장음표시 사용
11쪽
Atquis tanta oculis illius lumina Solis, Et varium possit sustinuisse iubacthl as quicunque cupis Natum agnoscere vires, Hue ades, dextris dux micat auspiciis. Namue Simon lux queat haec perstringere visum, Meessu facilem prestat Aristotelem. Ista quidem multi multis eonatibus ausi, Coepta sed euentum vix habiaresuum: Petri mnii velit. Sensiferos motus,memoresque acerris Ingenioqu
12쪽
Id est de organissensuum&sensilibus.
. ldi quae nobis Aristoteles scriptareliquit, ita subtiliter & do-Κ- ν ctὰ ab eo sunt exposita, ut nisi quis multum diligentiae ac L n studii adhibeat,non facile recta germanamque eoru inteln ligentia sit assequuturus. Q uis enim omnia ferme Arti - stotelis scripta si eiusmodi,ut non stupiduignauumquc
lectore, sed excelleti ingenio constatique animo pmditu desideret, hic tamen unus, ob qu stionu pulcherrimaru& subtilissimam copia quam continet, homine, o modo non inerte, sed multaru etia & difficili maru rem cognitione imbutu exigit. Nobis igitur ad illius explicationem aggredientibus,nonnulla primdm GKcoru more, placet praefari, quς ω nobis ad interpretanta & aliis ad nostra interpretatione percipienda colinedam
que,non mediocriter C ferre possint. Haec λ Gxceris , a Latinis prae istiones dictae,varie agitari solent: nos tamen quinque tantum Capita examu
nanda sumemus: Ordine libri, que scilicet hic noster tam pricedentiu quam sequentiu ratione obtineati Scopu eiusde, Inseriptione, Distributione in patutes,postremis Vtilitatem. Alia omnia quae Simplicius & Averroes aliquando proponui, tanqua minus Vtilia consulto praetermittemus.Haec Vero quς primcipe locu tenet,& sine quibus interpres,vix ac ne Vix quide Authore aggredi potest,libeter retinemus.Ordine enim libri, rebus dicedis perspicuitate prae stare satis costat: Scopu,trael tionis materia excutere,eisisque cognitione nominus legenti ad quidlibet intelligendu erodesse,quam nautae ad tenendum portu ad quem aspirat,inspectione Cynosurae. Inscriptio quoque, licet ad notatilia scopi multum c5ferat,quia tame artis nescio quid amplius habet, quam simpliciter intuenti appareat,fit, Vt ipsius quoque non modica ratio ab inter pretibus sit habeda. Divisio, reru dicendaru seriem numeruque c5ploituri quo fit ut ingredientiu animis integram quodamodo tractandaru rerum pos
sessione statim praebere videatur. Vtilitas quς laboris prςmisi pollicetur,excitat animos scienti et desiderio & cupiditate. Sed ut ad rem ipsam tande veni mus , Illud omnibus satis eonstat,hunc libellum in illa physiologiet parte collocandu esse, tiς Parua Naturalia complectitur. At ne quid a nobis ignotum
ponatur , age nonnulla prius de huius denominationis ratione dicamus. PARVORUM NATURALIVM denominatio a Latinis inueta est, Grςcis pro sus ignota.Hi enim,unuquemque ex libellis sub huiusmodi inscriptione comtentis proprio nomine vocarunt,c5mune ist*d omiserui. Hoc vero nomine,
designant Latini, omnes illas tractationes in quibus Aristoteles de passio
13쪽
bus communibus animae & corpori doctrinam reliquit.Quaenam vero sint illae,inferius suo loco declarabimus. Ratio aut inscriptionis, facilla a nobi gfercipi poterit: ii, quid per NATURALE, mox,quid per P A R V V M si
gnificetur, exponamus. Naturale hic nihil aliua significat quam quod in tra Naturae limites continetur: atqui huiusmodi sunt omnia de quibus in hisce libellis agitur riure igitur naturalia dicta sunt. Assue inptionem facile est probare,si yerba Aristot.in 6.metap.conta,& in primo de anima cont.1 & in seeundo Physicae auscultationis non semel repetita videamus: Nat ratis, inquit, proprium est formam in materia considerare, ac per materiam sensilem definire, cum nihil habeat quod non fit ut Simum, & cuius ratio amotu&materia separari possit. Talem igitur formam qui considerat, vel saltem accidentia talis formae, iure naturalis dici poterit:testis est Aristotel .inci primo Caeli,cuius haec sunt verba: Scientia de Natura ferme plurima versatur ιι in corporibus & magnitudinibus, & horu affectionibus,& motionibus,priteta rea vero 1n principiis quae talis substantiae sunt. Dd autem hςc de quibus in his libris agitur, tales affectiones sint, patet, atque ex his quae infra dicemus adhuc planius fiet. Ρ Α R VI nomen,non ratione exiguitatis libroru .addituest leuis enim denominandi ratio ista esset neque ob id quὁd res agatur non multi momenti commentatio enim de anima,cuius istae sunt appendices ad- , mirabilis atque altissima est) sed quia harum rerum tractatio, multa in libris de anima explicata omittit, quae ut hic afferri deberent, ita non afferuntur, sed tanquam ibi exquisitius atque altius tractata supponuntur. Hoc do-M cet Aristot.in exordio huius libri, dum italoquitur: Quae igitur de anima diu cta sunt,ponantur,& de reliquis dicamus, primiimque ae primis.Et paulo in- ferius, Sed de sensu & sentiendi actu,quid sit,& quare accidat animalibus h c affectio, dictum est prius in his quae de anima. QMd si Parua etiam ista ditici, asserere vellemus, ob id quod lauiora sint: -m quae in precedenti de
Anima commentatione de iisdem sere rebus dicuntur, non esset a men te Aristotelis eiusdemque consuetudine alienu,qui cum tres de moribus tr ctationes ediderit, Unam illarum, nomine Magnorum moralium 'inscripsit,
non,qubd plura, illis quae ad Nicomachum Vel Eudemum scriptie sunt eo plectatur sed quod de grauioribus atque altioribus agat.Nimis fortasse multa de inscriptione hac,quae neque Aristotelis est, neque ex alio quam ex vi nominis pendet,dixisse nos alicui videri potericiat si is,non temere aliorum inueta reiicienda esse didicerit,ex Averroe in praefatione posterioru AnalyN Aristo
telem ipsum rationibus ex vi uominum sumptis, in primo Meteor. aduersus Anaxagora,& in mulxis aliis locis uti animaduerterit, haec a nobis iure omitati in hac praefatione non potuisse,quinimo prope necessaria fuisse cognoscet: Quare ad reliqua pergamus oportet. Quem locu PARVA NATVR LIA in psysiologia obtineant, declarat Aristotel. statim in initio. huius libri cum ita loquitur, Postquam de anima per seipsam, deque singulis eius poten
tiis determinatum iam antea est, proximum est ut de animalibus agamus, ac
de omnibus quae vitam habent, quae sint propriae M quae communes ipsorum actiones.Pertinent igitur ista ad parte quae est de Animalibus. Sed hic duplex fit quaestio,vna, qua quaeritur, quemna locum libri ipsi de Animalib' in physi ologia obtineat: altera quae est efflicatu dissicilior, quena scilicet inter se o dine Animastici libri multi eni sut)habere debeat. Nos ut priori quaesito satisfaciam', sententia ab Aristot.in primi libri Meteorologici initio, de re hac' posita,audi eda esse dicimus, quae ita habet, De primis causis naturq, dc de om ' ni motu naturali dictu est.Prima est haec pars physologiae quq 8.libris sermo-
14쪽
A num naturalium priorum continetur: in illis enim de primisia communissNmis principiis rerum naturalium,eorundemque accideri tibiis agitur. Dico primis, ut materia prima & mouente primo, & hoc n5 absque r tione: Cuni CY materia prima, formae, quibus res physicae actu sunt, solo agente edEci possint, quas deinde proprii fines cosequantur. Formam etenim primam Mprimu finem non considerat physicus, s bd metaphysicus,vi docet Auetroes iain tertio libro metaphy. com tertio. Ratio est, quia prima forma& primus
finis qua tales sunt,ab omni motu,omnique abstrahunt mutatione. Materia verbprima, mouensque primum, motu mutationemque a quibus num .
qua discedit speculatio physica,habet sibi semper annexa. Quare agere quido de forma quae per m0tsi habetur,& de fine qui hanc consequitur ad ph
si cuspectat: primae vero formae,&vltimi finis c5sideratio, supctiori artifici,i. B metaphysico relinquenda est. Hoc Albertus Magnus in secudo physicae auscultationis tract .secudo, cap. L. pluribus declarauit: quae tamen omnia sunt
ex verbis ipsius Arist. sumpta,qui in fine prioris phy. ita idquutus est: De prin cicipio autem secundum formam virum unum ari plura.& quot, aut quae sint ciconsiderare diligenter, primae Philosophiae mimus est: de physicis aute& in- citeritui Armis obnoxiis ih postremis dem5strandis dicemus. Et ibi Auerro es , , optime notat, speculatione si formarum n0h ad unam scientiam pertinere Ex quo obiter illud colligere plachi, nois omnino esse iis assentiendum qui docent, Aristot. in primo physicorum bb id tantum de materia prima egisse, ut Antiquorum errata detegeret, eorumque de Priticipiis se hietitias falsas emedio tolleret, alioquin, exordium suae tractatibhis a secundis 1 rb fuisse
sumpturum. Haec, inquam, non satis probanda sumi, cum neque ita dicetes, C rationcm sere vllam cur de primo motore in octauo eius tractationis volumine agatur,afferre possint meq; qu6nam in loco de materia prima, qua prima agendum foret, declarare valeant. Sed de hic aliαs pliaribus: Nuc satis se significasse, Aristor. per primas causas materia primam & primum Efficiensi
intelligere: ac pro7de verbis illis libros De naturali auscultatiohevbeaths de signacei quod item particula, -- probat, cum dε illo in tertio eius tracta tior iis, ob naturam, in rς liquis Veris quatuor postremis ob primum Mouens, vel etiam ob seipsum sprima enim passio corporis naturalis est agatur. Se quitur Arist. in eodem exordio: Praeterha vero de astris recte dispositis,iuYtalationem superiorem, & de elementis corporeis quot & qualia. Absoluitur haec pars in libris quatuor de Mundo sita recte vocant Alexander & Olym
piodorus) in quibus de simplicibus illis corporibus quae primo e2 prshcipiis
D antea expositis coaluerunt, i de caelo&quatuor vocatis eIemeritis ag tui in duobus enim prioribus, de ipso corpo te caelesti,praeterea vero de Astris, in posterioribus autem de elementis quatenus simplicia corpora sunt, partesque uniuersi,agitui.Quis etiam fit, ut nulla rati.he illorum sententiam pro bem, qui libros de Mundo, libros de Principiis in sc ibendos putantiae si co lestia corpora tanquam agentes & mouentes causae, grauia & leuia ta quam materia rerum halu alium sint habenda. Primum enim, aduersantur ρerbis illis primi Meteorologicorum, in quibus non simpliciter elementi nomen legitur, sed elementi corporei: ita enim hibent, Και inlisa Praeterea primiς verbis prioris de Caelo quie sunt: Scientia de natu- ceta se ὀ plurima versatur in corporibus & magnitudinibus , in horum mo cationibus atque pastionibus . adhuc autem in priricipiis,' quae talis sub stantiae sunt. Simplicius talem ex hac propositione consequutionem cola
ligit, nempe Postquam de principiis naturalibus actum est , oportet
15쪽
de eorporibus&habentibus corpora dicere. Et Averro es ibidem initio suae c ms entationis ita loquutus est: Liber de caelo est primus in ordine libro rum particularium, in quibus particulariter de singulis totius mundi parti bu, loqui coepit. Si ergo Aristoteles in illis libris,de corporibus & habenti bus corpora, partibusque Vniuersi compositis verba facit, qui fieri poterit, vi inscripti ine Principiis sit eis proprie accommodata Z Addit Philosophuς
in eodena prooemio meteorologico, Et de ea quae inuicem fit permutatio D ne, & de ortu & interitu communi. Tertium describit librum physiologi quin, qyt De ortu & interitu inscriptus est ibi namque de elementis iisdem de quibus in postremis duobus libris de caelo egerat , non tamen cadem ratione, sed qua principia mixtoru sunt,noua, subtilis ac longa traditur doctri na. Noui permultos eosq; clarissimos Philosophos esse, qui aliter verba ista Aristot.interpretenturinos vero Olympiodorum ,&Philoportum hac in rc libenter sequimur. Argumentum autem, quo adducti aliter illi sentiat, tale Vestim cum in libris de ortu&interitu primum de ortu comuniter agatur, mox de alteratione mutua elementorum: qui fieri poterit, ut verba haec in quibus alteratio mutua,generationi c5muni praeponitur, ad illos respicere dicamus ξ dirare addui, Libros duos De caelo posteriores, illis verbis potius designari, quam eos qui De ortu & interitu vulgo inscripti simi. Nos autem di mus prim um, rationem istam, illi etia interpretationi aduersari, clim in tertio lib. de caelo, primum nonulla de generatione uniuersim ab Arist. prae
mittantur, mox quae ad mutuam elementorum mutationem pertinent, emplanetur : Praeterea argumentu illud nullu momentu habere ita ostedimus. Costat Arist. hic ex proposito partes suae physiologiae enumerare. Sut igitur eius verba proprie simpliciterque accipienda, ita ut partes illas ab eo propo- eni existimemus in quibus per se & proprie de physiologicis tractat. Patet autem in libri, ipsis duortu interitu inscriptis, ex proposito, oc per se, de generatione, m tituaque elementorumutatione alterationeque: in libris verbde caelo ex accidoti potius de iisdem doctrinam fuisse institutam. Quare ver bi, illis,non libros de caelo,sed de ortu interitu notari putandum est. Quae uerό diximus probari possunt Aristot ipsius testimonio, qui in primo libro, , de ortu & interitu ita loquutus est: De ortu autem &interitu eorum quae naia, , tura fiunt di intereunt, aequὸ de omnibus, M causis diuide dae & rationes de , , terminandae. Praeterea Vero de Alteratione&Auctione quid utruque sit. In exordio vero tertii libri tractationis de caelo aliter. ait enim, De primo igitur elementorum dictum est, S quale quid est secundum naturam, & quod est m ortus δί interitus expers. Reliquum est autem de duobus dicere, simul vero aeeidet de his dicentibus, de ortu & interitu considerare. obiter igitur ibit. Dsta pereractantur, atque hoc ob eam fortasse praecipuam causam, quὁd climihi de elementis qua partes V niuersi sunt, sermo fiat: Vniuersum aute ipsum aeternum perpetuumque sit, videri alleui potuisset, elementa etiam aeterna
poni debere: Ex non aeternis enim, qua ynquam ratione aeternum costitu tur3Αtqui videmus tamen elemeta assidue oriri atque interire. Arist.igitur ut declararet qua ratione, elemeta aeterna,& interitui obnoxia dici debeat, de Generatione uniuersim primum non ulla, mo e mutua elementoru geu neratione disputare voluit. sequitur, Reliqua aute pars hui' methodi est c5sideranda, quam omnes Veteres Meteorologiam vocab ant. Quarta partem
physici negotii innuit: in qua de iis quη in sublimis id est in spatio quod in
ter terra ignem est ex duplici halitu ori utur, tractatio trib' libris absolutatur. Quartum autem, qui tot difficultates peperit,ibique lites excitauit, ud
16쪽
A meteorologico argumento cum Aristotele coniungimus:ita ex accidenti potius,quim essentialiter ad Meteorologiam spectare asserimus. Neque laoc
mirum alicui videri debebit, si morem Aristotelis diligenter hac in re observet,& quae doctissimus eius interpres Lisconiensis non s emel nobis anno-Αddit in eodem prooemio Pergentes autetii speculabimur,si quid possimus iuxta rationem inductam de animalibus M plantis uniuersim & sigillatim dicere. Exprimit quinta physiologiae partem siue postremam sad hasce enim praecipuas enumeratas, libelli alij de physicis conscripti, referuntur iii qua
de animalibus primum'ordinem doctrinae seruans loquitur, praeterea vero
de plantis: Libros autem istos De plantis non habemus duobus exceptis)quemadmodum neque libros de Fossilibus, qui quatuor Meteorologicos
Priori quaestione ad exitum perducta, reliqum est ut ad secundam pergamus,ad quam enodandam, eodem prorsus modo dicimus: Non aliunde ordinem librorum Animasticorum esse pete dum,quam ex ipsometAuthore,qui solus totam hanc litem dirimere poterit./s Verba eius in priori capite secundi libri de partibus animalium ita habet, Ex quibutami" numero membris singula animalia constarent, libris Historiarum qui de his a nobis scripti sunt,planiugexplicauimus: Nunc quas iaob causas, quaeque iuxta hunc modum se habent consideremus. Hic intelli, iagere quiui, potest librum de historia animalium praecedere librum de paci tibus; qui pὁst statim sequitur: l 2 .
In fine deinde quarti eiusdem libri ita loquutus est: sed de pallibus ani- . malium quam ob causam, quaeque sint dictum iam est in omni animalium
genere, quibus explicatis , restat ut de Partibus animalium incestur leruien- tibu&disseramuti duae versae licet in quibus dammemytaribus Maer habea
turrect8 tamen a domammis iris, i in C se legendari nos i legamus animad
uersuta est, cum si altetam lectionem sequeremur, non facilEappareret qua ratione verba illa quinti libri Degeneratione an imalium; capite septimo explicari possent. Talia autem sunt: De Voczigiturquarnon ante disseruimus iatamdetentu aut de anima ageremus, hunc habdant modium . Manifestum iaiotueesti libellum de incessu animalium stibrum de partibus eorumdem he- νε qui quod verba etiam in allius exordio posta comprobat .Cum enim in librbd actibus .animalium partes communiori modo. simpliciterque propoli taeessent ,iad particulanorm dc contractiores sordinem naturae sequens denae, cendendumvibi esse ostendit quando ita loquatur,De commodas autem ani malium partibus admotionem quaeper locum fit perscrutandum eis. Nee
minotis mometi tui quς in fine libelli leguntur: De partibus igitur tum aliis, tum ii quaead motum animalisifaciunt, laoqmodos h3bet.His autem sic de- termina;is,froximum est de anima colite lari: Quare qui ad distinctione taduplicis ordinis confugiunt; vhanc dissicultatemrvitent aliumque ordinem inter icis libros ponant,nonsunt e mihi qui Myidetur audiedi.Exhis autem,postiemis allatis vobis,duo habcnturi quorues AEnii est , libUluiiude animasu incestia, librumue partibus an mali Mequi:altriumvorisdibrio sta Antima stilium,statim egemon Mosteri uitur deinde libellus1deinstrumen ti,senseunti & sensiliburisis inedintdocet Aristoteles in eius exordioniis verbis, duciniam de mima perum metiosiae potestatibus singulis,quae per partes illi insunt, tractatum est prius :. primi m est de animalibus dicere,&iis ιιwGit m habent,quaenam proprie, dc quae communes illorum sint actiones: a. iij.
17쪽
, , de infra. De facultate igitur qua unusquisque sensus praeditus est , dictum esto prius. verum in quibύ nam instrumentis corporis apti sint fieri quaeritur.Pro. Axim us huic est libellusDe memoria & reminiscentia,quod testati tur haec verse ba quae sunt in fine libri de sensilibus, De instrumetis quidem sensuum& sen, , illibus,quonam modo se habeant,dictum est. In reliquis autem de Memoriari & Reminiscentia, praeterea de Somno & Εuigilatione considerandum est.Ex his duo annotare licet,nimirum, librum de Somno poni post librum de Me motia, in quo libro de Somno Aristoteles librum de Somniis unum,&alte rum de Diuinatione exsomniis vult contineri: quod nobis significauit in epilogo libelli de Diuinatione cum ait, Quid igitur est somnus6c quid somnium, quamve ob causam utrumque illorum sit:praeterea de Diuinatione exsomniis,dictum est nunc de Communi animal tu motione dicendum.Ex quibus etiam verbis patet,librum qui De animalium motione dicitur, illos sta- Btim sequi debere. Cui deinceps accedit liber De generatione animalium: id enim colligitur expresse ex verbis postremis libri praecedentis, quae sic ha- ,, bent, De partibus quidem singulorum animalium, d de anima,de sensu e- tiam, &memoria,&somno,&communi motione diximus, testat ut dege. neratione agamus. Sequitur liber De longitudine & breuitate vitae,ut apparet ex postremis verbis quinti libri de Getieratione animalium;& prioriabus illius. Succedit liber De iuuentute& senectute; mox alter qui est De vita&morte,ut exuerbis in fine libelli Delongitudine & breuitate vitet ineditur:
Que sunt alicuius momenti & diligenter considerahda Sursum enim,inquit, elahiae M ipssius caput est radix,annuae autem inferne,cum augmentum,tum
' fructus capiunt: Caeterum de iis seorsim in cominentariis de Stirpibus tr D ctabituriin prisentia autem aliorum animalium cum longitudinis tum breui μυ tatis vitae tradita causa est. Reliquum igitur est contemplari de iuuentute & Π senectute, de vita& morter his namque determinatis, tractatio de anima i D libus finem habebit. His iii verbis tria sunt animaduereenda. atque illud imprimis libros de Animalibus hoc supra dicebamus) eos qui sEt deplatis pri-
cedere. Alterum veQ, cum Aristoteles ait, se velle deinceps de Iuventute M senectute, de rixa& morte agere,conexa hisce tractationibus una velle intelligi.Ista vero sunt liber De Expiratione & inspiratione:& liber De sanitate εο ,, aegritudine: quod designant verba ad fine illius posita. De vita aute&morte ri deiisque illis cognata serὰ omnibus dictum est.Tertium animaduersione diu gnum est, finem speculationis de animalibus in librum de sanitate Maegribtudine 4esinere qui desideratur: ad physicum tamena liquo modo illum pertinere docet Aristoteles, inexordio libri de longitudine & breuitate vitae Ari his verbis: De Somno quide & vigilia dictu est prius,De vita autem & morte
M posterilis dicendum est,atque eadem ratiohe de morbo & sanitate quatenus, , ad physicam contemplationem pertinent. Quod verὁ postremus omnium librorum Animasticorum sit liber De sanitate 5 morbo,facile est probare: Etenim cum Aristoteles in fine listi de inspiratione & expiratione narrat: se iam egisse de somno&vigilia, de vita & morte atque de annexis his, non simpliciterloquutus est, sed cum Nerbo 'tδεν, quod Sane mdicat,aliud quid adhuc sibi agendum superesse. Ex his quae a nobis allata fuerunt satis constare puto qualisnam sit inter libros deanimalibus ordo retinendui . Reserti'
geret ut ad illum confirmandum rationes adhiberemus.Vetum illas in commodiorem locum differte, satius esse censemus αἱ quod ad institutumno- . strum magis pertinet,in presentia persequi. .
18쪽
Quare de scopo quod quidem secundo loco a nobis propositum est nunco agere aggrediamur. Scopum .id dicimus quod & Graeci-- ω vocant, Latini vero subiectum: neque enim ista duo re differunt sed ratione tantum: quod ex ijs liquet quae Aristoteles in primo libro Analyticorum posteriorum textu vigesimoquinto docet, Omnem scientiam in tribus versari, in genere ipso επι videst Subiecto, in affectionibus quae de subiecto probantur,in communibiisque quibus primis, affectiones suo subiecto inesse ostenditur: hoc autem idem est ac si dicas: In scientiis subiectum ipsum & genus scibile poni,atque in eius gratiam reliqua omnia considerari, vel ad id v-num referri. Atqui quod primum in aliqua disciplina propositum est, de ad
quod omnia alia respiciunt, cuiusque gratia reliqua quodammodo ἡunt, nem esse in primo Ethicoru capite primo docemur.Haec tamen quae diximus in Scientiis tantum vera sunto, quandoquidem cum illae formas rerum sibi contemplandas subiiciant, merito subiectum a fine suo distinctum non dicuntur habere: rma enim idem ac finis est,tam si ortum artificiosum quanis naturalem spectemus. Attium alia ratio est: hae enim formas rerum noti contemplahtu ,sed materiam veluti natura formis exornant, ide6que m teria ipsa um ac sebiectum, a forma & fine distiliguitur : hoc ab intera pretibus Graecis non semel animaduersum est. Iala igitur ad reliqua pedi
Quemadmodum duplicem huic librὀ inscriptibilem diximus esse, communem unam, qua P AR V O R.VM NATURALIVM primui
esse dicitur, propriam veris alterani , qua de instrumentis sensuum &sensilibus liber vocatur: ita duplex illius tabiectum unicuique inscriptioni respon-C dens proponendum εst. Hoc autem prinitit Aristoteles, qui in exordio de communiori sublego loquehs haec habet; De animantibus , & de omnibus quae vitam habent, quae sihi propriae & quae communes operationes contemplandum restae. Paulo aluom iΠsta quaenam istae communes & propriae operationes sint, explicat,his Verbis,Maxima vero tum communia tum propria animalium opera sunt quae &colpori& animae simul conueniunt, visei sus, memoria, ira cupiditas,dc appetitus: praeterea, voluptas & dolor: quae vero omnium Vitam habentium communia sunt,&ex animalibus iquorundam,sunt vigilia & somnus, iuuentus & senectus, expiratio & respira
tio,vita& mors: uis suo loco explicabimus: Interea, illud retinendum est, hic agi de operationibus propriis oc communibus animalium, quod etiam Alexanderiti fine sui primi commentatis motivit. Sed omnium clarissime Averroes iti capite priori Meteorologiae, ubi alit, Clim hoc perfecit , deben
V dit ad contemplationem animalium simpliciter, quo ad omnia quae in eis m- ueniuntus .animam scilice corpus ,& accidentia: at speculatio corporis, id est, membrorum simplicium & compositorum fit in libris de Animalibus Animae vero in sibris de Anima, accidentium autem animae&corpori in libris qui parua naturalia dicuntur. Haec pluribus Auertoes: nos paucioribus complexi sumus. u res unicum istius huius tractationis subiectum constituendum sit, id profecto erit quod Averroes statuit, Animal scilicet quod ad eius communes tam ahimae quam corpori affectiones. Primum enim verba Aristotelis hoc ipsum omnino dicunt. Praeterea nihil usquam video quod huic sententiae obstare possit i Neque enim illud alicuius momenti est, quod dicitur, Mristotelem hie non sol de communibus affectionibus δί propriis anima-
19쪽
lium,sed&plantarunt agere; ΑNam licet hoc in exordio libri dicere velle videatur , aliis tamen respieit cum praesertim nullum Verbum in hisce libris deplantis fecerit, nisi ex aeci denti,M quasi aliud agens:tractatioque illa non hanc praecedat sed sequatur: ut authoritate Aristotelis supra probatum est, & multis rationibus ab aliis confirmatum. Atqui fieri potest ut dicamus, hic de accidentibus, planta rum agi,cum nondum de ipsis plantis tractatio sit institutat Subiectum enim
gentis,esse ponitur in scientia,mox eius accidentia & proprietatet deciaran tur, ut docet Aristoteles in primo analyticorum posteriorum,textu vigesiamoquinto M quadragesi inotertio. : Dicamus igitur Aristotelem hic operationes istas vocasse communes, dimalibus & vitam habentibus ; quia de iis operationibus agit, qu* anima- mali non tantum qua animal est; id est sensu& motu praeditum conueni- ount sed etiam qua vivit, id est, animam vegetantem habet: quae anima quia pin plantis sola est, ideo plantarum quodamodo propria dicitur,& animal qua vegetans consideratum, simile plantis habetur: atque hac certe sola ratione Aristoteles in his libris affectiones hasce plantis accommodauit. Proptereaque etiam nomine platet uti noluit, sed ita loquutus est, Et de omnibus vitam habentibus. Hoc quod diximus patebit, diligenter expendenti verba Aristotelis iii fine de longitudine δί breuitate vitae, ubi cum nonnulla de plantis dixi siet,lia σsubiicere voluiti Sed de his in commentariis de Stirpibus ageturiin prae sentia utem aliorum animalium cum longitudinis turn breuitatis vitae causa dicta est. Reliquum est igitur de iuuentute & senectute contemplari, necnon de vita& morte lis namque determinatis, ea quae de animalibus est speeulatio finem habebiti C. Neque id nobis negocium exhibeat ullum, quod nimium in hisce versari videlitui. tr Mos enim est Aristosesis Vt aliquando commoda occasione ductu, de rebus quae sibi offeruntur in alienis locis pluribus agat quam opus oste videatur, dummodo ad eundem omnia finem petineant. ζ' Multa sunt apud Aristotelem exempla huiusmodi r ad nullus sere Ust qui id non ania
sed aliquis fortasse instare acrius posset, Quasi nimirum' de hisce passionibus communibus animalium M vitam habentium, hic agere locus non sit, olim ad librum potiusde anima,ista tractatio spectet: quod probatur quia eius dAuseientiae est,de causis& de iis quae a causis ericta oriuntur una tractv. fetis iii libris de anima agitus de prindipib& causa istorum omnium acci- ridentium, nelnpe anima: agitur ibidem de eiusti odi passioni bus a debuit Assii ptio trebatur, quia causa& id quod a causa oritur, i huicemreferiri Itur: relatorrum autet imatura est, ut viriam sisque alio dissinite cognosci tali possit&visini ut sunt, ira quUque mul cognoscantur. Ho goee iistoidies in Categoriis:Capite do latiuis,& eliciuntur exquinto libio Metayhysiebarum, capite decimo quinto. Minor patet, & consequutio, n6ta est confirmatura ναα; quia ista sunt animalium accidentiat ubi 1g1stir de ammatibus tractatum est,ibi de his oportuit agi: Probatur consequutio quia eiusdem scis enitaemulius est de stire, subiecto&astecti in is et ps dein vita disputare.Cou ligitul ex Aristotele In primo posterioruΠr analytscorum textu quadrage- sumo tertio.Respondere oportet :dehisce affectiombuς tala iiij libris de ani ma quam hic agi, sed secundum diuersa rationem: quodZquidem optIme conuenit: De his sane agitur in libris de anima ex accidenti, nimirum ut ex
20쪽
obiectis Mactionibus facilius nosci possent animae potestates, quae ibi pro prie & per se:hic vero e cootra, illa nempe per se, potestates animae ex accidenti,considerantur Praeterea,vt monet Averroes in primo meteorologicorurn capite primo,ista in libris de anima uniuersaliter & sub quadam iratione communi,vel qua animae tantum conueniunt,hic qua animae-co
pori communia sunt vel aeque dicas vel non aeque nihiJ refert consideram tur.Qua in re animaduertendum est,quod in superioribus etiam monui ristotelem in libris de anima multa ex hisce libris sumpta,ex accidenti proeponere, ad declarandas scilicet magis facultates animae. hic veris e contra, multa ex accidet,sumere quae in libris de anima per se declarata surit,ut harum affinionum doctrina planior reddi possit. Argumento ita satisfaciendum est: Illud quidem locum habere in scientiis totis, non item in partibus B scientiae.Nam in libris de physica auscultatione de causis agitur, non tamen de effectis naturalibus: ita in libris de caelos docemur caelum suo motu & lumine omnia ista inferiora producere dc conseruare: non tamen de ipsis es.sectis sublunaribus a caelo productis & conseruatis vlla mouetur quaestio. Et cum additur,istaeesse relata:dicendum est: veruin id esse in genere, non in specie. Si dicatur,sensum & sensile esse relata in species respondendum ubi dederimus haec esse relata, satis esse ibidem simul nota fieri quantum ad id
quo relata sunt,nonautem quantum ad naturam, & ad Do utriusque: cum praesertim haec ex co tantum genere relatorum sint quae secundum dici
Ad id quod additur ita respondemus: Si ped libros de animalibugintelligamus omnes illas tractationes quae supra a nobis sunt enumeratae, M ic quae exordium a lib. de his . animalium sumul, ad librum veris de sanitate Maegritudine desinunt, vera esse quae obiiciuntur, nihil tamen aduersus nos facere; at si appellatione librorum de animalibus intelligantur tantum ut vulgΘ solet)lthri de est hoc esse talium quia in libris illis nonnisi de materia animalium sermo fit Quod ut verum sit declarandum est. Universa de animalibus disciplina, tribus eo gnitis absoluitur: horum primuin est animalium essentia, cum sibi propriis operationibus. Alterum cst eorundem generatio,qua scilicet glutiuntur, Msuccessione quadam conseruantur. Tertium est vita& mors. Tria haee. Arib estoteles admirabili nobis artificio proponit,& primum confuse omnia vcso . Iet)mo2 distincte M per causas. In libris igitur de Historia animalium a pris . D mo usque ad quintum,quid essentia animaIturri & quae sint eius operatioties , ἡ docemur . Illud satis patet. Hoc patebit etia acute intueti caput octausi, no-nli,decimu,& tr.quarti libri,Vbi de sensibus,desomno, devigislati: de sein iniis agitur.In quinto vero eiusdem tractati obis, de generatione animaliti.
1n 8.de vita δί morte disseruit. At hqc quq ibi cossis&quoad ἀσε traditasut distincte & quoad serais in aliis libris subsequutibus proponuturi ntu eunim ad essentiam animalium spectat,illa ex materia& formae Eonstat: Pri ma autem ex hisce essetialibus Lausis materia est: quod elicitur ex Aristotele,qui aliquando ait, ad cognoscendam naturam artificialium: non solum materiam sed formam etiam nobis cognitam esse oportere. & hoc ipse sev hauit in libris physicae auscultationis.& est sententia Averrois in phimora teor in exordio, Min primo physicorum tex. septuagesimo,& tertio eiusdetractationis textu sexagesimoquinto: quod a Simplicio quoq; aliis verbis dici solet, forma a materia substentari, materiamque ad receptionem formas supponi. Praeterea natura ipsa in reru generatione hoo eode ordine utituri