De testium ratione quae Romae Ciceronis aetate obtinuit Joannes Henricus Alfredus Escher

161쪽

is causFam tuam i Verres . . . . ut quisque ex provincia Sicilia gravior homo atque honestior testimonium vehementius

- dixerit, sicuti Siculi mulli primarii viri multa dixerunt. - lo flatim istis tuis defensoribus dicere: Inimicus est pro-- pterea, quod arator est. Itaque uno genere, opinor. ci - cumscribere habetis in animo genus hoc aratorum, quod , eos infenso animo atque inimico venisse dicatis, quia su urit in decumis iste Verrest vehementior . . . Nunc . . . id -aceipio, eos tibi esse inimicissimos . . . Duid ergo illae . sibi statuae equestres inauratae volunt ...' Nam inscri- . Ptum eSSe video, quandam ex his statuam aratores dedisse. - Si honoris caussa statuam dederunt, inimici non sunt. Cr

- damus testibus. In oratione pro Fontrio Cicero ex judicibus quaerit :βη - An vero vos id in testimoniis hominum - barbarorum dubitabilis. quod persaepe et nostra et patrum - memoria sapientissimi iudices de clarissimis nostrae civi--tis viris dubitandum non putaverunt qui Cn. et D. Ca ionibus. L. et Q. Metellis testibus in Q. Pompeium . h

-minem novum. non crediderunt: quorum virtuti. generi,

- rebus gestis fidem et auctoritatem in testimonio cupiditatis - atque inimicitiarum suspicio derogavit. εβὶ Ecquem hominem

, vidimus . . . parem consilio, gravitate . constantia. ceterisu virtutibus, honoris, ingenii. rerum gestarum ornamentis

M. Aemilio Scauro fuisse' Tamen hujus . cujus injurati - nutu Prope terrarum Orbis regebatur. jurati testimonio u -que in C. Fimbriam neque in C. Memmium creditum est. - Νoluerunt ii, qui judicabant. hanc palere inimicitiis viam. - quem quiSque odisset, ut eum posset testimonio tollere. - Quantus in L. Crasso pudor fuerit. quod ingenium, quanta . auctoritas. quis ignorat Τ Τamen is, cujus etiam sermo . testim anti auctoritatem hahebat. testimonio ipso, quae in . M. Marcellum inimico animo dixit. probare non potuit . . .

M) Cie. pro Font. vn. v I . CL etiam hac de re valer. g. 16. Nax. VII l. v. g. l.

162쪽

. Si inimico testi credi non oportuit. inimicior Marcello - Crassus aut Fimbriae Scaurus ... quam huic Galli Plancium defendens Cicero: Alia te t Laterensis Planeti , accusatori.' inquit, ' - ratio . . ad spem hujus Planctit o

- primendi excitavit . . . Multi suntὶ . . . communes inimici kreorum omnium, qui ita semper testimonium de ambitu - dicunt. quaSi . . . moveant animos judicum suis testimoniis. Testimonium in inimicum dictum suspectum habitum esse.

etiam ex Quintiliano elucet, qui dicit: ββὶ - Τacita quaedam , cogitatio refragatur itestimoniis per tabulas . quod nemo

- per tabulas dat testimonium, nisi sua voluntate: quo ipso - non esse amicum ei Se . contra quem dicit. latetur.' Ve

ris in accusatione Cicero : - Onasum Segestanum, ' ait. ε' - dicere audistis ljudicesJ. se ob sepulturam Heraclii navarchi , qui cum aliis classi propter Verris socordiam a piratis, combusta praefuerat quemque Verres cum aliis navarchis. - ne testes sui sceleris superessent, necari jusserati pecuniam . Τimarchidi, Verris administro, numerasse. Hoc, ne pos-- sis errest dicere : Patres enim veniunt amissis filiis irati - vir primarius dicii: neque de filio dicit. ' Tostibus in Fonteium Cicero hoc modo fidem derogat: 'οὶ - Slaluite nunc

- judices . quid vestra aequilas . . . postulet: utrum colonisse Vestris . . . Credere . . . malitis, an iis . quibus propter ir

cundiam fidem . . . habere non j debetis : neque multo post: 'i) Objectum est etiam, quaesium M. Fonteium ex is viarum munitione secisse . . . Quid si hoc crimen optimis - nominibus delegare possumus . . Τ tamenne vos omnia in M. - Fonteium, iratis testibus freti, conserelis Denique de omnibus in Flaccum dictis testimoniis Cicero hoc modo detrahit: - Nihil religione testatum, nihil veritate landatum.

163쪽

nihil dolore expressum : contraque Omnia corrupta . . . ira undia . . . reperientur. 6 32ὶΤertio loco, quibus, si certa quadam ratione caussa dij dicata esset, emolumenti incommodi ve aliquid oriri poterat. ii dicebant quidem persaeps testimonium. 'al sed iidem testimonii. quod hi, ut suas rationes adjuvarent, dicebant. non magni aestimatam esse. Cicero nos docet. qui et in tione pro Fonteio habita planum aliquid facturus a sente tia . quam exploratam his verbis ponit: '-ὶ - Ιisi qui ob ali, quod emolumentum suum cupidius aliquid dicere videntur. - credi non convenit: ' proficiscitur, et in caussa Verris, ut testimonium aratorum Centuri pinorum in Verrem commendet, haec dicit: 'βὶ -0uid Τ hoe Verrem ah Aetnensi - civitate decumas contra leges exigentem magnum lucrum - seeisse j Λetnenses soli dicunt Immo etiam Centuri pini.

qui agri Aetnensis multo maximam partem possident . . . . Et hoc in te graviores certioresque testes sunt, quod e -terae civitates propter modum, quo Verres decumas ex-Oorserit, in eum testantes j suis solum incommodis comm - Ventur. Centuripini, quod in omnibus sero finibus habent.. POSSeSSiones, etiam ceterarum civitatum damna et detria menta senserunt.' Tum Sex. Roscium Amerinum dese

dens Cicero planum lacero studet. Capitonem Sex. Roscium patrem Oecidendum curasse et Erucium ad Sex. Boselum filium parricidii accusandum impulisse, ut hoc modo suspicio. a Capitone depulsa. in Sex. Roscium filium dirigeretur. Iam quum , istum Capitonem testem in Sex. BOscium suturum esse, putat. eum hoc modo rejicit: 'η - Moro majorum comparatum - est . ut in minimis rebus homines amplissimi testimonium

praeterea Cic. de Orat. 15. XLV. g. 120. et Pass. l. LXX. g. 285.

Cic. pro Rose. Amer. x xv .

164쪽

- de ua re non dicerent. Asricanus . qui suo cognomine d - clarat . tertiam partem orbis terrarum so subegisSe. tamen. - Si Sua res ageretur. testimonium non diceret. Nam illud - in lalem virum non audeo dieere: si diceret. non credere--tur. Videte nunc, quam versa et mutata in pejorem partem sint omnia. Duum . . . de eaede agatur, testimonium

- dicturu1 est is, qui ... est . . . Sicarius: hoc est . qui . . .

eum hominem occidendum curavit. de cujus morte quaeritur. ' Deinde . qui veneficii crimen a Cluentio propulset. Cicero patrem illius, quem aecusator venenum, Cluentii consilio paratum, bibisse dixerat. quod pro Cluentio test tur . quam maxime fide dignum habet . ut quem propter animi

dolorem perιentiis avxpicio potuisset . . . testem in A. Cluentium

conatuuere. yyy Si hic rego adversus Cluentium testatus esse l. ejus testimonium vix magni esset aestimatum. Denique Quintilianus . quaestionem. quomodo testos refellendi, iracta S, hoc praecipit: ' j v Sequens ratio est, cum specialiter qui-- dem, sed tamen multos lissi est pariter invadere patroni . solent. Nam stola genera testimoniorum elevata scimus .

. ut in caussis repetundarum . qui. 8 reo numerasse pecu

se nias. jurant, litigatorum, non testium habendos loco. 'ise eι studio excitati, cupidi. dyὶ libidinosi id ij testes. nisi suae spei. cupidini. libidini suoque studio contraria dixissent. indigni. quibus crederetur. habebantur. His verbis. in quibus latior inest sensus. comprehenduntur alterius litigalorum studiosi et alterutri eorum infesti obligatique ac quibus. prout caussa dijudicatur. damni emolumentivo quid impendeat : de quorum fide jam exposuimus. Cupiditatem testis autem versari putabant praesertim etiam in ejus vultu, verbis totaque se gerendi ratione, quibus in ipso testando ulc-'yὶ Cic. pro Cluent. Lx. g. 168. M Quintil. I. O. V. V I. g. 5.N, cie. pro Flaec. Hi g. 6.

165쪽

155batur. Duare Cicero pro Flaceo et pro Fontei O. ubi

Graecos et Gallos testes refutandi caussa cum Romanis comparat' -0ui autem.' inquit. - dicit testimonium ex nω-stris hominibus. ut se ipso sustentati ut Omnia verba m Geraturi ut timet. De quid cupide . ne quid iracunde, ne . quid plus minusve, quam sit necesse, dieat: iοδὶ ei: in cordamini. judices. quanto opere laborare soleatis, non modo - quid dieatis pro testimonio. sed etiam quibus verbis uta-- mini. ne quod minus moderale positum. ne quod ab ali-- qua cupiditate prolapsum verbum esse videatur: vultu deni

ue laboratis . ne qua significari possit suspicio cupiditatis.. Induciomarus Gallus in Fonteium productust primum illud

- verbum consideratissimum nostrae consuetudinis. ARBITROR,.. quo nos etiam tunc utimur, quum ea dicimus jurati, quae ipsi vidimus, io j ex toto testimonio suo sustulit atque . . omnia se scire, dixit. Verebatur enim videlicet. . . ne qua -sama consequeretur ejusmodi, Induciomarum. talem Virum,

, tam cupide. lam temere dixisse. Non intelligebat, se in - testimonio nihil praeter vocem et os et audaciam neque , civibus suis neque accusatoribus nostris praestare debere. id i Cicero, de iis generati m. quae ab aliqua externa re Sumuu-tur ad fidem laetendam, disserens hoc docet: i'βὶ - duae per urbationibus animi, dolore. cupiditate. iracundia, metu - concitati dicunt , quia necessitatis vim habent, asserunt au- toritatem et fidem. Duae hucusque Ciceronem statuere aceepimus. confirmant, hoe die tum . quatenus trates spectati ad ea reserendum esse . quae hi contra eos. quorum studiosi qui-

07ὶ Cie. pro Flacc. v. g 12.10 Cie. in Academ. II. XLVII. g. 146. quoque, hoc moris suisse. refert. CL Liv. Iv. M.) Ssd te. lem nihilominus Eliam. se aliquid seire . nullo suspicionis metu di-rero potuisse, Cicero ipse planum laeti. qui Archiam defendens deteste pro hoc producto dicit irv.

g. H. : . Adest vir summa auctos rit te . . . qui. se non opinari. sed a cire . . . . dicit. i

166쪽

busve obligati. pro iis . quihus infesti sunt. atque in caussis , ex quibus ipsis emolumenti aut damni aliquid nasci Potest, adversus suum commodum pro testimonio dicant. Quod ita esse, demonstrat Boethius, qui ad commemoratum locum monet: - Necessitas quoquo quasi id . quod latebat.

extorquens auctoritate subnixa est. Quae . . ab . . animo, . . . Venit . . . . quum m DS quadam perturbationis vel igno

antiae necessitate confunditur. Tunc enim, quid dici, quid , taceri debeat. minime distinguens verum . quod occultum .. erat . prodit atque effundit in lucem . . . Saepe etiam ho-- mines praeter ullam animi perturbationem imprudentes pro-- pria consessione obligati sunt, dum cuncta simpliciter essun--duni, quae sibi nocitura non existimant. Cicero saepe testes adversariorum, quod ignoti sint, reprehendit infit et hac ex caussa iis fidem derogat, sine dubio quod judices fidem ignotorum ex iis rationibus. quibus t stium fidem ponderatam e se cognovimus, aestimare non PO-lerant ideoque, judices de fide testi habenda dubitatione t

neri, necesse erat.

Duarto loco in teste requirebatur. num . quae t Staretur. scire posset thyl et revera seiret. Propterea primum iis, qui anthique vel timide vel ine-- stanter ly ὶ testabantur eaque de caussa suspicionem, Se . quae pro testimonio dicerent, certo asseverare non POSSE. moV bant. parva fides apud judices erat. Porro . quae testes non propriis suis sensibus perc perant , sed aut ex solis argumentalionibus aut ex aliorum dictis hauserant, quamquam persaepe ea pro testimonio dic

167쪽

hantur: H'ὶ tamen ejusmodi testimonia minore fide suisse quam illa. quae testes ipsi aut vidissent aul audiissent . identidem refertur. Do priore enim illo horum testimoniorum g nere auctor ad Herennium hoc praecipit: ii οὶ - Communes loci

, sunt quum accusatoris tum defensoris . a testibus contra le--stes . . . Contra teStes dicemus , . . . Si . . . dicemus . . . .

eost argumentari. '' Ut ad alterum transeamus, Cicero et de suis testibus, quae testentur. ipsos vidisse. ad augendam eorum fidem interdum praedicat iiij et judices orat, ne i subus in se productis, qui, quae pro testimonio dicant, ab aliis lantum audierint, fidem habeant: ut in oratione pro Planeto dicta : Illud unum. ' inquit, i IJ vos magno opere - Oro atque Obsecro, judices , quum hujus. quem defendo, .lum communis periculi caussa, ne fictis auditionibus, ne , disseminato dispersoque sermoni fortunas innocentium su ciiciendas putetis ... Nihil ost tam voluere. quam mal - dicium: nihil facilius emittitur. nihil citius excipitur. nihil - latius dissipatur . . . Si quid sino capite manabit aut si - quid erit eiusmodi. ut non exstet auctor; qui audierit, aut , ita negligens vobis esse videbitur, ut . unde audierit. oblitus , sit, aut ita levem habebit auctorem, ut memoria dignum non , putarit: hujus illa vox vulgaris audivi. ne quid reo inno-- centi noceat, OramuS. ' Seneca porro eos testes, qui νε- disse quidem se negant sed audisse , testes secundae notae V

eat . ii in Quintilianus denique hoc dicit: ii' - Xam tota ge-

- nera testimoniorum televata scimus): ut de auditionibus: non - enim ipsos esse testes, sed injuratorum asserro voces. '

Min Cic. in Verr. I. v. g. 13.14. pro Arch v. g. 8. λὶ Cic. pro Planc. xxIII. g. 57.

Senec. naturai. quae t. v. s. a. mi Quintil. I. O. V. I. g. 5.

168쪽

duinto loeo is testis fide dignus putabatur, qui, momentum gravitatemque testimonii considerans . non leviter lestia monium dicebat. iis)Puod Cicero planum facit, qui Gractis testibus in Flae- eum fidem hoc modo derogat: - Itaque videte ljudiem , ait, ii εὶ - quo vultu. qua confidentia Graeci testimonium judicant. Nunquam nobis ad rogatum respondent: semper -aceusatori plus quam ad rogatum. Nunquam laborant. - quemadmodum probent. quod dicunt: sed quemadmodum - se explicent dicendo. . . Vinci, refelli, coargui putat esseu turpissimum: ad id se parat: nihil aliud curat. Itaque nonis Optimus quisque nec gravissimus, sed impudentissimus t quaeissimusque deligitur. Denique aliquantum auctoritatis accedebat. si testim nium aliis testimoniis argumentisve confirmaretur. 117 Rem uno tantum testimonio firmatam non semper pro certa habitam esse. et Cicero planum facit, Triario. Scauri accusatori, hoc exprobrans: li4ὶ - Tu uno comperendinasti reum , teste producto. At quo tester Dii immortalest Non satis. - quod uno. . . ' et rel. . et Valerius Maximus. qui narrat: - P. Scaevolat testis in reum productu , cum id respon- isset . quod salutem periclitantis magnopere laesurum vi- ehatur. discedens adjecit, ita sibi credi oportere. si et - alii idem asseverassent: quoniam, unius testimonio aliquemo cader , pessimi esset exempli. ii in Sed e contrario. interdum etiam uno tantum testis dicto nitentes judices Romanos reum condemnasse. Valerius Maximus demonstrat hoc narrans: 1ῖοὶ - Cilatus. . . Seatinius, ide stuprοὶ reus. uno teste, qui ten-- tatus erat . damnatus est.

olerum Uuintilianus

quoque. ii in Cic.

169쪽

ubi de testibus refellendis exponit: - Si delicitur, ' inquit .i-ij . numero ii estium . pars diversa paucitatem . . . oportebit

170쪽

. .. .. ... . i. . virili '' '' '

. Quidquid ob eam rem dare sacere oportet: agendum fuit. lli. Νon unam computatio civilis, quae dicitur, ubique rationem habet. l V. Dies non interpellat pro homine. V. In surio secundum jus criminale commune animus lucri faciendi requiritur. VI. Qui delictum commissurus modum, quo non perfici potest. adhibet, puniendus est.