Gerardi Ioannis Vossii De rhetorices natura ac constitutione, et antiquis rhetoribus, sophistis, ac oratoribus, liber

231쪽

tutionum libris Oratoriam facultatem in hasco quinq; dividit partes: Progymnasma ta, Status, Inventionem, Elocutionem, MMethodum prudentiae. Qua quidem in divisione multa peccat vir doctissimus. Methodus enim prudentiae, quae unum hoCprofitetur, ut Cum prudentia fiant singula ab oratore, oratori quidem necessaria est: neque hoc negabit, nisi prudenti' ac Judicij indigus : verumtamen non ic circo ca distincta pars est, quia caeteris immiscetur, ceu finguis omnibus corporis membris. Deinde statuum consideratio ad Inventionem pertinet. Nam ipse quo- rub Nunnelius in statuumidoctrina tradit locos Inventionis. Praeterea haut recte praeterit Dispositionem, cuius praecepta ab illis Inventionis plane sint diversa. Deni- quo progymnasinata nihil sunt aliud,quam particulae quaedam ex Inventionis ac DiL positionis doctrina eXcerptae, quo in iis, utpote facilioribus, cxerceatur juventus, antequam se conserat ad justas declama- . tioncs : quemadmodum plenius in Pro- gymnasmatis nostris ostendimus.

, Alius quoque, vir sime disciplinis phii losophicis egregie imbutus M, Rhetoricen dividit in generalem dc specialem: illam

232쪽

illam generatim de oratione quacunquCtractare ait: hanc vero generalia praecepta applicare ad species quasque orationis : uti epistolam , Crationem panegyri cam , aut aliam. Sed hac in re magis esse ex re discentium semper putavi, si primo generalia inventionis praecepta tradantur , his specialia sub liciantur : hinc ad dispositionem accedatus, ubi similiter primum generalia, inde specialia doceantur : atque idem in elocutionis praeceptisfiat. Vol haec, inquam, ratio est incunda, vel cum antiquis nobili stimum oratoris Opus, quod est oratjo, praecipue spectabimus: sicubi minora opera ab eo discrepent, poterit id filis ocis verbo indicari. At neuti litam probare possiim, ut interrumpatur imitis partis, puta inventionis , doctrina: atq; inter generalia eius specialiaq; praecepta, pars alia, puta dispositio, imo & elocutio, ac pronunciatio, sese interserat medias. Hanc meam sententiam plane usias confirmat. Neq; enim, qui orationem scribit, generalia,vel elocutionis, vel pronunciationis praecepta Considerat, antequam hacctarit omnia, seu illa gcneralia, seu specialia sint, quae ad Inventionem pertinent : Verum primum generales specialest inventionis locos

233쪽

lio, atq; aliis

&specialem tributio. Si

lio et v r. HETOR'ICEs NAT UR Λ f .loeos adit: nec de dispositione, elocutione, pronunciation laborat, priusquam omnia invenerit argumenta.Itidem de elocutione est securus, usque dum illa disposuerit: ca-demque elocutionis ratio est. Contra sane qui faciat, merito audiat isthoc vetus, a es, ,- .,Praeterea mirari

sibit, Rhetoricen ab eo in generale, & spe cialem dividi, qdi in Praecognitis Logicis scripserat, male Logicen a Zabaressa,Crel-

esse : sed tamen, ii se audit vir ille doctissimus, nec Rhetorice in partem generalem, . & specialem,recte dividetur, quia ea distri, butio Physicae comenit. CAP. XX

--, nunς ειν-γυών, . ' notat. HUT emistocles repudiaris me- moria artem. Philostrati refellitur, qud memoriae esse artem negabat. invenisse hanc artem credatum. I isti-

nos de t3ri memoria lapsos iideri . '

234쪽

Mdmirabiis memoria Hippia, Cyne M. Senecae, Tiberi, Minerest , Ludo ei

Romani,injuvenis cuiussam Corsici. Locorum,imaginumque doctrinam,parum ijs urilem iideri, qui et stam eruditionis penum assectant. Metrodori loci, oe imagines,rejciuntur. Item ars Lusii. ci emoria doctrina non in Rhetorices pars principalis ,sed forte particula eius , quae in de Pronuntiatione. Veteres cyraeci non habebant eam pro pane Eietorices. Liber Graece siriptus de memoria seceronis.

QVAN D O QUID E M vero Cicero,Fabius, alij, memoriam quoque reponunt inter Rhetoricae partes: age de hac quoque judicium nostrum afferamuS. δMemoriae vox bifariam simitur. Physicis definitur sensius internus species omnes sensibiles condens,ac se anS, quo era,cum usu venit, exhibere possit. Rhetoribus ve

ro memoria est rerum Verborumque anis

mo receptorum fida custodia. Est igitur memoria, Physicis quidem facultas ; Rhetoribi s

235쪽

zzz DE RHET ORICES NATURA

que consideratio pertineat ad Physicum, cum eiusdem scientiae sit considerare ύα- f 1 Gentiam, . δυυαμιν, & zνεργραν f. At si usum sacvl- tatis spectes , is sane non Oratorum pro- 2 prius, verum omnium disciplinarum comta inunis est. ' ' Non quidem inficiamur, singularem pla- ne memoriam requiri in perseelo Oratore; : 'coq; maxime ci perspecta esse debere, qui memoria, vel laeditur, Vel juvatur: 'Crum neutiquam hinc Lonsequitur, in mO- riam csse Rhetoricae partem; nihilo sano magis,quam Grammaticam, aut Logicam, aut Politicam, quarum notitia multo etiam magis necessaria est oratori

. Est autem memoria duplex, una naturq

. . .

altera artis: quarum utramque requarimus in Oratore. Scio Themistoclem dixisse, malle sic discere artem obliviscendi. quam memoriae: sed non repudiavit is memo

riae artem eo, quod illam inutilem pi

arbitraretur; quae sententia in mestorum i

crebro in trientem veniret flagitiose adolescentiae , cuius quia citra dolorem

236쪽

Ac C o N s Τ iΤ V TI O N E. 223 haut poterat meminisse , oblivione eam sepultam maluisset. Veterum tamen aliqui ullam esse me moriae artem negant. sis inter etiam fuit Flavius Philostratus lib. I. de vitis sophistarum , qui in vita Dionysi) ita scri-t p. sa;

SVd rationes Philostrati plane ficulnaes t. Ehimmem Nam ut alia, ita illud quoque cxperientia didicimus , quomodo aliquid facita quidem Nelius, & tenaciuS , memoria Compi cla- potest. Siquiis Inur: eoque, uti aliarum artium, Ita tiUIUS liare naturae

quoque scientiae , memoria erit thesaurus. Et nihil impedit , ut quod naturae est donum , hoc in operando ab arte adju-

Autor memoriae artificialis fuisse cre- ditur Simonides : unde Antonius apud Cic. lib. II de Oratore. inquit, ingenio, quanto Themisoco uit , ut o olivionis artem , quam memoriae, malim: gratiamque habeo Simonidi Ceo, quem primum ferunt artem memoriaeprotulisse. Idem& Caesar antea eodem opere dixerat, atque etiam refert Quinctilianus lib. XI. S. . Quanta

237쪽

anta autem sit memoriae artificialiquis, satis stiperque docent tot illustria testimonia veterum novellorumq; scriptorum. Nam etsi de singulis, quorum exempla adferunt, hanc eos calluisse artem , spondere minus ausim: tamen & de plerisq; certum est, & de aliis, altem fuisse hac arte adjutos, per est verisimile. Inter eos Vero, quorum exempla adducunt,etiam est Cyrus maior,

Solino η,crcssimus,lenuit Omnium sitorum

militum nomina. Xenophon flamen Q- tum scribit, eum novisse nomina υο ' ιωτον ἐγρονων : quaeres, ut in Imperatore

tanto laudabilis, ita est multo admirabilis minus. Quamobrem non repugnem, si lib. 3. r. quis Mureto suspicetur,eum,qui id ' primus prodidit Latinorum , errore me- moriae lapsum fuisse. At ncutiquam in controversiam rapi potest,quod de Hippia legimus. Nasti hic apud Platonem gloriatur, se posse recitare quinquaginta nomina mel tantum audita Cyneas quoque Thessalus, regis Pyrrhi legatus, Curiam Romanam semel ingressus , probe adeo

Senatorum equitumque omnium nomina meminerat, ut, postridie in eam reversis, suo omnes nomine compellaret; uti scribit

238쪽

ΑD CONSTITUTIONE. 22sCic. in Tusc. & Plutarchus in Pyrrho. Ac multo etiam magis in admirationem rapit, quod de sese commemorat Seneca Rhetor. Nam inter alia praefat. primi declam

tbonum ait: Duo millia nominum rec t ua,

quo ordιne erant dicta, reddebam: er ab his, qui ad audiendum praeceptorem nostrum con venerant, gulos versus asingulis datos, cum plures quam dueenti efficerentur, ab ultιmo incipiens inque ad primum recitabam. Aec ad complectenda tantum, quae vellam, velox erat mihi memoria; sedetiam ad continenda, qua acceperat . Qilare & historida sertasse, non poetica fide, dicitur Tiberius Minervius Orator omnium fui sse meminens, ut cum .

Audita ut, vel lecta semel, ceu fixa tenoret; D Missi uribus, o libris , esset ut una fides. Illustris quoq; memoriae exemptu est,quod de Lud. Romano C. refert AEneas Sylvius Iib. I. comment.de concit. Bas. Ait enim non Cyneae, non Senecae, non cuiquam cessisse veterum: fuisse enim memorem Omnium, quae aut legisset, aut audistet: nec quicquam eorum fuisse oblitum, quae unquam vidisset. Venim omnium, quae uspiam legere est, maxime admirabile esse aib tror

exemplain Juvenis illius Corsici,qui trigm- P ta lex

239쪽

aac DE RHETORICES NATURAta sex millia nominum semel audita recit . re potuit, non eodem modo ordine, quod:ctata, sed de inverse, & quo quisque V litisset. Muretum haC de re adi lib.III. Var. Lest Cap. I. Huiuscemodi exempla abunde adstruunt, quantum possit memoria, si arte excolatur. Nec dubito, quin multi exemplis talibus inflammati, lubentes se totos aluquamdiu mancipaturi sint artis huiusce magistris. Verum enimvero longe ab horum sententia dissidet animus: &, aut valde fallor, aut falluntur illi, quibus tanti est ista memoriae Jadlatio, ut eam redimendam putent longi temporis jactura. Nec iccirco futurum oratorem in totum ab arte hac abstinere vchm.Tantum nolo illum alba linea signare,quicquid ab arti ficibus istis tradi let; verum potius distinguet e necessaria utiliaque oratori ab ijs, quae tantum ad pompaticam pertineant memoriam. Talis est illa locorum imaginumque doctrina, cuius

beneficio illud quidem consequi positamus,

ut Verba plurima, ac versus semel auditos, referi e possimus: verum solidam eruditionem non tam promovet, quam impedit, ac moratur. Nec Obscuta est: rei huiusce ratio: quandoquidem tempus, quod alij impendunt

240쪽

pendunt considerationi rerum praeclaritILmarum, id ipsi insumere coguntur repetendis locis, atque imaginrbus, suaeque arcis . conservationi: ne scilicet id deperdant,quo uno, & sibi, & aths, placent. Verissima haec esse, satis eorum docemur exemplis, qui hac arte hodie in admiratione sunt apud . multos. Quare sic statuimus, locos atqthimagines istas parum ijs utilitatis adferre , qui solidam potius, quam umbratilem gloriam sectantur. Atque hoc inde quoque liquet, quod imagines, etiam cum penitus animo sunt inscriptae, non conducant ad consequendam philosophiae cognitiόnein.

Sunt enim scientiae rerum universalium; imagines autem sunt rerum singularium,ac sentui expositarum. Atqui in disciplinis non universalia ex singolaribus; sed haec ex illis cognoscuntur. Multo Vero etiam minus imaginum haruncce bene io cons qui possumus notitiam Logicae, aliarum' que disciplinarum organicarum, quae e santur Circa notiones secundas. LMaod sine quidem imagines adeo infixae sint me ti, ut se sponte, quoties earum usus est, semper offerant, sed meditatione qualicunque opus sit: Jam saturum, ut hoc pacto augeatur laboricum revocandae sint in inelnO