장음표시 사용
81쪽
aliauem locum rivis & ualleculis terminis definitum. Nudin area eurus tandem formae fuerit, recta descendit in imam terre sedem,quare eius dominus habet ius partis omnium uenarum dilatatam,quae sub prima sunt, non aliterae dominus areae uenae profundae rus habet tantae partis aliarum
omnium uenarum profundarum,quanta intra areae terminos est. et mutubicunm una inuenta uena prosunda est, non procul inuenitur alia, ita ubiscunque una inuenitur uena dilatata, sub ea plures sunt. Postremo uenam
ora Omulatam magistri metallicorum multiseriam partiuntur in areas et enim aliubi area capiti costat ex tribus demensis sic duplicatis ut passius hasbeat latitudinis xi m. longitudinis παI. quae uero alia sodina componitur ex duobus demensis duplicatis, se amm habet quadrata, id est paυsus latitudinis xim. & totidem longitudinis. Aliubi uero area tapitis dariarum constat ex tribus demensis simplicibus, est latitudo eius passuum VI . longitudo xx s. qui duo numeri in se multiplicati conficiunt passus
ππl , . . a13 LaQuaem uero alia fodina componitur ex uno demenso duplicato: Aliud areae capitis sodinarum datur demensi duplicati sorma,cui uero alinae demensi simplicis. Aliubi deni ius totius alicuius loci, rivuli S uallecta lis,ali j sin terminis definiti tribuitur uni domino aut societati. Qumnis area uenae cumulatae aut dilatatae recta descendit in imum terrae. area cuiustra fodinae ideo terminis describitur, ne lis oriatur inter uicinfodinarum dominos: termini autem quondam metallicis tueruntdoiuria: atch ex eo nomen inuenerunt: nam saxum terminale nunc etiamIenus appellaturihodie uero stipites acerni uel querni uel picei annuliSIerr superne muniti ne mutilentur,ad saxa terminalia assi gutur, ut sint magis in Mes.Eodem modo quondam agros saxis aut stipitibus terminaliousse
Pios fuisse non libri modo De limitibus agrossi scripti, sed etiam poetM in
carmina testantur. Atin arearum secundum uenas, quae fodiuntur,Wiueriδs hae sunt formae. Cuniculi uero duplices sunt:uni nullum ius possessionis hen alteri habent aliquod ius possessionis: nam cum metallicus in uno ait quo loco prae uliginis abundantia uenam aperire non potest, ab ipsius par te decliui orsus usq; ad eum terminum, ubi uena sit quaerenda, ducit IOH Patentem latius 8c summa parte apertam atque in altitudinem tripedaneam Hςpressam, per quam aqua defluit, ut locus siccatus sit aptus ad fossiones. Quod si non satis ea fossa patenti siccatur aut puteus, quem iamprimum c Pit sedere laborat multitudine aquarum, adit ad magistrum metallicoru reperit ut ei det ius cuniculi: quo dato cuniculum agit, in cuius canaleS Omni aqua
82쪽
aqua derivetur, ut sat locus aut puteus idoneus ad fossionem. Quia uero isummo terrae corio usq; ad solu huius generis cuniculi non sunt septem pausus, nihil iuris habet, praeter hoc unii quod domini sed inarii, in quom areis
dominus cuniculi estodit aurum uel argen tum ipsi soluant pecuniam,quam impendit in arcas, cum per cas cuniculum ageret. Uerum supra os cuniculi& infra ipsum altitudine passuum trium & dimidi j nemini licitu est alterum
cuniculum inchoare hac de caussa, quod eius generis cuniculus in alterum, qui integrii possessionis ius habet, mutari soleat, cum lair altitudine septem passuum, uel decem, prout in quoq; loco uctus consuetudo legis uim obliunesiarcas fodinarum siccet.Ita alterum genus cuniculi primum hoc ius habet: quicquid metalli eius dominus uel societas inuenit in areis sed inarum, Per quas agitur,id totum altitudine passus & quaris eius partis ipsius est. Superioribus autem proxirn is seculis cuniculi dominus erat in possessione omnis metalli, quod sostar stans in solo cuniculi attingebat batillo, cuius masnubrium non esset longius usitato ac trito. Sed hodie domino cuniculi cerista altitudo & latitudo praescribitur,ne si manubriu batilli fiat longius quam par siqdomini fodinarum damnum faciant.Deinde unaquaeq; fodina metallis quae estodiuntur grauida,quam cuniculus siccat, cui suppeditat auram, uecitigalis est domino cuniculi cx parte nona. Quod si plures eius generis cuniculi in unam aream metallis soccundam aguntur, omnes* eam siccantic suppeditant auram, de metallo, quod quidem se pra solum cuiusq; cuniculi estoditur eius domino datur nona: quod infra solum cuiusq; cuniculi sedi, tur semper proxime sequetis cuniculi domino. At si inferior cuniculus nondum siccat puteum areae illius ei in non suppeditet auram, de metallo etiam, quod infra solum superioris soditur, ipsius domino datur nona: nec etiam Dilus cuniculus alterum priuat iure nonae partis, nisi inseriora cuius solo uGque ad solum superioris sint septem pastus uel decem prout rex uel princeps dedit legem.Tum totius pecunis,qua cuniculi dominus impendit in aream, Per quam agit cuniculum, quartam partem dominus areae soluit: quod ni secerit ei licitum non est canalibus uti. Postremo quascunq; uenas inuenit do, minus cuius impendiis agitur cuniculus, quarum ius nulli ante datum est ei petenti magister metallicorum dat ius capitis sodinarum tantum, uel capitis fodinarum pariter pariter* proximaefodinae: sed consuetudo uetus dat liis bertatem cuniculi agendi quaquauersus in perpetuam longitudincm. Praesterea hodie et,qui primo inchoat cuniculum petenti no modo datur ius cusniculi, ted capitis etiam sodinarum, & interdum proximae quoque sodinae. Quondam uero dominus cuniculi tantum loci possidebat, quantum sagi
ta,quam mitteret arcus,peruolarct: atque in co armenta pascere ipsi licitum erat . aut uetus consuetudo sitscepit, ut, si multarum alicuius uenae arcarum putei propter multitudinem aquarum non sederentur, magister metallicoorum ad iuro cuniculum ius magnae areae daret. Cum autem iam egissct cunisculum usique ad ueteres puteos, metallum* inuenisset redibat ad mavistra,& petebat ut terminis circumscriberet 8c definiret ius area'. Itaq; is utra cum aliquot oppidi ciuibus, in quorum locum nunc iurati successerunt, in mon tem exibat,& saxis terminalibus dcfiniebat aream magnam, quae constabat f ex ses
83쪽
sentem demensts duplicatis, id est passus habebat lo tudinis x e v it clatitudinis septem: qui duo numeri in se mutuo multiplicati essicium passus
Pristinus autem hic mos uter immutatus est nouo utimur. Dixi de euniculis nunc dicam de herciscundis sedinis ac cuniculis. Uni autem doniino licitum est possidere & sedere unam integram isdinae aream, duas, tW plures ue: similiter unum integrum cuniculu,aut plures, modo metallicarum & decretis magistri metallicorum obtemperet: facit impensas in ladinas si Herint metallis foecundae solus ex eis umpit: attamen cum multae magnae impensae faciendae sunt m sed ci magister metallicorum primo dedit ius ipsius plerimm alios sibi asci hq cum eo societatem coeant & ex parte impendant sumptus,tu m aumnum faciant ex ladina. Quanqua autem arealcitrarum & cuniculorum
indiuiduae manent, tamen propter impensam & fiuctum quael in cuniculus, tanquam aliquod totu in partes d uidi dicitur MMtiplex est: nam sedina quὀd etiam de cuniculo intelligenduin est aut diutur in duas dimidias partes tanqua as in duos semisses: quo modo duo domini in eam aequalem iaciunt sum pili & ex ea aequalem seuctu caprunimam uteroe possidet semissem: aut distribuitur in quatuor partes: quo Pacto quatuor eius possesseres esse possim ut quis possideat quadrantem:sed etiam
duo,ut unus tres quadrantes possideat, alter unum tantum: treS quoque,ut primus duos quadrantes possidea secundus itemque tertius unum: aut in
octo partes: quomodo octo domini esse possimi, ut quis possiessor in
cuntiae: sed etiam duo, ut unus sextantem & semunciam possideat, alter iei cuntiam: tres quom ut unus dodrantem possideat, secundus, item tertius secunciam uel ut unus possideat septuncem & semuncia, secundus quaGrantem tertius secunciam: uel ut primus semissem possideat secundus trientem dc semunciam tertius sescuntiam:uel ut primus similiter semissem polSiceat, secundus item in tertius quadrantem : uel ut primus item secunduS trien tem Sc semunciam possideat, tertius quadrantem: sic de sequentibus Parti tionibus iudicandum .Etenim ex uarietate possidendi multas paucas uepδrtes, semper diuersus dominorum numerus oritur: aut ladina diuiditurinae decim Paries, quarum quae est semuncia & sicilicus t aut in triginta duas, quarum unaquaein est sicilicus & dimidia sextula aut scrupulum: aut in lexaginta quatuor,quarum singulae sunt sextula & simplium: aut deni in cen
tum uigiti octo,quarum quaelibet est dimidia sextula & simplium. Ita. ωτε Disiti sed by Cooste
84쪽
raria fodina aut indiuidua manet, aut in duas partes diuiditur, aut in quaatuor, perraro in plures: quod accidit propter bonitate uenarum. At fodina plumbi nigri, cinerri,cadidi,item aeris,argenti etia uiui praeterea diuidit uein o sto partes aut in sedecim, aut in tiginta duas, raro in sexaginta quatuor rultra quem numeru in Misena Fribergi partitio sodinae argentariae quondanon est progressa. Sed patrii memoria metallici fodinam argentaria, item euniculu Snebero primo diuiserunt in centum uiginti octo partes quarum centum uiginti sex sunt domino ru sodinae uel cuniculi una resp. una sacrorum. At in ualle Ioachimica tantumodo centum & uiginti dus sunt dominorum sodinae uel cuniculi: quatuor proprietarim, una reip. similiter una sacro. rum: nuper quibusda in locis ad has addita pars egentissimoru hominum, quae est centesima uicesima nona. Soli autem domini Adinaru dant symbo, la. Proprietarius ured quod ad quatuor istas partes attinet, non dat symbosta, sed ex sylvis gratuito suppeditat fodinaru dominis lignorum copiam, ad substructones,machinas aedificia excoctiones: neq; hi qui praesunt reip. 8c sacris,&egentibus dant symbola sed publica opera & aedes sacras extruunt&reficiunt,at. egentissimos alunt eo fiuctu pecuniarii quem capiunt ex sodinis. Porro nostra state pars cetesima uicesima octaua coepit diuidi in duas partes, in quatuor, in octo: quinetiam in tres, in sex in duodecim, in alias minores: quod ipsum parii bus euenire solet cum ex duabus sodinis una fit. tum enim qui ante erat dominus dimidiae pariis, fit quaris dominus: qui uero quariae octauae: qui tertiae sextae: qui sextae duodecimae. Quonia in uesro fodina nostri uocant sympo fiu, id eli compotationem pecunia quam domini contribuunt symbolu liue collediam nominare consuevimus. Nam ut
qui ineunt symposivsymbola dant, ita qui sibi sessionis quaestus propon ut
magno S at uberes, ad eam pecuniam conferre solent: ucrum praesessiti seodii arum annuo tempore plerun* quater dominis indicunt symbola, quo, tres etiam accepti expenso rationem reddunt: attamen in Misena Fribergiuetus fuit consuetudo ut ridem praesecti singulis hebdomadis existerent collectam a dominis singulis in eosdem distribuerent Ductus sodinarum sed
ea conietudo ab hinc annos prope quindecim lic immutata est, D t utruncuter tiat lingulis annis : magna autem uel parua symbola indicuntur pronuo mero mercenariorum, quorum indigct fodina cuniculus ue: tum etiam cui
multas possidet partes multa dat symbola. Uertam ut plerutam quater singulis annis domina pecuniam contribuunt, sic quater in eos distribuuntur se cius inamaru modo magni, tum autem parui: prout plus minus he auri aut argenti aut reliquorum metallorum fuerit effossum: certe ex Geomio fodiana cinebergiana fossores tam multum argenti quarta anni parte eruerunt,ut in singulas centesimas uicesimas octauas partes distribueretur panes argenotet qui ualerent mille δέ centum aureos nummos Rhenanos: ex Anneberis Et Numa, quae coelestium exercitus appellatur, nummi unciales octinventi: ex uallis Ioachimicae metallo, quod stella nuncupatur, trecenti: ex Aberthami capite fodinarum, quod Laurentianum uocatur, ducenti uiginti quinsque. duo autem quis plurium partium fuerit dominus,ed plus fructuum capi Liam dicam quomodo domini ius fodinae,aut cuniculi,aut partium amit
85쪽
tuntiaut possunt obtinere. Quonda si quis dominos testibus conuincere poterat in tres operas continentes non misisse sesseres, eos iure lassinae priuaisbat magister metallicoru,& eius ius accusetori petenti dabati an auteminetaIlici eam consuetudine hodie seruat,ueteres ramen lassinae domitu qui dederunt sumbola, inuiti & recusantes ius partium non amittunti Praeterea ouondam si aqua non exanclata ex altiori alicuius fodinae puteo per uenam aut fibram fundebatur in alterius fodinae puteum,& labori erat impedimento tum domini isdinae damnu facientis adibant ad magistra metallicori; et conquerebantur de damno qui ad puteos mittebat duumviros uiratos:hi filia se rem habere comperissent, ius isdinae damnum dantis, dominis dams num facientibus dabatur. Sed mos iste quibusdam in locis est immutatus. Nam magister metallicorsi si id ipsum de duobus putris compertum habet, dominos putei damnu dantis iubet sumptu ex parte suppeditare dominis putei facientis damnu. Qudd si n5 fecerint tum eos priuat rure fodinae.Uon ra domini ius fodinae obtinet si fosseres miserint in operas,& aquam ex puteis exanclauerint. At alicuius cuniculi ius domni quonda obtinebant, prismum si in eius solo canales locarent, & expurgarent plenos coem dc arenae, ut aqua sine omni impeditione efflaeret at reficerent eos canales qui uiuufecerant: deinde si puteos uel foramina, quae suppeditarent spiritum folioribus,facerent, & restituerent ea quae corruerant: tum si tres sos res cuniciuium agerent. Contra uerd domini qui no curarent, ut haec tria fierent luscuniculi amittebant: maximὸ autem si per octi duum nullus latareum ager Ubi igitur quis dominos cuniculi testibus conuincere poteratio com lili rem deserebat ad magistia metallicorum, qui postqua de oppido erallet cuniculum & considerasset canales & spiritales machinas . aliam omni at ita sese rem habere comperisset iureiurado fidem 1ndicis stringebat re inter rogabat: Cuius nunc est cuniculus c respondebat index regis uel pim pis. Itam primo petenti magister metallicorum dedit ius cuniculi: dura uta ratione domini quondam ius cuniculi amittebant: quae nunc non Paulo ei. tior: siquidem domini statim ius cuniculi non amittunt, propterea quo canales non expurgarint & non refecerint puteos uel foramina spirital quae uitium secerut sed id prae chim facere iubet magister metallicorum. UQsi dicto audiens non fuerit eum praefectura fodinae mulctat: quineuma usest unum Miserem agere cuniculum. Praeterea si dominus cuniculi ligno in saxum inciso pangit terminos 8c cuniculum agere desistit, uis eo ius ip tu Obtinere potest, modo expurgentur canales 8c reficiantur foramina lPirita lia. Verum aliis dominis licitum est a termino constituto ordiri dc cunicu tum ultra agere: si ueteribus cuniculi dominis dederat tantam pecum qu3ntam ipsis in filagulos tres menses dandam esse magister metallicorum decre
uerit. Restat etiam de partibus sodinarum & cuniculorum : quibus si quis quondam donabatur, semelq; dedisset symbola donatori standum erat Promistis: quae consuetudo hodie uim legis obtinet. Quod si donator b. la dat λ esse negaret, donatus uerὀ partibus, diceret se symbola dedisie ath dominis, testibus couincere posse, caussa in iudicium deducita, dominorum testimonium plus ualebat quam donatoris iusiurandu.Hodie donatus Par
86쪽
tinus scripto,quod praesectus sodinae ues cuniculi unicus y dare solet testiliacitur se symbola dedisse. Si uero nullam pecunia contribuisset, non necesse erat donatore stare promissis:quonda autem singulis hebdomadas, ut supra dixi,domini combuebant pecunia, nune singulis annis quater dantur symabola. Hodie igitur si quis menstruo spatio no postularit donatore de partiabus donatis id, postulandi amittit. Sedeuiam scriba partes donatas aut emptas retulisset in codice propter pecunia non contribu quam praesectus fodinae uel cuniculi a domino aut eius uicario non exegisset, nemo ex domitiis ius partau amittebahsed si praese sto exigenti pecunia, eam non daret do minus,aut eius uicarius rem deferebat ad magistrum metallicoru, is iubebat dominum aut eius uicarium contribuere pecunia. Quod si tum etiam tribus
hebdomadis continentibus non combueret, ius partium primo petenti das bat: quae cosuetudo hodie est immutata: etenim si domini symbola, q ipsis praefectius fodinae uel cuniculi indixit, menstruo spacio non dederint, stato
die eorunomina magna uoce pronunciata eximuntur de dominoru numesro: pradente magistro metallicora, iuratis,scriba sedinar item partium t quorum uter eos refert in proscriptos. Attamen si triduo ad summu qua triduo dederint symbola praesecto fodinae uel cuniculi, describae partiu pracuniam quae solet dari, numerauerint: eorum partes eximit de proscriptorunumero: postea non restituuntur in intepum nisi reliqui domini consenseorinti qua parte consuetudo nunc trita est a ueteri diuersa: nam hodie si domini partium paulo plus dimidiae fodinae de proscriptis restituendis consenses rindireliquis uelint,nolint,est consentiendiu quondam nisi res esset assensi ne dominor centum partiu comprobata proscripti non restituebatur in integrum. Sed ratio cotendedi de partib.quonda haec fuit. Is qui uocabat stranam in ius,& intendebat ei litem partiti, si partes erant aeteris Adinat per triduum singulis diebus semel: si capitis fodinariuper octiduuter possessorem accusabat apud magistrύ metali, corii, siue domi essiet, siue in sero, siue apud oclinas. Quod si cum in his Iocis no inuenisset, eundem possiessore partium
accusare apud familia magistri metallicoru ratum atq; firmu erat. Cum auteterito accusatione faceret, publicum signatore secum adducebat, quem maspuer interrogabat:merui ne argentus qui respondebat meruistumox magister ius partium dabat accusatori, accusator uero magistro usitatam numerah t pecunia. Actis his rebus si iste,cui magister ademerat partes habitaret in urbe,unum ex dominis fodinae uel capitis sodinam mittebat ad eum qui Roctum illud ipsi indicaretisin alibi habitaret, in foro uel apud sodinam multis metallicis audientib. palam &maxima uoce praedicabatur. Hodie reo de pecunηs debitis aut partibus donatis dies statuitur: quod ipsi si praesens est,famulus sigruficat: sin absens, literae ad eum missae: nee ulli partium ius adimitur sesquimensissipacio. Haec hacilenus. Nunc anteaqua abeam ad rationes. quas m laborando habere conuenit, dicam de ossicio praesecti metallorum magistri metallicor uratorum scribae sedi navi, scribs partium prefecti somnae uel cunicuit,praesidis fodinae ueI cuniculi,operariorum. Verum praesecto metallor quem rex uti princeps dat uicariu, omnes omniu penem,aeis
tum,ordinu, homines pariunt 8c obediut. Is omnia gubernat & moderatur prudentia su imperans ea, quae utilitatis fructu rei metallicae praebent,pro
87쪽
. s DE RE NETALLIc Rhibens que eontraria. Idetinuictam irrogat & punit sontes:eontrouersias. quas magister metallicoru n5 potuit tollere, dirimit:qudd si ne ipse quidem
eas dirimere potest dominis qui habent controuersia de aliqua re concessio ut iure contendant:quinetiam iura describit,mandat magistratus ab eis abi
re iubet decemit stipendiu his qui alicui muneri atqν ossicio praesenti Adest praesens eum praefecti sedinarum quadripartita accepti expctfim rationem reddun omnino P gerit personam regis uel principis, eiusψ dignitatem sustinet. Athenienses quidem Thucydide nobilem illum historieu praesecessit
Thasorum metallis. Proxima autem a metalloru praefecto potestate habet magister metallico ru: siquide tenet impertu in omnes metallicos paucis ex teptis decumano scilicet distributore, purgatore argenti, monetariora m
gistro ipsis p monetarhs. Itam homines fraudolentos uel negligetes & diss
inlutos, au i in carcerem consscit, aut orbat muneribus quae exequuntur, aut
pecunia mulctat: de qua mutis a pars stipendη datur his qui cum potestate
sunt: tum ubi domini sedinarti uenerint in controuersia de finibus, eam,ut arbiter dirimit:aut si tollare non potest ius una cum iuratis dicit, a quibus tamen ad pra sectu metallorum licet appellare. At edicta sua effert in album e Proponit tabulam in publico. Praeterea eius ossicium est ius sedinam petentibus dare, at id ipsum confirmare: iadinas dimetiri, earum constituere terminos: cauere ne iassiones fiant inutiles.Quaeda autem ex his muneribus statis diebus exequitur: nam die Mercurii iuratis praesenti b. ius sedinaruri datum eo firmat, controuersias de limitibus dirimisitus dicit. Lun Martis. Iouis, Veneris diebus obequitat Mdinis: at in nonnullis descendens quid faciundum sit docet: aut limites in cotrouersia positos considerat. Die uero Saturni omnes sedinarum praefecti Sc praesides ipsi reddunt rationem peruniae,quam praecedenti hebdomada impenderunt in sedinas: quam scriba rodit arum codicem expensi refert. Quonda autem unius regni unus erat ma/gister metallicoria, qui creare solebat omnes iudices, at tenebat autoritate atq3 imperium in eos.Habebat enim quod metallum suum iudicem,ut hodie eius loco, nomine solum mutato magistra metallicora. Sed ad ueterem istum magistrum metallicora res controuersae de rebantur, qui in Misena bergi habitabat: unde Fribergis in hodiemu usm diem potestas iuris discendi manet, cum ad eos domini iadinarum inter se litigates appellauerint. Vetam uetus metallicoru magister testis esse poterat, omnium rerum, qu se praesente in quibusvis metallis aeta essent: Iudex uero, quemadmodum hodiernus quisque metallicorum magister, earum tantum quae in suo me testo essent adita. Cuique autem magistro metallicorum est scriba,qui petemti ius iassinae scribit scedulam fignifieantem diem & horam iuris dati, no men etiam petentis, & Iocum sedinae. Praeterea singulis quatuor anni tem Poribus scedas, quibus significatur quantum symboli pra ecto cuius sedinae sit numerandum in foribus figit: quas schedas quia comuniter cum scri ha isdinarum facit, commune cum eo habet precium, quod singularum is dinarum prsseeti persoluunt. Iam ad iuratos uenio, qui uiri sunt experientes rei metallics, Sc bonae fidei eorum autem numerus est pro fodinarum multitudine ues Paucitate. Si igitur decem Herint quin m erunt collegh decemui ratis paria:totide partes in quas uniuersae is dinar,tanqua corpus quod'dam sunt Disiligod by C, O
88쪽
dam sint diuisar: quod autem par singulis diebus, quibus operam labo,
tari alicuius partis,cuius procurationi prςficitur, dinas solet inuisere: quo sanὸ modo pleruiiss fit ut quatuordecim dierum spacto inuisat omnes.Contemplantur uero &considerant singula& cum praeside cuiusq3 fodinae do. liberant & consultant de fossionibus, de machinis de substructionibus, de isque aliis omnibus. Passus etiam aliquot uenae fodiendos interdum opera,rijs una eum praeside fodinae locant magno uel paruo preeio,prout sexa duora molliaue fuerim, item uenae. Attamen si redemptoribus insperata nee dipinata duricies occursit, at iccire isti cilius S tardius perficiunt opus ipsis precium maius constituto pendunt i sin mollities propter aquam labore suscepto facilius & citius perfunguntur aliquid de precio detrahunt. Praeterea iurati si manisesto negligentiam aut seaudem praesidis alicuius uel oporarii deprehendunt, eos primo de ossichs 8c muneribuR exequendis moarient, aut 6biiugant. Deinde si diligentiores & meliores facti non fuerinurem desere ad magistrum metallicorum, qui sua autoritate laetus, eos orabat officin Almuneribus, aut si flagitium commiserint,in carcerem conr est. Postremo magister metallicorum absentibus iuratis quia ei consiliam & astutores d.ti sunt neque ius alleuius tadinae eonfirmat, neque se dinas dimeatitur, earum que terminos constituit: neque controuersias de limitibus diris mk r neque ius dicit: nee denique ullam accepti expensi rationem audi talam scriba sedinarum dinas singulas resert in codices, in unum nouas, inesterum ueteres renouatas. Id autem hoc modo fit. Primo signat nomeriusiqui se intius fodinae : deinde quo die qua ue hora id petierit: tum uena,&Iocum in quo sita fuerit: mox qua conditione ius sit datum : postremo quo
me magister metallicorum eam confirmarit. Qui ne tiam ei cui tadinae ius est confirmatu,scheda haec omnia in se cotinens datur. Prsterea cuius dinarrulus ius iam confirmatum sitit dominos refert in alium codicem: item in Mhum intermissionem operarum, a magistro metallicorum alicui certis de causs3s concessalm in alium pecuniam, quam una sodina alteri suppeditat ad exanclandas aquas, aut ad machinas sebricandas : in alium res a magistro metallicorum S iuratis iudicatas, & controuersias ab eisdem, ut honorariis arbitris, diremptas. Haec autem omnia in codices resert singulis hebdomas
dis die Mercurii. Quod si ea die seriae fuerint idipstim proxima Iouis die fascit. At singulis Saturni diebus refert in alium codicem summam expensi prseedentis hebdomadae, cuius rationem cuiusque sodinae praesed iis reddiadit: summam autem trimestris expensi cuiusque iadinae prae isti suo tem pore resert in singularem codicem : similiter in alium dominorum prostrisptiones. Porro ne quis crimen ta si possit committere,omnes illi codices in cistam concluduntur duabus seris, quarum unius clauem scriba Mdinarum habet: alterius magister metallicorum. Scriba uero partium cuiusty fodinae dominos, quos ips; prmus uenae inuentor indicat, in codicem rescre, & emaptores partium semper in uenditorum loco reponit: qua ratione fit,ut interdum domini uiginti aut plures uenerint in alicuius partis possessionem: nion uero uenditor praesens fuerit, uel literas ad scribam fodinarum miserit eu suo signo, tum maxime praetoris eius oppidi, in quo habitat, obsignata alium in ipsius loco no reponit.Si enim parum prouidus fuerit ueterem d.
89쪽
minum in integra restituere eum leges cogunt: nouo autem scribit Mied lamata ita dat possiessionis testimoni in Cum aure quater annuo spatio tri, mestris expesi ratio redditur, nouos dominos indicat praefecto cuiusq; fodinae ut certior fiat, a quibus collectam exigere, M in quos Hietas sodinae diis stribuere debeati quem ob laborem tantunde precii persoluit ei fodinae prinsectus de cuius ossicio nune dicani. Cuius dinae non laeeundae metallo
praesectus symbola dominis scheda in seribus publici sdificii fixa indicit maona uel parua, prout magister metallicoru & duumviri iurati de his decreue,unt quae si quis mensi pacio iion dederit,eum eximit e dominora numes eo eius in partes reliquis dominis comunes faciesinoe 'uem praefectus fodianae symboli non se luti nomine notauerit, eundem scriba fodinarum impio designat item di scriba partiae Uetam praefectus sedinae ex ea pensione paratim praesidi & operam s Aluit mercedem, partim res ad solatonem necellas
ria quam minimo potest suo tempore coemit serramenta scilicet clauos, lison asseres uasa funes ductarios, sevum. At praesecto sed1ns metallo incundae decumanus singulis hebdomadis tantam pecuniam dat, quanta laus eliuel ad tribuendam mereedem laboru operariis uel ad comparandas res,lolasoni necessarias.Cuius praeterea fodinae praesectus,praesente eiusdem praeside singulis hebdomadis die Saturni magistro metallicoru iuratis in expensi rationem reddit: accepti uero siue pecunia suerit a dominis contribut Aisue a decumano accepta, similiter trimestris expensi eisdem & praefecto mestallorum, scribaeo sodinaru quater annuo tempore. Vt enim anni quatuor
sunt tempora uer scilicet aestas,autumnus,hyems,ita accepti expensim ratiuries sunt quadripartitae. Primo autem mense cuiusque partis ratio redditur. um pecuniae, quam praefectus proxima anni parte impendit in fodina, tum fruehu,quem ex eadem eodem tempore oepit: uerbi caussa, ratio quaz reditur initio ueris, est omnis aecepti expensque singularum hybemi temP ris hebdomadarum in tabulas relati a scriba fodinarum. Itaque prae ectus .dinae si pecuniam dominorum utiliter impendit in metallum, atque id docurer curauit, omnes ei diligentis ti boni uiri laudem tribuunt: si per rerum 1 gnorantiam damnu dedit plerun orbatur munere: si ipsius incuria Oc ne gligentia domini damnum fecerunt, id resarciri magistratus ipsum cogit. uceniq; fraudem aut furtum iacit, pecunia, uel uinculis, uel morte mulcram
Quin etiam praesecti ossicium est & curare ut fodinae praeses praesto sit ad mitium & finem operarum, uim utiliter sodiat uenas, & faciat substruclion necessarias,item machinas & canales: & aliquid demere de mercede peη riorum, quos praeses negligentiae notauit. Deinde si fodina fuerit diue metalli, curat, ut eius casa clausa sit hisee diebus, quibus nihil laboris suscipi
eur. Qudd si nobilis uena fuerit auri uel argenti, curat ut eam sessores m. in cistam transserant ex pureo uel cuniculo aut in conclave proximi domicii j,in quo praeses habitat, ne improbis hominibus occasio furandi deturnedeam procuratioriem habet comunem cum praeside: quae uero sequitur, Propria ipsiuS est. Cum uena Meoquitur, coram adest, uidetin ut excocti dili Renter & utiliter fiat.Quod si ex ea aurum uel argentum conflatu quum i secundiS sornacibus exeo mim fuerit, eius ponaus in inbulas reseri, Riquq
id ipsum portat ad decumanum : qui similiter eius pondus in tabulis in scribit
90쪽
se it 8c notat. Tum desertur ad purgatorem. Vbi uero relatum suerit tam
decumarius quam ipse iterum eius pondus in tabulas resert: quid plura do minorum bona non aliter ac sua curat. Leges autem metallicae uni praesecto permittunt, ut pluriu sodinarum curatione suscipiat, attamen duaru tantum auro uel argento Decundarum. Ueruntamen si plures sub eo metallum prismo effundere ceperint, eas usin eo seruat, quoad a magistro metallicoru ab ipsam procuratione amotus fuerit. Postremo cuius fodinae praefecto tet aisgister metallicoru 8c duumviri iurati, cum consensu dominorum certam lais Sorum mercedem constituunt. Sed de praesecti munere officio* fatis nune ab eo ad praesidentem operariis fodinae,qui.ex eo nominatur praeses. Quamuis nonulli eum custodem uocant. Is autem operas partitur in mercenarios,
diligenter curat ut qui sty suum munus fideliter & utilitcr exequatur: orabat etiam operarios propter inscientia, aut negligentiam muneribus alios in eorum locum surrogat, si duumviri iurati consenserint & praesectus sodiis nae. Verum faber lignarius sit oportet, ut possit puteos extruere, columnas collocare,& lacere substructiones, quae montem sessos Ium sustinean sine seis
xa tecti uenam non fulta a toto corpore montis resoluantur,ruinis oppris mant operarios:labricari & in cuniculos imponere canales,in quos aqua,eri uenis,fibris c5missuris laxorum collecta derivetur ut effluere possit. Praetorea cognoscat uenas & fibras ut utiliter sodiat puteos,& materiam effossam unam ab altera discemat, aut suos instituere possit, ut materias recte disceranant: quinetiam habeat cognita omnem lauandi rationem, ut Iotores quois modo terrae metallicae aut arenae sint lauandae docere possit. Fossoribus a
tem cum operas iam daturi sunt in metallis, dat ferrameta & sevum quidem ad certum pondus distribuit in lucernas : eo scp ut fodiant utiliter, instituit, ut fideliter, obseruat. Operis uero finitis recipit sevum quod reliquum fuitiasseribus:at propter tot & tanta munera laboresw nisi una sodina unius praesidis fidei non committitur,imo interdum uni fodinae duo uel tres praeasides dantur. Quoniam uero operarum mentionem feci, quomodo sese hais
beat, breuiter explicabo. Diei & noctis horae quatuor & uiginti diuisae sunt
In tres operas, quae autem opera est septem horarum. Tres uero reliquae horae inter operas interiectae Sc tanquam mediae sunt,quibus operam accesdunt ad sodinas aut ab eis discedunt. Prima opera incipitur quarta hora matutina, & durat us ad horam undecimam: secunda duodecima inchoatur,& perficitur septima quae duae operae sunt diumae, in matutinam 8c pomeridianam diuisae: tertia nocturna est, quae octaua hora uesipertina capit exoradium,&tertia finitu Eam uero magistratus non concedit operarii s nisi nescessitas flagitauerit. Tunc autem sitie ex puteis extrahant aquam siue sodiat Dena,ad noctumas lucernas peruigilat: ne uero ex uigiliis aut ex lassitudine dormiant, cantu nec rudi prorsus nec iniucundo duros & longos labores solantur. Verum uni sessori duas operas copi re alibi non licesiquod plerunsque soleat aut somnum capere in fodina defatigatus tantis laboribus:aut tardius accedcre ad operas: aut ab eis discedere Ocyus, quam par sit: alibi licet. quod unius opere mercede prs sertim si annona ingrauescat uitam producere non possit. Attamen magistratus opcram extraordinaria non prohibet, ubi unam