Commentariorum de verbi Dei corruptelis liber primus in quo de sanctissimi precursoris domini Ioannis Baptistae historia euangelica, cum aduersus alios huius temporis sectarios, tùm contra nouos ecclesiaticae historiae consarcinatores siue centuriato

11쪽

SERENISSIMO

ET ILLUSTRIS S. PRI

CIPI AC DOMINO, D. FERDINA

DO Austriae Archiduci,Sueuiae Principi,Bursaviae Marchioni,Tyrolis di Hablpurgi Comiti dcc . patro no amplissi. benignissimo in Petrus Canisius Theologus

S. P. D. UEMADMODUM

in rebus humanis nihil est FERDI NANDE Princeps Illustrissime, verbo dei secundum Catholicae fidei regulam atm inter pretationem intellecto,et ad verae pietatis studium accommodato praestantius,bono mi animis iucundius,5 magis Ecclesiae salutare: ex hoc enim diuino semine in hominum animos insperso laetissima virtutum omni um seges exoritur,& fruetus errimi sane proseruntur: ita vicissim nihil

12쪽

peram accepto, 8c ad impuros animi motus explendos detorto perniciosius, ad sanetissimae* religionis disciplinam labefiustanda ac dissoluendi opportunius,ad tetras deni* impiarum opinionum pestes in Rempub. Christianam importandas vehementius esse possit. Ego vero cu ipse mecu diligentius cogitarbquanta esset,liis prssertim teporibus, multoruin sacris literis peruerse tractandis at corrinpendis vel licentia, vel insania,& quanti hine, malorum fluctus ac tempestates Christianum orbem obruerent, totam*Christi Ecclesiam ex omni parte concussam exagitarent, operae Precium me facturum putaui, si omne meum studium eb potissimum conferrem, vi multiplices verbi Dei corruptelas, quae hac aetate

nostra quam latissime patent,investigarem,& quantu quide per occupationes liceret, literis consignatas in lucem aspectum* proserrem. Quam ad rem inprimis me permoverunt ut noui, sic petulantes plane scriptores ii, qui ab historia illa sua Ecclesiastica per Centurias edita id nominis, Ut Centuriatores cerentur, vulgo sunt eosecuti. Etenimin horu voluminibus, qus illi sane multa & ingetia coscripse runt, non pauca videre licet, quae ob insignes locorum noui testamenti oc historiae Euangolicaes

13쪽

DEDICATORI A.

IIcae deprauationes, partim iusta indignationem, Partim vero comiserationem pris omnibus non mediocrem merito adserant. Quis enim de Christiana rep. bene sentiens, aryo animo ferre possit,audacissimos homines verbum sic interpretari, ut omni antiquitate contempta, & comuni doetarum iudicio siserepudiato, veritatem Euangelicam, qua nihil nobis antissus esse debebat,ad se mis nouas comtra veteris Lelesiae dodi rina corroborandas, dc ad prava dogmatu instituta confirmanda, - omni abiecto pudore rapiant,malitios conuertant: Quem autem non misereat,tam mae-tos,praesertim rudiores,ex istorum authorum impuris lacum s aquas minime salutares haurire ,&pro antidoto exitiale venenu bibere:

ne* solum horas bonas in huiusmodi Centoriis malis euoluendis perdere, verum etiam Christianae pietatis 5c fidei magnu iacere detrimentum cIam vero quoniam Centuriarum libri syluam 3c materiam confutandi amplisesimam continent, & ex iis infinitar propemo' dum corruptelae possunt ostendi,satis nobis in praesentia fore videbatur, si maxime honor tas Euangelii personas,de quibus tractatio institueretur nobis proponeremus, quas ab istorum intuitis,quantum in nobis esset,diuina a 3 ope

14쪽

e confisi, vindicare conaremur. Inter has vero primum Ioanni Baptistae locum tribuismus, de quo tam multa & admiranda nobis Euanget a scriptores tradiderunt, que Christus ipse caeteris mortalibus illustri praedica'tione longe anteposuit. Eius autem non solum eximiam vitae innocentiam 8c sanctita. tem ab istis malevole oppugnatam defendimus, sed & caetera quae de illo in sacris literis perscripta, ab istis vero insigniter deprauata sunt ex Patrum magis quam nostra sententia,voluimus interpretari. Neq; enim nos fise sit quam praeclare dixerit, suo. exemplo Christianos' omnes admonuerit Basilius verema nus, cum ad Antiochenam Ecclesiam ita

διαχ, Μομεν. Hoc est: Nos vero fidem ne* ab aliis scriptam,nobis novi tia admittimus, ne ipsi mentis nostrae germina siue cogitationes tradere audemus, ut verba religonis humana commciita esse non existimentur: verum quae a sanetis Patribus edodii sumus,ea interrogantibus nos annunciamuso Etsi vero cum primu huic operi manus admouerem, plane conestitutum

15쪽

DEDICATORI A.

stitutum habebam, grauiores dutaxat Centuriatoru errores andicare; tamen in progressis non potui non mutare consilium, Propterea

quod re ipsa comperirem, pletera , ab illis ad-krri,quae cum multis essent communia,quae ab at is sectarum magistris male accepta ipsi peius imitarentur. Quare huc etiam deducti sumus, ut ad scriptores alios nouos, qui Catholicam doctrina multis modis oppugnant, SI aeque sicut Centuriatores, spreto Ecclesiae iudicio, verbi diuini & Euangelii nomine sibi maximopere blandiuntur, subinde digreder mur. Horum ego sententias inter se compa ratas, saepenuriero diuersas, nonnun* plane e trarias,de Ioanne autem nostro mira quodidam inaudita effutientes, & historiam domum Euangelicam tot modis deprauantes in queni, ut eas quide stultitias non potuerim non breuiter annotare, Sc adhibita quadam censura Iectori proponere, ut ita de im possent omnes de istorum malis artibus et corruptelis Euangelicis certius iudicare. Quamobrem s ctus est hic liber aliquanto maior, quam fore instib putabamus, propterea quod praeter ex cerptas variis e scriptoribus nouis corruptolas, quae praetereunda: non videbantur, argu meti propositi occasio huc nos inuitaret, qua

16쪽

pertraheret, ut identidem Ioca e sacris litoris cognata intersereremus, 3c his graues nouatorum errores ac foedas deprauationes alis qua ex Parte coargueremus. Fateor equidem

in hoc tam lato argumenti genere,quod nescio an quisl antea scribendo sit persequutus, no nulla contra Mus,alia copiosius a nobis explicata videri posse: sed quoniam de corruptelis verbi Dei, & no de Ioanne tantum nobis propositum erat scribere, haudqua* ab instituto nostro alienum putauimus,si rem varijs e scripturarum testi moniis auctiorem redderemus re prout sese daret occasio,de corruptelis ines delibus iam breuius,iam fusius dissiseremus. Tanto aute minus operae huius nos poenitet, quod sperem aliquem usum 8c fructum in. Me consecutum, partim ad purum putum Dei verbi rectius accipiendu & meliore fide re ctandu in Ecclesia, partim ad sathanicas istorum technas accuratius deuitandas & sortius

debellandas , qui pro diuinis eloquijs suas

ipsoru cogitationes at* somnia passim veno ditant imperitis. Si enim antehac viast, nunc vel maxime videmus effectum quod Apost

lus Paulus in haec ipsa procul dubio tempora prospiciens, haud sine prophetico spiritu,fin turum ita praedixit: E RIT tempus,cum sa

17쪽

DEDICATORIA.

nam do strinam non sustinebunt: & a veritate quidem auditum auertensiad fabulas aut comuertentur. Nam vere fabulosum ae si tum

habendum est ,quicquid vafri homines veteriscp pietatis hostes ad corrumpendam diuingveritatis synceritate admiscent, quicquid pro suo priuato sensu , ad communem Ecclesiae sensum 8c consensiim eludendum excogitanti

quicquid nouorum salserumh dogmatu inuehunt ac praetextu verbi comendant alch de

findunt. Vt hine meriin illis queat opponi, quod olim Propheta dixit re us:Narrauerut mihi iniqui Lbulationes, sed non ut lex tua. Et illud . Tempus faciendi Domine; dissipauerunt legem tuam, quod in eodem psalmo idem ille canit: Respondebo exprobrantibus mihi verbum. Verum paulo Ost Lectorem Pluribus admonebimus, quous* istoru progressa sit impietas, qui ex Dei verbo, non suumodo, sed &,si libere dicendum est, Sathanae.

verbum efficere non reformidant.

Ego vero has operis nostri primitias, qualescun* demiam illae iudicabuntur, nulli lane Iibentius,quam tibi, Serenissime Princeps,os ferendas dedicandas , putaui: tecp etiam at etia rogo, ut me Catholicis,hoc est, legittimis armis cum cbniuratis Catholicorum hostibus

18쪽

depugnante,non modo spectator intentus,sed fidus etiam patronus adesse no graueris. Tam tum enim est nomen tuum, tanta , authoritas, . Vt quod patrocinio tuo comendatum est, asuersus aemulorum latratus & insultus sese facile tueatur. Nam praeter ingenii tui vim ac Praestantiam singularem,quam in administratione Reip. non obscure demonstras ,-printer heroicam animi sortitudinem,qua res & la, hentes erigis,& arduas difficilesin moderaris, eo generis etiam & natalium splendore coli nestatus es, ut nobiliores 8c illustriores in inbperio Principes nullos habeamus. Noti sunt, assi,noti proavi tui ex Austriaca stirpe prog niti, quos partim Catholica religio,partim rhata vitae morum , integritas, partim bellica

virtus in tantum culmen eueXit, ut permagna

Europae parte sibi subiecerint, aliquot iam seculis sacrum Rom. Imperium summa cum laude gubernarint. Nihil dicam de optimo &- aequissimo laudatissim p Principe &Imperatore D. FERDINANDO Patre tuo, cuius mortem velut communi parente orbata Gedimania luxit at deplorauit. Ac fuit ille quidem felix, si hoc nome mortalibus vere potest contingere, felix, in*, non a subiugatis hostis bus,quos eua tyranni serocissimi sispenumero

19쪽

sbi subiecerunt no , reportatis amplis spoliis,

quae cupidissimos 8c rapacissimos homines delectare quidem possunt,explere autem et satiare nullo modo: sed a vera & orthodoxa religione,quae ad bene beatem vivendum inprimis Pertinet, semper integre conseruata, Sc ab

ea prudentia, qua difficillimu ruentis imperii statum mirifice sestentauit,& ob vitae synceritatem, quam 8c optimus Rex, dc clarissimus Imperator ita perpetuo praestitit, ut no soliim

apud vicinos,quibus massimae fuit venerationi,sta etiam apud exteros & immanes Turcas laudem dc gloriam sibi maximam conciliarit. Huius tu nomen auspicatissime nobis resera, & virtutes partim aemularis strenue, partim

ad viuum quodammodo exprimis, si praeseditim quotidianam in te sobrietatem, si elememtiam singularem & incensum auitae religionis studium consideremus. Quibus sane rebus id cosequeris, ut magni parui, te suspiciant. tantum , tibi aut horitatis deserant, quantum

boni omnes in summo Principe vcnerantur atm colunt. His accedit iudicη solertia,quam cum in te s pe alias, clam vero maxime,quo te' Pore serenissimo patri tuo tibi* a sacris concionibus essem,iacile animaduerti. Adeo dextere ac perite inter casta et impura,inter ortho

20쪽

laxa 8c adulterina dogmata potes dissicemcreat diiudicare. Nam & spiritualis undito,

quae Catholicum pedius de omnibus creditu necesse s haud dissiculter docet, abunde sup- Petit tibi,qui veteris religionis es tenacisiimus custos. Tu vero ipse nihil habes antiquius,. quam matri venerandae Ecclesiae, non solima: de scripturis diuinis testanti, sed etiam genusenum earu sensum interpretanti credere, eius. decretis Sc authoritati obtemperare. Siquidem ex rege sapientissimo Salomone prsclare

didicisti , ad filiorum Dei officium vel maxime pertinere, ut non modo patris aeterni disciplinam, obserirent, vertim etiam Ecclesiae matris.legem non deserant, & a muliere aliena

improba. pellice,quae typum hetereseos gerit

ficola meritricio multis imponit, magnopere sibi caueant prospician . Proinde nulla in parte Catholici dogmatis claudicas, sed quod optimi Principis proprium esse dobet, integram verae fides 8c Ecclesiasticae re ditionis regulam inuiolata custodis, nec ν tibi quic* eum Ecclesiae desertoribus negotiiesse potest. Pridem enim intelligis, quantumdetrimenti at periculi Resp. capiat. ubi libera. nouae impietati sunt diuel soria: rei' itidiacaria tuis prouinciis,quae Catholicum nomen