Contradictiones, dubia, et paradoxa, in libros Hippocratis, Celsi, Galeni, Aetii, Aeginetae, Auicennae. cum eorundem conciliationibus. Nicolao Rorario ... auctore

81쪽

HIPPOCRATI ssomnum conciliare asseruit,si postremum edatur; atque hoc non videatur rationi consonum, quando,non calidis ,se rigorificis somnus paretur auxiliys ; i circo paradoxon hoc diluentes s respondeam uta cum Valeno lib. sexto de simpl. medio. Iacult. cap. de et ilice, nonnulla calida e se scribente, qua caput tenrant, non caliditate tamen sua , partιumlae tenuitare; sed uaporum copia ab ipsis prognatorum; atque hac ratione coriandrum quoque,lices calidum constiruat, Hippocrates no cabaetate tamen sua,sed uaporum copia caput replentium ,soporem facere posse dicamus ; quemadmodum etiam Tioscoridem sensisse constat, qui tantam uaporum copiam a coriandro procrearι asseruit, ut merito caput inst lare scripserit , κάρον, hoc est soporem faciens ; neque hoc de solo coriandro fateri visus est Dioscorides, quo rigidum ab ipse perhibetur, sed de innumeris quoque albs calidioribus,veluti irides omnes seunt, quibus h b. I . V. 1. naturam calefacientem, ac extenuantem inesse scriUt, somnum tamen omnes concitiare, lacrymas ciere. Orc. Eodem modo ct uitici, adstringendi, cale faciendii facultatem attribuit, caput tamen 1

stare, soporemi facere voluit , havdsecus quoque 2 fracino unguento, quod ex sbrace in Syria conficite latur efficacissimam calefaciendi uim messe auctor en, dolores tamen capitis facere, orgraue ,sopor rumis essescripsit. Quocirca licet calidum ab Hippocrate, atque ab a sperhibeatur coriandrum somnum tamen dicta ratιone inducere i non inconuenit; atque

82쪽

46 CONTRADICTI NE spatque eo malis adhuc, si postremis cum epulis edatur quemadmodum scripsit Hippocrates, istus quippe uapores, ita faciluos adseuperna emittuntur.

XVI. CORPORA rariora, atque hirsutiora , labores magis ferre scripsit in libro de Diceta salubri, his uerbis. At uero rariores, hirsutioresque corporum species, ac habitus, tum carnium esum suscipiunt, tum labores magis ferunt,& bonae habitudines ipsis fiunt diuturniores. Hoc refragari uidetur, ei, quod scripsit in libro de Alimento; debiliores eos, ac saniores inquiens, quibus cutis est rara, in hunc modum. Densitas corporis ad perspirationem, quibus minus aufertur, morbidiores, qui probe perspirant, debiliores,& saniores sunt, &a morbis facile reconualescunt; qui male perspirant, priusquam aegrotent fortiores sunt, ubi autem aegrotabunt, difficilius a morbis re conualescunt. Quod Z rationi quoque uidetur consonum; quibus nanque rara est corporis textura, his, laboribus in ipsis, cx plurima innati caloris difflatione, resolutioneq; uires collabuntur facile, atque evanescunt. C V M labor,qui graece πονος dicitur, ct accessiones, ct casus ,grauiath tomata, er quacunque hominem ladunt, discrutiant L , indicare nobis p sit Galeni testimonio Lb. 8. Therapeutices methodi, O I. phoras Icct. com. II. ubi Hippocrates inquit.

83쪽

HIPPOCRATI . 67quit . Vbi morbus peracutus est, statim extremos habes laborci . orserit. 2. com . q6. dum scribit, δύο

πονων λα γινομενων. hoc est. duobus doloribus tileundem locum occupantibus. Significo etiam corporis uehemento motus, exercitationcissi, quemadmodum ab eodem habemus lib. 6. de A forbis ciuia garibus particula s. aphor. ult. scribente πονοι σι --τιων η γ. ωσαν. hoc est. Laboro cibos pracedant.

Quod etiam a Valeno reperitum ein lib. 3. eiusdem

Com. a. com. 3. In qua rursus signficatione accepit , ct aphor. I 6. serit. a. ubi lames, laborandum non e i, quo in loco, Valenus, laboris nomen sic inter

ην περ- γυM νάσιον ονομα σιν. hoc s. Hic autem, per laborem, intelligere oportet uehementem motum , quem exercitium nominant. Si Hippocrato hoc loco, per laboro ,frtes, corporis exercitationes, atque satigationcs, Non malas corporum aspe- tiones, hominem ladentes, intellexisse crediderimu ipsum utique, tanquam a recto aberrantem carpere possemus, densiora nanque corpora , ad quaecunque obeunda exercitia, ualidiora longe sunt, quam laxiora , mollior aB. Oua re per labores, intelli enda sunt omnino, mala corporum disposition G, quaε, rariora corpora, densis, longe facilius strunt; quo circa , cst ipsemet in libro de . Atimento , saniores eos esse dixit; quibus cutis est rara ; textura nanque rariore, corpora, ab intrinsecis laboribus, disposiationibus1 omnino laduutur minim, quandoquidem

84쪽

48 CONTRADICTIO NAsputrida , excrementitia, atque Iuliginosa superfuitates facilius in ipsis difflantur,euacuantur1. Quod reiam uerba ipsius eodem loco ostendunt, qua sic habent . Qui probe perstirant, debiliores, ct sanior essent, ct a morbis facile reconualescunt; qui male per strant, priu quam aegrotent, jortiores sunt, ubi

uero agrotarunt, disicilius a morbis reconualescunt. Verum, quo facilius labores huiuscemodi corpora erant , internas assectiones discutiantur, non rariora tantumsint oportet, sed uiam hirsutiora addidit,

hoc uerbo, robur, membrorumcs snternorum calorem indicans, quisliginosa excrementastris trudere , externini partes, pilis uestire ualeat; laxa etenim , ac rara, qua alioqui sunt corpora, laborcisorrasse non ita Iacile erunt, quum glabra si sint,molliora , atque imbecilliora esse credantur. VA CV ATIONEM moliendam nobis esse per loca eadem, ad quae natura vergit, &non alio. hortatur I. Aphoris sect. aphorismo a I. inquiens. Quae ducere oportet, quo maxime natura vergit per loca conferentia eo ducere. Cuius tamen oppositum ab ipsemet persuasum nobis esse constat, dum ancipites nos reddere uidetur, qua uia, naturae ope ferre debeamus lib. r. de Morbis uulgaribus Com. 3. textu et q. Metonem describens igne correptum , in quo, diuersas a natura tentatas fuisse euacuationes refert, morbumq; bene solutum.

XVII

Ipsi

85쪽

apsi nanque, die tertia inquit Iargius, & b

ne aluus soluta fuit; nec tamen in ea operatio'

ne perstitit natura; sed quarta ait) bis de nare

sanguis fluxit; quinta die iterum deiectiones, quemadmodum tertia; sequentibus diebus denuo sanguis ex naribus demum & sudores, sic&bene iudicatum , ut dixi scribit Hippocrates . Quae ergo credenda fuisset a nobis uia tutior λ atquc conuenientior, qua ue a nobis , tanquam magis salutaris amplexanda Θ cum tot in uno, eodemque morbo oblatae a natura fuerint evacuationes PSi nanque per alui deiectionem, Opportuniorem esse uiam suspicati essemus, du per eas regiones vergere natura incoeperit, succosque eo deducere tentaverimus,

quum sequenti die natura,ab incoepto destistes, smientemq; aluum compescens, sanguinis pro-suuium e naribus ostenderit, nonne in praeceps mortis discrimen, aegrum deduxissemusλSi rursus per sanguinis missionem, quum ad uentris subductionem , natura reuersa fuit, nonne utique perperam feci siemus Z Qua rei ambigua nobis superesst naturae imitationeque per cadem loca semper, ad quae ipsa vergit, e

uacuatio molienda nobis est. . HIPPOCRATICA sanctιo haec, nobis omnino obseruanda eIt, ut euacuationem, per easdem retrgioncs moliamur, Per quas natura evacuat; si tamen natura recte, non symptomatice operetur. Socra

86쪽

ueo CONTRADICTIONE sautem nos si alenus in calce com. 2I. prima βλε oboris quando natura evacuatio a nobis imita da sit, ct quando minime ; medicum oportere ιnquiens, natura motum animaduertere, O si quidem idoneus ferit, ei adminiculari ; si uero contrarius , noxius j., hunc prohibere, transfrre, atque auertere ; quod quidem semper , optimi consuluere medici , atque nos, hoc idem exequi debemus: Aeque tillos ancipites reddere debes Metonis castus, ab Hippocrate enarratus, in quo plurima fuere, atque per Huersas parto a natura telata euacuationes, quin imi

rari, nobis perdissicile quidem lsu ; dicendum est

Hippocratem in Epidemtys ea enarrare, qua 1 olenter, ct raro contingere obseruauit, qua vero ut plurimum eveniunt , ita a nobis tractandasiunt, ut naturam rite,non13mptomatice operantem imitemur; per eadems loca, ad qua natura vergit, euacuatis

nem moliamur. Quod plurci, atque diuersas quadoquesibi proponat natura evacuationci, quemadmodum in agroto illo, quum pro discrimine flsitan putrescentium Fuccorum, vari feri possint expulsionis motud, atque uiam nobis ignoti quod tamen raro contingit9 ne diuersa a motu natura, nostra σε ratio sit; nulla propterea erit a nobis tentanda euacuatio ; sed prouida natura totum negocium permittendum , quemadmodum in case Metonis ab V Llum vιdamus.

87쪽

XVIII.

FE 3REM diurnam, longiorem nocturna, atque deteriorem esse scripsit lib. t .de Morbis uulgaribus Com. 3. textu ε. in haec uerba. Nocturna non admodum laetatis, longa tamen est; diurna longior; quibusdam autem, & ad tabem vergit. Quibus Galenus in commento ad uerbum subscripsit. Neque diuersum ab ipsis, sentit Avicenna I. tract. Σ. cap. q.ita scribens. Diurna est, cuius paroxismus accidit in die, es eius tepor in nocte, & nocturna est e conuerso,& utraeque sunt malae; sed diurna est longior , & deterior, & facit cadere multotiens propter longitudinem suam,& suum euentum in calore diei, in ethicam; & si ipsa non esset fama, non accideret hora apertionispororum,&resolutionis uaporis, & non accidit nisi propter multitudinem materiei, &fortitudinem eius. Oppositum tamen huius tenendum es se uidetur;si l ongi tudini se ebrium causas contemplari uoluerimus, inter quas&humidi ias pi u rima a Galeno recesutu r 3. A phorismorum sedi. com. 7. & I6. & succorum copia, qualitas ue; multi nanque, lenti, frigidique succi, diuturniores febres pariunt: pauci uero , tenues, calidiq; , breuiores, quemadmodum Galenus quoque testatus est q. Aphorismorum sect. co m. q. praedominantes uero, morbosq; parientes succi ex motu suo, incli-

88쪽

uersis diei partibus cognoscuntur ; sanguῖs nanque, flauaq; bilis, succi calidi ambo , caludiori mouentur hora; bilem uero atram , ac pituitam, frigidos succos, frigidiori pariter diei hora, moueri par est, quemadmodum ex initio libri de Dinami dijs constat,ubi de dominio humorum di motu suo in diuertis diei pa tibus agens, sic inquit, Sanguis dominatur ab hora noctis nona, utque in horam dici tertia ;cholera rubra, ab hora diei tertia , usque in horam nonam; cholera nigra, ab hora diei nona,usque in horam noctis tertiam; phlegma do, minatur ab hora noctis tertia, ad horam nonam . Febris itaque, quae a plurima humiditate, atque a frigidiori genita est succo, ea longior esse debet, quae eiusmodi non est; duo au tem haec, humiditas nempe, frigidioresq; suc- .ci, nocturno magis uigeat tempore , atqtae mouentur, quam diurno; nocturna itaque i bris, ab hisce genita causis, diurna omnino diuturnior cst credenda. S I rite , quae ab H pocrate hoc loco dicta sunt. Perpendere uolumm, comparatio feri debet, diurna, ad nocturnam stbrem, Udem, non autem in1 milibus putressentibus succis, quoniam si nocturno tempore , sanguis , ue aua putressat bilis,sibrim

accendant; diurno uero pituita, atraue commoueatur bilis; nemini dubium,diurnam, longiore nocturna ea ratione esse, quod a lentis hac , frigidioribu Gsuccis;

89쪽

Pp o ci A T I s. fecis, a calidioribus altera, faciles mobilibus, ortum trahat. Grum si calidi succi, sanguis uidelicer ipse, fauan bilis, ct noctu moveantur, atque

i dem S interdu diurna idcirco, nocturna erit prolixior ; quoniam pro ratione diuersi caloris naturalis , motus; natura operationcs interdiu debιliores ;noctu, validiores ni s diurno quippe tempore ,su

ci ci centro ad circumberentiam , nocturno e contrario a circumstrentia ad centrum, mouentur magis

ob id itaque diurna stbris non ita facile,ac nocturna, Ferum citur. Quod vero de tenuioribus, calidioribus ci dictum est succis; de crassis atquestigidioribus idem dictum putato; utrorunque etenim par est raris . Si nanque cras , stigidi s succi, ct nocturnas ,

exacerbationes pariant, atque diurnas; longiori superabuntur tempore, qui interdiu, breuiori, qui no Lia movebuntur, eadem ratione . si Pod autem lon , gisobris,breuiori deterior, exitus ipse probat,quum Diugior ad tabem sepe numero uergat.

FEBRE in ardenti, lac asinae exhibuit lib. q.

de Ratione uictus in morbis acutis tex. R. ubi, posteaquam dixit, quod si os amarum fue rit, uomere conseri, & uentrem subduceret, subdidit demum. Verum si ad haec non aperiat ur,lacte asinae cocto purgabis. Diuersum ta men ab eodem habemus 3. Aphorismoru sein. aphor. 6 . scribente'. Lac dare febricitantibus, malum esse, malum & caput doletibus &c.

D 3 atque

90쪽

CONTRADICTIO Nysatque Galenus pariter in commento , lac, multum febricitantibus nullo pacto exhibendum csse asseruit; febris autem ardens, ualida sebris est , & qui ea detinentur, admodum febricitare dicuntur; in huiuscemodi itaque se-bre neque asininum , neque aliud ullum lac,

competere credendum cst. L A C , quum d plici ratione, corporibus exhiaber possit , vel enim pro cibo, ac nutrimento; vel riam quandoque pro medicamento; dicendum est nidro de T atione uictu4 in morbis acutis, Hippocratem , lac, in ardent3 exhiburse febre, non tan- , quam cibum Id veluti medicamentum,aluum subducens. Nempe, dum venter, aliys auxili aperiri

non potuisse H irmauit, lacte asina socto purgandum praecepit. In aphorasmis autem, dum illud in febriabus uetat , cibi loco, ct nutrimenti, febrientibus, non propinandum. μada. assumptums cibi ratione lac, non plurimum, sed modicum spre credendum eu, cum autem exigua est eius quantitas, a febrili calore , facile in nidorulentam qualitatem uertitur, atque corrumpitur, idcirco improbum iesis esse perhibesur . longe vero copiosisu esse debet, rim pro meri .camento absorbetur, quemadmodum exhibitum ab ipso uidimus libro 7. de Morbis hulgaribus, ubi habu . Lacte asinino cocto, es bibito ad duos dro, nonem heminartim mensura, biliosam purgationem vehementem subortam esse , ct libro de Ratione uia Ius in Morbis acutis, uba in comitialibus, aut se