장음표시 사용
41쪽
ad tantum cruditionis,& in Republ. dignitatis
culmen elevati fuerunt, ut edictum ctiam perpetuum ab Hadriano Imperatore compositum interpretarentur, responsa darent, controversumJus disputarent, quippe cum Graecam antea Philosophiam didicissent,& sic ad Graeco- 'Romanam Remp. accessissent. Istis etia Philosophiae Sc historiarum initiis quibusdam instructi utinam vero accurate informati) Trbhonianus, Theophilus, & ali i,qui in prooemiis. Celebrantur, ad tantam Juris scientiam pervenerunt,ut Jus tam varium varieq; dilperliminariis sormam aliquam redigerent. Vix enim
istud,ac ne vix quidem si ne ali qua Philosophiae ac methodi Logicae cognitione fieri potuisset. . Atque hinc sane, quam prudenter Plato beatas cas judicaverit Res p. quibus vel Philasb-phi praeessent, vel qui praesint, multum in Philosophia studii collocassent, intelligi licet: de quo ipso praeclare in Epistola ad Qtratrem M Cicero. Proinde quemadmodum idem Plato Arithmeticam dc Geometriam duas esse alas statuebat, quarum velut remigio ad Astrologis& caelestium corporum, totiusq; universi cognitionem homines evehantur : Ita ex humanioribus disciplinis tum Dialectica& Rhetorica, tum Philosophia practica,& Historia,int necessariaJuris tyroni adminicula,quibus in amcem prudentiae civilis feliciter & auspicato pe
42쪽
eniat. Unde mirum non est,siJurisprudentis Romanae tyrones, qui ista humaniorum liter rum ac linguarum principia negligunt, de vero in istius studii genere progressu, deq; soIida ejus cognitione periclitantur adeoq; ex multis sublimioruiti seu in theoria seu in praxi causarum, & subtiliorum casuum quaestionibus quippe principiis & fundamentis istis destituti) sese extricare non valent. Sed de his forsan aliasi
Ex Juris prudentiae Romanae supra distinctis
propaedeumatis& fundamentis istis, substantialis nobis superest. IIaec, ut in aliis πιώδει - & facultatibus disciplinarum liberali um: ita & hic ex ipsoJurisprudentiae corpore de- . libari;ac per synopsin generalium&praecipuOrum Juris capitum brevissimam methodice tyronibus proponi debet:& in primis methodice: idq; principio quidem tantum διδασGM-ς ac sine velitatione disputationum synogistica: &hoc primum inJure Civili, deinde paulatim etiam inJure Canonico .acladem post Cieile il- , lud & Canonicum satis degustatum, in hodierno etiam per glossas, disputationes, commentationes, ac decisiones,item Ordinationes ac recessus Imperii, hoc seculo multum amplificato Jure practico: idq; paulatim etiam dc adhibita velitatione disputationum syllogistica, & exercitatione prρctica in singulis istis.
43쪽
UUIti R Is sΤUDIO Quorum certe compendioru ac methodicarum & succinctarum maxima utilitas est. Cum enim immensius rerum & causarum, Iurisprudentiae subjectarum campus ac summa varietas, imo infinitas quaedam sit, ingeni' um autem & judicium in ista varietate atq;an finitate in tyronibus infirmum, memoria vero'
hominum valde labilis nihil pulchrius est,nihil
utilius, nihil potius,quam infinitatem ac vari- , elateret istam ad certa & siuccincta rerum capita pro tyronum captu revocare, latissime dispersa in unum cogere, ac sub unum quasi intuitum referre: hoc est, generalem quandam, succincta,persipicuam,&methodicamJurisprudentiae W-ο ιν incipietibus subministrare. Tales enim, h. e. accuratae & methodicae praecipuarum capitum synopses intelligentia & ingenium valde
oblectant & promovent,judicium explicatum, promtum, ac distinctum reddunt, memoriam vero inprimis juvant & corroborant, ac tyronibus compendiosiam in longissimis istis Oceani Juridici peregrinationibus demonstrano Que sane synopsis ac methodus symme ommodum etiam ad altiora de prolixiora Juris c pila contendentes plurimum juvabit; nescit. 1 recta via in avia & devia aberrent, ne ab uno rerum genere & familia in aliud exorbitent, ju- stumq; rerum ac studiorum siuprum ordinem interturbent. In hoc itaque primo studii hujus
44쪽
vestibulo, brevitati, ordini, ac perspicuitati unice studendum est, nec teneri tyronum animi arduis ac superfluis quaestionibus & opinionibus . torquendi Nunt, velut Justinianus ipse in Institutionum suarum prooemio monet. Atque hactenus de Propaedeumatis,praeparationibus, ac sublidiisJurisprudentie Romanae persecte tum conirmandae, tum cognoscendae,& tractandς necessariis. Nunc porro de mo. do & ratione legitima ipsam Juris artem tum accurate secundum easdem illas π--pώMacnormas speciatim ac sigillatim conformandi, tum conformatam cognoscendi atque tructandi.
Consormatio igitur illa, qua studium illud
amplissimum ad accuratiorem artis formam redigitur,est tum praeceptorum, tum dispositionis methodicae. Praecepta stat de rebus Juris- prudentiae subiectis, h. e. deJure& legibus ipsis, itemq; de negotiis ac rebus Jure insormatis. Quae praecepta verbis seu phrasi ac stylo describuntur. Proinde consideranda hic veniunt partim leges & res ipsae, partim verba & praecepta, partim methodus praecepta varia ordine accurato disponens. Quae omnia recte conformare, di postea consormata eodem illo methodico ordine probe servato tyronem & facile & aecurate docere atque exercer non est distipuli,sed
fidi praeceptoris ac dextri cujusdam Mercurii:
45쪽
36 DE III RIS STUDIO discipuli vero partes sunt,eidem gnaviter obiscundare,suamque diligentiam, obedientiam&constantiam sedulo probare. Principio igitur quod ad res attinet,praeceptis describenda Sin artem reserenda sunt ea,quae &usitata atq; utilia, & perpetua, diuq; duratura & homogenea sunt, hoc est,quae usium & utilitatem aliquam habent & constanter aliquandiu saltem permanent ne singulis diebus aut mensibus novis sanctionibus & prςceptionibus opus sit.) Omitti ergo debent quς vel inusitata,vel inutilia, vel fluxa & caduca,vel licterogenea & ab instituto aliena sunt ne videlicet illud Senecae in nos quadret; Necessaria ignoramus,quia non necessaria didicimus: id quod eleganter veteriversiculo expressum est: . ia
Lepes porro , secundum Justiniani in prooemiis operum siuorum &inC. de vet. jur.enuci. mandatum atque praescriptuin serium, tales esse& in artem referri debent,quae perspicuae sint &integrae, non autem mutilatae vel nimis interpolatae: proinde in quibus nec desit quicquamn redundet: ac porro tales, in quibus nulla obioleta vel abrogata, nulla inutilia & inusitata,nulla superflua vel tautologice reiterata,nulla obscura & dubia vel captiosa, nulla inordinata & confusa, denique nullae antinomiae &contraria deprehendantur. Quo-
46쪽
Quomodo autem mutilatio legum vel inae polatio earundem restituenda,&quomodo amtinomiae conciliandae, de his doctis limorum hominum,quae extant, consilia suo tempore &loco exquirenda sunt. Faciliores autem & utiliores usuque hodierno potiores materiae & leges semper prius consor mandae, docendae ac discendae fuerint: ac postea paulatim minus usitatae,ac tandem ὀν παρο- steriles, ob letae &inusitatae, si quis omnino tales etiam explorare voluerit. Atque haec breviter de rebus & legibus. Phrasis verborii ac stylus placet non difficilis aut agrestis, non sibi imis'exquisitus, non obscurus: sed facilis, planus, familiaris, dilucidus. Praecepta arti Dialecticae consorinia &consentanea, h. e. universalia,quantum fieri pintest,certa omnino & vera, brevia, perspicua, homogenea dc cujusque loci propria desiderantur,&quae non aliaSaut legeS, aut res, aut verba seu phrases contineant ac describan i, quam eas ipsas quas paulo ante expressinus. Atque hici definitionum &divisionum in primis magna ducenda ratio est,ut eae nimirum,quantum sieri potest, accuratae, & Logicis definiendi ac dividendi legibus plane consentancae sint: quandoquide saepenumero in Jure & doctoribus definitiones occurrunt, quae aut nullum genuS, aut non verum aut remotissimum continent itemq; aut nulla,aut non Veram, aut non prOX,
47쪽
mum ac specificam sormam seu differentiam: Crebrius enim differentiae seu formae loco as hibetur id,quod vix leviter dissimile aut diversum est: neque enim simpliciter verum est, ut eleganter mesembecius, omnem inJure definitionem periculosam & infirmam est tame si casius aliqui emergere possint, in quibus ob circum stantias probabiles subvertatur. Ac sane ex falso genere, &falsa differentia, ex falsa definitione aut divisione, non nisi plurimae absiurditates sequuntur, ac ispius in totum Jus disperguntur. In divisionibus itaque cavemdum,ne membrum aliquod vel desit vel super- sit,item ut partes & species cum toto ac genere suo amice consentiant, ipsae vero inter sese partes ac species plurimum ac formaliter discrepent.
Atque haec de praeceptis; methodus superem qua, Xenophonte teste,hominibus cliterarum studiis praecipue deditis nil quidquam vel utilius est vel pulchrius. Ea vero in distiplinis eon-
formandis talis equidem esse debet quemadmodum eleganter Vesembecius in Institutionibus ut a communioribus & generalioribus praeceptis , quae nimirum notiora & facit, ora sunt,pedetentim ad penitiores cujusque a tis recessus progrediamur: generalia namque sunt simpliciora,sunt item breviora,sunt deniq; faciliora. Ac species certe sine praecognitis ge-
48쪽
neribus suis nunquam recte intelliguntur: siquide genera causas & principia specierum suarum in se continent. Cum ergo generalia &simplicia theoremata sive praecepta velut tota quaedam seu integra, in sese complectantur Occialia tanquam membra vel partes ii aliquas: hinc sane est, ut generalibus recte praecognitis specialia simul aliquatenus intelligantur,etiam ante quam ad haec ipsis nominatim ac particum , ilatim deventum est. Unde postea fieri non potest, quin, si haec a generalioribus ac notioribus ad specialiora & ignotiora methodus dextreobservetur,nec per ρο - ρρη pri a mediis, ac media imis misceantur;quin,mquam,reS tinta luculentissima evadat atque facillima. E contrario autem fieri non potest,quio ,si methodus illa negligatur & conturbetur, sudisum deorsium, hortium illorsum pleraequeJuris
homogenes adeoque cohaerentes & amnes In teriae necessario distrahantur & in alienam familiam traducantur; adeoq; Velut membra a suo corpore misere discerpta & varias in oras . .
varie disjecta videantur. Unde postea fieri non potest, quin res tota & obscura, & perplexa &dissicillima evadat. Id quod Imperator quinque Justinianus monere voluit, cum in prooemio institutionum primo levi ac simplici via, postea vero diligenti & exacta interpretatione singula tradenda esse monet,ne stilicet alioqui
49쪽
o DE IURIS STu DIO difficultas institutionis tam Numerosiae & perplexae in animis discentium vel dissidentiam vel desperationem aliquam pariata neve etiam ivel prudentia ec judicium discentis confusi ncivel memoria multitudine impediatur. t Methodi autem virtutes cxivataeque laudes sunt,a notioribus ad ignotiora,a simplicibus ad composita,a generalibus ad specialia; accurato antecedentium &consequentium ordine progredi, singula & universa artis theoremara suo quodque loco disponere, &arctissimo nexu ita inter se colligare, ut non secus atque annuli in catena inter se cohaereant: praeterea quod multis convenit, generatim complecti;quod speciale, speciatim persiequi: proinde nil tautologicereiter re: ac summatim perspicuitati, brevitati,acfacilitati studere. - ἡ . i a
eta Sed hactenus de modo artificiosiuis conso
mandiJurisprudentiam Romanam: deinceps de eognostendi& tractandi harione: adeoque de ipsa ipsius' Iuris Romani arte commodius docenda & discenda. Haec variis quondamde scripta libris,sed a Triboniano ae sociis melius inirmata, Justiniani tempore in sicholis & in foro egregie florebat ac vigebat:sed aliquanto post neglecta jacebat, donec Lotha us SaxoJmperator leges Justinianeas sit tu &carie oblo-letas, Aventino teste,per Irnerium, vel potius Vernerum, qui diu Constantinopoli vixisset,
50쪽
tonsiliarium suum, recognovit, & in hoc occi- identale Imperium introduxit: quoeipis etiam tempore, vel circiter, Jus Pontificale compositum,ac Jus flaudate adjectum fuit: & ordinaria utriusqueJuris glossa postmodu adhibita; tandem & ordinationes ac recessus Imperii, item
communes opiniones & consiuetudines,Jure- constultorum consilia & disputationeS, curia
rum praecipuam decissiones &c adjunctae; quorum omnium hodie partim in scholis, partim in solo habenda est ratio. Quamobrem arSJ ris Romani etiamnum hodie variis, imo etiam pluribus quam Justiniani tempore, libris ac par, tibus continetur. Ad illam Juris artem, ad v, ria illius Juris volumina, omnia superius tradita subsidia & beneficia assidue di prudenter
adhibere convenit: ut puta ingenium primo&industriam,itemque diligentiam & constam tiam, tum in doctrina seu theoria,tum in praxi addiscenda : deinde humaniores artes ac limguas,presertim Dialecticam,Rhetoricam,Philosophiam pra cticam, itemque historiam:tum
rectam praeceptorum,definitionum,division itemque methodi confirmationem: denique methodicam omnium Juris librorum, tracta tuum, titulorum & materiarum synopsin: dici enim non potest, quantum haec commoditatis
ad perspicue intelligendum, & quantum facultatis ad prompte recordandu allatura sit. Veri