Syntagma Romani Juris AC Patrii

11쪽

Exeursus singularis. De eoercito testatorum arbitrio per consuetudines Nemo XIX. De heredum qualitate, oe dioerentia.

. De legatis. XXI. De ademptione legatorum.

XXII. De lege Falcidia. XXIII. De fideicommissariis hereditatibus . XXIV. De sngulis rebus per fideicommissum relictis. XXV. De codicillis. Excursus sngularis politic orense specimen sdeicommissorum exribens. 267 277296

12쪽

I, ARINI GUA RANI

SYNTAGMA ROMANI IURIS AC PATRII

cON cINNATUM AUDITORIO sUγSECUNDUM SERIEM

. INSTITUTIONUM IMPERIALIUM. LIBER SECUNDUS.ΤΙΤ ULUS I.

'De rerum divisione, oe acquirendo earum dominio.

omnς, quo cives utuntur , aut respectu

personae, quam quis in Civitate, & familia obtinet, consideratur , aut intuitu rerum, quarum ambitu dominium, & obligatio continetur , aut denique ratione modi, quo sibi jusquisque suum in Civitate per actiones asserit. Imhaec quidem tria juris objecta vulgo doctores appellitant ; verum juris auctores nusquam ita loquutos invenio. Siquidem de personis, rebus, actionibus , potius eos egisse comperio , tamquam de summis juris capitibus , quam veluti de distinctis ejus objectis. Aliunde Iurisconsulti veteres jus potius cujusque suum Iurisprudentiae objectum constituisse videntur Ulric. Huberi digression. 4. I. Bina autem argumenta haec rubrica complectitur magni quidem usus in universo jure civili, alterum de divisione rerum , alterum de ipsarum ac-

13쪽

x omlagm RomJuris, ac Puri Liba ita quirendo dominio. Utrumque separatim exponitur in latioribus pandectarum libris , quem sane ordinem , utpote commodiorem, hic quoque se.

'μ φ' , theipio apud vetustissimos mortalium in

primaeva communione vix ullum rerum discrimen erat. Verum enimvero ubi introduci dominium pacis ' inter mortales interluit , & ad beatius vivendum Civitates institui placuit , diveris rerum

divisiones evaluerunt jure seu Gentium, seu cuvili. Res autem a Iurisconsultis pecunia quoque dicitur eo cum discrimine tamen, quod latius rei

vocabulum , quam pecuniae patet. Rei namque vocabulum ea quoque complectitur, quae sunt extra patrimonii nostri computationem ; vox vero pecuniae ad ea tantum extenditur, quae in nostro

sunt patrimonio L s. F de verb. Agnis Ita sane quaecumqne religione, aliove hominum instituto, eximi commercio placuit , rei quidem , non vero pecuniae voςabulo designari solent. III. Iam vero prima, eaque summa , rerum divisio en, quod quaedam in parr1monio, quaedam

extra patrimonium dicuntur esse princ. h. t. Entra patrimonium censentur, quae aut in comme cio esse nequeunt, quaeve derelictae, aut nondum occupatae, domino carent, In patrimonio, seu ,

quod eodem redit, in bonis esse dicitur, quicquid aut retineri per Oxceptionem, aut peti per acti nem potest , licet in dominio sit alieno . Latior honorum est enim, quam dominu appetitatio. Nam bonis generatim adnumeratur non solum , quod

bona nde possidetur a nobis , sed illud etiam, quod per actionem obtinere possumus ι. 49. d. demer, signis. Ceterum loco Pauli an l. I. st. deus.

14쪽

si. oe Uufri ter decepti quidam tertium rerum

genus comminiscuntur, quae scilicet neque in b, nis, neque extra bona videantur esse : earum innumerum servitutes reserunt. Verum id quidem monstri qui fingi queat, ego non video. Paulus quidem ita loquitur, non quia revera servitutes neque in patrimonio , neque extra patrimonium viderentur esse, sed quia tamquam res incorporales spectari deberent. Scilicet res incorporales poli Stoicos Iurisconsulti negabant esse, ac tantum in- relligi a bant. Vide, quae infra disseram tit. 2. Proinde Iuristonsultus disciplina Stoicorum imbutus negavit in bonis servitutes esse, quia ex Sto e

praeceptis in rerum quidem natura non erant, sed tantum intelligebantur. Rursus neque extra bonaeas esse dixit , quia & mente intelligerentur, iantilitatem praestarent. Vide N di. probab. a. I. IV. Altera rerum divisio ex Marciano in I. a. F. Ac ibidem Triboniano est : quaedam naturali jure communia sunt omnium , quaedam publica, quaedam universtatis, quaedam nullius, pleraque gulorum. Scilicet postquam in urbes colvere mortales, quae res seu propter immensitatem sui, seu propter .sum , quem deberent Omnibus, occupari

non potuerunt, in primaeva communione relinquiplacuit, easque ideo dixere communes. Quas autem peregrinis communicari, aut ratio Principatus , aut civium commoda non paterentur , evrum quidem usum civibus communicarunt , pro prietatem vero cuique Reipublicae addixerunt , easque cognato vocabulo publicas nominarunt .

Rursus cum Respublicae, Civitates, pagos, collegia complecterentur, quae ad haec pertinerent, res xniversiarum appellitarunt. At vero cum sine me- A a tu

15쪽

4 butagm.RomJuris, ac Pur.Lib.II. Tit.L. tu numinis mortales ad scelera pronos in ossicio continentis Civitates stare vix possint, ipsa religio suasit, res quasdam promiscuis usibus eximi, eaeque nullius sunt appellatae. Quae denique simgulis aut lege agraria , Vel occupatione, modisve acquirendi civilibus, in Civitate cesserunt, res smgulorum Vocarunt. Verum enimvero res singulorum ita quidem a civibus possideri placuit, ut a jure cujusque Reipublicae legem acciperent. Cum

enim optime constituta Respublica praeter vulgare dominium nobilius alterum habere debeat, quod vocatur eminens, ipsa Principatus ratio videbatur exposcere, ut res privatorum legibus Principum regerentur. Quo quidem vetustissimo steadere inter mortales inito Principes omnia sane regunt, at suum cuique servant. Verum instituti ratio in rerum humanarum initia me latius evagari non patitur. Proinde memoratae divisioni rerum inservientes Philosophiam Iurisconsultorum accuratius investigabimus. V. Communia igitur Iurisconsulti dixerunt , quorum promiscuus usus pertineret ad totum genus humanum, & a quibus, nisi per summam im juriam, nullus arceri posset. Quapropter . quisquis

innoxio eorum usu prohiberetur, Injuriarum adtim ne prohibentem convenire posse docuerunt l. 2.

q. F. ne quid in loci publ. Inter communia

vero pronunciarunt reserri oportere aerem, aquam profluentem, mare, & ad commodum ejus usum. litora quoque. Vix enim usum ullum mare praestare posse videbatur , si liber ad litus negaretur. appulsus. Hinc & vacuum in litore locum aedificando censuerunt Occupari posse, eumque Occ

panti cedere, donec locus , sedisicio diruto, jure

16쪽

De reri diυ f. oe ear. acqu. dom. siure veluti postliminii, in libertatem reverteretur . 6. princip. F. h. t. At vero jus occupandi litus per inaedificationem non promiscue omnibus deserri putarunt , sed intelligi oportere divisum pro Imperiorum diversitate, quibus ipsa litora comtinerentur. Quapropter litora , in quae porrigeretur Romanum Imperium , tantum Roman

rum esse arbitrabantur l. g. β ne quid in loci pubI. Proinde nullam peregrinis injuriam inserricredebant, si in Romanis litoribus aedificare prohiberentur . Sane Marcianus maris , ac litorum

communionem enarrans tantum ob innoxium maris usum litus commune dixit, aliud sortasse responsurus, si quid praeter navigationis necessitatem in litore peregrini moliendum aggrederentur l. 2. F. h. t. Ceterum a communibus res nullius distinxere Iurisconsulti, quae scilicet communi mortalium usui tributae non sorent, cujusmodi sunt ferae bestiae, & quaecumque Natura industriae praemium paratum omnibus jussit eine. Haec enim Per occupationem acquiri posse pronunciarunt; illa Vero propter usum , quem deberent Omnibus, cujuscumque dominium refugere statuerunt: licet mare, quod exigua sui parte in landum privatum admitteretur, aut jactis in altum molibus interciperetur , privatis addicerent l. 3. F. ne quid iu os. pubLVI. Quod ad res publicas, quarum in numerum retulere portus, flumina , ripas ex parte si

A 3 etiam,

i) Ripa Iurisconsultis est, ex quo planum vergit ad flumen , seu , quae definitio Ulpianum auctorem habet in t. i. q. γ f. de sum. quod flumen continet naturalem cursus sui rigorem tenens. Ripae autem non proprietas,

17쪽

6 ΘntagmRom. uris, ac Patri Lib.II. Titae etiam, atque ipsos alveos, quamdiu occuparentura flumine, ita statuere Iurisconsulti , ut earum quidem proprietas ad ipsam Rempublicam pertineret , usus vero tantum eorum esset , qui cives in Republica censerentur. Sicubi ajunt igitur, unicuique licere in flumine publico navigare, piscari , id quidem de illis tantum intelligendum, qui sunt de populo , cujus fines flumen alluit; neque enim peregrinis inseretur injuria, si eo usu

arceantur. Nec vero regeras, Tribonianum f.

h. t. post Cajum in L s. F. eod. riparum, & fimminum usum publicum iure gentium dicere. Siquidem jure quidem gentium flumine civibus uti licet ; ipsum vero flumen non est iuris gentium , qua loquendi sormula Tribonianus utitur ad rem communem omnibus indigitandam g. s. h.t. Neque vero absonum Iurisconsulti putabant, fluminis quudem usum civibus patere tantum, aquam Vero prinfluentem omnibus communem esse. Flumen enim unum veluti corpus, ac certo conclusum limite, eorum sub imperio credebant esse , quorum finibus contineretur ; at aqua profluens nec semper eadem, nec certo limite coerceri videbatur : nullius igitur imperio subesse statuebant, ac dominium refugere exemplo mgris.

VII. Ex dictis hactenus , sal, puto, liquet, ita

sed usus tantum est publicus , ut praeter alios Caius diserte scribit in I. 3. F. h. t. Ipsius etiam alvei usus quidem est publicus, non vero proprietas. Hinc in flumine nata insula vicinorum erit, non publica g. 22. h. t. Recte igitur Graeci Basilicorum interpretes 46. tit. 3. τω

blica εστιν. riparum non dominium, sed usus es publicus,,

18쪽

De reri λ IC oe ear. arim rim. γita rationes iniisse Iurisconsultos , ut rerum quidem communium usus deberetur omnibus seu civibus , seu peregrinis; rebus vero publicis uti tantummodo possent , qui ex populo serent, cujus finibus illae continerentur. Haud ego quidem ignoro, turbatum in pandectis aliquid in rerum publicarum notione definienda seu compilatorum incuria, seu potius librariorum vitio ob male describptum Marciani locum in l. a. oe 4. h. t. ipsa

tamen Iurisconsultorum Philosophia suadet , ita eos existimasse. Si quidem Iurisconsulti post Stoicos duas veluti Respublicas complectebantur animo, alteram quidem maximam , qua Dii continerentur , & homines ς minorem alteram , cui quemque adscripssisset nascendi conditio Cicer. r. de tem & Senec. de otio Sapient. 3I. Necess, fio igitur rerum communium , quae maximae illius Reipublicae veluti patrimonium constituerent, promiscuum usum omnibus vindicarunt ; publicarum vero rerum, quae in minoris Reipublicae patrimonio videbantur esse , usum tantum civibus

asseruerunt. Proinde mirari subit , clarissimum Gerardum Noodi. hujus Philosophiae oppido perbiissimum tanto molimine matendere , inter reseommunes & publicas nullum discrimen statuisse Iurisconsultos prob. I. 8. Viro clarissimo fraudi fuit ambiguus Marciani locus in 1 4. f. I. F. ded υis rem Cum enim in I. a. 1. eod. pronuncia set Iurisconsultus, rerum communium usum Omnibus patere debere, subdidit statim in d. I. . β. r. sed Θ flumina pene omnia, oe portus, publica funx.

Inde enim vir doctus liquere scribit, rerunt etiam publicarum usum communem omnibus statuisse

Iurisconsultum ue alias crevsari non posse Marci a-A num

19쪽

8 0ntagm.Rom furis, ne Parr.Lib.LT T;t.Inum, qui rebus communibus flumina , & portus addiderit diversi sua natura juris . Uerum virum clarissimum duo in errorem induxisse videntur ;primum vulgata pandectarum lectio; nam Floremtie quidem meliori fide, sententiaque ita legitur Marciani locus: sed flumina pene omnia, oe pomius publica sunt si). Quae sane lectio tantum abest a similitudine statuenda inter res communes , & publicas, ut potius inter utrasque discrimen ingerat. Deinde eidem fraudi fuit male coasatus Marciani locus. Nam si conjungas l. 2. cum l. 4. ff. h. t. s utraque enim ex libro te tio institutionum Marciani descripta dicitur ) ωmnia cum Triboniano convenient princi b.t. Quapropter nil cauis eidem Noodtio suit Hotma. num sere sequuto exeungere τα quaedam publica prieod. cum praesertim ipse Theophilus eamdem cum Imperatore rerum divisionem habeat in paraphr. h. t. Cons. Wieling. Dct. iur. I. II. VIII. Ceterum Iurisconsultorum philosophiam circa res communes , ac publicas , & Princupum leges, & ipsa hodie ratio melius inita repudiasse videntur. Primo enim portus, & flumina

navigabilia , aut ex quibus navigabilia fiunt , Scs quae alia publica dicebantur olim , in tota sere Europa , & in Regno praesertim hodie ad Principum regalia pertinent sa) ob Friderici AEn,

i Florentinae lectioni pene favet Seholiastes Basilieorum

καθ' ἡν-ωσιν. Fluvii quidem omnes prope , oe portμ publici sunt, sis eius Reipublicae, in qua funt. a Ex rebus , quae publicae dicebantur olim , unae

20쪽

inde si accuratius res inspiciatur, neque aer, neque aqua profluens, nec mare, ejusve litora, serae etiam bestiae, ac volucres, communia omnibus videri debent. Primo enim , cum terrae , Vel

aquae protendatur aer , ejusdem juris cum ipsa terra, vel aqua existimari debet . Ipse igitur aer aut erit in dominio Principum, si territorium inspiciatur ; aut ad privatos etiam dicendus est pertinere, si singulorum praedia spectentur. Inde s

ne fit , ut ipso jure Civili, si muro meo vicini

area protendatur, supra ejus aream, servitute non constituta, moeniana, Vel suggrundia extruere nequeam . Deinde quod ad profluentem aquam , ea diverso a fluminibus jure censeri non debet. Cum igitur ipsa flumina ad Principes, privatosve peribneant , aqua etiam profluens vel in Principum, vel in singulorum dominio erit. Cons. Thomasium ad Strauchium 6. a. Volucres etiam, pisces, & serae bestiae in tota sere Europa inter regalia reseruntur hodie ex dicta Friderici constitu. tione. Vide Laurentium Fleischerum in insinsudat. c. ς. g. 47. Denique quod ad mare, ibcet Iurisconsulti veteres Stoicorum praeceptis imnutriti mare commune omnibus docuerint esse, iuripae hodie sunt in promiscuo civium usu, unae etiam in

dominio privatorum secundum f. . h. t. Neque regeras , inter regalia recenseri ripatica in Friderici I. eonstitutione et eo namque vocabulo ripae ipsae non designantur,

sed aut vectigal , quod Principi solvitur in transeundo per ripas , quod Dueangio visum in voce ripatieum , aut vectigal, quod per flumen trajicientibus a Principe iudicitur Stypman. de jur. marit. porro I. c. g.