Georgii Agricolae De re metallica libri XII quibus officia, instrumenta, machinae, ac omnia denique ad metallicam spectantia non modò luculentissimè describuntur, sed et per effigies ... ita ob oculos ponuntur ... ; eiusdem De animantibus subterranei

51쪽

multum spacii se dilatat: quae

profundu,sed sub terra latens in i

is . . . Hons A. D

iccircodilatata dicitur.

52쪽

MBER TERTI Us.

Alia magnam alicuius loci partem occupat in Iongum Sc latum dueta: cumulatam soleo uocare: nec enim quicquam aliud est quam aliquoum genere cumulatus locus,ut in libris De subterraneorsi ortu & eauis sis scripsi. Euenit interdum, licet insolenter & raro, ut plures alicuius fossilis cumuli in uno loco reperiatur,alti unum aut etiam alterum passum,lati qua tuor uel quino quoru alter ab altero distet circiter duos, tres, plures ue pastius : qui cum ad eos sodiendo peruentum fuerit,primo disci figura se nobis ostendunt: deinde latius aperiuntur: postremo ex omnibus illiusmodi cui mulis plerun fit uena cumulata.

Μοηs A. B. c. D. Verta emulata E. F. G. H. I. T.

me autem loci quod est medium inter duas uenas, interuenium nominatur: at id ipsum interuallu si merit inter uenas dilatatas, totum in terra o cuItatur: sin inter profundas, summa eius pars palam ante oculos omnium

53쪽

DE RE METALLIc Avena irosviti A. interuenium B. Altera area proseati cVena iactoa A. B. lateremiam c. Alter auena ὀilatata D. E.

54쪽

i .. LIBER TERTIV1. 33

Deinde uenae profundar multum inter se disserunt latitudinemam earum aliae sunt latae passum, quaedam duo cubita, aliae unum, pedem alia , partim semissem e quas omnes nostri metallici latas uocant. Quaedam contra lata tantummodo sunt palmum, aliae tres digiIos, duos aliae: quas angustas nutacupant. At in his locis, in quibus uenae lunt latissimae, quae lata est cubitum, aut pedem, aut semissem, dicitur angusta : ut Cremnicii ubi quaedam uena aliqua sui parte quindecim passus est lata aliqua decem & octo,aliqua uiginti: cuius rei testimonium incolae nobis dabunt. Vena prsntilata A. Vnis profuntia ιβε B. Dilatatae uero inter se disserunt altitudine : etenim earum aliae pastum usnum,aut duos, aut plures sunt altae, partim cubitum, aliae pedem, semissem aliae: quas omnes appellare solent altas. Quaedam contra altae sunt palmum, aliae tres digitos,duos aliae partim unum: quas humiles nominant.

55쪽

vera lutati binilis A. Vera δυtera alia B. aEPTENTRIONE ITum uenae profundar inter te clinerunt extentione in longum: alia enim ex oriente pertinet in occidentem. veni AB c. Commigura D E F. MERIDIE S

57쪽

Alia eontra ex septentrionibus in meridiem.

Veiis ΑΒ c.' Commistiirae DEF. Sed uena extendatur' ne ab oriente, an ab occidente nobis indicant com

missurae saxorum hae enim ipsae si occidentem uersus vergunt in profundi uena dicitur extendi ab oriente in occidentem: sin orientem ucris,ab Occi dente in orientem: similiter ex comissuris de meridie & septentrionibus existimamus. Verum metallici unam quan* mundi partem in sex partes dis stribuunt: at ad hunc modum faciunt partes mundi quatuor & uiginti numero:quas ex duobus duodenams numeris nominant. Eas aute mundi partes ipsis significat instrumentum, cuius haec est structura: primd faciamus orbem: deinde a dimidia eius parte usep ad cotrariam duodecim rectas lineas, quas Graeci uocant κους, Latini dimetientes appellare possunt, pari interuallo inter se distantes ducamus per medium punctu quodqdem Graeci uocant ut orbem dividant in quatuor & uiginti partes, undi inter se aequales: tum intra orbem tria fiant tympana: quoru extremum constineat lineas aequaliter secantes unamquam* quatuor & uiginti partium: medium uero binos duodenarios numeros in lineis dimetietibus utriusque inscriptos r intimum autem excavatum capiat magnetinum indicem: Per quem ea ex duodecim lineis dimetientibus recta traseat, in qua utrobi in scriptus sit numerus duodenarius.

58쪽

ofgpτEMTRlo Cum autem index, quem regit magnes, ex septentrionibus recta oenianeat maustrum,nota π M. quae est pineius caudam in fistura sere somiam,significat septentriones: quae ante aciem,meridie: nota ueta vis tmor, Indicat Orientem, in serior occidentem: praeterea ctam inter mundi partes principes semper aliae quinq; sim no principales eari res priori parti mundi, posteriores duae posteriori a sepiburi tib mTe ''tem interiecta 5 media inter has & illaς. diuid tu Au, is, ' ub' i' --μ Parrit principali attribuitur,altera alteri: uerbi eatissa inire ii die

trionum,& vi. orientis, sunt I. M. III. I HLV. ἡ quibus 1 & D sum m

liter de M's mundi partibus earumq3 intermediis decernimus oti ritem,quot partes mundi iaciunt metallici, tot uentos mamzant non hris ni modo nautae, & in his quosque nostrates, sed Romani etiam otii et Tdδm eis nomina Partim latina posuerunt. Oaptim cr . ' ' ' 'φ'' d torum

59쪽

3 s DE RE METALLIc Atorum nominare: sunt nan uenti,ut partes mundi, principes quatuor sulis solanus qui spirat ab oriente,&ci contrarius fauonius, qui flat ex occidente: hic a Graecis appellatur, ille θηλι-ς. Auster praeterea, qui ex meridie procedit, Sc ei oppositus septentrio, qui ex septentrionibus : illum is, hunc Graeci fi torccs uocant. At uenti non principales, quemadmodum etiam paries mundi sunt uiginti numero: nam inter binos uentos principes semper sunt quini non principales intermedii. Inter subsolanum scili

cet & austrum,ornithiae primo tenentes locum subsolano proximum:deitis de caecias: tum eurus,qui inter hos quin . medius est: postea uultumus: postremo euro notus,uicinus austri: quibus omnibus, excepto uulturno,Graeci haec imposuerunt nomina. Ita hune, qui ratione tam subtili uentos non distinguunt, eundem quem Graeci nominant ευρην, esse dicunt: rursus inater austrum&fauonium primo est altanus a dextra austri : deinde Iibonosius: tum africus, medius inter hos quin : postea subuesperus: postremo argestes a sinistra fauon a quibus, exceptis libo noto & argeste, latina sunt nos mina : sed A cus quo a Graecis λύψ uocatur. Eodem modo inter seuos nium&septentrionem primo a dextra fauon 3 sunt etesiae : deinde circius: rum caurus, qui medius est inter hos quin*: postea corus: postremo thras scias a sinistra septentrionis: quibus omnibus excepto cauro Greci nomina

Posuerunt. Iterum autem qui tam concisa ratione uentos inter se non disceranunt Γορορ a Graecis, caurum, a Latinis eundem uentum dici aiunt. Rursus

uero inter septentrionem &sub lanu primo a dextra septentrionis est Gallicus: deinde supernas: tum aquilo qui medius est inter sos quin : postea boreas: postremo carbas a sinistra subsolani: atm iterum qui tantam uentorum non pepererunt turbam sed duodecim tantum odo uentos esse cerisue runt,aut ad summu quatuordecim eundem uentum esse dicunt, quem Graeaci βορε , Latini aquilonem appellant. Sed ad hanc nostram rationem non modo hanc num crofam uentorum multitudinem utile est approbare, sed esti m duplicare quod germanoru nautae faciunt. Qui praeterea semper inter duo S medium ex utro Q compositum numerant: isto enim modo etiam iris termedias partes per flatum uentorum significare possumus: ergo si uena a V i. orientis tendit se in v i. occidentis,ex subsolano procedere dicetur in fit Monium: quae uero ex medio v. 8c v I. orientis progreditu in medium ridi V l. oecidetis, ex medio carbae 8c subsolani procedere dicetur in medium argestae & fauonti: similiter de aliis mundi partibus earu intermedris senstiendum est. Metallicus autem propter naturam magnetis, qui ferrei indicis aciem in meridiem dirigiti necesse habet sic statuere iam descriptum instruo

mentum ut ortus ei sit ad sinistram: occasus,ad dextram.

60쪽

Non dissimiliter uenae dilatatae inter se disserunt extensione in latum: in quam uero mundi partem in terra se dilatent etiam ex commissuris saxorum potest intelligi. Hae enim si occidentem uersus vergunt in Profundum, uesna dicitur ex oriente pertinere in occidentem: si contra orientem uersus, ex occidente in orientem. Eodem nodo ex commissuris existimare possumus de meridie & septentrionibus, ac de partibus mundi non principalibus, e ruinq; intermedn d x Vena