De testium ratione quae Romae Ciceronis aetate obtinuit Joannes Henricus Alfredus Escher

131쪽

Ρompeia de vi dijudicata caussa tostium vorba litoris mandata et obsignata esse . nonne maxime probabile est id, quod conjicimus. illos judices. quibus testes audiendi fuere, ani

quam dimitterentur, quomodo testimonia coram se dicta literis mandata essent. examinasse et errores, qui sorte intestimoniis conscribendis irrepsissent, correxisse et hoc modo emendatas labulas obsignando revera, quae a testibus essent dicta, continere confirmasses 3 3ὶ

Quamquam sola haecce coram judicibus dicta testimonia

literis mandata esse traduntur. lamen . quia non est, quo

modo . haec ipsa perscripta, cetera non esse, intelligamus, omnia. quae vel testes vel legati a testimonia tribuentibus collegiis missi coram judicibus dixissent, literis mandata esse. statuimus. 1 m

is Asconius: testea per triduum au- . viremur: dicta eorum judiera eon. . firmarent. Diese Iet2teren Worteis sind unklar. Cie. pro Scauri g.

udicunt. non modo nullis argu- umentia, aed ne literarum quidem is aliquo genere - confirmare e -

etiam illa, quae Allobroges de Catilinaria conjuratione in senatu secere , indicia perscripta esse. Sullam enim dolandens Cicero spro Suli. Mu. g. 36 r . Ab Allobro- .gibus.' inquit. , nominatum Sul- , lam esse dicis saecusator . Quisti negat Sed lege indicium et vide,

is quemadmodum nominatus sit: et postea si hid. xv . g. 40 r ulta. . que introductis in sonatum indi, cibus eonstitui senatores, quiis omnia indicum dicia. interrogata,

a resPonsa pergeriberent.

132쪽

122 Contra. testium verba per judices Obsignari debuisse. nusquam nisi in caussis ex lege Pompeia de vi dijudiacatis invenimus. Et, ea revera nusquam nisi in his esse o signata, existimamus eo libentius, quia praeter illud legis Pompriae de vi praeceptum, ex quo non idem judi eum collegium. quod testes audierat, sententiam dicero debuit quod ad omnia judicia pertinuisse. nobis nequaquam verisimile via

detur nihil nos cognitum habemus. quo. eosdem et testes audivisse et sententiam tulisse atque cunctos, coram quibus testimonia dicta ossent. etiam sententiam dixisse. statuere

vetemur: quare nobis nusquam nisi in judiciis ex lego Pompeia de vi testium verbis obsignatis opus suisse videtur. CAP. VII. Quanclo testimonia Eum suille laus e mmuni rata

sint.

Primum quod ad testimonia per tabellas data attinet. haec plerumque inter orationes ita esse recitata, ut singulis Orationum partibus, quas attingerent, accommodar niur. Ex eo colligimus, quod etiam aliae literae tabulaeque ad accusationem aut defensionem probandam allatae et testimonia.. quae prioribus in actionibus dicta et literis mandata erant. plerumque inter orationes recitabantur. 1 Ut vero . has ta-

133쪽

bulas interdum etiam post orationes eum judicibus esse eommunicatas. salis compertum habemus. δὶ sic etiam . interdum testimonia per tabellas reddita tum demum coram judicibus recitata esse . nobis verisimile videtur. Secundo Deo, quando testes interrogasi sint, exploraturi a judiciis publieis exordiemur. Nonnulli ex veterum libris excerpli loci. qui ante leges Pompeias do vi ot de ambitu laias litoris mandati sunt, hanc quaestionem generaliter dissolvere videntur. Cicero enim, ut extraordinarium illum accusandi modum. quo prima in actione in Verrem usus est. excusaret. haec

-gem restituo. qua lege multi semel accusati, semel dicta - eaussa. semel auditis testibus condemnati sunt . . . Puta. te non hac l Cornelial tam atroci. sed illa lege mitissima , caussam dicere. Accusabo: rospondebis. Τestibus editis,. iia mittam in consilium, ut, etiamsi lex ampliandi faciat - potestatem, lamen isti turpe sibi existiment, non primo - judicare.' Bis hic Cicero testium secundum accusationem defensionemque editorum mentionem facit. Idem, quum iterum do insolita illa aecusandi ratione, quam Verrem reum faciens prima in actione inierat, loquitur: - Nihil. inquit. J - inter illam usitatam accusationem atque hanc , novam interest. nisi quod in illa tunc. quum omnia dicia - Sunt, testes dantur : hic in singulas res dabuntur. ' CL cero hic recta via, moris suisse, ut test ps nonnisi accusat ris defensorisque orationibus finitis producerentur, demonstrare videtur. Iis, qui in illis verbis id solum. testes in

reum post sinitam accusationem ante defensionem interrogatos, testes contra pro reo post finitam defensionem esse productos. inesse posse arbitrentur. asserimus eundem Ciceronem.

134쪽

qui in caussa Flacciana haec exponit: βὶ - Quid Τ ' inquit,

- si testium studium cum accusatore sociatum est Τ tamenne

uisti testes habebuntur Τ Ubi est igitur illa exspectatio. quae is versari in judiciis solet ' Nam antea. quum dixerat accusatoris acriter et vehementer quumque defensor suppliciter demi Seque responderat, tertius ille erat exspectatus Iocus i - stium, qui aut sine ullo studio dicebant aut cum dissimu-ciatione aliqua cupiditatis. Hoc vero quid est Una sedent.

Hi loci igitur generatim. omnes testes post OrationeS a cusatorum defensorumque interrogatos esse . demonstrare vi-

Sed jam ad singulas ante leges Pompeias de vi ei de ambitu caussas dijudicatas animum intendamus, ut perscrutemur, num testes in iis interrogati revera ad generalem hanc regulam. quam invenisse nobis videmur, post accusationem dinsensionemque peroratas producti sint. In secunda in Verrem actione Cicero multos testes t stimonium in Verrem dicturos aut, quos postea ad testimonium dicendum producere possit, commemorat. εὶ Ergo . nonnullos

testes in Verrem post accusatoris orationem interrogatOS GSe.

certum est. Aliorum quidem etiam, qui jam testimonium reddidissent. Cicero illic mentionem Deit. sed ita, ut aut di--ὶ Cic. pro Flaco. x. g. 21. 22.., CL etiam Valer. Max. V. mg. 3.7ὶ Ferrat. epist. I. 3. i. m. 3ὶ Cie. in Verr. I. xxxIT. g. 86.

135쪽

serto dixerit, hos priore in actione testimonium dedisse . ν aut . etsi hoc diserto non protulerit. 1οὶ tamen non habeamuS . cur nobis. hoc non esse factum. sit statuendum. Duae igitur ex caussa verris de tempore, quo testes producti sint. comperimus. generali illi norinae non repugnant, sed tum

eorum sententiam, qui, Omnes testes ante accusationem inte rogatos esse, censent . iij totam resutant, tum, quam alius quidam in medium protulerit sententiam, omnes ab accus tore productos testes ante accusationem rogatos esse. Contra rei testes post accusationem

dixisse. ejus priorem partem In caussis Roscii Amerini,

lii. Ρlaneii. Cornelii Balbi ol

') Cic. in Vorr. I. I. g. l. xx. g. 52. xx H . g. Tl. xxx v. g. 88. Lui. g. 138. 3s. II. v. g. 13. leoli. o. IV. m. g. 16 et V. LVIII. g. 473 II. v. g. 15. I. g. 16. FH. g. 20. xxv II. g. 69. XLII. g. 102. x L T. g. 120. LIII. g. 133. LXI. g 14s. Lx v. g. 156. Lx . g. 156. III. xLiv. g. 105. V. xx x. g. 73. xxxiv. g. 90. LV. g. 143. LIx. g. 55. leoli. c. I. v. g. 13.ὶ V. LII. g. 158. Lxiit. g. 163. CL I. V. g. 13. II. ix. g. 25. III. LxxxI. g. 18s. et IV. xviti. g. 38. Cum I.

Lur. g. 138. t pro Tuli. g. 6. Or. pro Caecin. I. g. 3.ὶ v i Cic. in Verr. I. v. g. 14.

xxv Iii. g. 71. xxxI. g. 80. xxxv I. g. 93. M. LLVIII. g. 126. xLIT. g. 128. II. viii. g. 23. XXV I. g. 68. xLII. g. 103. xLviii. g. 119. III. x. g. 22. xx v. g. 59. xx II. g. 66. Ex I. g. z3. xxxI . g. 80. L I. g. m. IV. xxx. g. 29. x II. g. 30. xx.

ante cleiensionem testimonium

refellunt.

Fonteii. Cluentii, Flacci . Co C. Rabirii Postumi non solum

haec doeet: , Ceterum interroga - . tio testium ipsam accusationem, praecessit: id quod eum aliis lan inbua cautum est, tum Pomprian de vi. . . Aliae leges post causa Sarn actam testes dari voluerunt . ut lex Cornelia de repetundis.

136쪽

testes pro reo productos. iij sed etiam testes. quibus accusatores usi sunt. i l invenimus, qui post accusatoris defensorisque orationes vel dixerunt testimonium. vel quibus . si dicerent, hoc tempore dicendum fuit. Cicero quidem in Orationibus pro Fonteio et Flacco et Coelio habitis otiam dictorum jam in reum testimoniorum mentionem facit, i j ei Cluentii caussam dicens. si poni liceat. hic non de testimonio per tabulas dato agi, de teste jam pro reo in terr gato loquitur. i. Sed non est . quod, Cluentianam et Coelianam caussas ampliatas esse . negemus et, illa, quae jam dicta essent, commemorata testimonia in priore actione ampliatarum caussarum Cluentianae et Coelianae et in eadem actione caussarum Fontrianae Flaccianaeque, quae, repetund rum haussae, comperendinandae orant . sinitis accusatoris d sensorisque Orationibus dicta esse. abnuamus. Orationem autem eam pro Fonteio, quae nobis conservata est. Secunda

in actione habitam esse. inde patet, quod Cicero in ea his verbis usus est: i' - dam enim mihi videor hoc. prope

caussa duabus actionibus perorata . debere dicere. Et, Ciceronis orationem pro Flacco, quae hodie exstat . Secunda in actione dictam esse . ex hisce illius orationis verbis verisimile sit: itὶ - Atque hic Dorylensis nuper cum esserretur moriis illius invidiam in Flaceum Laelius t ejus accusatori conserebat . . . Flacco . . quid profuit, qui valuit tam-- diu, dum huc prodiret; mortuus est aculeo jam emisso ac

'ὶ Cie. pro Flaec. II. g. 5. Pro

Cluent. Lxx. g. 198. pro Font. IN. g. 6. pro Coel. H. g. 4. m. g. 73. pro Coruel. Bath. XVm. g. 41. Uὶ Cic. pro Rose. Amer. LXII. g. 82. xxx. g. 84. xxxv. g. 100. 101. xxxvI. g. 102. pro Cluent. VI. g. 18. pro Flaec. XXI. g. 51. pro Planc. xx H. g. 56. Pro CDel. Vm. g. 19.M. x. g. o. XXVIII. g. 66. xxx.

137쪽

dieio tostimonio. ' Si. Doulensis testimonium et Ciceronis Orationem in diversis actionibus dicta osse . negemus, nihil restini. nisi ut, quod non probabile videtur, ponamus. hunc Dorylensem inter testium interrogationem. in qua, ante Cia ceronis orationem, sed in eadem actione. in qua haec dicta sit . facta, ipse Dorylensis testimonium suum dederit, et d sensionem ipsam mortuum elatumque esse. Ea quoque igitur. quae illis ex caussis de tempore. quo testes in iis in te

rogati sint. accepimus. generali. quam supra exposuimus. normae non repugnant: refragari autem iis . qui. vel omnes testes temporis intervallo inter accusationem defensionemque interposito testimonium dixisse , i j vel testes accusatoris ante accusationem. lestes defensoris contra post hanc ante defensionem interrogatos esse , censent . facile animadverteris. Duam denique alius quidam attulerit sententiam. Omnes ace satoris testes post accusationem . sed ante defensionem intem rogatos. Omnes defensoris testes post defensionem productos

esse. iη priorem ejus partem generali. quam diximus. r gulae repugnantem penitus illa refellunt.

Sed jam nonnulla ex Scauri et Cornelii et C. Rabirii

caussis. quae cum generali illa norma conciliari non possunt. asseremus. Cicero Scaurum defendens Triario, ejus accusa-

videtur.

stes ex consuetudine sie interroga tos esse. Κlenae statuere videtur.

enim interdum pilam inter orationes interrogatos esse. ElonEo in exceptione poner videtur: id quod inde elucere videtur. quod, ut, testes etiam inlor orationes interrogatos esse . planum faciat, ad unicum e. 18. a l. . in Verr. provocat . ubi Cicero. de extraordinario suo Verrem accusandi modo, quum testes in singulas res darentur. agens, eum illi usitatae aecusationi, secundum quam lune. eum omnia meta sint. testes dentur. opponit.

138쪽

tori, hoc exprobrat: phi Τu uno comperendinasti reum leste - producto. ' Ergo Cicero Scaurum ab secunda actione d sendii. Alibi in eadem hac defensione: - Est enim, ' inquit. gil- unum maximum totius Sardiniae frumentarium crimen. deis quo Triarius omnes Sardos interrogavit, quod genus uno - testimonii laedere et consensu omnium est confirmatum. Hos omnes Sardos autem prima in actioue . in qua Triarius unum testem pro ait, interrogatos esse, nequaquam teneri potest. Si igitur, hos Sardos secunda in actione productos esse. statuendum est, confiteri nos oportet. eos non secu dum illam generalem regulam post finitas accusatoris defensorisque orationes productos. sed ante defensionem interrogatos esse. Asconius porro, ubi de Corneliana caussa agit.

haec rosert: at - Dixerunt sin Cornelium j infesti testimonia

- principes civitatis ... Dixerunt autem hoc, vidisse se, cum - Cornelius in tribunatu codicem pro Rostris ipse recitaret. - quod ante Cornelium nemo secisse existimaretur. Non po-- lerat negare, id sactum esse. Iam si testes hic post finitas accusatoris defensorisque Orationes producti sunt. non liquet. cur de eo, quod defensor jam consessus erat, nihil minus testes interrogati sint. Et hic et in caussae Scauri nae secunda actione testes commemoratos statim post finitam accusationem testimonium dixisse, vero proximum esse videtur. Denique Cicero perduellionis reum, C. Rabirium. Quiritibus judicibus, defendens : - Nunc de Saturnini cri-- mine, ' inquit, δ)ὶ - . . . dicemus. Arguis iΤ. Labienus. - Babirii accusatori, occisum esse a C. Rabirio L. Saturni-- num: et id C. Rabirius multorum testimoniis. Q. Horten--sio copiosissime defendente, antea salsum esse docuit. Nivet, haec testimonia per labulas data et inter Hortensii d

sensionem recitata esse, ponere velimus vel existimare possi-

139쪽

mus. Ciceronem. in secunda actione Rabirium . qui a populo ampliatus sit, defendentem, ad illa testimonia. quae in , prima actione data essent, respexisse. si igitur. illa testim nia ante Ciceronis orationem in eadem actione dicta esse statuendum est. veri simillimum videtur. ea, ad Hortensii dosensionem firmandam data, illi eo post eam dicta esse.

Ex hisce commemoratis locis nihil aliud estici vido tur.

nisi . Ciceronem. ubi generatim, omnes testes orationibus accusatoris defensorisque finitis interrogatos esse, statuere supra nobis visus est, solummodo consuetudinis, a qua . licet plerique eam secuti sint, per exceptionem recedi fuerit concessum, rationem habuisse ac non legis cujusdam pra

eeptum. quod nullo pacto deseri licuerit. respexisse. 8 ὶ Fo lasse jam multi, quum his exceptionibus, quas suisse negari non potest. nitantur, eliam illic iis exceptioni hus locum fuisse

arbitrentur, ubi in orationibus accusatorum defensorumque testimonia jam dicta commemorantur, sed nobis. quod supra Exposuimus, non est . cur, orationes illas secundis in actioni-hus habitas et ea testimonia prima in actione post Orationes data atquo hoc modo regulam servatam esse . negemus. Cet rum non possum. quin commemorem. etiam illum jam saepe dictum extraordinarium modum, quo Cicero, nulla quidem ut videtur. singulari ejus rei potestato concessa. prima in actione Verrem accusavii. et quo. ut Pseud Asconius nos

certiores lacit. νὶ etiam L. et M. Luculli jam ante Verris

caussam L. Cottam accusaverant . perspicuum sacere . non Omnino. a consueto accusandi modo reeedi. illicitum fuisse.

Hucusque de aetate ante leges Pompeias de vi et de ambitu latas disseruimus. His vero legibus ordo testium interrogandorum . quem antea. etsi non omni exceptione liberum, obtinuisse statui-

140쪽

mus, si minus in omnibus judiciis. certe in judiciis de vi ei de ambitu ex legi hus Pompeiis agendis mutatus et inver

Asconius enim hoc narrat: ηεὶ Pompejus ah interrege . Ser. Sulpicio V Kal. Mari . menso intercalario consul sine , collega creatus est si alimque consulatum iniit. ' Duod 702 a. u. c. factum est. Deinde post diein tertium Asc nius pergit. - de legibus novis serendis retulit: duas ex se natusconsulto promulgavit. alteram de vi, qua nomina lim, caedem in Appia via factam qua P. Clodius ab A. Milone - Occisus erati et incendium euriae et domum L. Lepidi i - terregis oppugnatam i quae populus a tribunis plebis Mun sitio Planeo et Pompeio Buso, qui pro concione Miloni - invidiam secerant, inflammatus duc Sex. Clodio scriba - effecerat δῖj comprehendit . alteram do ambilu . a j poenam - graviorem et sormam judiciorum breviorem : utraque enim - lex prius testes dari per triduum. deinde uno dio alquo is eodem et ab accusatore et ab reo perorari jubebat . ita ulse duae horae accusatori . tres reo darentur. ' a'ὶ Ei in Miloniana secundum legem Pompeiam de vi agenda caussa

revera lesles ante orationes accusatoris defensorisque pr

ducti sunt. ρὶ Si haec sola de legibus Pompeiis de vi et

de ambitu accepissemus, facile certe statueremus . comm

morata legum ivssa ad sola judicia do ambitu et de vi pomtinuisse. Duamquam enim Asconii verba non omnino imp diunt , quominus, illa iussa ad omnia judicia pertinuisse. ducamus. tamen, leges de vi et de ambitu tempus. quo in