Oratio pro solemni studiorum inauguratione habita in archigymnasio neapolitano a Nicolao Rossi ...

2쪽

uon diu in votis suit , et quod precatus sum a Deo O. M. , ut , antequam praecipiti in senium aetate conticescerem, eadem iterum ex hoc loco dicendi occasio Proponeretur, atque multis abhinc annis, Archigymnasio hoe nostro in Olivetanam sedem translato, primo mihi oblata est: id longa ab expectatione, hodierna tandem die conseculus , gratiis Largitori summo pro eo Peractis, tanta sontio animi Voluptate persundi , ut in ipso orationis introitu, quo vel grandia ingenia commoveri solent, in tanta Ioci dignitate, in excellentissimi Praesulis conspectu , in tam frequenti

doctissimorum virorum consessu, in eo conveniti florentissimae Iuventutis , in maximo denique periculo

meae existimationis minime reformidem . Detur haec venia si minus homini tot annos in litteris versalo, Certe Senectuti , quae, quum in anteacta vita suis honeste laboribus perfuncta sit, emancipatur nemini, seipsa defendit, ac nescio quam facultatem servat ad Oxtremum. Itaque mirari Nemo vestrum debeat, me uouita modo praesenti animo ad dicendam, quasi ea non Diuiligoo by Corale

3쪽

senserim , ascendisse: sed, quum multa milii pro solemni studiorum inauguratione ex hoc loco tractanda objicerentur in omni litterarum genere aeque probatissima , illud prae ceteris ultro suscepisse, quod et me in maximas difficultates sua tractatione conjiceret,

et tantum abesset, ut vestros in me animos conciliaret in praesens , ut invidiae nonnihil conciret. Cui

enim audacissimus non videar , qui, quum nunquam alias vehementius , quam hoc tempore et artes exco- Iantur , et studia inflammentur , et monumenta a sapientissimis Immortalitati passim erigantur, et ingenia, quavis proposita spe, ignescant, litterae denique ipsae ad ultimas usque terras propagatae de sua selicitate sibi gratulentur : ego tamen interea in ipsam saeculi Iucem octa lorum aciem suo fulgore perstringentem , adstantibus , ac doliburantibus iis ipsis , qui ad illius dignitatem tuendam PromoVendamque operam , laborem, studium, industriam bona ex parte contulerunt, considentissimus adsurgam 3 Piaculum sane foret, nihilque audacius incoepto. Neque enimis sum, qui majus aliquod, quod fieri non possa sentio, polliceri ausim vel insignem coronam hac nostra aetate ingenti labore partam, capiti, ut ita dicam , suo detrahendam putem: sed , ut in publicis r bus , minimis persaepe momentis maximae temporum Diuiti eo by Corale

4쪽

inclinationes fiunt ; sic et in Litteris, nisi quibusdam levibus propere occurratur incommodis, nihil aequo

pertimescendum existimo. Quamvis enim non negaverim litteras, quaecumque eae Sint , Omnes , quoversus inspexeris , eo nunc aetatis Stare , quo nunquam antea gradu videntur stetisse: satendum tamen seracitate aliqua , nimioque ingeniorum aestu per omnia inveniri abnorme quoddam , et immodicum , quod in universas late doctrinas impune, diuque serpit, atque illabitur. Igitur quemadmodum , laxatis doctrinae finibus , sere omnes universi orbis gentes, meis verbis huic aetati ingentes agunt, quod per eius cuiatores florentes statim factae sunt: sic contra Scientiae, Litteraeque omnes, meo quoque ore apud Vos queruntur aliqua enormia irrepsisse , quae, si progredi longius patiantur , in certam sui perniciem Sunt eruptura. Leve quidem istud specie , sed, inspecta penitus re , maximi ad omnia momenti, reique litterarum publieae grave, atque incommodum. Quamobrem amputanda quam primum ista ab normitas ; disciplinae in viam reducendae : neque illae quidem per se sanctissimae , quae ceteroquin sunt quaedam humanae Rationis ad veritatem progressiones , certis usque aequabili tenore signatae vestigiis , sed plurimi ipsarum cultores , non quod ego industriae suae modum imponere Coner , Diuiti co by Gorale

5쪽

sed ut ab immodesto, atque illiberali laboro , si placet , contineantur. Quod quanti sit, oro quaesoque , Auditores , ut deliberatio vestra ad exitum orationis dis

Ea est humanr Animi natura , ut Intellectu , ac Voluntate , duobus praecipuis a Conditore suo qnasi constata elementis , altera ad Bonum , Paris vero altera ad Veritatem necessitate seratur. Est quidem capacitate propemodum infinita voluntas 3 rationis autem sane modici chrcumscriptiqus sines. Sed tamen illa , quantavis maxima voluptate rapiatur , quandi ii terris, corporique haeret animus , expleri nequaquam potest; haec vero hujusmodi est , ut si vo ad tu finita se vertat , sive veritates in profundo Naturae abstrusas , et quasi involutas aperire conetur , sive spe vana eVecta multa simul complecti audeat , sive tandem in Cognitione aliqua assequenda explicatu dissicili diutius immoretur , tum vel maximo obtusas , ac Pene Perditas vires necesse persentiscat, deque sua ipsius imbecillitato lateatur. Accedunt his illa incommoda in rebus

obscuritas ; in sensu dubilitas ; in labore ingenita quaedam animi mollities; in voluntate mobilitas; in judicando infirmitas; in iis denique retinendis , quae per

Cepta sunt , tam rara tenacitas, ne dicam , miserrima

lal es. Fit inde , ut vel animi ad veritatem improbi

6쪽

conatus, tui centis Pyrithoi catenis non absimiles, irriti cadaut , vel, si quando tandem a SSequatur , ea certe, de qua dixi, virium tenuitas , maximo impedimento est,

quo ille minus, leni facilique lapsu illorsum avolet, ipsaque fruatur. Adde sidissimam illam Paracelsi in

rebus medicis, Cartesii tu opere mundano sociam, Musarum pedis sequam , gloriae comitem , quae aestu se nutrit; grandia parit , ea tamen, ut, ubi tu sanctissimos mentis recessus illapsa est , asstatu quo indam suo omnia misceat, atque ossundat, ut vera asietis diudicari non posse videantur. Exta ι Praeterea ambitiosa sui cuiqsque cupido cum rebus publicis , tum maxime litteris , quae j respublica est, importunissima. Qaula ciet intris i quanta cupit animus iquanta singit , et canit sibi ii Ille divitias, illo honores , illo nomen novum , ille imperium in litteras ;nomini cedit , ingenia iusta se posita habet ; studiorum vulgaria temuit rara sectatur ; utilia mediocribus relinquit ἔ necessaria uon agnoscit. Sed quum tanto, ut ait ille , promissor hiatu , universa Praestare possct desperet, non doctus esse , sed videri, pro virili parte laborat. En causae , Auditores, quas ob res , dum ritati persaepe instamus jamjam prehensuri , pro sui gentissima ipsius luce, Ixioni similes, nubeculam levi. Iuco sussus am amplexamur. Diuiti eo by GOos e

7쪽

Si cui vero in hisce animi vulneribus curiose attrectandis multus ego suisse videor, intelligat is non alia me caussa fecisse, praeter quam , ut per Vos iudicetis, quam facile sit, quum tot in insidiis intestini sedo anthostes , ingenia servere , atque ab instituto cursu humanae Rationis , suisque vestigiis rite persequendis Ionge evagari. Enimvero haud ignoramus c. ut uuum prae ceteris insigne exemplum proponam quanta doctrinarum divortia in illam scientiam sua nobilitate nulli secundam Spinogae, atque Hobesii errata intule rint. Hi longe alia a Bauleo commenti sunt, Bayleus

a Leibnitio , Leibnitius a Clarchio , Clarchius a Malebranchio , Malebranchius a Lochio , L hius a Stiulingileto, Stillingstetus a Iudvorthio, Judvorthius a Cantio. Qui quidem postremi duo, quum iis haesissent salebris , unde pedem esserre pudor vetaret; saterique

Vererentur , esse aliquid extremum , quod ratione vinci non possit, opinamenta sua ambagibus verborum Ob-fitruxerunt. Utinam vero praeclarissimi hi viri, dispulsa leviter illa caligine a prioribus offusa, ad ipsam Scientiam amplificandam , quae in caussis rerum detegendis

Versatur, sua studia uuice intendissent, non illam sane, a longo tandem errore , quasi in portum receptam, sine

multa laudo consenescere videremus.

Quaeret fortasse quispiam, quid Z Nonne illas Diuitiam by Cooste

8쪽

veterum Philosophorum familiae liberiores , quam nos , suerunt, solutioresque, in disputando immodici, atque enormes 3 Quasi vero iidem sint et quidissitissimas terras primi perruperunt , et qui postero tempore , itu redituque frequentarint : et qui inhospita maria pertentarunt , et qui postea ' ultro citroque commeatu traiecerint 3 At suerint sane. Quid tum Z Illi ne nobis comparandi sunt Z Illi in tenebris ;nos in luce : illi omni obstructo ad veritatem aditu; nos nullo non patefacto atque expedito: illi per avia, nec ante trita ; nos Per comperta , et cognita : illi nullo Praeeunte exemplo ; nos plurimis , et conspectissimis: illi nulla ope muniti ; nos ad satietatem instructi: illi denique in tyrocinio Rationis; nos in auctoramento ZSentio meam orationem huc usque libere provectam in quasdam difficultates, non ex inopinato tamen , sed consulto devenisso, easque prosecto, ut declinare imprudentis , contra bene cauti sit considentissimo ingredi. Ut enim in pertinacissima tempestate, adversas urentibus ventis, experti gubernatoris est dexteritate maxima iis obsecundare , quoad eo , quo direxerat , aliquando perveniat: non aliter ego , quum animadVertissem huius sacculi laudes adeo esse coniuncta S cum

ea litterarum querela , humanitatis ossiciique plena, quam ab initio proposui, ut quo latius illae claresce

9쪽

rent, haec eo maiorem firmitatem esset habitura ; usus sum ista ratione , ut vobis ad audiendum iucundissima , ita mihi ad dicendum peropportuna. Sed unde exordiar' vel mea quid habet oratio, ubi tanquam in extremo consistatῖ qualis, et quanta saeculi obversatur species t Quae doctrinael qui virilquot inventat quam laeta litterarum facies usquequa que renidet i Praetermitto illos viribus ingenii invictissimos , qui licet hanc aetatem loquor de ea , qua nati, institutiquo sumus primi reserarint; priore

tamen noruerunt , nostra occubueruut, Newtonum ,

Flamsteedium , Alleyum , Cassinium , De Latreum, Varignonium , Hospitalium , Turnesortium , Boeralia-vium , Norisium , Blanchinium , Bossuetum , Fenelonium. At videte quam inaugurato auspicati sumus ;et utrum a vestigiis tantorum Virorum, nobis devexa saeculi aetate natis, deerrare unquam licuerit. Faxit vero Deus , ut hoc novum , quo aevo Vivimus , et cujus jam quatuor lustra tacite emuxerunt, paribus auspiciis, si fieri potest, ordiatur. Ne cui vero videatur haec intemperantia artis esse , immodice praedicantis , Percurrat mecum animo, quanta divinum illud

inventum Methodus fluxionum a Simpsono , Muliero, Clerautio, Dalembertio acceperit i quanta AEquationes a Fontana , Riccatio , Lagrangeo i quanta Cur-Diuiliroes by Coos le

10쪽

parum doctrina a Bernullio , atque Euleroi quam se-stino facilique pede Anablica , quae, vivente No W- tono , Iente ibant, nunc ad exitus solvenda Procurrunt lQuid vero tam insigne, tam singulare, nostraeque , quod maximum est, aetati proprium , quam Historiae Naturae studium 8 Vidimus Marsilium nota rara modo eiectamenta maris pretio undique conquisita contemplantem , sed , patefacta nova sibi in pro-lando ad immortalitatem via , in ingenti aquarum sinu occulta scrutantem ; Vallis ni erium Per ima vallium , perque montium viscera naturae miracula pe legentem ; Reau murium in insecta defixum , Bonnetum Naturae filium , lumine cassum Spallanaanio Iampada tradentem ; Bussonium , Linnaeum, proh quales viros iquorum alterum, quod humana Commoda , Supra quam singi potest, inhiaverat, uti Socratem de se serunt gloriari solitum, mundanum ciuem altera oratione appellasse memini ; illum vero , quod fuit animo, rapiditate maxima per cuncta rerum meabili , primum , ne dicam, unicum Naturae Antistitem vocare ne dubitetis. Quos vero in ceteris disciplinis ego nominem primos 3 Egregiosae vitae artifices Boerahavium , alterum Hippocratem, centesimo abhinc anno mortuum, Diuili od by GOmle