De igne subterraneo physica prolusio D. Ioannis Nardii ..

21쪽

Ioannis Nardij

inducto solo, ut nulla venilia extent, mrbibus MDrumq; deuoratis,agrorumq; tractu bausso. Quorum historias, siquis curiosus enucleatius prosequi aveat,no inuitus mox recensebit idem Auctes, quae nempe iuga,oppida, ciuitates, agros,ipsa se condens terra quandoque deuorauerit. Declino volens recentissimas Apulis clades, & lachrymabiles euentus clauderem verbpraesen tem lucubratione suauissimo Pontani metro . Nec mero,quamuisfolido fiet robore tellus Mol uagrauis, o dens se roborefirmet, Non vagis intus specubus pate atq; hiat alia mensum ductis abrupi ede camernis. E' quibus,aut Euri par funduntur anhelis Faucibus, riacosque attolluntsucibus sctus, Et tragem dant arboribus, tenos ruinam: Aut omnes subter lapsi de montibus altis Erumpuut c f. rapta resolida aequora fundiit. Vuippe aer antro inclusus lentescit in undam Frigidasub loca,et aeternum it abditus humor interno de fonte liquens. hinc Caspia claustrii

Aotra, tot accipiunt fontes, totflumina,mox 2 Rursum diuersis emergunt partibus orbis. Iu mare eu tacitis delapsa meatibus intravi.

αuiu, et qua Hereulei rident fata laeta Tarenti, mi piger humectat fauentia culta Galeos, Saxasubit, tacitu . caua se condit in antro, condit,s in latebris Nilus poli liber apertis sesu

22쪽

Igne Subterraneo. I st

,fultis campis inpie ,σgurgi te fertur, Felix fruge noua,Decundisque ecter arisiis. denuo reuocaret mapum ad tabesam Cose elius Seuerus in sit .

i Extremaeq. maris curuis incingitur undis, Nun totu ea filidum. desit nas omnis hiatu Secta estomnishumus,penitu . cauata latebris

Exilii fuspens ias agit, Cuius rei, Silla adducit βrmissima argumenta' progressu cai mitis . quis enim non credat inaneis Esesimi penitur , tantos emergere senteis cum Nidet, ac torrente imo se emergere hiatust Non ille ex tenui vocis agat acta necesses, cum μι it errantes arcessant undiqβ ει undas, Et trabat ex pleno quod fonte cotrahat amne . Flumina quinetiam latis currentia rivis occasus bribuere suos: aut illa et raga Direpta in praeceps fatali condidit ore ' Aut occulta fruunt tectis adoperta cauernis, Atq; it pinatos referunt procul edita cursus. A uodsidiuerses emittat terra canaleis

Hospitium stauiorum s aut semita nulla profect Fontibus rivis confiet nisa, pigraq; tellus conferta insudumsegni obpa re cessit - συρ acipiti 'duntur lumina terrae, .cinditasii redeunt H qua ante incunt UurgontC 2 Haud

23쪽

Haud mirum clausis etenim, si libera ventis Spiramenta latent. cinis sibi pignora rebus ociais I fura Uuis dabit ordine tellus. χ: His, qui non conuincitur Teiram esse cauerno

sim, perperam, & plimma , quae adduci pote rant, expetet, expectabitue testimonia.

FAcessant hinc prophani, quibus Mundus

casu constitit procul absint, quos, neq; ornatus mirabilis, neq; inconcussus ord6sat erudiuit Miscet praecessisse necessarib Architectu, atq; Legislatorem, cuius verba cistifirmatis-t, y spiritu oris eius omnis evirtus eorum Illuiminquam per quςm omnia factasunt, tu sine iπο δε- stum esi nihil,quo actum est. Ssimus etenim hic Mundi Opi sex initio dum terram fundasset, ii mulque & reliqua sublunaris plags elementa mirabili ratione produxisset , ineffabili suadente sapientia, dispositam Elementorum congerie secuit,sectamq; in membra redegit. Hinc Vniuersi consulens decori, nec non viventium, emium J. praecipuE, qui terram incolunt, indemnitati, portionem Ignis et ienta ij conclusit in Terrae visceribus, non a cus ac aerear sub-

24쪽

De Igne Subterraneo. 2r i

staritiae, &aqueae ita ut Macrocosmi, quasi faceret nouum, prodigiosumque compendium. Cbmlusum qui audis Ignem in terrae cauernis, ne tibi fingas alios carceres, vel compedes, praeter rerum quarumlibet perenne oblequiu Summo Conditori ,& firmas insuper sanctiones,atque priuilegia , quae Munificentissimus ille maturae Auctor, iure inuiolabili Naturae addixit, atq; donauit. Sic praescriptas sibi, dum serauat leges Ignis Subterraneus,nori denegat mortalibus Diuinae Prouidentis arcana interim scrutari, quod pro virili posthac tentaturi sumus , haud tamen silentio praetereuntes derisonem Ethnici Poets in reliquos Vates, de

credito Promotore , Ignis Subterranei . En ipsum canentem. Pris cipis ne quem capiat fallacia vatum Sedes esse Dei, tumidisque e faucibus Ignem ulcani ruere, ἐν clausis resonare cauernis Frgiuautis opus . non esi ta ω fordida Diu scura, neque extremas ius est dimittere in arteis Sidera, subducto regnan ublimia caelo illa , neq; artisticum curant tractare labarem. Disor pat a prima cies hc altera Natuis. Illis Cycopas memorant fornacibus et sos, cumsuper incudem numerose in verbera se es, Horrendu magno quaterent sub pondere fulmen, Armarentque Iouem. turpe est sine pignore carmcn Exclu-

25쪽

Ioannis Naraej

Excludit tandem , & alteram Tragoediam

Gurgite Trinacrio morientem Iupiter Elna

Obruit Encetidum: Nam, qui pondere montis AEFuat,Wpatulis expiratfaucibus Igneis . Haec ea mendose 'vulgata licentia Ia Mae. Varibus ingenium est.

Sed mittamus anilia deliramenta. p. IX. Refestitur opinio negantrum ignem inesse actu in I erra cauernis. I REuocant nostrς ratis cursum non E triuist Auctores,ut qui illud sibi suaserint, conspicuos Ignes e Terrae visceribus erumpentes , nouain semper,sorsan q; insue tam nantisci generationem ex spiritu agitato montium praeci pue in antris: etsi nullus praecesserit pridem ut ipsi rentur, vel ignis, vel Incendium. Audiamus primum disserentem Lucretium. Nunc tamen illa modis, quibus irritata repentς Flamma oras vastis AElnae fornacibus et, Expediam , primum totius obcava montis Est natura,sere silicum fui secta cauernis. Omnibus e Ipοπὸ in Speluncis ventus, saer. Hic ubi phrcaluit , calefecitq; omnia circum S xa furens, qua contietis, terramque π abollis Excussit calidum flammis velocibus ignem:

26쪽

De Igne Subterraneo. 23 l

Tollit se , ac rectis ita faucibus eijcit alte, Funditq; ardorem longὸ, longeque favillais Difert, st crasia moluit caligine fumum, Extruditq; simul mirando pax ere faxa: Ne dubites , quin haec animai turbida ' vis . Non dissimilem credit Seruius suisse Virgilio . m 3 a mentem in Plana. Habet verb. causa hi sincendi ecu udum aetnam Virgilij , haec ea: Dut terrae resudantes fulphur,it fera totus tractus Campaniae, ubi est Vesuus, s Gaurus montes : quod

indicat aquarum odor calentium. Item nouimus ex aquae motu ventum creari. esse etiam concauas temras aetnam conctae, ab ea parte , qua Eurus,

vel Africus fiant, habor peluncas , C plemi βιpburis, θ' ι ad mare deductas. Hae speluncae

recipientes infestuctus, mentum creant, qui agitatus ignemgignit ex sulphure, unde est, quod videtur incendium. His consonat Iunior Philostra

tus, inquiens, quod si quispiam in huiusmodi ra sopbari voluerit, Infula a balli, ac sulphuris

naturam praebens , cum a maria os fuerit, multis accenditur spiritibus . & Seneca Ignem Spiritui concitat,aquae ventum detrabas,inertessunt. Uerum pace tantorum Virorum, fremadamusim expendamus , dubio procul salsam , atque erroneam deprehendemus,quam illi tusii r, sententiam. Spiritus namque, qui e motis, fractisque contingit aquis , frigidus semper,

Don. lib. a.

27쪽

humidusque est, hincq; peregrina assicitur aer qualitate, quae per quam aduersa est ignitioni. At neq; aer prae Bores flatu validissime conci latus cincalescit tunc, ut quis'; experitur ; vel alteri potis est tenuissima substantia, praeter quam a durissimis corporibus inter se se validis colluctantibus. Nequit igitur spiritus hic, qui tenuis, frigidus, & humidus, ignem excitare in materia, quantumuis apparatissima qua propter praecessisse Ignem actu intra terrae viscera necesse est, cuius actione incendantur so

silia, vel mineralia , aut si quid aliud profert

combustibile Terra ipsa Non negarim tamen, quae dcbetur Antiquis reuerentia, posse inciliorem sensum habere illorum dicta, quam prima fronte praeseserant. Quid vetat,quo minus spiritus nomine indicauerint caliditatem, atq; vivificam Ignis illius substantiam, quae vernaculae , tenuissimaq; insidet materiae, & quam,

animam nempe nostratis, nonnulli dixere Verium qui flammarum promotorem spiritum, non Ignis auctorem indicasse Antiquos dixerit, subscribentem habebit leniorem Philostratum. Terra bitumini, sulphuriqe commisia, ardei quidem, atq; ex ima enii nascitur, quamuisal ulli forsan non emittitur: quod si cauernosam te Dim esse contigeri viper ipsam piritus aliquis in

grediatur,tuncflammas attollit. Neque refragabitur

28쪽

De Igne Subterraneo. Σbitur Iustinus Historicus, quum de Sicilia verba saceret. Est autem ipsa terra tenvis, acfragilis, cauernis quibusdam, Duli , ita penetrabilis,

it ventorum tota Iermestatibus pateat, nec von,oenibus gentrandis, nutriendi isoli ipsius naturmus iis . eine intrinseca s uratumsulphure, bitumine traditur: quae re Iacit, ut spiritus cum sine inter interiora luctante , frequenter, τ com--luribus locis, nunc timmas, Duuc vaporem, nunc fumum eruct t. .apropter, ut verisimile est spiritu ab aquis commotis excitato, Ignem Sub terraneum excitari, velut ventilabro quodam,

atq, flabello,

Ideoq; extollereflammas Saxaque subi stare arenae tostere nimbos.

sic nullam prospicio pro Claudiano euadendi rimam, dum haec prosert. Sstu Mare Sulphurei ductum per viscera montis oppressit ignoscit aquis,Wpondera librat . praesertim si ea fuerit Poeti mens,quam illi tri- . Duit scaliger; quod scilicet, aquarum ille concursus raptum secum spiritum in imum fundum trabit, atqs ibis ocatum tandem tenet, donec perspiramenta terrae digus ιs, nutrimenta Ignis incendat. Qiis quidem si consona Vati,par est talia ipsum hausisse dogmata a Lucretio alicubi asseuerate ac ire fatendum est , Et penetrare mare, o penitus se cogier arcto,

29쪽

l26 Ioannis Naraej

Aiq;mare foras. inconsona tamen, quantum video, & veritati,& euidentiae: tantum enim abest, ut oppressio causa sit procreandi Ignem , ut illum nata sit penitus extinguere, quod neque aniculae igno- rant. Non minus falsum praeterea est, quod ii la maris, vel spiritus arctatio Ignem generet: contrarium namq; cxperimur in hydraulicis, nec non in bell icis tormentis statu solo artitaciose compresso pyrij pulueris vicem supplente, quae neque Ignem, neq; calorem inde concipiunt . Si quid vero inducta arctatio arrogare sibi posset, efficeret, ut arctatus spiritus d generaret potius in aquam,aqua in terram. piritus igitur nunquam auctor, vixq: promotor

Ignis Subterranei,ahlenam tamen materiam depascentis, a nobis agnoscitur: sed praestat magis ardua prosequi .

Cap. X. Causa durationis Ignis Sub

terra nerin se ligatur, emergentes di cultates proponuntur. Eruent proinde Terrae viscera prae Ignis Γ Subterranei praesentia; qui tamen, etsi corporeus,eiusdemq; elementi Lunae orbem lam

30쪽

De Igne Subterraneo. .lbentis non dxibia portio, nunc leuitatis cong nitae oblitus, vastissima incolit antra, quae proprio nacta est Terra in meditullio. Cuius ve-Lirb suasu, vel imperio in tam dissito, infimoque loco insederit, quave dura necessitate cogente, illinc haud auolet ,& nobiliores repetat , concedatue in sedes, scrutari iam tempestiuit, oppini unum; duximus. Praesecimus, ut pay erat, inlani huic opificio Summu rerum Conditorem , qui tamen, neq; latis a se legibus derogat, aut nouas promulgat, dum Subterraneo Igni Terrae pen centrum asi nat, verum suo permittit uti Naturam plenissimo iure. Quum

enim expediret terram esse cauernosam, recu

saret verb Natura inane , factum proinde ibit, Diuina dictante Prouidentia, ut obuius ignis jacium illud sc compleret, ut nulla in posterum vi illinc avelli posset. Nil sortuitum, ubii Summa Sapientia cuncta composuit: nmi vis lentii , ubi posthabitis particularis Naturae pri uilegiis, uniuersalis Naturς legibus res obse quuntur, Non ignoro plures statim hinc emergere. ,ea's insignes dissicultates,quibus tamen pro virili satisfacturi mox sumus. Ac primum, incredibile videtur per tot annoru centurias, atque myriades, Ignem illum perseueraso, neq; contabuisse, vel expirasse, extinctumue hucussque suisse: praesertim nobis latentibuS,portio