Oratio pro solemni studiorum inauguratione habita in archigymnasio neapolitano a Nicolao Rossi ...

11쪽

lab ontis mediciti ac statorem , in Leydensi liceo trigem in O Itonore cumulatum , Wansviethenem tanti magistri scholae principem , Η alterum irritabilitatis doctorem , Morgagnium in anatomicis nullo minorem , Tiss o turn Italiae oraculum, Seraum , Cirilium , it luin deniquo adhuc superstitem Collegii nostri storem , quem honoris gratia nomino Cottagni iam 3 An in phisicis praecellentissimos Gravesandium , Muschem broechium , Voltam , Priesileyum 3 An injure consultissimos II eineccium , Gravi nam , Vinnium , Domatium 3 Λn in sacris longe antecessores Calmetum , Van-Espenium 8 An in oeconomicis accuratissimos Du-Ηamelium , Bertrandium , Neherum 3 An memo-rom antiqua Z Quam praeclara dicenti ultro occurrunt let Mont saliconii explicata Antiquitas , et immortales Gorii labores , et illa Passerit, Antiquitatis purissimi latices , Dyptici Consulares , Picturae Hetruscorum , Gemmae astriferae , Lucernae sic tiles. Ac ne in aliena abeam ', quis ignoret quanta Penu mutili theatrido formes ruinae, duaeque Tabulae Heracleenses per Mazoclitum miraculo litterarum venerabilem illustratae, litteras locupletarint i quantaque eruditionis strue una

Mariorellii Theca ditarit lSed debebatur lioc humanae Rationi nune celeri , nunc lauto pede, Pro temporum conditione ; usque Disiligod by Corale

12쪽

IS tamen in maius eunti. At nova 3 No nova quidem

nostrae aetati desunt. Praedicet illa prior litterarum rediviva aetas suos reparatores Petrarcham , Dantem, Boccatium. Praedicet altera suas fortunas , et , expugnato Bygantio , Graecorum reliquias Italo solo receptas , et faustissimos Typorum in Moguntina sede natales , et novo Orbe parto , novas quasi provincias

litterarum ditioni adiectas. Praedicet tertia Ludovicum , Torquatum Poetarum principes, Canum , Co- pernicum, Tychonem , Fallopium, Ves alium , Ges-nerum. Praedicet illa , quae nostrae aetati praecessit, et Cleperum , qui, quos orbes , quaque lege planetae currerent, primus cognovit 3 et Galilaeum , qui, oculis nova luco munitis, caeli spatia metavit; et Halleyum,

qui medium orbem astra sua occultatem mortalibus detexit; et Cartesium Newtono istica praeparantem ;et Neperum, qui Geometrae calculi salebras exhonrois scenti compendia commostravit ; et Baconem Scholam Ozano suo purgantem ; et Mabillonium , qui Barbariem nova arte ab interitu ad vitam revocavit ; et Ar-Veyum , qui, qua Sanguis corde ad extrema mearet , et qua ab extremis ad suas scatebras rediret , prior iuvenit; et Newtonum , et Leibnitium , duos mortalium ceteros rationis imperio Ionge supergressos , qui,

quum iu philosophando oppositi discessissent, in il- Diuili od by GOmle

13쪽

15 mechanieis rebus commoda attulerit i Quin videtur ipsa eruditorum natio hac aetate corsertissima, Graecis Romanisque veluti indignata constringi finibus, peregrinari , longeque in alias regiones suas opes trans inferre. Itaque nova arte Scottius aegyptia, Bayerus Phenicia , Georgius Tibetana , Claugerus Mexicana il

lustrarunt.

Qui si videntur in suis inventis paullo iis minores , qui aetate praecesserunt, suisse , id neque illis ingenii robori , neque his tenuitati , sed naturae quodammodo necessitati tribuatis , ut maiora minoribus Praecurrant. Quemadmodum enim, quae homini conservando in primis erant , primo iuventa: quae vero ad vitae commoditatem melioremque conditionem Pertinebant , ratione posterius excogitata Sunt : et , ut in aedificiis erigendis , quae ad substruendum jaciuntur , pondere vincunt ea , quae ad aedificandum eu-mulari solent; sic in humanarum cognitionum inexuperabili mole attollenda videtur accidisse. Igitur nihil mirum , si illi rerum novarum gravitate praestiterint, nos copia ; illa difficultate , nostra utilitate superarint. Sed Litteras animos illustrare, Dationem exercere, nova moliri non domorum angustiis , non scholao confiniis , non locorum , non urbium , non gentium ,

sed novis usque sermis indutas per omnia vagari ;Diuili od by Corale

14쪽

que Romana maestas sensim in sterilitatem emarcuerit. Quae igitur alia comparari tempora nostrae aetati possint Z An ea , a quorum recordatione usque abhorret animus, tenebris luctuque sepulta 8 An ea , quum ex illa caligino aliqua lucis extrusa semina ingeniis ostendere , e quanto naufragio litterae redirent 3 Aci ea , quum illi priores musarum cultores in paginis longo, situ corruptis dies noctesque contriverunt Z An ea , quae proxime subsecuta sunt 3 ut si nobis lateret, quo squalore obducta ante Ludovici Magni tempora , vix Italia , Galliaque exceptis , Europa extiterit 3 vel si ignoremus Russorum vastissimam regionem Euro Pae , Asiaeque coulerminam , omni nunc librorum copia abundantem, nostro ineunte saeculo ne unum quidem habuisse. At nostra Z occursant ubivis homini , quaeque loca passibus lustranti litterarum incitamenta , digna

eruditis , digna viris , digna principibus , digna regibus ; Academiae , archigymnasia , licea , ephebia instituta , ditata. Quot impensae, quantaeque iacturae tu rem maximi ad omnia momenti sactae t Bibliothe eae ad quatuor millia, suo quaeque ornatae adparatu, ad speciem magnifico, ad copiam uberrimo , ad sensum iucundo , ad utilitatem maximo ; ubi antiquitatis ae-

15쪽

3 terni testes alii volutantur , alii ab interitu vindicati

visuntur : ubi membranas rarissimae , codices magno redempti, exemplaria undecunque locorum conrasa ad servantur. Collucent cymelia , non illa sane superior

saeculo inluvie offusa, sed quae insueta oculis doctos, nedum imperitos percellunt: neque unius modo generis , ut alia in honore sint, alia , uti quondam , exoleta putrescant ; sed omnia Pari studio exculta , parique

fide servata. Certant scientiarum sacraria sacrariis ;miracula naturas , miraculis artium 3 copia cum raritate contendit. Quanta omni genere machinarum instrueta suppellex t Quanta antiquitatis i Simulacra

deorum hominumque Omui genere materiae , et ar tium insignia , gazae ditisissimae vasorum ex auro, argento , aere factorum, tabulae vividas, picturae Etruscorum , pocula Sigillata , toreamata pretiosa , eo-ronae, paterae, scyphi, lucernae , litterati lapides , numismata denique manibus eruditorum jactata , et excussa , quas stiolas Saeculi appellare non dubito , et quorum in singulis prope notis litteratos tota die intentos defixosque tuemur. Quid quaeso simile vel acta vidit aetas , vel ipsi vidimus , vel suturo tempore Posteritas intuebitur 3 Sed ubinam, quam hoc loco sidentius exultare mea possit oratio 7 Postulo a vobis, Auditores , et qui-Di0jtigod by Cooste

16쪽

concedatis, tantam lucem , ad remotissimas usque barbarorum regiones redundantem, ex his terris , quas Pedibus calcamus, pene totam effluxisse. Nescio enim quid iis in sinu lateat sessori egerenti inexhaustum Perenue , antiquum : siquidem, eruderato ubivis agro, pretiosa non solum quotidie in apricum esseruntur; sed in ipsis essossae terrae visceribus manent usque Vestigia certae spei, litteras locupletiores in dies nova luce suturas. O nostras sedes benigna tellure beatas lubi, non ligonibus terram aggressis , sed pulsa leviter humo, effodiuntur opes non irritamenta malorum , non ad luxuriem , sed ad dulce otium , non ad aniami dolores , sed ad ingenuas voluptates. Vos appello Herculani , vos Pompeiorum exesi pumices, vicini

montis quondam talae ruinae , qui tanto post Saecu-Iorum ambitu tot Graecarum artium decora , tot Romanorum monumenta incorrupta servastis : vos mihi

testes estote , quot eruditissimi viri , quot principes, quot reges ab ultimis terris ad vos advolent visuri , quo loco ipsa Antiquitas suas vostes induta, non ira bellorum laceratas , non incendiis exustas , non tem poris voracitate contritas ; sed integras , puras, nativa luce fulgentes , venerabili adspeeiu , Surrentino Gabi-uoque saxo innixa sedeat. Invidot vobis inclyta Ro-Diuitigod by Gorale

17쪽

ma: siquidem exterae gentes illam urbem, antiquitatis quondam nobile domicilium contemplantes , toties irreparabili casu collapsam , totieS resurgentem , veterem Romam in ipsa Roma requirunt. Animadverti equidem, Auditores, animos auresque vestras quodam Plausu , rudi licet , atque incomposito arrectas interea detineri, expectantes, quoad ego vobis significarem , quo ista tandem oratio sit evasura et scilicet eo, ut intelligatis , si ceteris ante aetatibus Palmam praeripuisse gloriamur, quod nullo latius, qua in hoc tempore litterae Propagatae Sintὸ necesse quoque fateri, nihil fuisse facilius, qua in hoc praesertim tem Pore eos , qui propagarunt , novitatis cupiditate inlectos alio atque alio divertisse. Nihil enim coniunctius in litteris , quam illa duo , quae cognata desideria dici possunt, alterum edocendi, alterum, quae edocueris, tum ut multorum satietati occurras , tum ut tuo nomini majus aliquid concilies, novitate o nandi. Atque ea Caussa est, quamobrem , quum doctissimi viri nostram aetatem in hisce Curis peraeque studiosissimam experti sint, in litterarum annalibus hac duplici nota signandam communi suffragio decre

verunt.

Quae quum ita sint, non laeta quidem , ut videntur , in praesens sunt omnia. Si enim disciplinae Diqitigod by Cooste

18쪽

per cultorum desidiam non exoleverint ; ingeniorumtamen quadam libidine nonnihil abnormes factas esse indolescimus. Ecqua enim libido magis importuna litteris potest eningi , quam illa in scientias litterasque invecta styli perversitas 3 quam dissoluta , ac tumens oratio p Vel quae maior novandi cupido excogitari , quam, inducto in omnes disciplinas delicato quodam sapore , condimenti pleno , quem Firitum vocant , nonnullorum opera tenue climata , et in quibus iudicii iusta maturitas elucet, uti inficeta proscribi; iisque solummodo locum dari, quae a communi sensu abhorreant , illaque luxurio diffluant 7 Sed quandiu hi insidiosi ignes cineri doloso suppositi identidem reviviscant 3 vel potius, quo usque tandem non extin- quantur 3 Quid Τ obliti ne sumus istam ingenii sP

ciem ementi tam , omniquo arte lacatam nunqiram non

Iethalo suisse litteris 3 vel qui sperari possit a gravissimo posteritatis judicio nos, qui tam severe de S neca, Lucanoque judicamus, peccantes in idem absolutos esse discessuros 7 Dicam plane, quod sentio 3

summo versamur in periculo , ne nos, qui geutes illustrasse gloriamur, posteri accusent corrupiSse, saeculique lucis nomine , converso in ludibrium Verbo, corruptum depravatumque intelligant. Sed, quaeso, animum ad alia, fortasse non minora

19쪽

advertamus, quae in disciplinas sensim illata, eas nonnulla labe macularunt. Etenim si minima intentius accurantur, quam maxima , si incerta incertis addimus; si serimur in rara sola ingenii ostentatione; si, difficultate omni simulata , per summa ac levia ambulamus; si antiqua magis serutamur, quam num-ra , aliena , quam nostra ψ si quod pessimum ,hona malis commutamus 3 quid hoc aliud est iu litteris , quam dilabi extraque vagari 3 Quinimo utrum aspero, an miti i justo , an aequo ὴ inoisicioso , auhonesto sim usus verbo , Per vos iudicate.

Enimvero quid de studio Historiae Naturae di- eam 8 Multa quidem debetur laus , tum quod eius nobilissimae origines ab ultimis usque aetatibus repetendae ue tum maxime , quod brevi eo processerit, ut saaculi seleutia quodam jure dici posse videatur. Videmus eius cultores rerum magnitudine non conterritos, sed proVocatos , incautos intectosque per latebrosa terrarum vagari : vestigant, Odorantur omnia.

Sed quid antiquis omnibus Plinio praesertim, atque AEliano adeo iniustum bellum indictum est, ut, quae quae illi scripserint, ficta commentaque eredantur 'Vel quid tanta investigandi sestinatio 3 praesestim quum tot errores extirpandi, tot veritates firmandae, tot quaestiones definiendae, tot dissicultatos diluendas Diuili od by GOmle

20쪽

23 supersint ' Quid operi tantum inchoato , ut si abs Iutum jam foret, fastigium imponere properamus 2 Si. enim est scientiis sua Cuique tempestivitas , haec a

tem , peragratis animo Naturae latifundiis , omnino

Jongaeva est, multorumque saeculorum λ 3eramus Sane Pacato animo , ut ait ille, seramus arbores

quae alieri saeculo Prosint 3 Quapropter studium investigandi remittamus , illud vero contemplandi , partiendi, si placet, augeamus. Quid do Chemia 3 illa nempe vi Naturae illata, Per quam occulta extricantur. Quid tanta sibi cum novandi cupiditate germanitas 3 quid vocum cudendarum tanta libido Z quid illa millies repetita Naturae ingratiis tentamina ' Accuret proinde melius suas rationes 3 Phisica foveat 3 medicinae inserviat; plantarum anatomen ne pro derelicto , desperatoque habeat : vel saltem in ea unice sua studia intendat , quae ab ingenti terrarum marisque sinu solvenda sibi nova osseruntur. Intelligat tandem esse aliquid in Natura extremum, quod vinci non possit, et hujusmodi, ut, si vires experiri velimus, victi inde necessario fractique redeamus 3

Quid de scientia plantarum 8 Εquidem dicere ausim nihil ea liberalius coli , nihilque benignius .

Haec studia voluptatis plena; haec certiMima m Diuili sed by Corale