Petri Artedi Philosophia ichthyologica : in qua quicquid fundamenta artis absolvit, characterum scilicet genericorum, differentiarum specificarum, varietatum et nominum theoria rationibus demonstratur et exemplis corrobatur : Ichthologiæ pars II.

31쪽

pARTES PISCIUM U

β. seeundum itum, et Est transversem respectu ad corpus, Vel clarius Imcisura oris transversa est, . situm dorsi ac ventris pag. . perpendicularem ad angulos rectos secar Eκempla in maxima parte piscium Ubique obvia sunt. 2'. Obliquum, respectu ad situm oppositumin perpendicularem dorsi ventris. Exempla: Omnes species

generis Pleuronectae. V. Secundum Figuram, rictu oris aperti, vel I'. Oblongo rotiinta seu quadratO-rottandus est ut in Cyprinis plurimis, Coregonis quibusdam, C. Vet. α' oblongus latus. Ἐκempla in maxima parte piscitam prostant, vel 3'. Sphaeristis, Ut in PetromyZiS.

Ad Proportionem quod attinet, os seu rictus oris vel I' Multo minor est quam capitis latitudo. Exempla: Cyprini omnes species, obitides, Synguathi, Co- regorii, Pleuronectae, Gasteros ei inc. et Latitudini capitis aequalis seu quoammodo respondens, vel paulo minor: Ἐκempla sunt Cotti . Siluri, adi, soces, C.

I. Arcuatus, Viecti, nempe ab uno angulo oris ad alterum linearis vel rectus, erade circularis sive sphaericus, reis drm - tubulosus, δhre drmi: In distensione Ovalis, ovaI orbicularis, nil parabolicus, parabolifch. g. Mediocris, mittetaus - maximus vel ingens Iehrgro' latitudini capitis aequalis, de Brette des o saleleis

angustus, eug.

32쪽

isS PARTES PISCIUIAE

ROSTRUM.

16 Rostrum quorundam piscium in Aura pioque missum differt, nam si'. 10. Agioptateum est seu depressum, ut in Lucio Aucto

2'. Conicum, ut in Naso Alberti Magni. Oxyryncho Rondeletii, C. a In cuspidem teretem longam praetensum, ut in Acu vulgari Auctorum. 4'. Quodammodo triangulare, ut in quibusdam Rajis. pag. 9. D EN TESI . Dentes fecundum tum fguram, proportionem F

si RosTRUM die Schnautae, est pars anterior capitis a ronte usque ad extremitatem maxillarum protensa. Dicitur xysecundum figuram et a proportionem 1 Plagios lateum, tedergesesicht catheto plateiam. xu Ommengedriirhi semiconicum, ala hegesdran Dlindricum, alaen formi - tubulosum, Jhrichi orique trum, r*hant*- tetraquetrum, Nieriant - triangulare, egethit anceps, Me schneid - obtusum, unis acutum, spita cuspidatum, zugespita inflexum sive reduncum, aufindris ebVsu refleXum vel aduncum, terwΘt gebogeu - bifidum, e ueste - marginatum, eingeherbi. a. Breve hum longum, an porrectum, langansgefreche - proportionale, prop0rtisviri.

ι DENT 1U epitheta respectu I figurae et propo tionis 3 directionis in numerici motus 6 situs et et loci sunt. . Granulo si h drnith - acero vel lienares, hicli breu - acuti, spital subulati frieme di me compressi,

33쪽

PARTES PISCIUM I

α SeCUndum uni, veli'. In faucibus tantum seu orificio ventriculi, toto ore

reliquo glabro. Exempla: Omnes species generis Cyprini a. Ammodytes.

s. Mobiles, bewegsic immobiles, Enheweglith , flexiles, hie am.

biati, mi in Lippenderit et denudati, enthusfetion dea Lippen. T. Locum Auctor noster articulatim distincteque indicavit. Artedi Philosopbia. C

34쪽

2 . In maxillis tantum lingua, palatoin faucibus glabris. Exempla Rajte, Squali, Delphini. 3'. In maxillis Gingua tantum; sed palatoin faucibus

glabris. 4'. In maxillis, Vingua re palato sed faucibus glabris. Exemplum Harengus Auc OrUm. 5'. In maxillis, lingua, palato faucibus simul. EXempla Salmones, EsOCOS. 6'. In maxillis 'taucibus tantum lingua palato glabris. Exempliam Pleuronectae. q. In maxillis palato, antibus, sed lingua glabra. EXempla Percae, Gadi, Cotti. Congri, combri. 3. Secundum figuram, dentes sunt vel 1 . Acuti, Ut in pleris Ue piscibus, Velti'. Obtusi in apice quodaminodo plani, Ut in gene re Cyprini. 3'. Conici, ut denticuli illi in superiore maxilla Thymalli. 4'. A duobus lateribus compressi seu plani, ut in Gadis, socibUS. 6'. A lateribus laeves, glabri, ut in maxima piscium

parte.

6'. A lateribus serrati, ut in Lamia. q. Recti ut in Ahia vulgari. Oppiani ij. io 8'. CurU introrsum flexi, ut in sinero, socibus

9'. Ab uno latere convexi altero plani; ut in Caprisco.

V. Secundum proportionem

IV. Inter se magnitudine aequales sunt, ut in Cottis. a Q. Magnitudine inaequales, ut Exempla prostant in Lucio, perca Schoiaevel lii, Lucio Auctorum, Gadis plurimis. t Secundum numerum, veli'. In Maxillisin aliis sui situs locis pauciores sunt, ut Unicum ordinem obtineant. Exempla in Salmone, Vela'. Plu-

35쪽

PARTE PISCIUM N

ara lures ordines obtineant, δε in Unum locum confuse aggregati sunt, ut in Cottis, Q.

MAN DIBULAE.

il nandibula fecundum Auram re proportionem mul- twm quoque variant, cuius rei exempla ubique in propatulo

h MANDI AULAE i proportionis a figurae 3 situs

structurae s appendicum caussa speciatim considerandae sunt.

Inde nuncupBntur.

I. Aequales, silch lan inaequales tingteith lane mediocres seu proportionatae, verharenissinas' - maximae, Iehmgrof - minimae, ehr Din. a. lagio plateae, sedergesesicht acutae, spita subulatae, Uriemens Orm - porrectae, ervorsehead carinatae, reformi labiatae, mi Limen nudae sive labiis destitutae, fine Lippen anguste arcuatae, vel ad modum a cus liptici, engbV t - late arcuatae vel segmento circuli similes, melibogig - angulatim arcuatae, nempe sicut angulus curvilineus, Ditabogit - angulatae, inhelitht edentulae. zahnios dentatae, mi gr en odersartin ZQ-nen denticulatae, mi hisinen nihnen Getat varie dentatae, mi verschierinen uiantichen othnen - Hoc Goliansub solo nomine dentata indicat. 3. Suprbinae, oberinaris mos infimae, miter tostris mediae, egen die Mitte des Myses terminales, a. de des osses incumbentes, aufeinander siegend vaginatae, in inander gychoben cum margo inserae mandibulae cavum superae intrat. 4. Super mandibula in quibusdam piscibus e g. in cypri ni duobus ossibus arcuatis mobilibus paralelis, membrana intermedia combinatis, composita est, quorum posterius ossibus

nasi

36쪽

λ PARTES PISCIUM.

39. Maxima pars fetum labiis proprie e dictis earptiyeu quod idem est, ut illa ni dentes, qua protrudi s retrahi potes distituitur. Sunt tamen, vi ejusmodi labia obtinet, it Labri, pari, Ch0uepterus, c.

nasi aut rostri alligatur. Anterius majus, retrorsum circa ipsi us medium processu triangulari praeditum est, qui super extreinum rostri ultro citroque movetur. Extermitates ejus latiores super angulo oris pro cedunt Mysaeis nomine, Mehessari, appellantur. Talis inandibula ob suam mobilitatem in porrigendo Emistitia, ausi ethead nuncupanda est. In aliis piscibus mandibula haec unico tantum osse arcuato constat, quod in medio suo rostri extremitati assixum, ad extrema ligamento, maxilla imseriori innato, in distensione oris protrahitur, et ore clauso

rursus recedit Versatile igitur, schwanhend illud cognomino. s. Cirrosae, mi Bartsedea byetat sernicatae, ruit ebarer ungent che In parte oris anteriore quorundam piscium membrana semiorbicularis transverse et arcuatim distensa, limboque anteriori maxillae superae aut inferae adnata, conspicitur, subter quam piscis apicem linguae pro lubitu recondit. Huic nomen ornitis inditum est. I NAREs, die UenI desier, i secundum situm a 4-guram 3 numerum et 4 proportionem denominantur. I. Anteriores, Dormaris fidend- mediae, mittiere postremae, interinstris Paend- marginales, a Rande fizend supremae obinstris Paend- obliquae, schie itaens cum una juxta alteram linea Obliqua adest . recla gerade Liaena

37쪽

PARTES PISCIUM. 21

1'. Nulla ut in Petromygo. mieini utrinque duas naeres adesse demonstravit. 2'. Una naris trinque, quadrupedum & avium modo, ut in Choneptero. 3'. Duo foramina narium utrinque Exempla sunt: Genera Cyprini, Coregoni, Osmeri, Salmonis, Esocis, Percae, Gadi, Pleuronecti, c. Icombri, pag. II. Mugilis Ammodytis, Muraenae, Clupeae. β. Secundum Aurana sunt x'. Rotundae, ut in Gadisin foramina narium anterio. ra in Coregonis, combris Congris. 2'. Vales, ' ut posteriora narium foramina in Com

3'. Oblongae in aliis. γ. SecUndum itum sunt veli'. Rostro propiores, ut in Clupeis .foramina narium tubulosa seu anteriora in Congris. Q. Oculis propiores, ut in Lucio Auctorum, ercis, CaprisciS. 3'. edio inter oculosin rostrum hae, ut in Coregonis, sisero, Ammodyte.

taend una post alteram linea recta existente - contiguae vel vicinae, henathhahrte ori an einander,iossend-Distantes, Doneinander entferat et Rotundae, and - ovales, vaI- oblongae, sing- Behi tubulosae, Jhren f5mmis valvula obtectae, mi er-σrer Mappe hedech - apertae, ossen. 3. Solitariae, inael -- geminae vel binae, oppest , nullae, gar heine.

q. Inaequales, limisit gros, parvae sive exiguae, hin inconspicuae, usitatbahri

38쪽

sta PARTES PISCIUM.

δ. Secundum proportionem inter se invicem, in pisci-hus scilicet, qui duplices utrinque nares habent, vel duo illa foramina trinqUe.1'. Sibi admodum vicina riere contigua sunt ut in Cyprinis, Clupeis. ας Distantiam notabilem inter se invicem habent, ut

aa. Oculi pycium fecundum Auram, Itum, proporti vim re integumιnta variant, nam m)

39쪽

PARTES PISCIUM. 23

α . Secundum Auram, Vela'. Satis plani depressi sunt ut in maxima piscium parte, Vel 2 L Convexi quadrupedum modo, ut inaleuroneetis quibusdam.

3'. Rotundiores, ut in Cyprinis, Congris, Petromy

q. Oblongiores, ut in Esoce. β. Secundum itum, Vel pag. II, I' A lateribus capitis siti sunt, ut in maxima piscium

parte.

29. In superiore capitis parte, ut in Callionymo seu Ura noscopo Auctorum cotto Rondeletit, c. sq. Sibi admodum vicini ut in genere Pleuronectae,&α4'. Inter se multum distantes, ut in Clariis. V. Secundum Porportionem, Vel x'. Respectu ad corpus, exigui nimis, ut in Balaenis piscibus aliis cetaceis. ' Respectu ad corpus, mimis ampli. Eκempla sunt: Apua, Boops, asteros teus.

δ. Secundum Int,gumenta.

et ' Liberi sunt tunicis propriis solummodo tecti, ut in Cyprinis,' Coregonis. Salmonibus. Osineri'

Mugile Ammodyte, Stromateo, C. 2'. Ut Capitis Communi ad partem tecti, mi in Clupeis, combris ML Squalis. 3'. Toti cute capitis Communi ceu vel obducti, ut

40쪽

αι ARTES PISCIUM.

vel oblongo, rotunda ; in generibus vero Gregoni, Samonis interiore parte in angillum acutum proturrit.

et s. De Color Iridis in singusis piscibus, conseiantur descriptiones speciales in ipso opere. pag. I 3. PALPEBRAE.24. Palpebris propi carent omnes propemo Em piscessmulti tamen praeter membranas seu tunitas oculorum commusnes, cutem quandam diaphanam habent n qua ipsorum ora ceu vel ad pariem obducuntur, confer supra 2I. δ'. '). Pisces cetacei vero palpebras videntiar habere, nam

in Phocaena illas ostendit Clarissimus Tyson, Anglus. COLLUM O .

ii Cutis diaphan immobilis, quae anteriorem partem bulbi obtegit, minus proprie MEΜBRANA NICTITANs, dis Asinahaut a Linnae et Goliano nuncupatur, quod cellulosis fibris intermediis oculo adnata est. Velamenti nomen , -- genriche, ipsi potius convenit. o TRuNcus, de ElimV, est pars corporis a capite usque ad pinnam caudae extensa. Epitheta, quae illi sumi natim competunt, pagina a sub vocabulo corporis jam indicavi. Speciatim hic consideranda sunt dorsum cum nucha, latera. gula, pectuS, Venter, anus, Urethra, cauda, branchiae, nistegumenta, linea lateralis et interstitialis ac dehique appendices. NUCHA, das Geniche, quam Golia capiti adsignat, est pars summa carnosa trunci, Vertebrae primae et secundae incumben