장음표시 사용
12쪽
e gricola S. D. v Μ sAEpENvMERO, illustrissimi Principes totius rei Metallicae, ut Moderatus Columella reus
t illius corporis mebra numerando percensim' i ueritus sum, ue uita prius me deficeret, uniuersi sim percipere possem, neduliteris cosecrare, mi in longe late haec pateat, quot dc quantarum ar
tium,si non magna, at aliquatula cognitio metalli
metsi ured res Metallic sit habeat explicatus: lameli generi maximὸ necessaria, ato seuctuosissi, quia uel mRς ' P a b. ui. Etenim Agricultura scienti ru
sinem aequalis & comammo enim Oiniatu mortalium uri abso instruo noLm eonficta qua de causa res metallica hominibus etiam est maxim
neee tia Nam eum hi paucis istiusmodi artibus carere possint ear 3 maximus numerus, nulla fine instrumentis quic essicit: tum omnium reis rur quimus magnae diuitiae bona &honesta ratione acquiruntur,nihil est arte metallica ut ius: ex agris enim bene cultis ut alias res omitta fruetiis cavimus uberrimos, sed uberiores ex sodinis. Certe una fodina saepe muti id maiores utilitatis fructus nobis praebet quam agri p'urinuomnium sere seculorum memoria cognoscimus,complures ex in tallis diuite tactos esse, & eadem multorum regum fortunas amplificasse,sed de hi nunc plumion dica: quod eos locos in primo libro, partim huius opetata alterius inscripti Deueteribus&nouis metaea,quae contra metalla & ipsos metallicos dicunt aesesserim no et tem res rustica cum qua metallicam libente onsero,uarie utitur essedi, sus tamen in multo plures, quam haec nostra partes non distribuitur:nec
tam facile praecepta huius a me tradi possunt, quam Col est ill- x adit: quod ipse c6plures rei rusticae scriptores, quos sequeretur,
13쪽
habui empe Graecos plus quinquaginta, quos etiam M. Varro recensen Latinos plus decem, quos ipse Columella comem Nati ego sol in C.PliniuSeeundia, quem sequar, habeam: qui Lamen perpaucas rationes uenam emodiendarum, & metallorum conficiendoru exponit res enim metallica innatum abes ut uniuersa sit traetata ab aliquo scriptore,ut ne η quidem qui disperse scripserunt alius alia de re, singulas eius partes absoluerint: quinetia eorum magna est paucitas: siquide solus ex Grecis omnibus Strato Lamis psicenus Theophrasti successor libru unu De machinis metallicis edidit: nisi sorte Philonis poetae metallicus aliquam artis particula sit complexus: nam Pherecrates in comoedia, inscriptione similem, metallicos seruos aut ad metalla damnatos uidetur introduxisse t ex Latinis aute Plinius, ut iam dixi, tradidit pauculas laboradi rationes: quibus nouos scriptores qualesacula P sint, oportet annumerare: nemo enim iusta reprehensione poterit carere, qui eos quom scriptis, etsi paucis. utitur, debita laude fraudat. Nostra qui de lingua duo libri scripti sunt alter De materiae metallics Sc metalloruCxperimento admodu confusus cuius operis Par ignoraturialter De uonis,de quibus etiam Pandulfiis Anglus scripsi isse fertur: sed librum Gennanicum confecit Calbus tabergius no ignobilis medicus.'uem neuter eam, quam sumpsit, partem absoluit. Nuper uerd Vann ocius Biringuccius Seinensis,homo disertus,&multam rerum peritus uulgari Italorum sermone traetauit locu De metallis fundendis, separandis,agglutinadis. Rationem autem quarunda uenarum excoquendam breuiter perstrinxit: quorudam succoru conficiendoru planius exposuit: quibus legendis renouaui memoriam eorum quos uidi quonda in Italia confici. reliquas res omnes, de quisbus scribo aut prorsus non attigit,aut leuiter. Hoc libro Franc. Badoarius. patricius Venetus,uir sane Prudens Sc grauis,me donauit:quod tunc se Baetiirum recepit, eum proximo suPeriore anno F E RD IN AN Dura regem assquem Iegatus a Venetis missus e C, securus Mariebergi essetiplura scriptores de re metallica literis mandine no coperio:quapropter,etia si Stratonis aliis in alia mutandis: multOS Hermolaus Barbam S, homo dignitate aeneis eis & gradus ac omi doctrina Omatus,nominatim protulit: ego plures proferam. sed irisignes tantii,dele Mi. niemabo: itaψ M is in tripsit Osthanes, Hermes, nanes, Zosimus Alexandrinus ad sororem Theosebili Ois lympiodorus item Alexandrinus, Agathodaemon, Democritus,n3 Abde
riit, e sed alter, nescio qui: Orus c orichites, Debichius, Comerius,
Iolines, Apuleius Pelasius, Pelagius, Micanus Theophilus, Synectus Stephanus ad Heracleu Caesarem,Heliodorus ad Theodosisi Gedrus Calli, iuranus, R dian PCanides, Merlinus, Raimundus
14쪽
ra p t s T A, omnes obscuri: quod scriptores isti res alienis,non propriis uocabulis nα minent:& quod ath ali js at* alns uocabulis, a se conficti S, utantur, cum res non mutent. Isti magistri suis discipulis uias tradun quibus progressi uilia 'metalla uariis modis cocta corrumpant, Sc quodam odo in primam rerum materiam reducant,eacp ratione id,quod in ipsis redundat auferant: quod deficit, compleant: atq; preciosa, hoc est aurum 8c argentum, ex eis confisciant que in catillis aut catinis perdurent, haec facere possint necne possint, non decernor quia enim tot scriptores omni nobis asseveratione affirmant se eo peruenisse, quo cursum suum dirigebat, eis fides eisse uidetur adhibenda: quia nullos ex hac arte quondam diuites esse factos scriptum legimus, nec nune fieri videmus, quum tot ubiuis gentium fuerint S sint chymistae, omnesw omnes industriae neruos dies noctes contendant, ut maximos auri 8c argenti aceruos construere possin t res in dubium uocatur: sed ut ea fuerit scriptoru indiligentia, ut nomina magistrom,qui ex hoc opificio magnam pecunia consecuti sunhmemoriae non tradiderint, certe discipuli descreta eorum uel non cognoscunt,uel cognita non seruant. Nam si ea perci, Perent, cum tam multi fuerint, & sinu oppida iamdiu auro Sc argento repleuissentiquorum uanitatem etiam libri declarant, in quibus Platonis 8c Aristotelis,aliorumo philosophorum nomina inscribunt, ut istae gloriosae in scriptiones specie doctrinae uiris simplicibus imponant. Est alterum genus chymistarum quod uilium metallorum substantiam non immutat, sed ipsa uel auri uel argenti colore tingit & noua sorma induit: ut ea uideantur esse quae no sentiqua forma ignis calore de eis,tancp aliena ueste,detraeta in sua redeunt speciem:qui quia decipiunt,no solum summo in odio sunt,sed eoorum Daus capite plectitur. Nec minus Daudem capitalem admittit tertium chymistarum genus: quod auri uel argenti particula,in aliquo carbone inaclusam in catinum conssciens fingit se additamentis, quae uim eliciendi hasbeant, admisiis conficere uel aurum ex auripigmento, uel argentu ex plumbo eandido similibus . Uerum de arte chymica, si modo ars est, alias plus ra: nunc ad metallicam reuertar: quoniam eam integram nulli scriptores literi S mandarunt, ac exterae nationes 8c gentes nostram linguam non inteis ligunt,& si eam intelligerent exiguam artis partem ex nostris istis scriptoribus possent discere, hos duodecim libros De re metallica conscripsi: quos rum P R I Μ v s habet ea quae contra hanc artem & metalla atq3 metallicos, uel ab iisdem diei possunt: s EcvNDus metallicum informat &in sermo nem qui haberi solet deuenis inueniendis, dilabitur. TERTI Us est deueis Dis & fibris, eorumin comis Iuris. QS A RT v s explicat rationem dimetiens di uenas ato etiam expromit ossicia metallica. Sira Tvs fossionem uenarum 8c artem mensoris docet. s E κ τ ν s describit instrumeta 8c machinas
metallicas. IEPTI Mus est de experimento uenarum. OCTAVUs praecis Pit de opificio uenae urendar, contundendae lauandae, torrendae. NONUS EX coquendam uenarum rationem exponit. DE cIΜvs rei metallicae stus
diosos instruit ad munus discernendi argentum ab auro, atque plumbu ab eodem & argento. v NDEci Mus tradit uias separandi argentum ab aere. DUODE cIM Us dat praecepta conficiendi salis nitri,aluminis, atramenti sust 3 torii,
15쪽
E' s T O L A torii sulfuris bituminis,uim. Hoc autem munus suscepi ut propter multitudinem rerum non expleuerim,certe explere conatus sum: nam in eo multum operae & laboris insumpsi, aliquem etiam sumptum impendi: etenim uenas,instrumenta, uasa canales, machinas, fornaces, non modo descripsi, sed etiam mercede conduxi pictores ad earum effigies exprimendas:ne res quae uerbis signi Maia tur, ignotae aut huius aetatis hominibus aut posteris percipiendi diffcultatem afferant: ut nobis non pauca uocabula afferre sosten si quae ueteres quia res erant Omnibus notae nuda ab enodatione proodiderunt: sed sit sine id a me praetermissum, quod nec ipse uidi, neque legi, nee ex hominibus fide dignis cognoui id profecto quod no uel uidi, uel le
etiam aut auditum expendi non est scriptu: siue uero praecipio ea quae fieri debeant siue narro, quae fieri soleant, nec que fiunt improbo eadem docendi ratio censeri debet. Vera quo magis ars metallica abhorret ab omni serismonis elegantia eo minus hi mei libri sunt politi:certe res, in quibus ars ilata uersatur interdit nominibus carent, uel quod nouae sint,uel quod, etiamsi ueteres nominu quibus uocabantur, memoria interierit: quare necessitate,cui uenia datur coaetus quasdam significaui pluribus uerbis coniumstis. quasda notaui nouis,quod genus sunt, ingesto discreto lotor excoctiore quasdam ueteribus uerbis designaui, quale est cistum. Etenim cum Nonius Marcellus scribat, uehiculi biroti genus esse: eo uocabulo nominare conssueui paruum uehiculum cui unica est rotula: quae nomina si quis non probauerit, is rebus istis aut imponat magis propria aut proferat ueterum lites ris usitata. Hi aute libri principes illustrissimi multis de causis in uestro no mine apparent, sed maxime quod uobis metalla sint fructuosissima: nam tam maiores uestri ex amplis earum &diuitibus regionibus uberes rediis tuum fructus ceperint: item uestigal tu, quae peregrini ex uiis pensitan t inscolae ex decumis: tamen multo uberiores ex metallis ceperunt, ex quibus
quo in no pauca oppida nobilia orta sunt, tabergum scilicet, Annebergin Mariebergum, Sciebergum, Gairum, Adelbergu ut alia omittam: quin, a quid ego sentio,maiores diuitiae nunc etiam in montosis uestram reogionum locis sub terra latent, in supra terram existant &apo pareant. Valete,Κempnim Hermundurorum Calend. Decembris, Anno
16쪽
lae Philosophi praestantissimi.
Si tentum capitum Titanem, rotuerentem Sublimem manitas tela cruenta ingen: Si iuuat Aetnaeumpenetrare Θclopis in antrum, rex alios rates quos peperere,metus Nunc placeat mecum doZios euoluere libros, Ingemum AGRIcOLAE quos dessit acre tibi. Non hic mana tenet sensambabula mentem: Sed pretium. Militas multa,ligentu erit. Euicquid terrasinuetemios econdιδt ιmo, Omne tibi multu eruit ante bbris: Suefluens Deras ultro nitatur in oras, inueniatfacilemseu ma ι arte miam. Perpetuipropriys manant de fontibus amnes, Uraitis o Ause bonte Mephitu odori Lethdessunt ni robes Uιcaearchissis orae, Et micat e media conssitus inus humo. Plana Narisiorum cum tellus astinae o, Ter curua nondumfalce refecta seres.
Nee dedit hoc damnumpastor,nec Iuppiter igne: mulcani persi ruperat ira Flum.
Terrifico aura forins erumtens,ιncita motu, Saepe facit montes, ante ubi plana via est. Hae abstrusa cains,imoἡ incognita fundo, comita natis saepe uere duce. ne hominis,in lucem meniunt quos multa,manui Terrae multiphces eoAuntur opes. Aasic nitrum profert, Blandia Assur, c -ds θrrhenus mittit alumen ager. Succin qua trifidosuit aequor Usula cornu,
Pisiantur sodano corpor eruasinu. auid memorem regum precisa infima gemmari armoran excelsisstructasub astra iuguldici lapides, nil saxa moror .sunt pulchra metalla, b οφ tuu opibus clara, Idaci tuis,
si a acer Macedo terra Creneidefodit, Nomine permutans nomina pri caseo.
17쪽
eis nune non vllis cedit GERMANI A terris, Terra ferare hominum, terras diues opum. Hic auri in imis locupletibus aura refulget, Non alio messu carior mea loco. uricomum extulerit elix se ania ramum, est tu nobu deficiente radit.
Eruit argentifolidas hoc tempore massis Asor,depropriis armia miles agris.
notum Grai' est Hesteristi mera um
Od Fi emutum linguapalema uocat. Candidius nigro se lumbo nigrius albo, Nos,a quos hoc ima diuite undit humin. Funditur in tormenta corsum imitatis ulmen, aes, in hostiis errea massa domos. Scribuntur plumbo libri quis credidit ante
uam mirandam artem Teutonis ora dedit Nec tamen hoc alijs, aut diapetuntur ab oris, Eruta Gremano cuncta metallaselo. Sed quid ego haec repeto,monumentis tradita claris AGRICOLA E,quae nunc doctaper ora volat Hic causis ortus, π formas viribus adiut,
Et quaerenda quibus sint meliora locis. aes menturiis legisti candidus aqua: Da reliqvis quos nunc tempora pauca libris.
Militassequitur cultorem. crede, Voluptas Non iucunda minor rara legentis,erit. Iudicios prius ne quis male damnet iniquo, uuaesunt auctoris munera mira Dei:
Sipit ipse vi primum tela hostibus. s. Mittentis torquet spicula rapta caput. Fertur equo latro, Astu irata triremi: Ergo necandus equus,nec fabricanda ratis ρVisceribus terrae lateant abstrusea metalla, ni opibus nescit quod mala turbaskisIoi quis es,aut douupareto monentibu aut te Inter habere bonos ne fateare locum. Se non inpraerupta metallicus alipit audax, H quondam immiso Ortius acer equo.
Sed prius edifici quaestum noscendaperito, vo bacit,musta doctus ab arte facit.
Hsgub Morseruat cumsidere ventos Sic minime dubist ititur illi notis. Iasides naui currus regit arte . etsi C. Fossor opus peragit nec mi ι artesiis m.
18쪽
Pastor it exploru qua rer incolanti, a bene lanigeras,qua male ρε- oues. En terrae intentus,quid vincula bnea tenit Fungitur ossicio iam Ptolemae tuo. Rusiuae inuenit mensuram iura mena, viarios operas diuidit inde viros. Iami aures opus, iden' i mouet omne quod obstu, inuamime strenum arma manu
drauis ideo consticiendament. Instruit ecceμι nune artibus ille minores:
Dialitas nulli non operose loco. . Metiri docet hic mens uma modumsmia, rewpo Unibus arua laps, Ne quu trainfinisse violantus b te pergens, Non sibi concessarii uamertM,opes. Me docet inti umenta,quibus Automa regna Tutus adit axipermeat Ms via Euanta smides Ioiadas expugnet machιna terram
Machina non Osin tempore mi a prius. Lede nouu,nulla non inclyta laude metustas,
Posteritas meritu est quosPMa tuis. Tu m quia Germanosum hac inuentasub axe.& quis es,inu/δa contrahe vela tuae. Wonu ora tumet bellu,terra Anica cultu,
Germanum instilia tollit ad astra labor. Nec tamen ingemo silet infeliciter πιι, site gerat Phoebi ingraue Manu opus.
Tempus adest,structu venarum montibus,igne
explorare, ιm quemsibi me strat. Non labor ingenio earet hic non copia elui Est adaperta bona primasenestrastri. Ergo instatporro grauioresne labores,
Intentas operi nec remouere manus.
Here siue locus post sim tundere mena Siue lauare lacu praetereuntu a M. Seu flamma iterum modicis torrere necesse es, Excoquere aut fastis ignibus omne malum. Lumfluit m riuu auri argenti metallum,
Spes animos sor vix capit i suas.
Ventum cupidus fluo cervit ab auro, e lumbi lenta itam demit miris mora m. Separat
19쪽
, parat argentumlueri studiosus,d an Sematu,linquens deteriora, bonis. asi cuncta melim tenui percurrere merse e te atium reuehat. Memmius orta diem. Postremus labor est,concretos disiceresuccos, uos fert innumeris Teutona terra locis. - quo nitrum,quo pacto fiat alumen, bus artifcu cum parat ilia manus:
Necnon chala tum uiser 'vidumi bitumen. Usti quo intra lenta dolanda modo.
Sustipit hae hominum mirandos cura lasore Pauperiem msqueadiastremam curaue est.
Tantus amor mElumpamu extundere nati Elpatriae ciuem non dare melli maliam
Nec manet in terra'ssoris mersa latebris infensmfert domino moturrens De . Munifica expediatmplenu munera dextra, Extollens animum laetus ad astra μα- Diuitias C H RI STVS dat noticiam ruendi,m memori strates pectore semperami. aut minutu habent cum pietaM Latme oculos,huo te animum,=-yis Lecton. Laudbus extat, candidus esto misi. Elisum extollit patria cum nomine nomen, Et miris ore quemlosteritatis erit. Diata cadum bibofluas monumenta vigebaine, Purpurei donee lumι uoluerunt.