장음표시 사용
31쪽
ne Perbum quedem communiam cum imo Suam istam scissente: ne si ianvictui, iacturam hane saeti e uia fuisset Ecclesia Christiana, euius m im referi Mee non ignorari neve si adnuisset, Hyriam se gloriam enatum iram ostYmtim maletioli obiicerent. Cert docebuntur inde aria arim Deprehendent riri Principes, nostrorum corsorum Tutores, raramque nostrarum Curatores, quantis erum serieulistaei fuerint fundamenta sulciserrimo iste aedificio, cui sarto tecto conseruando omnem actigent Neentiam depreheniant quanto fastigium emoliendum constiterusan ine defrehendenae viami studio omnia fer elementa in agrorum serniciem , exstirpationem fuerint concit M. Videbunt animarum usiores quantis di imitat us urentur Ecclesiae Ministri: idebunt quanta discrimina, quantae miseriae, viamiae calumniae comitentur cum omnem, tum Ecclesiasticam gubernationem ridebunt Metamquam in speculo Poecipuam Ministrorum inrtutem Fidelitatem huius quasi tres Gemmas, eram Dei Agnitionem, quae inrtutum omnium fons , norma, Constantiam , Diligentiam in munere exsequendo, haec omnia iuuari a summo i mete Gloriae gelo, , ardentissimo isti 'ommendae Desiderio Alesistent Mentes quid sui os ei in educandis Liberis: eos eram Religionem esse docendos, et ad distarum eiatum ante omnia instruendos, ut et elimoni honorem habeant, , de Deo serta facere a rimis annis discant eos ab iurandi consuetudine continendos, ab verbis factisque obscoenis crustodiendos, a Magorum consortio arcendos, Mnestis moribus imbuendos esse Asmefaciendo se monendo, Exercendo, amplis intemeenteorundem, quum prouectioris emtis cerio rime generi erunt consecrandi se tentanda diligenter Ingenia, cognoscendam Naturam ct discernendam Indolem, quo magis tuorum ne emi Animi intelligent via aetate sueri discenae Litteris a fibendi, quanto discendi lagore grauandi, quisbus erudimae 'edagogis , Magistris committendi Discent hinc Liber Amore quodam ' Reuerentia Parentibus eorumque iudicio volentes sese subiicere: discent praestare iis obedientiam ' gratitudinem ediscent satientia tolerandos eorum esse narem , Ormitates. Cognoscent Praeceptores, era, quos curae me commendatos acceperunt, omni cura di amore ros
quendos osus esse, tyro nilius ' maiore eum fructu Doctrina remumque oriarum cognitio tenellis ingeniis instuletur, ordine in Arsibus tradendis: metitiones , Examina stricti seruanda, ut Iudicia tuorum formentur 'rarmentur, venia
amantur, Memoria iuuetur, miliorum cursus intra cerias metas contineatur 'assumant Diuenies, omissis inutilibus, Utilia discere cognoscent moderis omnia esse exstenda, ne Studiorum pondere gratiati corruant cognoscent adstinendum esse asin rendis naeis: f. a. non esse excandescendum, non cum Orbilio saeuiendum, nimio enim quae Culpae adsignari soleo saeuitia uia Disci lorum indurari, irtutis languescere ac perire seueriorem Disciplinam remouendam Errat morum oraesertim qui mansuetioris veni=: savius dissimulanda, es leniter emendanda, lac, is e ultu corripiendo, ne acrior remehensio Litterarum amorem immisset, 'des rationem ad rat adseqviendi , quo egregia se Indoles attollebat, odiumque eius, cujus
summo anti amore flagrabar. Mutuatantur ex hac quos o Mina Discipuli Amorem Litterarum , Praeceptorum Diligentiam, Adsiduitatem, osorem, Obedientiam, Gratitudinem denique in Praece ore , quorum hera , Fide facti Meliores,
32쪽
Doctrinam arae Funt Conspiciuntur etiam hic coniugum Scio, Amor, Rides, Societas, , simula. Haurient, ut sameis dicam, iam omnes exempla si uirtutum maximarum, Pietatis Iustitiae, Sedulitatis, Gravitatis, Modestiae, Gratitudinis, Putientiae, Fortitudinis Candoris, umanitatis, stuantis Pudoris, T-seranis oderati Linguae rasus, miratis ceterarum. Ex quibus omnibus ridere licet, quorum intersit, iram eius edatur ita, qui riuatim semper egit: antimo mirere in Ecclesia, mes in Politia publicum muntis imosuit Deus. Priorum non ut ita se gesseruis 'Merunt, Victorum Actiones sinet Aenae, quae a multis noscantur: sosteriores ero tales, i quidquid fer a iis actum, sciri si necesse: MI ad imitandum, si bontim, si retectum, sisequitati Aonestisque moribus consentaneum: MI ad fugien me si secus. matur Deus aliter in Privatis, aliter in Publicis, quorum Acta sertineremuli ad omnes fistinam sitira etasmodi urbi in taeem 'odireni, maiora ceres videremus diuinae in Ecclesiam Benignitatis indicia, quae tamen nusquam non conjicimvis maxima Adboc atitem mitto, iri Christianissimi , qui Pester, qui rudisos natus, quibobis, quum summ sericlitabamini Dux fuit , Pusior, cuius operam fecit claram S i ustrem magnusta erisior in celesia remormare omni humana faece purganda Hos boni consul te, eoque precibus vestris obserie eum, qui mittitur, , qui mittit. Halete. Lue ni Batauorum d. Decembr.
34쪽
MISERATIONE Domini narrabo, quum rationes narrabo miserae vitae meae, ut
glorificetur Dominus in me, qui fecit me. Tu autem, Domine, aperi labia mea, ut os meum annunciet laudem tuam dirige spiritum meum, ut hic, in tota vita mea testatam faciam fidem, veritatem tuam. De me dicam, Domine, coram te ac potius de te dicam, Domine, agente in me, .enunciabo veritatem, quam singulari gubematione tua voluisti explicatam in me pro misericordia infinita tua, ut, amici rogantes videant, Cliberi quos dedisti mihi recordentur praestitam illam erga me veritatem tuam, homnes se implorantes illam misericordiam tuam, qua si cisti me, deducantur mecum in adyta veritatis tuae. Pretexam inde , maioribus ortum vitae meae Cad stamen usque praesentis horae continuabo tramam illius, te vidente qui omnia vides, ut singulare apud filios tuos exstet a me benignitatis .gloriae tuae
Auus mihi fuit Guilhelmus Ioannis . Guilhelmi, Dominus Botardineriae ad ellodunum Issoldunum Sigebertus vocat, quemadmodum, vulgus qui in custodia Cequili Christianissimi Francorum Regis Ludovici xii ministrauit, bello Nauar-reno ante annos xxxi nauiter operam dedit, quum Ferdinandus Hispaniae Rex, fretus anathemate publici illius incendiari Iuli II Pontificis ereptam Ioanni Albretanoditionem marinam bona ex parte occupasset quorum officiorum nomine collatus a Rege in avum familiamque ipsius nobilitatis honor Auitae autem expeditionis illius puer adhuc monimenta vidi, posita in summo xellodunensi templo quod S. Cyri nominant donaria. Tres huic fuerunt iij, xfiliae duae. Filiorum natu maximus, Ioannes, vitae militari, quam non feliciter admodum exercuit secundus, Franciscus, Ecclesiasticae tertius, Dionysius litterarum studiis politiaeque dicatus est quemadmodum per Illud tempus in amplis familiis maiores filiis suis plurimum solebant consulere. Dionysius mihi pater fuit qui per celebreis Galliae Academias, Biturigibus, Pictavis, Tholosae Iuris studio operam dabat, libenter quidem, sed indiligenter tamen aliena culpa. Nam ut homo erat inuictus animo, corpore firmus, manu promptissmus, vix ulla erat inter iuuenes controuersia, quo non raperetur imprudens, aut etiam inuitus i quum modo hi, modo illi socium suum sibi ad suas pugnas adiungerent qua de iniuria saepe grauitesque audiui querentem patrem. Hinc ab auo solennis litterarum, quas Dionysio filio mittebat salsa inscriptio, Dion prio uio suo, misso ad studendum, pro eo, quod ali vulgo inscribunt, studenti. Tandem Licentiae bl vocant gradum Tholosae adeptus pater, ubi reuertisset domum, ad ciuileis honores imprudens, sed prouidentia Dei mirificentissima traductus est.
35쪽
Occasionem rei narrabo, prouidentiae diuinae testem, quae patrem hac occasione afflixit pariter, commendauit maximh. Est xelloduni hoc nomen secundari apud Biturigas opidi vino lanitioque cel bris in suburbio coenobium Franciscanorum cui pater Gardianus ut appellatur vulgo praeerat quidam frater ossanus, vir impurissimi oris, corporis, Wad omne flagitium paratissimus. Iste autem de Nauaraena Regina Margarita, sorore Francisci primi Regis quae dux erat quoque Biturigum palam concionari non dubitauerat, Luthermam eam esse dignam quae obuoluta sacco in profluentem iaceretur,
calia id genus. Haec quum diutius ardianus iste, quamuis monitus, pergeret pronunciare, non potuit magistratus loci bona fide dissimulare factum. Quaestio habetur audiuntur testes ad Regem perscribitur. Hic Rex indignari hominem ad supplicium, cui sororem addixerat, plano deposcere rescribere Magistratui, ut comprehendatur, quamprimum adducatur ad se. Regina pro sua clementia intericessit, suppliciumque lenius in hominem pessimo de se meritum statui procurauit. Sed qui eum de regno illo claustrali auderet ad Regem rapere, praesertim opidana plebe furenter monachi insaniam approbante, non inueniebatur quisquam. Saepius itaque frustra appellato per stipatores Regios, diplomata grauia Magistratu pater aeui orto sub illud tempus aderat nouus o scholis aduena, nec rudis armorum, nec rerum ante a se gestarum immemor stipatoribus confidenter spondet se rem certo flecturum, si decretum Regis nominatim mittatur ad se. Quod ubi relatum est, fit in eam sententiam perscriptio Uxellodunum mittitur in Coenobium venitur: Franciscanus ille comprehenditur, Quis extra plebis insanae manus, tumultus, lapidationem importunissimo excitantis, abducitur, ut biennium remigio daret in mari mediterraneo ex decreto Regis. Atque haec quidem prima fuit actio, quae in gratiam Regis, sororisque Reginae insinuauit patrem; sed apud illam inconsultam plebeculami Franciscanorum ordinem odia perpetua conciliauit indignissimasque calumnias, minas, Criminationes, persecutiones, damna, cruentam denique caedem patri apportauit felicius certo utiliusque politicos honores gesturo, remp. administratum, si post tam forte ausum, honesta& cauta migratione quam saepe fieri Nauarrena Regina, nonnulli proceres cupiuerunt, ut alibi reip. inseruiret pater sibi prospexisset. Uxorem duxit Iacobam Hugaldam honesta familia, virginem honestissimam, compositissimo ad pacem ingenio foeminam ex qua liberos novenos sustulit, filios quatuor, filias quinque Duas quum sustulisset filias, fructum audacis illius facti percepit iniucundissimum: nam, Franciscanorum arte, inplebis imprudentia odioque maximo pressus est sub religionis specie, Lutheranismi ut tum vocabant accusatus, subomata ad eam rem ancilla, quae domi seruiuerat. Ea patrem a se visum, quum diebus vetitis carnes ederet, pro testimonio dicebat falso ut matrem saepe audiui confirmantem. Quo nomme profugit Eter, ne ex Carcere caussam dicere, omnibus adeo infestis, cogeretur; o Regina illa Nauarrena ad annum fero sustentatus est. Interea in bona pater' inuolant praesertim ex agnatis quidam, specie pecuniolae, quam Jugienti suppeditaverant rem faciunt diligentissimo anteuertentes fiscum, magno suo , nullo patris commodo. f. 6. Dum abest exacto biennio, amari Franciscanus redit summa acclamatione, applausu ordinis, plebis excipitur &prae foribus paterea domus accurritur affligitur afflicta mater, grauidaque praesertim quum in aures illius certatim clamarent multi, Rediit sanetustacebis, redhi: diabolus sceleratos, qui contra ibant, reportauiti, id genus alia. Accedebat alterum incommodum, quod urgebat matrem non mediocriter. Nam profugus pater clam ad matrem semel redierates hinc grauida facta mater proscindebatur a vulgo,
36쪽
tamquam si prostituta fuisset pudicitia illius. Vtroque hoc incommodo sanctae illius foeminae animus oppugnabatur, obiicientibus maligno quam plurimis tum Franciscant illius reuersionem, tum grauiditatem ut aiebant impudicam matris. Tandem filium enixa est Februario mense, cui nomen Ioannis impositum quo tempore interuentu Reginae illius Nauarrenae apud Franciscum primum Regem procurabantur res patris Liberatus ab accusatione pater auctoritate Regis, patrium solum repetit, atque immigrat in Biturigum metropolin, ubi cum laude ad exitum usque vitae Consiliari Regil, pro Tribuno militum honoribus li Rege collatis defunctus est praeter alia commoda honoraria, quae a Regina sorore illius, Biturigum
His parentibus genitus, in illa celebri Biturigum urbe primum in hanc lucem veni,
ipsis silendis Maiis, sub horam septimam vespertinam, anno Cla Io. XLv. aegra matre aeger partus, de cuius vita vel ad horae spatium spes nulla esse videbatur.
Itaque statim ac tumultuario de baptismo infantis ut opinio erat moribundi actum. Repenth σύντεκνo, quos vulgo dicunt Compatres qui me ad sacrum baptisma sisterent, aduocantur duo Franciscus Albaspineus, qui pro singulari in meos parentes amicitia id sibi depoposcerat iamdiu, Franciscus Behaldus Chantillius quorum alter vitam suam traduxit in amplissimis Regni Gallici honoribus, donec moerore
post illam infamem lanienam anni CIo Io LMII exstinctus est, ut ali boni quam- plurimi alter in otio, quiete honestissima apud nostrates vitam vixit iucundissimam. His ego testibus sponsoribusque fui in aede, quam S. Medardi vocant eodem vespere baptigatus. Prouehentem me puerulum vari plurimum afflixerunt: qui quum me tertia vice tam grauiter infestassent, ut perdiu nec aures, nec oculi ossicium facerent, omniumque rerum fastidium ex diutum cubat mihi attulissent, tum intempestiuo praeposteram erga me damnosamque misericordiam exercuerunt ancillulae Durantibus enim adhuc exanthematis, me in caelum liberius exportarunt quo factum est, ut repressis repercussis aere frigefaciente varis, defluxus gravis in sinistrum pedem incumberet. Ex eo defluxu malignum vicus enatum media tibia vix semianni spatio curatum est:& postmodum reliquo vitae curriculo, si quod me inuasit malum, id in eundem plerumque pedem exundavit. Elementa coepi discere, ut primum excessi quinquennium blandissimo docente patre, quoties vacabat reuerso peregro, ut infirmitati meae consuleret, nam eram admodum valetudinarius Sexennis coepi scribere, Cinclinationes naturae meae ingenisque modum plurimum ostendere. Inerat milui natura iucunditas festiua qua dam, cuius dictis puer saepenumero recreabam patrem ab occupationibus seriis abludentem sed hanc educatio, occupationum moles, Conversatio, studia retuderunt
plano, adeo ut, si quid nunc , me festiuum proficisci oporteat, ipse mihi videar indigno repuerascere. Inerat incredibilis honoris appetentia animus ad iracundiam praeceps iudicium pro illa aetate graue quod interdum ferens iniquo mater per
ludum obiiciebat, me sapientem Socratem alterum esse velle voracitas nimia, Credenti quod famula nonnumquam persuadebant ingesto cibo curatum iri infumitatem corporis mei pudor summus, qui me ad hanc usque aetatem sic pressit, ut rusticus
magis ad omnia, quis urbanus merito haberi possim Nam, publicis Cpriuatis in rebus, etiam iis Me inter familiareis exerceri solent familiarissimo, pudor ille meus
aequo mihi atque aliis molestus est; mdq. ab officiis praestandis non raro deterret, qui ad ea praestanda solet acuere. Hoc immoderato pudore ita sum affectus puer, ut numquam vel erga matrem familiaris esse potuerim, quin pudentiore quadam reuerentia semper eam compellarem. Quod indignata mater, postquam saepius prolatis fratrum
37쪽
& sororum exemplis curare voluisset frustra, tandem eo adducta est, ut se a me non amari
aliquandiu crediderit, donec postremo congressu meo qui fuit anno Io. D. Lxvii ita esse animaduertit naturam meam, Minfirmitatem istam meam cuius me tam pudet, quam alium quemquam excusauit condemnausique Quid dicam nisi impudentem sermo pudorem esse, qui me tantopere impeditum distinet, ut vix sine pudore uxori res vulgareis enunciem, vix iam domi seruitio imperem Ex pudore haec consequuta sunt inde, puero, quod mihi semper sim diffsus quod aliorum factis audiendis, sermonibus obseruandis,in aduertendis in usum meum studuerim plus in audiendis aliis fructus perceperim quam in dicendo aliis attulerim tardus ad loquendum certo consilio, nisi me inconsulta abriperet animi perturbatio denique licet honoris appetens, aliis tamen semper, libente animo primas honoris in dicendo aut rebus gerendis concesserim: quae res ad peritiam quantum mihi praebuerit adiumenti, iudicari per alios malim, qui inepto a me praedicari. Hoc autem eo libentius praedico de infirmitate
mea, ut iuuentus ab exemplo meo praeceptum hauriat ταπειν peoσύνar atque modestiae, ut certum fructum peritiae certo iudicio assequatur. Id enim testor, nihil mihi secundum benedictionem Dei tam commodauisse in rebus omnibus, quia illam de me ipso diffidentiam ex conscientia infirmitatis, pudoris mei, ritudiosam aliorum, quibuscunque adfui, obseruantiam. Praeceptoribus usus sum cum in litterario ludo communibus, tum priuatis semper domi, singularibus, donec annum aetatis duodecimum excessissem, quo tempore lectionibus publicis incepi dare operam. In ludo litterario hi praeceptores mihi fuerunt plurimum, quibus gratiam referri aequum est, discipulo non ingrato, Ioannes V. q. Popardinus, Ioannes Morellus, Henricus ampullarius natione Germanus, vir singulari humanitate, gratia in docendo maxima, domi, Petrus Galerandus, Dionysius Burgensis, quem post Canonicum factum fuisse audio, Petrus Barba, qui commendatione patris, post quam a nobis discessisset, Advoctus Regius apud olimas Bomoniorum effectus est. His praeceptoribus alusque ego frater natu maior cui nomen Ioanni, fuimus instituti felicitesque beneficio Dei ad litterarum studia prouectus sum ciam fidem in docendo praestantibus illis tum natura me puerum ad honoris, laudis appetentiam plus satis accedente. Sic enim mala radix illa ' φιλoxi uia in me germinabat, ut nec alienam laudem ista aetate aequo animo ferre possem miser, nec in mea existimatione illa conquiescere, quam mihi conciliabam pertinacissima diligentia Atque his malis seminibus Deus prouidentissimo ad bonum usus est, misertus mei. Accedebant ad communia illa domi forisque studia frequentes admodum a patre auissimo, summi iudici viro, occupationes, quibus me ad rerum humanarum peritiam cum studiorum cultu coniungendam, tenella adhuc aetate informabat. Nam quotiescunque me contingebat vacarei studiis, operam meam in reis audiendis, quaestionibus perscribendis, formandis capitalibus sententiis, consiliis coram cognoscendis, Cobseruando rerum cum aliarum omnium, tum vero capitalium ordine adhibebat: me in arcanis actionibus scriba utebatur, nequidemanaret foras. Ego vero fidem, diligentiam meam in studiis rebusque procurandis laetabar maximo probari patri ab aliis viris magnis quum audirem commendari, assentabar ipse mihi,' ad maiora in dies contendebam vehementissimo, Sed huic instituto meorum studiorum cursui duo impedimenta aduersata sunt maximo hinc durissima praeceptorum quorumdam iniquiorum in me acerbitas, illinc spes amplissimorum honorum in Gallia consequendorum plus satis ostensa Etenim ambitiosos illos innatos in me igniculos sic ante oculos multorum excitatos adaugebat proCerum aliquot opinio, qui per illud tempus in regno Galliae poterant gratia, auctoritate plurimum. Hi enim apud patrem instabant saepenumero, ut me rebus maioribus addiceret, atque ad eas aetate ista sineret praeformari. In iis principes erant tres fratres
38쪽
m spinei, familiae nostrae amantissimi, reum parentibus meis coniunctissimi qui honorum amplissimorum spem ostentabant, faciebant certam, si consilio ipsorum importunissimo acquievisset pater Semel paratus fui illis auctoribus, ut in Germaniam venirem puer, sermonis addiscendi caussa semel in Rhoetiam his accinctus, ut Constantinopolim proficiscerer, Win honorario Legati Regi comitatu agerem, qua de re saepius interpellauit patrem saepius admonitus, ut in aulicum ministerium aliquod aut in rationes regni discendas, cognoscendas me daremo Cameram(prout appellatur vulgo auratam, quae Lutetiae est, frequentarem. Inter caetera consiliorum istorum argumenta memini hoc aliquando Francisco Albamineo me audiente, adduci, quod vulgo in Gallia dici solet, iam scholae esse longissimam: quem sermonem ille sic interpretabatur, ut alias artes, scientias, occupationes omnes breui spatio disci, teneri posse a iuuentute ostenderet in studiis vero plurimos anto consenescere, aut etiam immor qu, fructum aliquem optatum studiorum aut ipsi caperent, aut in alios ut par est transfunderent. Hic vero pater nutare, assentiri, dissentiri, magnoremque virorum auctoritati, consiliis, promissis modo cedere, modo renuere donec tandem, explorato naturali pudore meo, rusticiore illo ingenio simplicitatem colente, vitamque aulicam, politicas strophas auersante, constituit plano faciendum, ne ab illo instituto meorum studiorum cursu qui perplacebat ipsi abducerer. Sed quantum me istae res ad curanda magis prouehendaque studia, contra quam putabant illi, invitarent sollicitarentque est incredibile. Etenim honestam vitam cum otio negotiorum illorum molibus anteponi ducebam oportere, conscius naturae infirmitatis meae. Natura simplicitatem amabat, fucum, fallaciam oderat quae res in omnibus sermo humanis consiliis, quibus interfui, ingratum me atque inuisum reddidit quum abiecta omni ne--oλ ρια, nahetrinisae simplicem statuerem esse fidei meae in consiliis testem oportere. Infirmitas vero pudore illo quem anto dixi, constricta, a Sole aulico sibi iam tum, ut cum maximo, metuebat. Atque hoc consilium meum adiuvabat vehementissimo patris quem reuerebar plurimum auctoritas. Nam ex quo statutum habuit de me in studiis inceptis fouendo, tauocamentis omnibus, utcumque ampla, speciosa essent, negligendis non destitit dum domi erat me&maiorem latrem monitis grauissimis rationibus, exemplis, auctoritate, minis ad capessenda studia diligentissimo adhortari Solebat ille acumbens ad mensam pro renata adstantes nos ossici commonefacere praesertim si quid contra ius rationδmque in administratione publica commissum animaduerteret, cuius nos capaces arbitraretur fore. Docebat prophetico sermo ut nunc mihi quidem videtur spiritu Galliam injustitia confertam esse non posse eos, qui jus, aequitatem bona conscientia cupiunt colere, in Gallia deinceps honores capessere uniuersalem esse quandam Pestem atque ut ille indignans loquebatur phthiriasin foedissimam, qua regnum Consumatur: fieri non posse, quin Vauissima acerbissimaque Dei flagella superueniant. Quapropter non esse, cur aut nobis confideremus a bonorum copia, quam nobis paraturus esset in ea reisone, cuius orendas calamitates animo praeuidebat nec esse, cur de ineundis in ea honoribus cogitaremus , quibus, si bonitatem conscientiae integraeseruatam cuperemus, fugere me, fratrem quam longissimo oporteret Monere se, ut rationem plano diuersam ineamus haereditatem scientiae ut comparemus, nobis videndum esse quae sima futura suo certissima honestissimaque vitae nostrae dux Cmagistra hac haereditate instructos quocunque libuerit, nos libero ac sine impedimento profecturos esse si qua apud Principem unum aut rempub conditio non placebit nobis, facilem nobis atque expeditum f. 8. alio receptum fore, peregrinante nobiscum haereditate nostra, cum honore, gratia apud omnes bonos. De Us rebus grauiter disserentem patrem vix unquam sine lacrymis audiebam ita me vehementer
39쪽
afficiebat rei argumentum .dicentis auctoritas. Atque haec quidem omnia ad studia litterarum stimulabant valdo animum meum, honesti oth, tranquillitatis amantem quam proponebat pater Sed me in diuersum paeno retrahebat incredibilis quo tam praeceptorum durities, insolens carnificina quorum nominibus parco meque a studiorum deterrebat instituto. Id enim persaepe uno Ceodem die frangebat animum meum, litteraremque amorem minuebat quum meum immerentis corpus conscindi flagris septies aut octies in dies singulos, contundi baculis, nudum in terra distrahi cytisico more, indignarer. Quoties coactum mendaciter confiteri factum, cuius mihi ne in mentem quidem venerat, poenas mendaci me oportuit luere, dicente, Quere tum dicente Orbilio, , se non eo me caedi, quod fecissem, sed quod mentitus essem Quoties figurae argumentorum in Dialectica Traperuntqpositae fuerunt tyrannicae illius impotentiae argumenta Sira erat, indicabat me in mensa plus satis bibisse; in schola batuissh, id est cum altero sodali pugnauisse: si , me clamores excitauisse sim, me hoc aut illud dixisse: ita insanae stultitiae
hominis poenas dare oportebat simplicitatem meam. Innumera in hunc modum fuerunt commenta, quibus dies, noctes miserum corpus meum fiebat ludus, pila homini, corpus suum exercitanti in meo corpore, Wanimum pascenti indignissimo malo meo. Haec fratris mei ingenium adeo fregerunt, ut semel extra se raptus sit miserrimo; postea in uniuersum studiis renunc uerit. Haec eadem transversum quoque me abripuissent, nisi certa Dei reuerentia inhibuisset me, patris, cuius afficiebat me maximo auctoritas. Eluctabar itaque per Dei gratiam durissima illa certamina, quanta vix ulli puero memoria nostra crediderim oblata esse; hconstanter dissimulans dolorem meum, ne matri quidem indulgentissimae aut amantissimae sorori aperiebam verbo aut significatione ulla Videant parentes, quorum fidei committant liberos: videant praeceptores, quo studio, qua arte, qua aequitate, moderatione animi iuuentutem sibi creditam informent equidem nunquam tot periculis circumsideri pueritiam teneramque aetatem illam putauissem, nisi me imprudentem atque immerentem
Agens tertium, decimum aetatis annum, me ad degustandam iuris scientiam contuli, quum vindemialibus feriis Hugo Donellus studiosae iuventutis caussa ex Insibtutionibus Iustinianeis titulum de actionibus interpretandum suscepisset quem ante paucos annos in lucem edidit. Non displicebat studium ut qui ex priuatis scholis nihil aut perparum fructus ad me sentirem peruenire ad illius autem studi aditum eo mihi faciliorem patere viam, quod domesticam exercitationem, neorti aram aequoddam annos amplius quinque , patre in politicis capitalibusque caussis cons quutus essem. Itaque biennium feria in eo studio comsumpsi, quum in Academia docerent Franciscus Duarenus, Hugo Donetlugo huius 33αμιλλo Antonius Concius, Ludovicus Russardus iri magni in sua professione viri. Tandem apud me cogitari coepi, quam multa adhuc me in litterarum humaniorum, linguarum, inhistoriae maximo cognitione deficerent quas res cum ad veram iuris, tum ad aliorum quoque studiorum intelligentiam videbam pertinere. Reputante me ista, eme nouus nuncius ad patrem Lugdimo, de noua Legatione a Rege Constantinopolin ad Turcam profectura opus esse, ut quam primum Lugduni adsim, cum Legato me amante profecturus Instabat maximo literis vir doctus, patris necessitudine, Legato familiaritate summa coniunctissimus, Bartholemaeus Anulus qui tum urbis Gymnasio praeerat. Tum de sententia patris Lugdunum peto serius tamen Legati illius o Mulio patris expectatione iam nempe iter in Italiam fecerat. Itaque Lugduni iubeor subsistere, dum se aliqua iusta commoditas ad profectionem offerat. Is autem mihi liber secessus fuit ad quaedam studia opportunissimus,&iucunda comminratio:
40쪽
ratio; vhi, librorum copia abundabam, varia illa studia, quorum desiderio flagrabat
animus, citra impedimentum excolebam. Ibi quum ad variam multiplicemq. lectionem insaturabili animo attenderem, optimo sano atque tempestiud quod dictum adolescentiae volo eruditus ille vir obseruato ingenio meo consuluit mihi de studiorum meorum tota ratione, dicens videre semulim multas, varias lectiones instituerem sine modo sine fine expertum se magno malo suo, mihi auctorem esse, ut id ne facerem: non nempe iuuari hoc pacto sed perturbari studia se ingenia obrui: id mihi potius curandum esse, ut certum aliquem studiorum meorum scopum ante oculos ponerem ipse
mihi, in quem unico semper collimarem cum omnibus simul studiis nec vita, nec mens humana queat sufficere: alia vero studia, alterius argumenti libros sic tractarem, ut ancillaturos mihi ad scopum meum contendenti Hoc ego documentum rei a comperi in tota vita perutile. Sed in his tamen principiis duo grauissimi periculosissimiq. scopuli offenderunt adolescentiam meam: quorum altero perualdo exercitatus sum, altero peno oppressus. Nam ut maxima est illius urbis Cincredibilis plane licentia laetanae, puellae aliquot, τῆ ἀναιδεία litantes, ruebant certatim in me, ut meam aetatem Corrumperent:aeq.eorum ipsorum consilio, a quibus mihi optimδconsultum iri confidebat pater. In horum numero facit princeps quidam nihil dissimulans, impudenter obiurgabat me quotidie affirmans nunquam me comem aut urbanum fore, donec operam dare coepissem ut aiebat ille amoribus,, multis sermonibus, artibusque in perditionem animam meam sollicitans. Itaque dies iocres appetebant canes illae promiscuo nescium quid sibi vellent,&grauitatis honestatisque illius, quam in domo parem videram, subinde recordantem. Neque id seorsim tentabant singulae, verumetiam remae aut quaternae simul consertis manibus in me irruebant immodestissimo, ut perducto ad suam impuritatem animo meo de spoliis pudoris mei triumpharent. Tandem vero adeo me puduit illarum impudentiae, ut quum una multis spectantibus me amatorio esset adorsa palpo, ego contra colaphum grauem ei impegerim:quem illa addubitans utram in par(f. s. tem acciperet, defixis oculis attenta respexit ad me, aliquantisper obseruans aliquam mei animi significationem: ut autem rem seriam a me esse vidit, tum illa vociferationibus, eiulatib impleuit domun omniumque risum imprudens in sese, stultorum odia in me concitavit. Atque hae quidem tentationes crebrae ita me exercuerunt, ut de me clanculum subducendo insalutatis hospitibus persaepe cogitauerim, Wrecipiendo in pateream domum. Sed aliae ex aduerso me cogitationes inuitum detinebant: praesertim quod reputatis subductis cum animo meo rationibus fore statuerem, ut illi ipsi hospites qui gratia apud patrem, unus etiam auctoritate valebat plurimum malefacta sua mille artibus excusantes adducerent me in odium patris, qui illorum iudicio magis esset creditumsquam aetati meae, aut alieniorem cerae animum ipsius efficerent. Inuictus ab ista peste adolescentiae per Dei gratiam, alteri malo succubui plano, atque in eo iacui, donec misertus est mei optimus ille caelestis Pater, qui me elegit in Christo ab aeterno secundum beneplacitum voluntatis suae. Illud malum est d,sogvo, malum grauissimum, in cuius consensionem, approbationem sensim perductus sum aliena audacia, Mimprudentia mea Memini, quum libro M. Tulli de legibus per illud tempus, auctore Wsuasor Anulo de quo anto dixi expenderem, .notas quasdam in eos animaduersionesque colligerem, venire hominem ad me, illa Epicuri verba quae libro primo exstant, nihil curare Deum nec sui, nec alieni, multis quam diligentissime confirmare ad quae ego non ratione iudicioque certo respondebam sed assensionem paulatim adhibens, sentiebam venenum serpens, quod imbiberam, confirmari in me: Ccum auctoritate hominis, tum argutiis dictorum eius praeceps eo deferebar, ut meus animus in isto malo haerens occallesceret, totusque fieret ae- - τόσ. Recordatus