장음표시 사용
11쪽
rio, non contendendi animo, non audacioris alicujus confidentiae stimulo, impulsius; sed&mei,&juvetutis exercedς studio permotus,consentientibus in illud ac suffragantibus clarissimis Acadentia:&facultatisJuridice proceribus, inaugustam hanc Cathedram conscenda: materiamque e corpore Juris desumtam, camq; de friactuosam& jucundam, quanta potero brevitate ac perspicuitate, excutiam. Sed cum laudabili more hactenus receptum & usurpatum sit, quin & res ipsa propemodum id nasitet,delite, ris ac disciplinis illis , quas expositurus aliquis sit, praefari: nihil video nunc potius,nihil prius, quam de Jurisprudentiae studio generati m albquid mihi hoc tempore praemittendum esse. Dicam ergo, Deo bene fortunante, principio quidem de prςcipuisJurisprudentiae praesertim Romanς laudibus & commoditatibus: deinde vero de praecipuis dissicultatum , quae laudes illas, quamlumvis illustrissimas, qua- dantenus obscurant, partim causis, partim remediis; ut ita nimirum constet,quo pacto quis& facilius, &, si fundamenta spectes,ssilidius in Jurisprudentiae studio proficere queat. Sed dς laudib. istis concisius: de difficultatum causis ix facilitatis comparandae remediis, paulo largius
Quod dum peragere instituo,vos univei Ps ac singulos, Auditores, quanta possum Observantia
12쪽
rvantia & diligentia, enixe oro, ut me Qlita stra benignitate excipere ac breviter de prin sillo argumento perorantem benevolo Sinainanimo attendere non dedignemini. D tura nobis opera ut res tota, quam fieri potest
pediti sti me,peragatur. Jurisprudelia igitur ita definitione Cel sii l. i. de just.&jure exordi. nur est ars aequi boni ad politiae scit. felicita- .m prudenter ac juste administrandi: vel estris ad populi salutem secundum iustitiae noram prudenter in politia administrandi stiena sic enim salus populi secundum Ia. tab. I m. suprema lex esto.) Jus Vero est, quicquid udentia d i 'tia octante, aequum bonum,ac est honestum & utile, seu honestum ac sal re est; quicquid usteti honeste prodest: siqui in M.Tullio in osticiis' teste, nihil revera utile,aod non idem honostum ac justum: &vicis m, nihil revera, seu e verae prudentiae praescri-o,justum & honestum,quod non idem & uti
Recte namque Socrates execrari solebat s qui primi utilitatem ab honestate sejunxi ni, & res natura, ac rei veritate conjuncti Isias opinionibus hominum distraxissent. Te-js Plato in Phedro,& alibi. Sunt enim utThclogis Christianis,sic Philosophis quoq; since-oribus,ut Socrati, ut Platoni, ut Aristoteli, ut iccroni, res conjunctissimae&in divulsat,vera
13쪽
prudentia & j ustitia politicas quandoquidem .
communis & i ndivulsius utri usque finis, est honestas & salus populi seu politiae: honestas, imquam, & utilitas: atque hae ipsie a se invicem in-
divulsiae, si modo verae, &incorruptae, non autem simulata sint. Quo nimirum &Celsius re spexisse videtur, cum Jurisprudentiam non artem boni, non artem aequi definiret, sed boni&aequi id quod prisci una voce aequum- bona nuncupabant2 quo item & Ulpianus respexisse, eumJC '' veram & non simulatamPhilosophi, am, hoc est, non Sophisticam & ob inanes & inertes contemplationum subtilitates ac privati causidicorum quaestus cu'ditastu eipub. nec utile, nec fiuctuosam affectare scriberet:quippe vetus erat illa Socratis & Platonis querimonia
adversus Pseudotheoricos inanibus tantu contemplationibus deditos, itemque adversius M.
varos & turpis lucri cullidos, rabulas ac phistas, utrosq; nimirum honestate ab utilitate, ac vicissim segregantes. Quae sane disputationes ac querelae Ulpiano ac veteribus illis Jurisprudentiae coryphaeis ex priscorum monumentis haud incognitae esse poterant. Enimvero Jurisprudentia, quae Ulpiani tempore dicebatur, quaeq; nunc dicitur, ni hilaliud omnino est,quam quae antiquitus semper ad Ciceronis usque tempora Politica fuerat.
Nil, inquam, aliud nunc estJurisprudentia, nisi plenior
14쪽
RECTE CONFORMANDo. silenior quaedam magisq; realis & practica, at 3 deo tanquam dicas exemplaris Politica, certae imirum ac speciali politiae, imperio, vel regno
Sed hactenus definitio Iurisprudentiae, easque prima, quibus haec nititur, principia evosita sunt. Unde & objectum ejusdem,itemquenis ac forma quibus nimirum principia ista ontinentur) facile patescit. Objectum quippe ,st aequum honum, seu j us unicuique politiae de raperio conveniens : Forma est prudentiae &astitiae civilis, quoad jus illud ac politia illam, scriptum: sieu prudentia & justitia civilis ho-
testa & utilia tum imperantibus tum obtem-crantibus praescribens, ac iuum cuique tribu-ns: finis denique salus populi, seu politiae feli-itas: hoc est, honeste ac pie,commode & tran-uille vivendi prosperitas. Quantae sint ergo oliticae Philosophiae laudes & utilitates squae me & longe plurimae & longec maximae atque lustrissimae siuno tantae prosecto Jurisprudem iς quoque laudes & utilitates fuerint quin imoiae ipsiae adhuc tanto illustriores illis, quanto urisprudentia magis quam Politica, tum realis' tum practica & actuosa. Quamobrem, Auditores, haec, haec illa era est,& non simulata Philosophia,de qua UL,ianus l. I.is de just. & jure: Jui prudentia,in- luam,Auditores,justitis acprudentis normam
15쪽
. O DE IURIS sΤUDIO 1ecuta, recteque & legitime tum descripta, tum exculta; est illa vera mini meque sucata vel si m lata Philosbphia. Haec, haec, est illa, quae facit,
ut non foveantur duntaxat & nutriantur, adeoq; ut vivant homineS, sed etiam,ut una congregati simul vivant, sed etia ut pie&honeste, tranquille & pacate, commode ac prospere divivant, & una vivant. Haec est illa, quae politicam hominum inter homines communionem ac societatem tuetur ac firmat: qua V ad eandem tuendam ac firmandam innumera &saluberrima omnis generiS bona, tum cXterna, tum interna, tum corporis, tum animi, tum naturalia, tum industria& arte parta, procurat:
haec est illa, quae Respub.& Imperia prudenter constituit; quae magistratus, principes ac regeSpie recteque instruit; quae bonas leges condit, quae judicia, curias, senatus &consistoria regit ac fulcit, quae scholas&ccclesias, artes ac disciplinas aperit ac nutrit,quae moratoS Omniq; virtute ac cruditione instructos cives reddit: haec est illa, quae ad Respub. constituendas, ad gentes, ad familias, ad illustres prosapias conciliandas & constabiliendas, ad scholas liberalium disciplinarum, artium & artificiorum aperiendas: haec est illa, quae ad civilem honestatem conservandam, ad communem hujus vitae sim stentationem, ad veram verae humanitatis libertatem, decorum ac liberalitatem, ad publi
16쪽
RECTE CONFORMANDO. γim pacem, tranquillitatem ac prosiperitatem Imparandam & confirmandam varia & ne-:ssaria omnis generis bona procurat. Proinde quam laudabile, quam utile,quam-ue salutare est, habere politias dc respub. recta legitima imperii forma prudenter constitus: habere principatus & regna probe sundata , lideq; firmata: habere prudentes &clemems, justos& fortes reges, magistratus ac princi-'s, circum spectos & aequos provinciarum ac iunerum civilium gubernatores; habere bo-as leges, judicia, curias, senatus&consilioria; ibere scholas & Ecclesias pie rectoque consti- ItaS, omnis generis artes ac disciplinas, tum alloisphicas tum mechanicas; habere bonosves,artifices & opi fices; habere prudentes om-busque virtutibus ac doctrinis praecellentes orclesiarum praesiuies,sicholarum moderatores, gum conditores & interpretes curiarum, scituum & judiciorum praesides.consiliarios,&se res, amicabiles pacis concordiaeq; civilisma positores, litium S controversiarum di-mtores: quam laudabile denique, quamue & salutare est,habere omnia omnis generist isthaec & singula & universa pie, decore acospere: tum constituenda, tum conservanda,
amplificanda, rite parta & accumulata bonaque praesidia: tam laudabilis quoque, tam in is, tam salutaris est illa verae di non simulatae
17쪽
Philosephiae, hoc est, Jurisprudentiae disciplina,
recte exculta: quam non immerito cum Arist tele lib. I. Ethicorum Nicomachicorum sciemtiarum & artium omnium αγοῦ κ κ- appellaveris. 4Videtis , Auditores, augustam illam Juri prudentiae ac Themidos sacrae dignitatem vel potius majestatem Z animadvertitis eximiam ejus jucunditatem 3 perspicitis summam ejus
Quamobrem eleganter & graviter Ulpianus l.I g. s.ff de extraordaeognitionibus,Juris civilis sapientiam pronunciat esse rem sanctissimam, nec ullo precio nummario silc enim loquitur aestimandam vel dehonestandam. Apagesis e go,Caligula turpissime& iniquissime, qui omnem Jurisprudentiae, omnem scientiae JC ' μ usum abolere tentabas velut historia testatur qui te effecturum jactabas,uUCV propediem nil responderent praeter Eccum sic enim Connanus cap. Iς. lib. I. legendum existimat praeter Eccum, inquam, hoc est, Ecce illum, nempe Caligulam, cujus vox atq; voluntas sublatis lingibus, sublatoJure Civili, exterminatisJC i', abrogatis judiciis, omnibus loco legis ac juris foret. Quanto gravius, quanto aequius, quanto
honorificentius in Politicis suis Aristoteles ubi lex imperat, ait, ibi Deus & ratio imperat et sed ubi homo, ibi affectus & belua: Quanto etiam
18쪽
avius & aequius M. ille Tullius a. Philipp.&L: legibus 3 Lex nihil aliud est, inquit, nisi recta
1umma 4 numine deorum tracta ratio, ju-:ris eaquς facteda sint,ac prohibens contraria. t a. ossic. leges sunt inventae, quae cum omnius una & eadem voce loquerentur: Et pro Caecina Nihil est in civitate tam diligeter retinenum quamJus Civile:Etenim hoc siiblato,nihil si quare exploratum cuiquam possit esse, quidaum, aut quid alienum sit: nihil quod aequa-ile inter omnes atq; unum omnibus esse pocit. Et ibidem paulo post: Qui Jus Civile comemnendum putat, is vincula revellit non in lo judiciorum, sed aequitatis etiam & utilitatis, utaeque communis. Quanto gravius idem quoque diceroὶ quanto aequius3quantoq; honorificenius deJC , ,I.de oratore:Domu C ' ait totius est oraculum civitatis. Etenim, ut in L I. T deust&jur. merito quisJC ' sacerdote urisa' , ellet: quandoquidem justitiam colunt, boni Sc aequi notitiam profitentur,aequum ab iniquo separantes, licitum ab illicito discernentes, b
nos non solum metu poenarum, verum etiam praemiorum exhortatione essicere cupientes:
quandoqui dem virtutum prςmia bene merentibus tribui convenit, ut est l. q. C.de statuis: ac pinnarum metu ii, qui ad peccandum proci, veharcendi sunt,l.s .C.de Epist. & clen
Quanto graviust quanto aequius t quanto
19쪽
sapientius & honorificentius Divus ille noster Justinianus in Codice ac Novellis plurimis:
Princeps, ait, custos ac patronus pietatia, Eccle- . sitae&religionis esse debet, custos atq; patronus '' scholarum , omniumq; bonarum artium, vi tutum ac disciplinaru . Princeps custos justitiae, custos legu m, custos juris ac judiciorum e se de
mines nihil unquam extitit robustius justitia, vel pulchrius, quodque Deum & Imperatorem scu principe placare magis & conciliare pollit, ut in cadem N. dicitur. Nec Luci ser, nec hesiperus, ita pulcher, ita clarus, ita serenus est, ut justitia, ait s. Ethicorum Aristoteles. Leges vero Rebus pub. & civitatibus idem praestant, quod pater liberis: leges divinas & humanas res bene
disponutat, omnemque iniquitatem expellunt,l. I. . I. C. de Veter. jur. cnucl. Leges decenter femre & accurate custodire, summum bonum est, N. I 6Ι. in praefatione. Quim salutaria&neccisaria sunt morbis medicamenta: tam salutaria
quoq;& necessari a sint Jura negotiis humarim, N. I I I. in praefationeJudicia deniq; vera,in quibus praesertim Sacramenta rite & praestantur&servantur, sunt aequitatis delubra, &tanquam Dei sacraria,in quibus Deus loco hominum judex est causarum, l. a. β. S. C. de jurejuran. Quamobrem, Auditores, Jurisprudentiae usus
20쪽
us non minor inter homines est,quarii panis,aam aquae,non minor qtam aeris,quam istis: gnitas autem multo etiam praestantior ' O igitur Jurisprudentia vitae civilis consi-iria,Omnium actionum magistrat Tu urbes ac
litias veras peperisti, partas conservasti, legias muniisti, morum ac distiplinae vinculo coli Iasti: tu pacem & concordiam civibus, i ncretenta civitatibus, honores, dignitates, sotruis & opes tui cultoribus constri: tu vitae comi unitatem, hominum inter homines societam justis conversationibus ac domiciliis, justis,njugiis, justis contractibus & commerciis,nglutinas, devincis ac sustentas: tu & Deo atissima & universae Reiputa fructuosissimaerito perhiberis: tuo praesidio & boni ab inju
is propugnantur, di improbi, ne istos laedant tercentur : tuo heneficio &domi&soris,&ini vatis & in publicis negotiis,in arbitriis, i njinciis, in pactis & rebus contrahendis aut transendis,tum honeste tu in secure veramur: per quid nostrum, Mid alienum, quid commu-: sit, exploratum habemus: per te patrimoni ri, haereditates,fundos, liberos, uxores, adeoq; mcta, quae vel nostra vel nobis chara sunt, sta lia, tuta & inviolata , farta tectaq; postidem v retinemus: per te familias & oeconomias,
espub ac poli tias,solis ac solidis imum & j udiorum incorruptorum firmamentis longe,