. Sex ut in Choneptero seu Lumpo Angloriam, nam prior illa dorsi pinna est tantum prominentia uta- Cea, non Uera pinna c).

e Nomine Chonepteri nullibi nisi in hac ichthyologiae parte auctor usus est; sed postea id in nomen Cyclopteri trans

mutavit.

22쪽

6 PARTES PISCIUM.

q. Septem e. g. in omnibus Gobiis, Pleuronectis, Pprinis, Clupeis, Coregonis, Osmeris Salmoni inhus, obitidibus, socibus, Cernua flux iatili, Ga-steros eis, paris, Labris, Siluro, Mugile alato, Remora, Caprisco Hippuro, Pompilo, Acipensere. 8φ. Octo, ut in Percae tribus specibus, Claria, Cotto, Mugile, Labrace, Sudi, Mullis, Asello longo Se Merluci Audiorum, Thachuro Rajis, Scysenis, Trachino, Uranoscopo, pisciculo Anguella Venetorum dicto. 9'. Novem, Ut in Scorpaena Rondeletii.

IO'. Deceni, ut in maxima parte Gadorum.

E PINNAE die Bis en summatim etiam artis piscis

nominantur. Sunt vel persectae vel mancae vel spuriae. Pe se stae, volgommene lassem ossiculis, membrana uniente, dia- phana, picta vel cute communi corporis conjunctis, expanduntur et contrahuntur Mancae, unΠ0IAommdne, separatis aculeis, mobilibus, quibus membrana uniens deest, vel radiis aret concretis constant Spuriae, necnte Disseu immobiles, eutaceae adi posse, veris aliqua ex parte similes, radiis carent.

Pinnae persem dividuntur in simplices, infache, et comis positas aufumme Getate lassen. Priores habent ossicula omnia substantia simili, nempe pungentia aut mutica; posteriores vero pungentibus et muticis simul instructae sunt. Ob situm varium diversa illis adjunguntur epitheta. Appellantur igitur dorsales, Ructis osseu - pectorales, ris-sosseu - ventrales Fauch Ufen - anales, A erso sen caudales, Schwanassisen, et branchiales, Memenhaut -- Cui libet illarum alia adjectiva technica L secundum siguram,

23쪽

β. Secundum strini alii L Utrinques in dorso ventre pinnas habent, ut maxima pars piscium.

PINNA MORS ALIS.

Seeundum figliram cognominatur aequalis ebenodervon ghither H5h - declinata sive decrescens, abnthmend interrupta, interhrochm - triangularis, rei ethich - trapezoidea tingisithilerethiesit - rhomboidea, rarithens mig. et Secundum situm longitudinalis, auggestrethi sine a nucha ad caudam extenditur, semilongitudinalis, his Ianrasree t - occipitalis, uber dem mute havptestetend scapularis, inter dem Geuiche - aequilibrim aus de Mitte des Bhens bina vel ternae distinetie, alae fonderte Ruthensossen, connatae, Ufammengemachfm - contiguae, aneinander sufende. Secundum subsantiam aculeata, sathlitht- mollis,

nautica s. radiata, dich srahit - squamosa schuypith -- ramentacea, Uranael -- setigera , 0rs , i. e. cujus extrema setis ornata radiorum simplicium super membranam unientem longe eminent. 4 Seeundum numerum e solitaria, inal binae, amy- ternae, he - nullae, eine.

PINNAE PECTORALES disierunt i figura et magnitudinem proportione 4 sin s

24쪽

s PARTES PISCIUM.

3 Longae, lang, quae ad medium trunci pertingunt longissimae, ehr lanc latiores quam longae, reiter alilang - angustae, sthmal. 4 Supremae hocuitzen - mediae, mittiere infimae , Τιnten an de Brus sitaeud s Adscendentes, ni petend, quae oblique versus do sum diriguntur rectae, erade gerichte horizontales, wagerethf, quod in distensione latere externo horizonti paralelae vertuntur, dependentes, nigrirhangend. 6 Nullae, hein solitariae, inaeia - binariae sive du.

PINNAE UENTRALES

dignoscuntur 1 figura a struehira 3 proportione 4 numero et systu Dicuntur itaque. I. Oblique, truncatse, schie a Mesuta - trapezoideae,

3. Proportionatis, schichsic ori verhalanissmeu longislinas , eh lang- minimae, eh hisin. 4. Nullae , eine unde tales pisces quidam Apodes, MELhduth appellantur duae, in .s Iugulares an de Rehis stetend; unde pisces jugulares Keh osse inoira in arithir thoracicae, tinter derimis figend piande pisces thoracici, rustylosser abdominales, mater dem Bauche staeni hinc pisces abdominales Lautulasser anum

25쪽

3'. In ventre tantum, ut Balaena GrJnlandiCa Nana pag. s. ti Indorum, C. 4 . Et denique pinnae dorsi tentris, ad 'um anteriorem vel posteriorem, admodum variant in diversis piscibus, Ut exempla in propatulo sunt. Sectandum Murani, pinnae sunt I'. Triangulae sere, ut in Cyprinis, Sataonibus, e.

2'. Rotundar, Ut in paUOis. 30. Parallelogrammae seu oblongo quadratae in aliis.1 SecundUm prop0rtionem Uero, et I ' Multo minores sunt quam venter, reliquum corpus, Ut in omnibUs fere piscibus. 2'. Ejusdem cum tot corpore, e etiam Uentre, Angitudinis, ut peetorales illae in quibusdam Ligyris, ventrales inmugile alato Rondeleti CAUDA.

13. Cauda vero specialiter secundum inierum, situm figuram multum variat, nam e).

PINNAE AVI

nuncupatur I secundum figuram et numerum et sysitumi Aequalis sive oblique truncata, schi ci e sutat, radiis omnibus aequalibus, declinata sive decrescens, abneh-niend) radiis gradatim brevioribus. et Solitaria, inzela gemina, domest; 3. Longitudinalis, gana lan ge strethi, quae ab an ad pinnam caudae pertingit - media, ιnter de Mitte des e Mit-sichen Schwanetes, remota, ent fernt, i. e. prope pinnam caudalem distincta, Uyonderi coalita, UammengG

PINNAE CAUDAE,

quam auctor noster minus proprie caudam appellat Differe Arten Philosophia. B i

26쪽

1 PARTES ISCIUM.

IR Nulla adest ut in unica Serpentis marini meus lumbriciformis specie. 2φ. In

I sigura et magnitudine 3 proportione 4 connexione et S

situ Dicitur eXinde. I. Aequalis, sive truncata, eben, alae sufetet cus pidata sive lanceolata, lanaen Drm marginata, filige herbi - partita, ii emgychnitten- lobata, lanichi laginiata, eterschlittet excavata, run ansgeh5hit se cata, ichelysrni lunata, mon isset in bifurca, abf-siph - forcipata, scheerens drm , nempe extremis diVari cati S. a. Mediocris sive proportionata, mittemas , dum neque latitudinem trunci neque quartam eiusdem partem longitudine stiperata magna grys cum indicata partes vincit in nuta hisin. 3. Latior, quam longa, reiter iis lang longior quam lata,' tange ab breis. 4. Dictincta a,efonderi annexa, avsammenh gens

s. 'erpendicularis, hnhrech - transversalis sive hori-gontalis Horizontal Pisces, qui pinnam perpendicularem gerunt, Cothρtura, sequentes autem ob si tu in caudae transvers lem Plagiari ab auctore nostro nominantur.

OSSICULA PINNARUM H Grmen de Messen,

sigillatim consideranda ob differentiam 1 instructura, is figura I situ et proportione. I. Quaedam sunt dura, cornea substantia et pungunt in de Acu LEI. Stachelao dicuntur , Aliis minus duris elasticis

articulatis, et nauticis nomen est RADIORUΜ mollium, Me

cheide bieg fame trahis. aculei porro sunt vel integri, glat- te

27쪽

PARTES PISCIUM.

2'. In reliquis omnibus Unica est. 3. Secundum itum perpendiculiis horizontis, infert UOqUe, nam et Situm perpendicularem obtinet, ut in omnibus fere piscibUS. a'. HoritZonti parallela est, in corpore scilicet naturali si tu locato, ut in Delphino cum Phocaena Orca Balaenis, anatis Indorum, omnibus Cetis.

v. SeCUndum Figuram. 1'. In Ytrem rotunda est, ut in Cotto.

29. In Xtremo σqunus, sic tota cauda quadrata vel 'o parallelogramma est ut in Salmonibus quibusdam, Tinca, C. 3 . In Xtermo cuspidata, ut in Congro 6 Anguilla, PetromyZO, C. 4'. Segmento NUasi circuli partam in Xtremo κcavata,

D Stachela - vel serrati, Ge 4nt Stachian vel ramen. tacet sothithte lachelu, cum filo cutaceo exeunt. Vide inplius teXtum p. I S.

et Simplices radii, infuche Strahun - fissi ge ait ιι ibi fidi, etheiste multifidi, lemach getheille par titi iesie pastene gemini, My este, cum duo ultimi radii

pinna uno articulo cum osse interspinali conjuncti sunt cur vati, ehrumt - recti, erade. . Rari s inter se remoti, meite trahisn- densi, arcti, dichte separati, v0n inander diffindere conglutinati, qui pinnam maneam constituunt. 4. Aequales ghic longe trahien inaeqtiales, tingleiaeu crescentes, linehmende cum primus brevissimus a se quentibus gradatim longioribus Vincitur, decrestentes, ib-mhmende.

28쪽

12 PARTES ISCIUM.

s'. istire forsicis diductae instar, ut in Cyprinis plurimis, Clupeis, Coregonis, is cibus, Percis, Q.

0 . Falania in modum Crescentis lunae, ut in combris

12. Quid Caput nandibulae, Urum os, Dens A res mensi Dorsum, Latera, Pectus, Venter, Amsy, Penis, visa, Canda, Squamin, cuisi, ε . igni cant, nullas ignorat, horum proinde disserentia in gura, prop0 tione , sta re interdum numero describenda est.

I3 Capiat piscium, quod serri per numero unicum est in antica corporis parte situm est secundum figuram

f CAPIT varia cognomina tua ratione I figura et proportionis hintegumentorum 4 additamentorum sive apis pedicum. Videlicet I. Catheto plateiam , E flammengedysicht - plagiopia- leuia nieritaedruch - obtusum, sum acutum spita bucculentum, diesthach - tetragonum ierhantig - Unei- forme heilf rmig subquadratum fas iereth - declive abschu Pig- carinatum, hielf5rm - conveXum, infind La Latius trunco, reiter ab de Rumpis humilius trunco, te iger ah de Rumps pone trunco aequale, hintermisi vo ghicher H Jhe via Dithe mi dem Eum 8 -- rosmatum, Vchnobest oder Moy Vchnauta elongatum, langae freth - angustatum, schnia aulai end- mediocre, mitteta et g quod tertiam trunci partem aequat. 3. quamosum, chnypichi a lepidotum, schuyyen-lor cataphractum geharnifehi quod multis squamis, Lstis, connatis tegitur loricatum, Uanztri, cui tegmen osseum indivisum est glabrum glati papillosum, a

29쪽

PARTES PISCIUM 3

proportionem admodum variat in diversis generibus, est

enim di SeOUndum Figurant. CIq. Cathetoplatetivi seu compressum hoc est, latitudinem perpendicularem, quam transversam, majorem hahent Exempla sunt Species generum Syngnathi, Cobitidis, Cyprini. Clupeae, Coregoni, Osineri, Salmonis, socis, Combri, Amiae, Percae, pari, Labri, Sudis, Gasteros ei Pleuronectae Ammodytis, Captisci, ompili seu Hippuri, Gadi. 2'. Plagioptateum seu depres Ium. Exempla sunt species 'g a generuma Cotti, Siluri Congri cum Muraena Perilophi Rajae AEquali plerumqtae.

piscium parte oblata sunt. 5'. Aculentum. Exempla sunt species generum sequemtium Ligyri, Scorpanae, Cotti, C. β. Secundum Proportionem respectu corporis reliqui, Caput est I' Augustus quam medium corporis. Exempla sunt: Cyprini Clupeae, Coregoni. Osineri, Salmones, Cobitides, soces, combri, Amiae, Percae, pa- ri, Labri Mugiles, Sudes, Pleuronectae, Rajae, C. 3 2ς

tosum fothitht spinosum, Armehi, quod ostium processibus subulatis longis arnaatur.

30쪽

14 PARTES PISCIUM.

ap. Latius quam medium corporis. Exempla sunt: obli Siluri. sv Latitudine, corpore medio fere respondens . ut, Clariae.

14. De ossibus & partibus capitis interioribus infra

agetur. S. I s. Os piscium nitum quoque tu tu Aura, pro portione variat, ει quidem g).α. SOCUndum locum vel 1'. In apite taphis, licet una maxilla saepe Iongior paulo quam altera sit. Eκempla ubique in maxima pisci-Um parte prostant. vet. αφ. In inferiore seu prona Capitis parte sub rostro Exem

ORIS ET RICTUS vocem auctor noster alio sensit accipit, quam Golia1r. Ille enim voce oris Orificium externum in situ vel incisuram, die Mun palle, et vocabulo rictus orificium internum oris aperti, deu au ge errten achm more antiquorum scriptorum indicat. Hic ero dicit Os est avirin, antice rictu, lateraliter branchiarum operculis, postice gula seu saucibus superne et inserne palato terminatum dentes, linguam et ossicula palati includit. 3 RICTUS, die uni palle, est clausi oris fissura seu apertur anterior, quae I sit a figura 3b proportione variat.1. Superus, ober his sehend- Verticalis, vertita inferus, tuterinarty - tranSversu S, horizontal obliquus, lithis ebehρ - dum angulus oris in uno latere altiori situ est quam in altero, adscendens, Viselen - terminalis, insich. I. Aris