장음표시 사용
21쪽
ctui r , quo idea magis extenditur , minus complectitur , ut e contra ; propterca tribui nequit speciei quod eo xenit individuo , nec generi quod convenit speciei. g. 56 Animaj. Ea differre licuntur quorum unum 'non est si iud ; quia ergo praeter complexum illarum Proprictatum , quibus individua conveniunt , adest et complexus determinationum , quibus inter se se discre-Paut , harum determinationum complexus dicitur es e- renua numerica ; et proinde sicuti species dcfiniri potest per in Gol oriam similitiasnem , ita et disserentia numerica cli finiri potest per ines duorum dissimilitudi-ncm. Et quia insuper , praetur complexum illarum de- torminationum , quibus Species inter Se Se conveniunt, adest et alius comPlexus determinationum , quibus dis-
ferunt , hic complexus , non immerito ta frenua ve- ei a xocatur ; et propterea sicuti genus definiri potest per Mecierum similitiasnem , ita et di Sercutia specifica vecteriam dissimilitudo definitur. f. 59. Def. θ. Idea itaque singularis est illa, qua menti exhibetur in triduum contemplandum ; talis estidea Petri ex . gr. , Pauli Cic. s. ω. Def. u. Idea Darticularis est illa, quae menti exhibet quidem in triduum , at non ita taeterminaliam , ut nihil Rabeat commune cum aliis. Sic idea Re is, quae convcnire potest Regi Noapolis , Hispa-
Diui tim , Gallorum et . g. 61. Def. 3. Idea tandem Gnioersalis est illa , quae exhibet proseriem es rebus existentibias communes : Ita idea hominis , quae Sem Onia. Cato et .
62. Cornit. Hi ne ideae speciorum , et generum diculatur universales ; sicuti etiam talos sunt disserentia-xum ideae. S. 63. Sches. Ad quinque classes ideas univcrsales revo 'at Porphirius , quae Vulgo ianioeraalia , Sivo Pract-gesbilia vocari Consueverunt. Suritque Genus, Spe ies ;ni erentia , Proprium , atque Accidens. Gonus aut in quia tu plex ust , scilicet remotum , et Proximiam , -- Rremum , metarum, et in iam . Gunus P motum OKt
illud , quod per aliud genus sub se contentum sΡe
22쪽
cicin attingit ; proximum vero quod immediare spacic
nil hominus , ct helluas rescrtur ; animal , ero est genus proximum p quia homo , et Mutum proxime sunt sub genere unimalis . Genus supromum est illud , quod nullum genus supra se habet; . Ubi Ens: Medium, quod tam supra , quam infra genus habet , ut substantia ;insimum denique , quod nullum aliud genuq sub se ha-Lut , sed Proxime speciei adhaeret, ut animal, quod statim subsequitur species: g. 64. Etiam species triplex distinguitur; estque suprema , medis , et in ma. Species suprema cst quae supremo genexi g. 46. ὶ proxima mi , ut aαbstantia ;media quae sub genere medio continetur infima tan- dem , alias aloma , et specialissima , quae nullam uiti se aliam habet speciem. Itaque cadem idea habere potest rationem spectui , et generis et speesci si resuratur ad genus superius ἰ generis Vero , Si Comsaretur cuiuspecto inferiori. Excipe , genus Supremum , quod spectui rationem habere nequit, et speciem insimam , cui generis ratio non competit. De disserentia actum est f. 58.
I . 65. Proprium est illud , quod licet primario
rei essentiam non constituat , ab ea tamen necessario proficiscitur , et ab ea separari nequit. Et quadruplex est a vel enim I. convenk soli spcciei , sed non omni , . ut esse meta iam ς Vel a. omm , et non Soli, ut aures , oculosque flabere , Vcι 3. omni , soli , sed non semper, ut loqui, ambulare, aeneεcere et . y vel 4- tandem omni , soli , et semper , ut esse risibile ; et hoc modo quartu universale constituit. Atque haec de ideis universalibus.
De accidente, jam diximus I. 53.
I. 66. Def. a. Meae concretae tuas Acuntur, qua subjectum exhibent timul cum formis ; tales sucit ideae eorPOris , Ricturae in pariete, Vel in tela. . I . 67. Def. I. Meas abstractas stini Ggae, guae Ueι formam exhibent Sine subjecto, mel aliquam objecti proprielutem oeliati ab illo seFaratiam , iactet svaram revertanon sit. Abstrahere enim tunc dicimur , cum de aliquare congitantes , non omnia quae in re sunt spectamus ,
sed aliquid alantum , omissis aliis.
23쪽
I. M. Coroli. Quare omnes ideae universales sunt abstractae , abstractione namque efformantur f. 56. et seq. )g. 6'. Def. 6. Ideas simplices dicuntur illae A in quibus nullas Aartes , Oel quasi Aartes distinguem -- gurando Aossumus ; tales sunt ideae entis, coloris, o i doris etc. f. m. Def. r. Comino De Uem sunt illae, quarum objecta ex pluribus Martibus , vel quasi partibus
coalescunt; tales sunt ideae hominis, comoris Rumani etc. Atque ad has reseri possunt ideae, quas dicunt a sociama ; quae nempe , licet in seipsis separatae sint, simul tamen menti Osseruntur ; cuiusmodi sunt omnes ictae relativae, quarum una excitata , excitatur et
I. 7 I. Scriol. Ideae compositae, et associatae duplicis sunt generis ; naturales scilieet, et arbitrariae. Naturales sunt illae , quarum Compositio est naturalis , quae scilicet , aut sensu , aut ratiocinio apparet y ut prop-torea revera copulata existant , quae per ipsas ideas re- praesentantur e tales sunt ideae Dei, comoria Ammani; illarumque omnium rerum , quae Vel Sensibus , Vel necessaria , ratioclinatione cognoscuntur. Compositae autem , et associatae arbitrariae sunt illae , quarum connexio sit vel phantasia , vel educationb ; tales sunt Pictorum , et Poetarum ideae ; item quamplures Philosophorum hypotheses , atque S Stemata , quae si parum inspexeris , aliud non sutit , nisi quaedam arbitrariae Combina tiones , atque associationes , quibus illi Naturae phaenomena explanareeonati sunt.' 's. Def. 8. Ideae absolutae sunt illae , quae nullum important relationem cum aliis ; cuiusmodi sunt
ideae omnes substantiarum. Ideac Tero relativae vo- Cantur illae , quarum unius consideratio alterius consideration in includit , uti sunt omnes ideae modorum. Item Patris Hui, Domini , se mi etc. f. 73. Schol. Ideae reatus duplicis sunt generis ;s ilicet males realitate existentiae, et reales realitute Rosos inlatis. Ideae rostes xcali tute cxistentiae dicuntur illae , quarum objecta extra mentam existunt , ipsisque
24쪽
respondent, qualcs sunt omnes ideae qdventitiae s 49. J. Roales vero realitate possibilitatis sunt illac , quarum objecta , licet non existant , possibilia sunt qualia concipiuntur ; talis esset idea mn I hocce perfectioris. f. NU. 9. Ideae chimericae realibus Opponuntur. Et quidem quac rcalibus , realitate existentiae, ad-. Xe ontur sunt illac , quibus objecta extra mente tu non rcspondent , vel ut idea Centauri ; quae vcvo rcalibus realitato possibilitatis opponuntur , sunt illae , quarum objecta sunt impossibilia , etsi velut possibilia conci- σpiantur ; talis esset idea Dei Male i Manichaeorum ,
g. 75. Schol. Quae de Ideis ad objecta rotatis exposita sunt , tironi Philosopho sussicere possunt. Verum ut his recte uti noscat , sequentes praescribimus.. CANON ES . . 'Ι. rater ideas , et ipsarum Obecta diatinctionem
iacitra. Ncque enim existimandum est , ea quae ni ideis rerum externarum relucent , eodem modo rebus ipsis inesse, quo in ideis repraesentantur ; neque credendum, idcas nostras , ita rebus ipsis esse similes , quemadmodum externae hominis figurae pictura est similis. II. Ex ideis uni oersalibus et abstractis, de Mi ctis, rebusque i sis ne judicato. Nam iduis universali-hus ct abstractis objecta sui geri is in natura reSpondore non pussunt. Abstractio namque est opus mentis
f. 67. ). Nulla igitur idea abstracta realis est. CO-gito , ex. gr. humanitialem a subjecto abstractam : CO-gito animal iti genere ; sed haec nihil sunt, praeter Purus ideas. Quidquid in natura est . singulare est , Omnisque qualitas subjecto inhaeret , nec potest ab ea divelli.
III. Eas ideas tamquam reales habem , quae a na rura sunt. Ita animum imbia Gndum cuniam ς alus ex iis juricato. Natura o in bona cst , non fallit. Curandum est tantum , ut ideae , quas a natura veluti a cupimus , immutatae in nobis persevcrcnt ; ca Vcndumquς , ne quidquid addamus , vel detrahamus. Dolorem
25쪽
ex g. sentio : haec idea a natu 'a est , rea lis propterea , equod vero dolor haereat pedi , brachio , alia corporis parte , hoc de meo addo , id in idea doloris , quem Scutio , non relucet. Dolor enim , qui est animae assecti O , nihil habet commune cum Pedo, CtC.
IV. Inter ideas relatioao , et absolutas probe distinguito ; neque illas Am istis acciMilo. Quidquid enim
in natura existit, absolutum cst; I cIativa in iduis tantum' existunt ; siquidem meritis est unam rem ad aliam re-
serre. Aliunde sacillimum est , nisi cauti simus , acci-Pere rclativa pro absolutis. Revera quam multi sunt ,
qui . idcas doctrinas , bonitatis , Aulahruudinis , opulentiae
Deanis etc. spectarat ut absolutas i Interim relativae sunt , continent enim i clationem ad loca, ad tempora , PUI SOnas , moreS , Circumstantias. Ita ut in proverbio
est et monoculi in serra coecorum Perspicacissimi hahentur , qui alibi stupidi reputantur. Vestes, quae in aliqua Regione praestantus , et optimae reputantur , in aliis vel ridiculae , vel scandalosae, dicuntur. Quae sorma Sinensibus pulcherrima est , nobis est turpissima. Albae vestes a Iapyoniis in luctu adhibentur, quae no- his sunt potius letitiae signa. Apud Orientales inurbanum censetur si quis detecto capite , viro honorando Ne sistat ; verum apud nos contra se habet. Denique , ne in longum aheam , multi sunt qui pauperes , et mi- fieri reputantur , licet divitiis assiuant , si lucupleti Tihus , et nobilioribus comparentur. Unde verIssimum illud Senecae : Nemo miser nisi co aratus. Verum quis poterit inire numerum idearum relativarum , quae tamen facile pro altisolutis accipiuntur Z Id generatim dici potest , quantitatem omnem ; nimirum quidquid gractus habet augmenti , aut diminutionis , relationcm continere. Nihil proinde esse absoluis magnum , Gel Ra Uum g aDiam vel humile; longum, aut ιμ- ; era vel Ime ; oelox aut rurdum p Omnia haec , hisque simi- Ita dicuntur per relationem ad mensuram quamdam , quae non est eadem in omnibus. Hinc error eorum , qui minutiora animalcula a providentia Numinis exeludunt et dedecet , inquiunt , Divinam majestatem parva isthaeo Curare , non attendentes, Parva a nobis dici, quia co-
26쪽
gnoscimus magna ; at respectu Dei , nihil esse magnum, adeoque nihil Famum. ' ,
idearum m Ositio , oel associatio su naturalis, υσι arbitraria , ns ideas chimericas pro realibua aecipias , et Dicissim . Nam cum idearum compositio est naturalis, tune ideae reales erunt ; at si talis combinatio Est arbitraria , ideae prosecto erunt chimericae. Tunc autem idearum compositio , vel associatio naturalis dicenda est, quando ab ipsis rebus in natura existentibus in mentugignitur Vel via sensus , vel necessariae ratiocinationis. Erit vero arbitraria, st. vel nostro , vel aliorum arbitrio fiat.
De ideo rations modi consideratis. g. 76.. Arimad. Ideae ratione modi , vel repraesentationis in octae aliae dicuntur clarae, aliae obscurae ; aliae distinctae , aliae confusae ; aliae adaequa-Me , inadiaequatae aliae .get v. Din. I. Idea clara est illa, quae ilia mentio ec una reFraesentat, ut si times denuo occurrat, Cognoscatur , et ab aliis distinguatur: sic idca solis clarissima ost , quotius enim menti occurrit Sol, Cogn Scitur , et a I cliquis astris , atque planctis distinguitur. g. 78. Def. I. Mea obscura rat illa , quas non iis menti exhibet objectum , ut quotiescumgus occumrat, mens illiad cognoscat, et ab aliis distinguial. Talis est idea Saturni, vel Iovis planetae, respectu si
minis idiotae, qui nescit planetas illos a stultis fixis dia
f. m. Def. I. Idea distincis illa dicitur, quas
clare exhibet notas, et pro riecates objecti, ob quaa constituitur , ct ab alia quacumque re sita inguitur. g. M. Def. 4. Confusa vero si HIs notas non Ex-Αibeat. Ita hominis Mec est distincta ; non enim Simpliciter agnosco hominum , et a rebus aliis distinguo ,
27쪽
sed insuper in eo proprietadis , et characteres , animal talem scilicet, et rationalitialem agnosco , quibus ab aliis distinguitur. Idea vino coloris ruhri , ex gr. Coususa est ;etenim licet ipsum ab aliis coloribus distinguo , Chur Cteros tamen, et notas assignare ne lum, quibus ipsum ab aliis discerno. I. δν. Animad. Idea distincta potest esse completa , et inco lem. Erit compluta , si rei , cujus ideam habemus omnes novimus characteres , ad eam in quolibet Statu cognoscendam suificiuntes , uti est idea ho/ninis f. 8o. ); incompleta Vero si aliquos tantum , eosque insufficientes novimus talis esset idea hominis, quomodo a Platone definitur ; scilicet Animal bipes , --ylume . I. Sa. Def. I. Idea adaequam est illa , quae d si cis exhibet notas, et senUrielates charactemisti as Objecti, quoes AemiAitur ; inadaequam vero quae tantum confitiss. Itaque si hominis proprietates rursus evolvas , sciasue quid sit anima , quid. Corpus , quaenam utriusque natura, quae ipsius partes, quaenam illius
facultates , de homine ideam adaequalm habebis. Si
vero in solis characteribus hominis te sistas , nec ulterius progrediaris , ideam , quam de homine habes ,
I. M. SchoI. De ideis quoad modum inspectis ,
nihil uIterius addendum esse putamus ; tantum Pro utili earum usu , sequentes adjungimus.
I. Curaso, ut tae rebus claram , atque distinosam cogniti nem se er adquirasia Clarae namque, utque di-Ktinctae ideae ad veritatem ducunt ; obscurae , ct COnfusae ab ea longissime repellunt. Si ergo obscuras tantum , ConfuSasque acquirimas ideas , quomodo a salsis judiciis , erroribusque cavere poterimus 3II. Praeci tantiam itaque tuom; a tis mcessariam Greentionem , te us , et iasirentiam ad res consitae nucis
adhibeto. Nihil enim facilius est et , qui praecipitantur , ut animo distracto quidquam Pexcipit , quam erra e v
28쪽
vera pro salsis accipere , et o contra. Atque itinc veritas elucet illius proloquii r Anima sedens sulentiorini. Memoria proinde tenendum Platonis enatum in Tini : ὶ : Satius est bene a re aliquid exiguum , quam multa peconciraris ; scilicet sme attentione, atque diligentia. Apage hinc et in dium. III . Quae clare , et distin re in re no-nis ; guasDιscum, et confuse , allente distinguilo. Ita namque siet, ut quae obscura sunt in aliqua re , non laedent quae in . eadem sunt clara ; et quae sunt clara , adjuvabunt quae
IV. Curato ne yliam semel simulque a tacere stuctas ; neos rerum multitudine, a que inrietate mensem obruas. Optime Plinius: Non multa, sed mullum. Im-hocillitas siquidem humanae mentis non sinit pluribus esse intentam ; Deque sensus , quibus ipsa utitur , ad hoc sunt soliciorses ; hinc creatum illud : Fluribus intemus minor est ad singula sensus. Ne putato adraequatam te acquisioisse rei alicujus ideam , quia nihil ulterius δε re Φsa cornoscere Potes. Plurima numque sunt in rebus, ad quae humana intelligentia tam ob desectum virium , tum ob desectum mediorum , tum denique Ob brevitatem praesentis vitae , non pertingit. Arbitrandum ergo potius , nullius reindastquatum, numeris omnibus , habere nos posse ideam. Adeoque cavendum diligenter, .ve ex idcis quas habemus, de veris rerum ossent iis iudicium efformemus. Persuason oportet nos esse , corticem tantum rerum a nobis sciri P se , non vero quod intus latet in rebus.
29쪽
De Si is, quibus ideae mani uantur.
s. 84. Animad: Cum Aomo , ex Aristotele Lib. a. Politic: ὶ naturaliter ait animal potu iam, et ci-D ; lioc est ad societatem , communemque vitae ratio- . nem natus ; unde nobis . quidem , ajebat Cicero s Lib ra. de Rep. c. v j, insicus est a natura societatis v- Melitus ; et ea m natura inquit idem I. Ossic : oi rationis hominem conciliat Romini, et ad Ottae societa- 'tem ; oportet Propterea , ut ipse suaS ideas, cogitationesque , quas in mente habet, aliis aperiat , ex quo societas humana , humanaeque societatis bonum enascitur. Quoniam Vero , non solum anima, quae Spiritualis est substantia, homo constat ., sed et corpore materiali , prosecto ut suas ideas , quae animae acti nes sunt, aliis patefaciat, Sensuum ministorio uti debet, atque nonnisi sensibus aliorum ideas , et cogitata percipere. Quare signis quibusdam sensibilibus indiget ,
quae sensus assicere valeant. Et quoniam Logicae munus mi tam internum , quam externum hominis sermonem dirigere I. Ω9. , de signis quibus ideae extramctilem manifestantur , hic loquendum arbitramur. I. 35. Gef. st. Sionum, ait S. Augustinus in Dialect : , sat quod μωsum sensui, et praerer δε aliquid animo ostenctu, quod si iusicarum , Gel M atum dicitur. Ita fumus signum est latentis ignis. Tota itaque
vis signi in eo consistit , ut connexionem Cognoscamus, quae inter signum est , et rem signatam.
Signi octrcae solsione a. f. 36. Signum multiplex est ; ac primo naturais , ct arbitrarium. Primum est illud , quod natura sua id habet , ut rem a seipso diversam significet ; ita lacrymae, gemitus, mviris etc et hujusmodi , quoties in ea natura prorumpit , Signa naturalia sunt doloris , atque tristitiae ; quoties propterea hominem videmus lacry-
30쪽
mantem , Vel gemitus , aut suspiria edentem , illico eum dolore assectum cogitamus. Arbitrarium vero, sive ad placitum est illud , quod ex libera vel Dei , vel hominum voluntate id habet. Talia suut lacrymae , gemitus , stiviris etc : si ex industria ad fallendum edantur , quod non raro accidit , et apud Metastasium Parte soconda degli Orti E peridi ) Palemon Egle, his versibus exprobravit: VOι per uso e Per nocO - Ridere ,
g. v. Insuper signum aliud est demonstralioum aliud Arognosticum , aliud rememoralisiam. Primum est illud , quod rcni praesentcm indicat secundum , quod rem futuram ; tertium quod rem praeteritam menti ru- prefaentat. Ita lux ultima, signum est demonstrativum Solis praesentis; fialgum, Mnitrua, aeris Obscuraris sunt Signum prognosticum tempestatis imminentis ; Bri tandem , quae in nubibus, post pluvium Ponitur , signum est foederis , quod Deus paepigit cum Noe t Gon : xx. g. 88. Signum praeterea aliud dicitur certum, et est illud quod numquam sallit ; sic respiratio est signum , quod animal vivat ; incertum, quod sallere potest r sic exterior species frontis, CorPoris exferior Λα-hitus, ut plurimum internis animi assectionibus non
respondent; unde essatum illud: fronti sella fides: aliud tandem probabile dicitur , et est illud , quod
raro fallit i ita Caeli serotina nubeaeo , Tiana uua signa sunt probabilia matutinae fercnitatis.. g. s. Animad ; Porro incredibile prorsus est quot
signa arbitraria habeat homo ad suas praesertim animae assectiones manifestandas. Verum quoniam idearum DOStrarum signa , Ordinario voces sunt, de his aliqua
scitu necessaria sic explicare iuvabit. I. so. Def. a. Vox gencratim accepta est quili Mι sonus animalis ore Prolatus , et duplex est , aniculam ,