장음표시 사용
31쪽
tur. Gaudium vero est quaedam facultatis appetetis quies: quod si rem quam Acupit alicuius opera acquisiverit,innascitur Gratitudo, qua scilicet illi a quo
beneficium accepimus gratiam referre cogitamus. Cum Vero appetens facultas dolore commouetur,primo odium exoriturimox fuga, priverea timor,his
accedit moestitia, postremis ira.N5 me latet istas affectiones inter se confundi aliquando & copulari,Vt Plato monet sed nos omnes istas ex suis fontibus seruato proprio Vniuscuiusque ordine,haurire maluimus.Iam patet, quid Arist teles periram,quid per cupiditatem siue desiderium,appetitum,voluptatem& dolorem intelligat. Pergamus ad alterum propositum caput . Haec omnia tam corpori quam animae conuenire Aristot.infra declarabit: sed in primo libbro de animat. ΙΣ.& in t. I .& in tertio eiusdem tractationis t. s . idem docet. Verum probemus haec omnia unica ratione ex definitione 211imς fiampta, corporea esse. Anima est actus corporis physici organici, adeo ut eius perfe- simo & quidditas sit. Nunc vero ita argumentor: Anima, est actus M perlectio P
corporis, ergo operationes ab animali prodeuntes, sunt animae& corpori c5munes.C5sequutionem probo verbis Averrois in z.de anima com.22.Si enim est perfectio corporis, nullo modo separatur a corpore.Probatio hui' est, quia finis a re finita non seiugii sunt enim correlata: atqui perfectio est finis:a re igitur perfecta & finita non seiugetur. No seiugitur ergo anima a corpore, cui perfectione & Esse largitur. Ex quo consequitur, operationes Vtrisque conu nire.Nam dato opposito assumptioni iam probatae,contrarium colligeretur:
Animam scilicet esse a corpore separabilem. Animam intelligentem hic e cipio,neque enim de hac quaestio est, sed de animalium anima, quam actum corporis Vere esse protulit Aristoteles. Aliter vero de intelligete loquutusest. Maxima).Sunt qui ita interpretentur: Dicutur istae maximae respectu habito ad alias quas addet,nimiru ad quatuor cobinationes, Atqui illas etia Cmaximas vocat Arist. Alexader aute non satis videtur seipsum explicare,licet nonnulli falsam quanda huius dictionis interpretationem illi falsa tribuant. Thomas rectius loquutus est, sed non plane vidit quod res est. Nos Vero existimamus dictionem Maxima idem valere vel significare ac Praecipuum Mapparens:habito scilicet respectu ad alias huiusinodi operationes in hoc genere minus apparentes. Sunt haec ex parte sensus, ut imaginatio, aestimatio: ex parte affectionum,Vt spes,gaudium,amo odium, fuga,timor, aliaeque ad has relatae,ut alacritas,elatio animi, insolentia, ostentatio, remissio animi, dc
in hoc genere innumerabiles aliae. Vt enim priora illa duo a sensu re non diastinguuntur,ita hae affectionibus iam dictis implicatae sunt, ad illasque praecipuas enumeratas reducuntur.Iram autem dc cupiditatem hic tantum prb- ponere voluit, quia cum de animalium affectionibus loquatur, qua motus 1 principia sunt,omnibus animalibus a natura insitum esse videtur, ut se vitam corpusque tueantur, atque ea quae sibi ad Viuendum necessaria, aut voluptatis efficientia existimant, omnibus viribus comparent,vitentque ea quae nocitura,aut dolo rem illatura videantur idcircoque eis cupiditas ad utilia & iucunda prosequenda tributa est. Praeterea etiam fax quaedam iracundiae,qua tanquam stimulo irritata facilius se defendant, noxiaque & molesta expetilant.qua fortasse ratione appetitum in cupiditatem & iram Plato distribuiti& Aristoteles ipsum sequens tertio libro de animat. . partem irrationalem in concupiscibilem de irascibilem partitus est . per iram de concupiscentiam uterque significans, partem illam facultatis appetentis, quam nos moueri a Voluptate diximus Iatque item alteram quae mouetur a dolore. Haec enim
serὰ omnibus insunt animalibus .probat assectiones Moperatiooes istas commune.
32쪽
Α munes esse M proprias animalium. Communes sunt, quia sensus,cupiditas,& appetitus in omnibus inest: quod item docet Aristoteles in secundo de Gnimat. .Non sici ra.Est enim ira libido vidiscendi,& irascitur qui vim sibi
praeter aequum aut laesionem aliquam re vel verbis inferri percipit. at anim lia imperfectiora,quae omni prorsus aequitatis,honoris & gloriae sensu carent, quomodo irasci proprie unquam dici poterunt Non omnis quoque motus est in omnibus,neque memoria,neque reminiscentia. quae igitur in omnibus animalibus reperiuntur communia vocantur, quae in aliquibus, propria.Αriustoteles autem ita loquendo haec enim fere insunt in omnibus animalibus)id omnino quod nos diximus,sed obscurius explicat. Idem enim vult acsi ita
loqueretur haec enim non omnia,Omnibus animalibus conueniundi etenim
dictio illa fere rem generalius prolatam restringit.Sequitur secunda pars:in
B qua communes & propriae tam animae quam corpori conuenientes oper tiones,imperfectiores tamen,id est ad vegetantem animam magis accedentes,enumerantur:atque inter has praecipuae & maximae. Quare,ni fallor, ad hunc modum loquitur Philosbphus: Praeter has excellentiores operationes quae animalibus, qua animal est, conueniunt, sunt aliae quae sibi cum aliis vi- sientibus comunes sunt: inter quas quaeda sunt c5munissimae,ita ut in Viue tibus omnibus,Vt plantis de insint: cuiusmodi sunt iuuentus, neei: somnus,vigilia,vita,mors .Quaedam Vero ad vegetatiuam quidem accedunt,& plantis aliquomodo conueniunt: sed sunt animaliumquorundam, non
mnium propriae:vt cxpiratio& respiratio, quae duo n6nnisi animalibus pulmonem habentibus tribuuntur. Ex hoc loco illud colligi volo quod monui in exordio huius libri, non agi scilicet in hisce libris de operationi hus communibus dc propriis plantarum, nisi ex accidenti, nimiru quatenus animalia C cum vegetatiuis conuenientiam habent. Aristoteles enimin diuisioneist
rum operationum inferiorum & plantis conuenientium, ero Vno membro
omnia viventia accipit pro altero animalia quaedam. Praeterea nulla prope est ex hisce operationibus, quae non metaphorice tantum in plantis esse di catur Esto enim in praesentia nam de re hac suo loco agemus iuuentutem Msenectutem, vitam etiam dc mortem illis conuenire: quid de respiratione de
expiratione,quid de somno & Vigilia dici poteritὶCausa enim somni est refri
geratio,vel ex leni sententia humectatio primi αι τη&bit: quod,peripatetuce loquendo, cor est: ide6que somnus sensuum exteriorum ligamen esse dicititutivigili vero quἡ ex aduersis oritur causis,1llorum solutio vocatur. Respi ratio etiam nil aliud est; ex Aristotelis & Galeni sententia, quam motus recuprocus substantiae aere excitatus a facultate animali & vitali,mediis must lis thoracis Sc septo transuerso,Vt feruor caloris naturalis in corde ob vitae custodiam ventilatus conseruetur. At quid horum in plantis reperies, quae semD se, corde,cerebrb, pulmone,& musculis sunt destitutae3 Sed ex libro de Re spiratione, & de iuuentute,senectuteque qua ratione ista plantis conuenire dicantur satis ab Aristotele discimus. Non est igitur quod nos in his diutius haereamus,suo Ibco omnia pertractaturi. Maxima).Eadem ratione ponitur, qua in superiori partitione.Multae enim ac propὸ innumerabiles aliae oper tiones sunt, quibus,cum animalibus,plantae,vel cum plantis animalia conueniunt.hς notet fient percurrenti per facultates illas naturales ac p cspuasmet a medici considerantur. Coniugationes . Est enim unum horum quasi priuatio alterius.Vigilia,somni: iuuentutis, senectus:inspirationis, respiratior vitet,mors. Hic posset aliquis dubitare cur somnum de vigiliam Aristoteles inter has impersessiores operationes enumeret,cum p sertim somnus sem
33쪽
sus passiosit idem quςri posset de respiratione,cum sit potius animalis motus , quam vitalis.Iam responsum est, cum diximus superiores ab his fuisse distin ctas Quandoquidem illς nulla ratione vel vera Vel metaphorica in plantis roperiuntur. Hς vero quia non tantum animales, sed naturaleS quoque opera tiones fiant ut medici docent) ad plantas secundum similitudinem aliquin accommodari posse videtur. De quibus speculandum est,quid unumquod
que illorum sit . Duo proponuntur problemata horam enumeratorum ex minanda: quorum Vnum,ex parte causς formalis: alterum, ex parte cavsh esicientis est. Neque ab his causa finalis seiungitur: una enim cum illis accipitur. Ηςc dicimus, qui ut ait Aristoteles in secundo poster. analy.)quatuor sunt qu sita,qubd est, quid est.& ista simplicia vocantur:si est,& propter quid est,quq composita sunt.Hic igitur ponit Aristoteles quod ii sint: sunt enim in libris de anima declarata & qu rit quid sint M propter quidlint. atqui hoc
Physici autem est sanitatis & aegii tudinis primas causas nosse: neque enim sanitas aut morbus iis quae vita destituta sunt accidererotest qua
re multi sere physcorum, & medicorum etiam ii qui philosephice maj
gis artem exercent, illi quidem in ea quae spectant ad medicinam desi- cnun hi autem a physeis de medicina agere exordiumin, Connectitur haec pars cum superiori. QAoniam alia operationum corii gatio sanitatis nempe M aegritudinis ponitur,quae & maxima est, & tam animalibus quImplantis,id est viveytibus omnibus inest :storsim utem exponitumquia illius considerationem ad physicum pertinere non aequὰ constat.
Adiungitur igitur in prςsenti particula haec coniugatio ais alias:& a physico institutό ψena non esse probatur:& hoc quidem dupliciratione: quarum na physic ,altera logica ex Aristotelis denominatione in tertio phys. t. ω, δί .disi e test Prima est in parte priori contextus:secunda in pψsteriori .vir que in hunc modum habet.Sanitas & Uritudo ex tra. corpus yiuum non re periuntur: ysico igitur tam nitatis quam aegritu' syrincipia primae 'sideranga sunt.valet argumentatio, si assumptiovera sit e vobus possit ex Peo nempe qWod physicus per se de corpore'ido ani qui illi yitam x tib 'to agat :yrae re ex alio, quod hic de commqnibus pr*priis corp0ris uentis ad Ectionibus doctrina instituatur. Additur secundaratiq quae expris' ri quod ηmodo proficiscitur.Sumpta est autem ab 'su tam physicoru quari medicorum. Ait enim,Physicorum multi suas speculatio'ςs desinunt in iis Mae ad mςdicinam pertinent, e contra etiam . medici ityi qui non empWi , sed dogmitice atque ex causis medica artem facere vel nque cupiunt. Pl' scis Theorematibus exordiuntur, mox ad medica pergunt. Nequo mim.ssinitas aut morbus iis quRyita destitu sunt accidere potest . Ex notione, x minserum, propositio. i a quam nos pro assumptione los DR
34쪽
1 patebit. Quid pro vita, vivere,& vitam habere si accipiendum,supra quantum sat erat declaratum est id sit sanitas&quid morbus nunc paucis evplicemus.Sanitas igitur nihil aliud est, quam assectio & constitutio naturalis, siue secundum naturam,actionem perficiens:per sanitatem enim ut dicebat Galenus in primo libro de tuenda valetudine) nstaliud est intelligendum quam corporis constitutio quaedam, in qua nec doloribus cruciamur, neque in vitae actionibus impedimur:& tunc se sanos homines existimant, ut idem in primo de differentiis morborum testatur cum partium corporis minist rio,ad eas quae in vita necessariae sunt actiones obeudas, sine aliquo vitio perfungi potuerint. At cum corporis partes quaedam ex ipsis elementis primo fiant, quae similares dicuntur,quaedam veris ex compositione illarum simit rium instrumentales dictς,& actiones quςdam primarum & quςdam secun
darum partium sint sanitas non in debita tantum conuenientia,quam Σκρα- in M&-Vocant, elementorum ex quibus constamus:sed etia in optima
partium instrumentalium compositione, figura, magnitudine, optimoquo situ consistct. Ex his patet quid sit morbus, & in quo potissimum eius natura consistat. Erit enim Affectio pripter naturam vel partium similarium velim
strumentalium,laedens operationes viventis. In corpore igitur viventi solo sanitas dc morbus reperietur, cum ipsum organicum sit, actionesque tam vitales quam animales& naturales edat.Ex quo sequetur physicum cum aegritudinem tum sanitatem speculari debere. Dico autem aegritudinem & sanitatem,qua priori attributo conueniunt,nimirum corpori: est enim sanitas siue ianum ex iis quae sunt ad unum, teste Aristotele quarto libro metaphy.t.2. Dicamus in summa,corpus vivum qua sanum a physico cosideratur. Prima
principia .Restringitur his verbis id quod dictum est,ne scientiae confundanM tur.Neque enim physicus sanitatem & aegritudinem considerat,quoad primcipia illarum proxima,sed quoad remota tantum. 3c illud est quod ait Aue
roes in secundo Collincap.de Compl.membrorum:Medicae scilicet artis ali α
quid speculatiuum est e,1d est ad scientiam naturalem pertinens, & aliquid iaprinicum:& declarans quaenam sit ista pars speculatiua,addi D Accipitur au retem speculativa pars a causis multum remotis gritudinis & sanitatis,ut sunt Gelementa,esiaque huiusmodi. Quod autem causae particulares sanitatis & m Agritudinis a medico tantum considerentur,patet exAristotele secundo phy. text. 26.Hanc eandem propositionem iisdem fere verbis & clarioribus etiam Aristoteles proponit in reliquo illo fragmeto tractationis de sanitate & morbo, ubi in hunc modum loquitur: De sanitate autem&morbo,non solum iamedici,sed etiam physici est aliquomodo quoad eorum causas dicere.quate nux etiam hi differant & diuersa contemplentur, latere non oportet. Nam iaD quod ex parte aliqua assines sint istae tractationes, id, quod seruatum esse vi demus,satis testari poterit. nam medici quicunque docti ac diligentistes de ianatura dicunt,& principia ex ea sumere dignantur: dc ij etiam qui inter iascos elegantiores esse Voluerunt, in medicis principiis suas fere speculatim ianes terminant.In exemplaribus nonnullis Gricis verba ista in epilogo libel- iali de respiratione ponuntur: qudd si itahabeat,maior illis fides & auctoritas adhibenda erit. Quare multi fere physicorum&medicorum,etiam ij qui
philosophice magis artem exercent). Dixi hanc rationem ex prioriproficisci,quia cum eiusdem munus si corporis vivi causas pertractare, M sanit, iis principia prima: physicus in utroque versari debebit, δί medicus qui arteratione exercere voluerit, a physicis exordietur.Extat Galeni libellus,inquo
hoc ipsum ostenditi Optimum mpe medicum eundem esse philosbphum.
35쪽
Praeterea libri eiusdem de elementis,de temperamentis, de facultatibus na ituralibus, Hippocratis quoque liber de natura humana: Avicennae item pri
masen. prioris canonis,Verum id esse pro bant, quod hic Aristoteles de qui busdam antiquioribus & eruditioribus asserit. Philosophice magis). Sa pientis M philoisphi es ausas nosse,ex Aristot in prooemio primi metaphs& natura philosophiae eit res exactissimὰ pers crutari, teste Averroe in secun do eiusdem tractationis comm. 11. de in secundo caeli comm. 3 . idcircoque medicus qui dogmatice,causas scilicet aegritudinum ab ipsarum natur pariatiumque male affectarum essentia,tam uniuersaliores quam particulariores petendo,Vet,philosophice agere,non autem empirice dicetur. Hanc dictionem satis aperte explicat Aristoteles in libello de sanitate M aegritudine, in his verbis: m H γατροῖν , λέγω Τὰ-φί ας, --ειν ab ct , μανι ν.Medicorum,scilicet, illi qui eruditiores & diligentiores sunt, de na- stura dicundi.& principia,ex ea sumere ambiunt. Ex hoc loco propositio illa Uvulgata sumpta est: Vbi desinit Physicus,ibi Medicus incipit: quae multiso casionem dubitandi attulit.Primum enim non videtur medicus ab eo exo dium sumere, in quo consideratio physica desinit.hqc enim non modo usque ad sanitatem & aegritudinem,sed ad plantas etiam ipsas peruenit. Hoc porro dissicultatem auget: quia nimirum sanitas 3c aegritudo praecedunt vitam &mortem,de quibus tamen a physico tractatur. Praeterea quaeritur, an verum
sit id quod multi ex hac propositione colligunt i medicinam scilicet naturali philos phiae subalternatam esse.Postremo quia Aristoteles ait,Medicum per se principia prima sanitatis speculari, videtur falsa loqui. hoc enim ad metadicum spectat:non ergo ad physicum. assumptio probatur ex quamplurimis Galeni locis,praesertim autem ex priori libro de causis &differentiis morbo rum symptomatiimque. Consequutio probatur: quia secus idem a diuersis cscientiis consideraretur,mixtaeque essent omnes disciplinae, tandemque ρος ait Philosophus in primo libro posterioru analy.t.2s,M atque aliis in locis omnino ruerent. Ad primum nonnulli respondent, propositionem non ita late,ut profertur,accipiendam esse, idcircoque ad animalium considerationem restringi debere,adob ut ibi incipere debeat medicus, ubi physic', quo ad negocium animasticum pertinet,desinere videtur. Sed haec Conciliatori indiff. 3. quinimo veritati aduersari videntur: nam conclusiones vltimae litabrorum de animalibus M plantis, sunt principia in medicina nota ex seipsis atque recepta. Dicimus igitur Aristotelis sententiam esse, non quasi physicus ultra id non progrediatur a quo medicus exordium sumit hoc enim falsi sum est, ut euincit argumentatio sed quonia,quantum attinet ad sanitatis de aegritudinis speculationem, inde medicus exordiatur, ubi quiescit physicus. Ille autem desinit in huiusmodi affectionum causas primas & uniuersales, ut Aristoteles monet: Ab his igitur exordietur medicustaquibus deinde ad particulariores descendendo,illasque ad corpora accommodando, aciem suam philosophice exercet.Neque huic sententiae obstat quod Avicenna in primasen.prioris canonis,& Galenus ubique, praesertim autem in libris de tuenda valetudine, docet primas nimirum causas sanitatis M aegritudinis, a mixtio ne qualitatum primarum atque elementorum medico petendas esse.nam illud ipsum est quod dicimus ad physi eum pertinere, ut percipe fatetur Gai
nus in libris de elementis,& in commentariis in librum Hippocratis de natura humana: quod si particularius etiam de aegritudinibus Aristotelem alicubi agentem videamus,ut in octauo de animalium historia cap.2I, 22,23,24, 2J,& 26,de morbis suum,canum,equorum,asinorum,& elephantorum, id nQ
36쪽
A nos moueat:doctrina enim illa fuit instituta,v V τι tantum indicetur,&vt actiones vitaeque animal tu, notiores redderentur. Quod etiam ipse in primi; verbis octaui eiusdem libri testatus est. Ad id vero quod difficultatem augere diximus,respondeo: Sanitate quide & aegritudinem ex tui natura vita & mortem praecedere, non tamen qua sub physica consideratione cadunt, multu nim a physico negocio recedere videntur: idcirc6que Aristoteles huc respiciens, coniugatione hanc ab aliis tanqua postremo loco tractanda separauit.
Adsecudu Achillinus in quaesito de sub. physion.& Conciliator in diffs .& 8. sequuti Algazellem dixerat medicina absolute subalternari physioloia, sed
quonia neque ab ipsis, neque ab eorum studiosi,, adhuc quide rationibus Zita marce inTheo.77.allatis satisfactu est, ideδ nos aliam dicendi ratione hacten' semper sequuti sumus.Hic veris animadue tendum est:licet stibalternari,hil
s aliud dicere videatur, quamvnu sub alio poni ut patet ex Aristot. iii primo posterioru analy.ca. 12.)discrimen tamen aliquod doctissimu interprete Lincό-niensem,inter haec duo annotauisse.Subalternari,i. πάλληλονεῖ res proprie di et si ex primo posterioru analy.cap.3 .& ex Averroe ibide & aliis qua uribus log cis duas praecipuas exigit coditiones,quarum neutra carere debet. Prior est,
ut unius scientiet subiectu ab hoc enim omnes suam sibi essentia determinat ita sub alio ponatur, ut superioris subiectum de ipso,taqua de inferiori ac specie dici possit,atque inferius se habeat ut materia: superius, ut forma. Et hoc' quide est quod aliis verbis dicitur,ut non differat unum ab alto,nisi quoda accidente. Secunda coditio est,ut superior scietia dicat propter quid, i. io G e
ius,cui' inferior quia i 'ρ dicit: non tamen omni u talium, sed eoru tantum quae ad subicctua superiori ductum& acceptu,praecipue pertinet: ut annotat
Linconiensis in primo posterioru analyt od ab aliquibus dictu est,Subal
C ternari proprie nil al1ud esse, quam sumere quae sit perior scientia considerat simpliciter,eaque ad opus dirigere,in k vero abest,ut nulla ratione sit audiem dum.Primum enim nil unquam tale protulit Aristoteles,ut suo locor ostende mus.praetersa, si istud esset, Fabrum Geometrae subalternari proprie dicere
possem us.Quod quidem adeo est absurdum,ut nim possit admitti, quin scie-tiarum diuisio ab A ristox. in sexto metaphys instituta, penitus labefactetur. Subal tertiatio igitur ut ad rem redea antea doscripta,propria M absoluta vocatur,secundu qua perspectiva Geometriae, & armonica Musicae subalte nati fatemur. Poni sub alio, est vel ex parte,vel secundum aliqua propositionem,uel quoad usum,superiori scientiae subiici. Hac rati one physicus quoa dpartem illa meteorologicam, in qua de Iride agitur,sub perspectivo ponitur. medicina etiam quo ad illa propositione,quae est, vulnera omnia orbicularia D aegrius ad sanitatem peruenire,Geometrie subiicietur:&Geometria physicet, cum illa propositionem tanquam nota recipiat, probatam tamen a physico in sexto lib.phys. a puncto ad punctu rectam Iinea ducere. Politicae etiam ratione usus ars militaris, oeconomica,& rhetorica sud onitur, ut testatur Arisfit in primo Eth.ca.2.Ηis sic positis,patet medicina physiologiae proprie noesse subalternatam.Neque enim Vnius subiectu,Vt genus, alterius,ut speciςs, habetur subiectum enim in physiologia est res naturae: medicinae vero arti . At Res artis,& Resulaturae euentialiter distinguuntur: ut testatur Arist. secv-do phy.& sexto metapli y Iand . probauit in Ut est. prψprio, M hoc idipsum est quod Averroes in dii p. phys. aduersus Algala eli'em dixit: Neque est,quod
ad partem medicinae confugiamus, quae Theorica vocatur. Inepta enim est ista distinctio ut alibi ostendimus:cum tamen sua Theotica mea cina careren to modo debeat. Atqui ut optime animaduertit scotus in sexto metaph.
37쪽
q. prima,& in prooemio primitent. talis illa pars dicitur quae opus quiderespicit: sed non ita propinque,Vt pars quq practica Vocatur. Colligo igitur me dicinam poni quide sub physiologia,non tame magis illi subalternari, quam mechanicam quamuis aliam disciplinam. Eadem prorsus est conclusio Sim plicii in prooemio primi physicorum, & A mmonii in praefatione in Porphy
rii institutionem. Rectius igitur,qui dixerunt,Medicinam ex pluribus fere scientiis coalescere,atque a physico uniuersalia principia sanitatis & aegritudinis, elementa, humores, plantarumque cognitionem accipere: a Math matico,totam prope partem illam quae ad dies decretorios portinet: & ab aliis scientiis alia, ut Galenus in quamplurimis locis libere testatus est.Tertiis, recte respondet Thomas,mea quidem sententiae Haysicum scilicet uniuersi lissimas causas sanitatis speculari,Medicumproximiores. Hoc elicio ex his verbis Aristotelis, Physici esse primas causas sanitatis &aegritudinis nosse): id est uniuersalissimas, ut ex philosopho not i per pe Averrocs, praesertim 3 inprimo phy.com.priori, & in secundo eiusdem tractationis com . 16. Atque
huic responso loca illa ex Galeno adducta squod quidem videamὶ nil prorsus
s'Quod autem omnia enumerata, & animae & corpori communia sint, manifestum est. O mnia enim ita se habent,ut aliqua ex iis cu sensu,no nulla vero per sensum fieri contingat.Ρraeterea q uaedam sunt sensus af- esectiones,quaedam vero habitus,alia etiam custo dia, & salus: sunt etiam
nonnulla. interitus & priuationes. Sensum autem modio corpore animae inesse,& ratione,& absque ratione patet.
Aristotelem superioribus Et dicebamus in verbis, cum communes M proprias animalium operationes enumeraret, eas animae dc corpori convcvire,
accepisse potius quam docuisse,pars haec quae post tot in medio collocata Mdeclarata affertur)abunde declarat.In ea enim de industria probatur, quod
antea obiter sumptum, atque explicatum est:Omnes nempe operationes c5 memoratas de quibus oratio hic est instituta) tam animae quam corpori conuenire.Ego hacvnica ratione tota'istam probationem complector.Omnis actus sentiendi siue sensus, animae dc corpori conuenit: omnes istae operatio- Dnes,aut actum se itiendi siue sensum conseruant,aut ipsum aliqua alia ratione sequuntu omnes igitur istae operationes tam animae quam corpori co munes sunt.Maiorem propositionem affert Aristoteles ad finem contextus,& illam duplici ua notam esse dicit.Ratione nimirum, & absque ratione, id est ex seipsa,&solo sensu. Harum certior est via sensus: idcirc6que Themiustius octauo phys. t.22. ridiculum esse ait, rationem quaere e ubi sensus fidem faciat. Averroes eodem Iibro comm. 26. id hominis inepti ac stulti proprium esse.Ex sensu autem ipia hoc cὀnstare, nempe Sensum tam 1 corpore quam ab anima pendere, ex eo pparet, quod oculo laeso statim facultas videndi impeditur,ipsaque tollitur visio, idcirco Aristoteles secundo de ani-
38쪽
coniugationes pi iis enumeratas; acdi,mmodant. Alexabderde muti si ad omnes quialane inii s a det ob is iletia conisectus verba - τὸ M. B Di, τ .Daeit igitur Philosephil: omnia enumerata itale habere,ut aut curi
cupidistatem, ira,excandescentium , Odrum, seir Hr spe incidi MnIgaudi siλθομneuolentia,aemulatione;lmisericordiam,ea denique omnia quae voluptas ei μdolor coiis equitur. j igitiir nomen--hie alio modo accipiunt, minata ste errant; enumerata enim ilis annexa respici ' Aristotele P Aut sunt satabitus sensus , ut iuuentu)M senectus, quaru tota vis&natu aest;visensuae stεperatio optime vel debiliter sh habeat. 1 Aut senstres custόJiut) , utiles fa tio, nitas, vitaque ipsa Aut tollunt),ut somnus ni orbus,3-όrs. Sed in his non ita superstiti si esse debemus quin fateamur una dc eande H his opes. Otionibus,m pluribus isti; sedibus,,lia atque alia ratione collocari posse: Peiagamus ad reliqua quς maioris mometiessevidentur.Inhae'a te illud primo attendi&cognosci cupio: Agi scilicet in his libris deoperes hibus e5m UD bus M propriis animaliu tantum: si enim plantas inter hia donsideratas e tavelimus,qua ratione Aristotellas omnes istas operationes aJ sensum reduce re posset,eumplantae sensu sint destitu ZPraeterea,quoniaddcirco colligitus operationes' illas enumeratcs animae& corpori una cohuenire;quia eu se ista
vel per sensum fia ut aliquo alio modo ad ipsiam respiciant hae eadu rati6ne probabo intellectum,vel ipsium intelligefo,id esti M. ,tam corpori quali animae commune esse . Nam a s intelli gendi fit per inisum, ex secundo& tertio libro de anima oportet enim intelligetem ad phantasmata se cois uertere, phantasia aute non sitio sensa fide oactu; intelligendi ta orpia requa ab animasendet.N cc in quod aliquis hoc ita eludat, Nimitu vel pistasmata nonie inper per sensu recipi, quia imaginamur chyniaera quae tamen
39쪽
ihi vam subseensium cassit:j lintellectum ab Mah o aliquatac a pix apta . .matibus,t D abc Intelligentias percipirnugi qumum tamen nullum ph ntasma prseucipolressinam, neque imagina r h maeraminisi per par, res s illa. sens ea percepta iit, s ut elicitu ex Mistotele in ro de s mo&vigilia 's' Deum vel Intelligentias missiligimus absquecontinuo. &mp ,a quibo sensus nunquam seiungi pQtesti sed de re hac pl inhus inli, bello de memoria. Porro omie nostram cognitionem a sensu pendere Ati, stoteles secundo p0steriorum analy. in fine, ἔ,m prpoemio mcryphy, vi a ibι si pissime testatus est. Iam 'erὁali item. dubitatio ex his quae diximus strui vi eitur,mmirum,yerumne sit notitiam senilis iit 'eram certaque sertae re spe, i nunquam decrpiatur quis si etiam . cur idqm de inrelle a aifirmari non misit ut priori obiectioni satisf iamus teneMuestde sententi Aristotelis &.Graecorum interpretum , intellectum duobus m dis accipi posse: et qua in se maues,id est η υ; 4 , t Simplici jiuore loquar, MIMaalh- Bipio recedit usi est ψ ἐ- msiue ut Themistii verba sequar qua una Intelligentiarum e rei qua nobis iustus. Priori modo consideratu, ico abs plute qu3-xe alias in stris quaestiqnibus cum Theophrasto, simplici', Themisti , intellectW nostrum propriam sibique o να ιδ habere qperatione, quae millo prorsus phantaimate egeat. Hanc operatione ita expressit Aristot. te tiplib. e anima, i 'quens de intellectu agente an l. Lo Non aliquando quidε,, intelligit, Aliman4q nono: cum antea etiam in t. 19. dlxjsset, Et hic intellect , sua abhii est,& non mixtus, ta impatibilis, suique 1 ibstantia est operatio).i I Atem recratiq:a bi non rcipitur, cum intellectus media hac opo Mi e 99biscuha non iungatur. versatur aute illa in quibusdam seris, ab esseritia no aistini j siquas Aristoteles aliquwdo terminos,i. 'OW,aliqua-Oj13 iuisibiliati. μυε α vocat Hai: 'eris form*s, & haec indivisibiliae cognouitTheophrastus ih. libella. q. ytςpestisne: Themistius in digxessione 3 f. co di
ivnsto ac patibilhq isto ser*o sit, tunc isteor quidem phantasmatibus ad intelle ione' opq sue,v Aristoteles monet: nil tamen ex hoc colligi posse athmo, quoipte i lectum it ἁ hab e ad corpus verilli conjunctu& amumene 't sensum, 'et quae adsensum referuntur,vlla ratione probari possit. Li-ςeg enim intell* us noster aliquam cu materia connexione habeat, cum et' obiectaprim9 Fhus maxeriae immersis eruantur, & aphantasia non adhuc a nditionibuΦ m teri ei spoliata recipiantur tame vi intellectus agetis,eius
quie effςg taxς it*segresanx , atque illustrantur, ut cum ab intellectu patiente Ocipium9 iam sicta lint uniuersalia, actiique intelligibilia; secus msim quomodo Festigia illa reru,in phant ita impressa, materia redolentia& Dobtin tia,in intellectu patie'terna maturi non pendentem agerent, si vis agens p xhente npbilior statueta est Pendet igitur intellectus noster dum in hos sorpprq sumus,a corpore: quonia,ut diximus, reru intelligibiliu formae in phantasmatis residet,quae sine corpore non subysteret no tame corporeo aliquo instrumento utitur,vi sensus.Nam tunc qu lis esset ylius instrumenti
corp0rei ita ut tale forma rςciperet,non autem omne, nunc omnem recis pix.Praeterea ipsum instrumentu percipere nequiret,ut facultas videdi, ocinium: udiendi autem facult/s,aure non percipit. Sic rursus non ψmnia intes'
ligeret:adde, quod neque seipsum c prehendere posset.Postrem/,quodsem sui euenire cernitur, b intellisibili re praestantissima ita cot b retur, Ut *4
40쪽
inferiotaintelligenda non satis c5mode se posset conuertere, neque etia formas contrarias eode tempore perfecte cognuceret,queadmodu gustus cum gustat amarum,oblato statim dulci,illud etiam amarum esse iudicat. Corporeo igitur instrumento no utitur intellectus,cum eodem fere temporis puncto formas contrarias perfecte c5prehendat, Sc ex reru pra stantissimam cognitione ad reliqua cognoscenda promptior atque expeditior fiat. Qise etia. fit, ut quod sensibus non c5tingit)ipsem et intellestias intelligere dicatur.F eultas enim videndi non ipsa est quae videt,sed oculus facultate illa praedit'. quomodo enim facultas e materiae sinu eruta, quicquam sine illa aget, aut tiam consistet Intellect' aute qui extrinsecus aduenit, sine materia subsistit,& sine eade suis muneribus fungitur. Haec omnia semel hic attulisse placuit,s ne posthac cum in huiusmodi disputationes inciderimus, ea repetere cre mur.Patet aute ex illis qua ratione sesus ab intellectu lifferat, & cur licet intellectus a corpore pedere dicatur,non tame infima sensus conditione obxbneat, sed quavis diuina excipi Q prςstati Oxe.Sati facio igitur paucis, argumtatis quae obiectasunt: SC ad primur p5deo:Nu si vim,similitudinem istam haebere,cum operationes sensus materiam redoleant,atque ab ψbiecto materia obtinente Eductae sint, idcir que cu corpore comunicent: intellectus auteoperationes a materia seluctae,& ab obiecto spirituali quoὰ organu corporeunon desiderat, profectae sint. Qiuod pro cofirmatione additqbita refello. parteor veru esse omnem nostra notitiam a sep oriri,actumque ipsum intelligedi per sesum ficri,n5 quod operatio & notitia intellectiva simul cu leniti fiat,
sed quod a sensu accipiedo formas reru, seiungitillas a labe materici,actuq intelligibiles reddat. Aliae quaestioni respondeocu Aristot. in Σ. de animat. .1 12.sensum inpropriis obiectis este semper veru, intellectum te aliquando verum, aliquando falsum. Verum ute diςo sensum, si quatuor coditiones ad id requisitx,adsint.primαesi,qua Alexan et comemorauit, ut ratio situs co-
modi sexuctur:neque enim. λψresiost me positQs cernere Vnquam potero
Secunda est,ut organum bene sit affectum.Tertia, 't dsit mςdiu inter sensitile de sensum,quod ad specie rei aeterendam sit accomodatu; Vt aer,ut aqua, vel aliud.Quarta,ut iusta distatia inter obiecta percipi eda,sen*mque ipsum intercedat.Sed dicet quis, Curiosus fertior est intellectu, quo tame impersqctior estὶ Affert Philoponus S simplici' tres traecipuas atque potissimas limius rei causas .prima est,quia intellςct' occulte iudica id est ni fallqxὶ quaerit
quae latentiora sunt,nepe causas a sensu remotas, idcircoque c'gnitu diffici- limas sensus autε manifeste iudicat,quia scilicet quae notiorassit,&insuper fici epolita quaerit,ad substantiam enim non peruenit. Secunda est , quia sen sus quae percipit,immediate iudicat:intellectus veris permulta media id est: D multas propositipnes transisiantequam suum finem colligat. Tertia causal
psemet sensus est,qui intellectui yel cogitatiuae iunctus, suam illi tribuit imperfectionem sed haec quae Simplicius & Psilosophus docent,an vera sint, Mquomodo intelligi debeat,comodi' a nobis alio loco aliquado declarabitur. ηαβαίνει ζωοις ο
6 Sed de serisu quidem,& sentiendi ratione,& quare in animalibus haec passio insiti dium est 1n libris de Animb. - . Haec est sec Ada prooemi pars,in uaΑr octies com Alsim occasi' ne suinita abiit quae initiora dixeta ad j a sic is e suiuslibeeYplicaiidiim descendit .Hoc Alexander quoques, psimis yeirbis quasti cse i