Philosophiae institutiones a f. Josepho Archangelo a Fracta Majori ordinis minorum observantium ex probatis auctoribus selectae atque in religiosae praesertim juventutis commodum editae tomus 1. 3. .. Tomus 1. Logicam continens

1쪽

Moriferis ut apes in saltibus OmnM libant. Omnia nos itidem depascimur aurea ssi M. T. Luc Lib. III

2쪽

RELIGIOSO AUCTOR S. P. D.

3쪽

utilitas. Cum namque ex receptis Minoniliai Ordinis nostri Ieribus, et eorum , qui nos in flusorum moderamine gloriose Praecesserunι exemplo, Religiosi studen-res , singulis heb madis, seneasitur Prioatas coram Da-gribus in /cholis, atque publIcus quotannis in Ecclesia, Eoostica metirio , sustinere svucaliones ; cumque me hodias isthaec , nstillis abhinc atinis a Gymnasiis itagia exulare coacta, ut Oi ejus umbra apud Eccleatastic quosiam amareat, et ista quidem: Par levibus ventis , volucrique simillima somno , in studiorum nostrorum restauratione , post tol Oicissimae es aremta , O Ortuisset certe , aut omni fluctis sylla-gisticam methodum in pristinum restimere, illamque prae aliis eoehere , aut Matuta omnia nostra Circa Mu-diorum meriodum pessumdare , et nosia aliis Procusis , in Recentiorum turbam penitus adscisci, atque asiorum more, non quo eundum est, sed ire quo itur. Ilia F lecto. At Primum , ingenue fastor , tantum animi in me non aenSi, ut exequia seni miandarem; tum quia siccidet alii, vo aum, Cui . Est quoque cunctarum novitas gratissima rerum ;s Gid. 3. M Ponto ), tum quia methodus illa, nostris

hisce temporibus , ita hominum gustum insulsa videsur , υι conaen mi habeatur; idemque prorsus sit scholasticam methodum nominare , ac sibilis Proscindi. Secrara --m υem , Mura quam quod mihi metipsi non erat Omnino Probatum , a superioribus, hercle i non fuisset concessum. Ecquis eclim superiorum concedere Ooluisset,

flutatarum methodum tot Stasiatis in Capimus generalibus HugentUr constabiligam, atque relio e , non Sine in- crinibui emolumento remalam, oel minimum immutari ,

4쪽

ns dicam, penitus e medio miti, atque abolerip S uso rum inquam me hodus , non quidem barbarica, et sophistica , sed Galectica el syllogiiaica ad regulas Utima a Togicae exacla, qua studiosi utentes , flarenti ima s-serunt in ense , omnis generis sioctrina ad miraculum exculta, decus, ornamentum, atque munimen Gutholicae Ecclesiae , totiusque societatis i methodua , quantilla sicacior est eve ta ad Glsa Gymam inscOπerianda, et radicitus conmellendra ; qua nen e in faenebris errorum sedentes , in admirabile Oerimus, et ei lumen mocali Gerunt, Haereticorum macΑinationes omnino

x . . . .

eversae, eι meretici linia eo redacti, ut oel Forsus de-ricti , in Oerctasia , atque Religionis obaequium fasces . securesque demiserint, Uel Ommbriis moserti , nec quid resFonderent riabenses, manibus Ori impositis , confusi abscesserintl Quid ergo hoc in casia Laciendum erae omnis Oitiaiugandi ampuliaretur Occasio , ambo illa invicem ad rsantia , mutuo conciliare necessarium existimari , idque methodo synthesica di alectica , Plana , et clara, ut ais tam majorsius nostris, quam Recemetioribus Obsequerer , et istorum aeque ac tuorum ma&Elcm e gerem. Atque en hujus infria eandae necessitas. De Vias autem utilitate , quid dicam Τ Neminem Profecto L&ι, ad scientias eo arandas , inrer alia , plurimum prodesse ac larum uniformiitatem , οὐ unius ,

Gli uti studia , ῶlecti Magistri disciplina ; quam ima,

et neceεsariam esse, non in mis de causis domiae no

Artis inquirendae veritatis , aecens e Necesse est , ut tirones in efformando sibi uniformi , politiorique stylo Paullatim assueseant. Id autem quantum facillimum est

5쪽

sub unius , ejusdemque Praeceptoris disciplina ; tantumdem dissicillimum , tibi Praeceptores saepe Permutantur. Ut cnim quisque peculiarem scribondi , diccndique stylum habet'; ita alius alium perturbet , necesse est. Tandem cum Praeceptores Varii in varias saepe , diversasque abeant opiniones , ac unuSquisque Suam proPugnare , aliorumque refellere adnitatur ; in magnam , ob id tirones , tot Praeceptores permutando , idearum incident confusionem. Iam Oero uniformitatem hujusmodi harum dissi rationum editione perbelle obtineri , quis non vides λ res namque tum Magistri seu Tectores , Ciam studentes seu disciFuli , in scholia utentes , eandem Mctrinam , et eodem stylo traditam tibique Aahebunt, quam conrasio exulabit, et smisorum perturbatio; contra servicuitas regnabis, alus disciplinarum rectus ordo , gusius ignorantis excutitur , sciensianum fulgor coruscat. Hinc infer Doenes stuMntes consserentiae , seu DOMtationes mutuae de rebus stuso Rercutis faciliores , felicioresque reddentrar ad jsorum exercenda ingenia,

et memoriam Ex Olendam. Atque Landsm , ne Plura Persequar , eι Lectores , et stiaesentes , Onere excribe iDoati , Alus temporis habebunt, illi ut dilucidius Dotiones explicent, tali ut illas longiores, et magis es

gestas ediscant. Et en illa duo evosita , qMas aes Ras Philoso fila Institutiones edendas me induxerunt. xii Detis , tit haec succedant sub manus. Lierim

6쪽

PHILOSOPHIAE INSTITUTIONES

g. 1. PNrtosopnais , secundum nomen a grderivatum , nihιl est aliud, ait Ciccro Lib. a. de oss. ), at recis inteme rari Golumus, quam studium Samentiae: cui consentit magnus S. Doctor Augustinus f Lib. 1. de Ord. Ca P. XI. dicens e Moc graeciam Oerbiam , quod PM-Dεγλia nominatur, latine amor svientiae incitur. g. a. II. Quare Philosophi nomen sibi merito Vindicant , qui sapientiam amant, atque in eius Si dium solicite incumbunt. I. S. Soriol. s. olim vero Philosophia absolute sapientia dicebatur , et Philosophi Sophi, hoc est sa-ω- res fastose vocabantur. Unde quidam inter veteres Graecos celebriores Philosophi, scilicet Thales Milesius, Solon Salaminius , Chilon Laccdemonius, Pittacus Mytilenaeus , Bias Prianaeus , Cicobulus Lyndius , et Perianther Corinthius , etiamnum Sapientes nominantur. Attamen Pythagoras Samius a Leonte Phliasiorum Principe interrogatus , uti post Tullium scribit supracitatus S. Α-gustinus Lib. VIII. de Civ. Dei ad Marcel. Cap. n. ),n quid profiteretur , PhiΙosophum se esse respondit , idest, Studiosum vel amatorem sapientiae: quoniam sapieΠ-m tum Prositeri, arrogantissimum videbatur. A. quo icta

7쪽

n nomen exortum , sequitur idem S. Doctor Lib. XIV. . des Trin. Cap. II. ὶ ita deinceps posteris plueuit , utn quantalibet de restius ad sapiunt iam portinentibus do-a ctrina quisque vel sibi, vel aliis videretur excellere,n Dori nisi Philosophus vocaretur . . Atque haec de Philosophia quoad nomen. . Schol. a. In se autom inspecta Philosophia, duplicitor considerari potest, ob stiGe nempe , et Subjectios. Objective quidem , si quoad objectum circa quod OuuuPatar , inspiciatur ; Objectum namque alicujus sa- Cultatis , sive scientiae, est ros illa circa quam scientia oWpatur. Subjecti e autem si in homine spectetur, in quo reperitur. Subiectum namquc scientiae illud dicitur, in quo scient in ip a residet.

η'υinartim , et humanarum , caussarumqtis , quibus eaF. B res continentur scientia.

- . 6. Anima I. Per res Di itias hic intelliguntur Deus, ejus attributa, essectus, et opera si e spiritualia, Sive corporea , sive existentia, sive Possibilia , quarum C agnitio humanae rationis capacitatem , et conficita tiori Praetergreditur. Per res vero humanas intelligantur homines , et eorum aCtiones, sive liberae sint , sive ne

cessariae.

g. 7. CoroII. Ex quo patet Philosophiae obiectum

t im fatura esse, quam quod maxime. Et sane quis est, qai nesciat', innumeras prorsus csse hujusmodi res sived vinas, si vo humanas , quae Philosophiae objectum Constituunt 3 Hinc non immerito inquit Cicero Reth. Vet. Lib. I. ). Si γortet Grils s erct, dars Ueram Philo-Sγhiae convenit. Atque hac sane motus Consideratio- nu IIolm innas, Philosophium objectioe inspectam desinit per ἁoctrinam sel scientiam , qua ita quoes Λomini, iravuscumque statu veccam , ad felicitatem suam DiomO- veniam , vel Scien um, Dei agendum est, esistincte να- filiar. Etenim cum felicitas naturalis , quae in prae Senti, ita liaberi potest , non consistat , nisi quantum fieri potu i , in malorum diminutione, atque vcrorum hono

8쪽

. sine Dei rerum omnium conditori , datori , atque e in- scrvatori, sui ipsius , I rumque cxtra se PositRrum Cognitione atque scientia , prosecto, Philosophia I. 5. J, quae talis cognitio , et scientia est , optime dici potest , quod distincto doceat quid scicndum , quidve sa-Cicndum sit homini ad suam promovendam felicitatem. f. 8' Def. s. Porro sciolatia , proprio dicta , dupliciter itidcm considorari potest , objectios scilicet , at que subjec ioe' miectioe inspecta est cognitio certa, et eis lens tae νου aliqua. P. Def. I. Vecisse autem est habitus, sive sero tutido , et faciliaua in homine , asserta aeua δε-

f. 1O. M M. Hic habitus vel adquisitus est , vel φ usus, ad qui situs quidem si repetitis actibus comparetur , insusus vero si a Deo , qui solentiarum Dominus

est , concedatur. I. 11. Def. 4. Demonstratio est actio , qua verim- res aliae ex aliis, per legitimam argumentorum Scri- , taeducuntur. Logitima vero argumentorum series habetur , Cum argumenta ita sunt inter se connexa , ut unum

ab altero dependeat, ab eoque suat, veluti assectus R

g. εω Def. 5. Facultas illa , qua homo nexum intelligit , qui est inter veritates , ut alias deducat , ratio appellatur. Tst Ergo hominis ratio, facultas nExum rerum , Es Oeritarum distincte parviciendi. f. es. Def. 6. Philosopriia su eclioe accepis euriabilias, res Goinas, et riumanas, insarumgus mationes susscientes, et caussas Moestigandi, et cognoscenia. Et

qui tali habitu gaudet Philo Ahias appellatur. g. Q. Coroll. Philosophus ergo debet scientia proprie dicta pollere g. 8. ὶ ; adeoque habitu asserta sua

demonstrandi: nec non recta ratione uti ; nexumque inter TES , et res , veritates , et veritates distincte perspicere I. II. ), ut asserta sua certis , inconcussisque Principiis Aurea struere Vulcat.

s. 15. Schol. Quoniam vcro Philosophiae subjectum est homo. Homo enim , ait Tullius O T. Lib. I. OPIV. in quod rationis est particeps , per quam Ominiaemi

9쪽

1Oeernit, cauSsas rerum ridet, earumque Progressus, et quasi antecessiones non ignorat, similitudines con arae, et rebus Araesentibus adiungis, aliae adnectit futuras , etc. , nonnulla hic de homine , ait dicendorum intelligentiam delibare , non abs re existimatur. I. 16 Def. 7. Homo itaque est animal rationale, anima scilicet rationali , et corpore constans. Quatenus animal convenit cum brutis, quatenus rationalia superior est illis , et paullo minus ab Angelis , substantiis

nempe mere spiritualibus, et Completis, minoratus.

3 ε . Def. 8. Anima hominis est principium iMlud, per quod homio cogitat, jud al, ratiocinarur, reflectit, bonum ouit, recordatur, aclus sui, suarumquσcogitationum, et Uerationum est Conscius.

S. Schol. Animae hominis, ex communi Phil sophorum sententia , tres insunt faculealea , vel pote uae ς Inleuectus scit icet, Oolurima , et memoria. g. 19. Din. 9. Intellectus est ea animae facultas,

qua homo res perciρit , iae ipsis judicat, atque ratioci-

Natur , Nec non imas recm, et congruo OMYne G Roni . Io. Din. σο. Voluntas est ea animae facultas, qua Aomo boniam ouit, et malum asersatur ; sise tua, qua Proseosua ab intellectu objecta a lectitur, aut revult. I. I . Def. M. Memoria est ea animae faculMS , Fua res, alias cogitata cogitat cum ad rientia -- geris cogitationiS. I. II. Schol. Praeter has facultatos , tres etiam ires , vulgo animae tribuuntur ; nona Pe sensatio , intellectio , ut im inatio. Sensatio, seu Ois sentienta illa estvnimae Vis , qua res corporeas attiugimus , sive ea Oheeta percipimus, quac sonsus nostros allicere possunt. Intellectio, sive Ois intellectim est facultas illa , qua in-COPPOrca Objecta cogitamus , quae Scilicet a quacumque malui lac concretionc sejuncta sunt. Imaginatio laudem , seu Ois imaginatioa, illa fastultas est animae, qua r licet incorporeas, sub corporea tamen imagine nobis exhi bem IS.

Porro his facultatibus, atque viribas suis homo uti-

10쪽

tur , ut Philosophiam sibi comparet. Atque hace breviter do anima. .

g. II Def. 32. CorPus humanum est co ositumor niciam , ut ab anima nasionali informetur, re - ur , eique υeluti instrumentum , in illius merationibus insemial, destinatum; Uus mirabile, Aluribias Rartibus constans , sali sumque stu endo orsne, harmonaa , et pulchritudine dispositis, ut nihil in eo non sit, quodncti creatoris ipsius Motentiam , sayieuliam , atque boni talem non ostendat. Unde et sciniam miraculum fuit

a Platono vocatum . .

g. 24. Schol. Corpns humanum quinque sensibus gaudet, quibus anima , dum ipsi copulatur , ad res corporeas dignoscondas utitur ; scilicci visus , auditus . ροεω3 , Odoratus, et factus p hisque totidem organa sensoria , sive instrumenta respondent ; videlicet oculi pro Visu ; aures pro auditu ; Falatus pro gustu ; na 3 Pro

odoratu ; aliae domum omites Corporis partes , manus praesertim , Pro tactu.

g. M. Animai Quia insuper Philosophia de Deo, rebusque divinis agit g. 5. ) ; atquc per res divinas

Dei attributa , et opera intelliguntur , de his Ctiam .Pa cula hic innuere iuvabit. Itaque. g. 26. De . ys. Dei nomine intelligimus Ens ν-CeSSarium , et a se, omnium aliorum entium Primum yrinclytum, et CaiasSa.

f. II. Animad. Dci attributa intelliguntur persectiones simpliciter simplices, absoluto ac necessario de Deo praedicabiles per modum formae adjacentis. Vid. TOm. II. Synops. Pag. u6. I. 19. J ; tales Sunt Sanctitas, justissa, bonitas, sulentia, Omn olentis, immemsrtas. Per Dei autem opera intelliguntur res omnes ab ipso creatae , et ab ipso pendentes : puta Gelum cum Suis omnibuA ornumeritis, Sole, Luna, Planetis Stellis etc. Terra cum omnibus, quae ita ea sunt ; montibus , mare, fluviis , plantis , herbis , et animalibus , in-tur quae Potissimum est homo. Haco namque omnia ipse Deus rimi, et facta sunt, iuese man Oil, et creata sunt; ncc nisi conservante Deo permanent ; ut fusius, suo loco , idebitur. Diuitiam by Corale