장음표시 사용
51쪽
attigeramus vinum, quum hospes claribus aduolat, certiores nos facit sex lictores in propinquo esse ementes ad nos, postico iubet migrare alio e nostrae saluti consulere. Ita huc illuc de domo in domum fui circumductus, ut fraudes istorum hominum, vim iniustam effugerem. Haec sub Pentecosten gesta, quum adhuc in tota fremo Brabantia conciones nostri haberent anculum, multis reclamantibus,, ignaviam, inuidentiam boni publici, inanem metum, dissidentiam Christiano quouis indignam criminantibus. Sed cum auctore maximo, artifice vilio Z-ichem Consilij Burgundici praeside, post illam nobilitatis Belgicae postulationem, cuius anto meminimus, nouae leges in religiosos, pios homines veritatis amantes cuderentur, s-cioso Moderationis nomine exomandae, quae tamen nihil de atrocitate plano nisi in speciem remittebant, tum grauissimo piorum adeoque Ecclesiarum uniuerso periculo cognito, conventibus aliquot expenso quibus etiam bis per illud tempus Antuemiae Philippus Mamitam S. Aldmondius interfuit visum est necessarium ad praeuertenda grauiora Ecclesiarum incommoda, ut quemadmodum Flandri iamdiu fecerant, ita nos publico Ecclesiam colligeremus, concionesque in propatulo haberemus, erem Antuemiae tum ubicumque futura esset colligendarum Ecclesiarum per Euangelium Christi commoditas. Quo tempore Confessionem Belgicarum Ecclesiarum de Synodi, quae ineunte Maio habita fuerat, sententia recognitam ad fratres neuenses misi, ut a se probatam excuditi. 16. sinerent, si videretur utile, hinstitutum illud nostrum Deo precibus commendarent. Sic, Moderationis illius consilium Iunio mense euersum est. WEcclesiae ad miraculum coeptae propagari. Etsi autem reliquorum fratrum qui in Belgio seruiebant Domino, secura tum ab hostium iesis vita, tinctio tota videbatur, mihi tamen infida omnia:quias ematrix illa Parmensis omnia per Ecclesiam Gallicam, quae tum erat Antuemiae Ecclesiam per me commoueri arbitrabatur falso.
Nam etiam quum nouo commento publicos coetus nostros cupiens dissoluere, promissis, minis sollicitaret Ecclesias, ut saltem ad hebdomadas sex omitterentur Conuentus, dum mitigato Regis animo aliquid boni responsi ex Hispania adferretur, Antuer-piam mittebat ad nos, futurum rata, ut quicquid per nos fieret, in eo ali acquiescerent sine controuersia Quam ad legationem plurimum opera Francisci de Hames, viri non illiterati, periti, hi dicendo grauissimi aliquoties abusa est. Huic persequutioni contra me institutae species erat Wdabatur tittilus, mea peregrinitas. Sic ubiq. sermo periclitatus sum, Antuemiae, Gandavi, Brugis, Waliquot praetere locis. In Iulio Gandaui fui postulante Ecesesia loci, quo tempore Iconoctastae nobis incogniti praeter sententiam nostram, ab imprudentibus opinor aut etiam malevolis per vicos, pagos Flandriae submissi, in templa, signa templorum omnia irruebant. Testes appello eos qui tum versabantur in summo Consilio sui vocant Flandriae, quam fidem rebus gerendis adhibuerim, quum auctoritate, mandato illius Consili ad Iconoesastas illos compellandos, cognoscendum de instituto ipsorum viri aliquot ex numero nostro fuimus ablegati Nunquam mihi profecto violenta eiusmodi et et Haeconsilia placuerunt:nec puto unquam apud me fuisse quemquam, cui istiusmodi actiones vel minima significatione placere mihi ostenderim Hoc testimonio, meam ipsius diorum collegarum meorum nam ατα-o Taec disgoκράτoeae nihil moror fidem publico testatam volo. Post Antuerpiam redij, ubi Synodus sub finem mensis eiusdem habebatur. In ea breui scripto de fide ex disertis Scripturae verbis exarato, placuit ut duo ex nobis Centronum opidum O. Tradonis vocant peteremus, ubi principum aliquot ac Nobilitatis Belgicae conuentus indictus. Ego,, sanctissima illa placidi Simm anima, Per nus Grangaeus, recusantes, inuit delegati sumus. Venimus, vidimus, nihil effecimus, importuna cuiusdam intercessione cui ignoscat Dominus. Antue iam regresso vix pedem licuit in loco figere, quum tisandauensibus fratribus
52쪽
repetor Ad eos ut primum veni, ecce repento nuncius Antuemia adfertur ad nos, signa omnia in templis vidi fuisse corrupta c& totam noctem tubis organicis Antuemia allatis plateae personabant conuenit aliquot plebeiorum manus, re imaginibus tollendis consilium capit tumultuario Locus ad coitionem dicitur in sequentem
diem, piscarium forum, ex quo lustrandis singulis templis, decutiendi signis
Certo ordine occupentur. Dum haec geruntur, tertia forte hora antequam ferueret opus, aduenit ad me Levinus ille, cuius in Martyrologio Gallico lacha est mentio, .consilium sciscitatur, utrum Gandauens plebe ad Antuerpianorum exemplum signa corrum me ipse operam suam quoque adhibiturus esset ad eam rem, necne. dispondi ex tempore, nihil nisi ex vocatione a nobis faciendum esse non esse ipsi
vocationem ordinariam, ut qui non magistratus esset, nec ulla auctoritate ordinaria instructus non esse quoque extraordinariam, ut qui ex me consilium peteret, seque eo ipso facto non esse vocatum extra ordinem ad hanc rem ostenderet. Dissuasi
itaque homini:, ille acquiescens responsioni meae, dum malum nescio quod publicum voluit praecauere seipsum perdidit. Omnino tamen ab omnibus propo aduersariis, quamuis dehortarer public ab ipsis actionibus populum, nec sine offensione ipsius, earum habebar, dicebar auctor quemamodum in os mihi post quatriduum quam disiectae fuerant A templis imagines, Gandauentis quidam sacrificulus, argenteum maius sigillum Capitularium S. Ioannis ex me impudenter repetens, non dubitauit obiicere. Itaque partim gentis, functionis odio, partimque falsis de me suspicionibus hcriminationibus obruebar frequentia intendebantur mihi pericula se in me tamquam ex condicto irruebant omnia praesertim ex quo nobilis ille apud Centronas conuentus obiiciente Gubernatrice consenserat, nequis extraneus ruminister in Belgio
perferretur. Quam in rem nisi consensissent, metus erat certissimus, ut conuenisse
Cum extero, maximo vero cum Gallo, odiosissimo iam olim ut illi aiebant hoste dicerentur. Scilicet tanquam si aut ego Monsiliis de repub adhiberer a Principibus exteris quae consilia semper refugi memor vocationis meae diligentissime in emissarius atque incendiarius, Belgium immitterer, aut illi ex unici capitis mei defensione potuissent evinci illius criminis. Sed ita discindit Satan etiam bonos, ut
coagmentationem Christi soluat inter omneis pios ex quavis gente procurandam: quam fraudem plerumque non animaduertimus tollidi, aut etiam inuidi. Tum summus Praefectus Flandriae, Dominus de machenhelm, semel hospitium meum vespere ingressus est, ut me clam comprehenderet, quum vix ante horam multas discessurus exivissem loco. Semel quum de prehendendo me extra coetum, frequentiam populi Praefectus idem cogitaret, promulgari iussit, nequis nauigio ad Carthusianos ini suburbanus locus, ubi conciones haberi solitae exiret, speciosam occasionem causatus interdicti, ne fori hoc praetextu arma exportarentur in concionum locum. Id autem insolente hora fuit promulgatum, quo tempore apud Petrum de Rhin Gandauensem Advocatum sumebamus prandium Parato ad profectionem nauigio, aliquid nobis de interdicto significatum est hie bonus vir negare MDC. n. Pronunctandis interdictis horam insolentem esse. Hac itaq fiducia receptae apud Gandauenses consuetudinis, iubeor nauigium conscendere. Prouehimur ad fossam urbis usque, aream Carthusianorum petituri Interea ad portam opidi obseruabat de ponte Praefectus ille, armato satellitio, numeroso instructus qui' longinquo videns ad ripam occuriri nobis. Hac re perculsi omnes nostri debemus(f. aeq. sant, quid me misero futurum esset, quid fieri a se oporteat ego vero ope Dei fretus iubeo ut bono animo mi, quae imperabuntur faciant, nihil laborent de me, nec ad me respiciat quisquam; denique ita se gerant singuli ut si abessem loco. Vt propius aduenimus, Praefectus magna voce contendens rogat, anno de interilicto audiuerimus cur ergo nauigio deuehamur
53쪽
deuehamur momentoque ut exscendamus imperat. Eximus omnes eramus autem ad capita viginti quinque , ego meo ordine quasi medius per satellitium transeo, salutato Praefecto, dum ille ex equo, cui insidebat, demittens sese perualde obseruabat in omne, partes diligentissimo, num quis porro in eo nauigio nam tectum erat latitaret. Considite prouidentiae Domini, qui ministratis Domino, in certissima illius veritate ac fide conquiescite: nam fidelis est Dominus, custos Israelis. Quid Brugis accidit festiuum est quod narraturus sum de rebus meis, quum rugas inuitus postulante Brugem Ecclesia, suadente, hortante Gandensi, transiuissem. Venerat Brugis andauum fidelis Dei seruus Ioannes Muniensis, quem paulo anto Hispani aliquot Brugarum incolae , concione abreptum misere diuexauerant: spectactor auditorque fuerat in conuentu quodam suburbano amandauensibus fratribus habito, quum v Ius pessime Ecclesiae Gandauens per imprudentiam factum Deus aliquo pacto, ope consilio. opera nostra curari voluisset. ic exposita rerum Brugensium difficultate rogabat sibi aliquem adiungi, qui Ecclesiam Gallicam rugis
solaretur verbo, repere adiuuaret Gandauensibus ab inopia Ministrorum se excusantibus,, me reuersionem ad Antuemianos Uente, utrique institerunt, ut Brugas iter facerem, dierum aliquot usuram Ecclesiae illi tribuerem. Negavi facturum. Muniensis ex tempore nescio qua auctoritate armatus ita me compellauit, ut insolentem hominis sermonem admirarer, eme ultro subiicerem voluntati ipsorum. Sic Brugensem Mesesiam visitauimus. Concionem ad urbem duo habuimus: alter sedimone Flandro, ego Gallico Erat opinio ciuium, non autem mea, vespere nos
in urbem facit re essuros WAngli aliquot, qui mihi aderant, futurum pro certo confirmabant. Redituris in urbe ciuibus, Magistratus ad portam venit ciues intromittit collegam, quem certo consilio praeire iusseram, sistit, pedemque referre iubet: ego quum id o longinquo vidissem nam vir erat adeo procerus, ut omnes fermo toto capite superaret valedixi Anglis aliquot qui me prosequuti fuerant proximo, ac non accessi ad urbem propius. Tum duces nobis dantur qui praeirent iter, Mestatione noctuma prospicerent in propinquo maximo clan se quem dies esset Dominicus, quo die iterum in loco habenda concio. Vtcunque autem de hospitio fuit ab illis laboratum, nos lucente Luna amplius dimidium noctis oberrauimus, eo quod singuli nos excipere hospitio metuerent, reliquam partem noctis tuguriolum precario nacti quievimus. Postero die, concionibus ad urbem habitis, de communi Ecclesiae Brugensis consilio in propinquum opidum abducimur, cui nomen est Dam, nescio qua crucifixi ut vocant historia iam olim celebratum ubi ad biduum quievimus,
honesto excepti sumus. Erat autem die altero Comes Emontanus Gubemator Flandriae aduenturus rugas, ut ea in urbe Componeret, quae religionis causa scissa videbantur: quapropter in antecessum pridie is dies erat Lunam rugis edictum est mandato illius in caput meum promulsatum, si quis me viuum traderet, ei florenos Boo. in mortuum, oo. si bene memini numeratum iri. Egmontani in urbem aduentu coeperunt laborare nostri, incerti quid qua ratione cum illo agerent, eo quod nemo tum aderat, cuius operam in hac re cum fructuari putabant ipsi occupare possent. Capto itaque cum Gandauensibus consilio, quos in pari causa ante dies pauculos adiuueram, placuit omnibus me in urbem, si qua ratione seri posset, reuocari ad se nuncius ablegatur. Interea dum haec gererentur rugis, ammensis agustratus nos accersit ad se in Curiam. Ex collega primitin, qui, cuias esset, sciscitantur cognito Brabantinum esse, dimittunt liberum. De me percunctantur plurima ad omnia simpliciter, ex veritate rerum, sensu meo respondi. Tum illi capitibus diu inter se collatis, honestissimo alloquuti sunt me in hanc sententiam: nolle se ut in periculum facto ipsorum incidam .se vicissim confidere, non alium
54쪽
fore mihi erga ipsos remque ipsorum publicam, ciuitatem animum celare non posse, edictum pridie fuisse Bias in sua metropoli aduersum me auctoritate rem pronunciatum se, tamquam viros mei, publicae quoque utilitatis studiosos, mihi auctores esse, ut intra eum diem de loco discederem postridie edictum illud se esse in omulgaturos quod si consilium Brugens tarditatem increpet ipsorum, excusaturos edictum serius ad se perlatum esse, ac proptere, fieri non potuisse ut ediceretur temporius Spopondi eis me cessurum loco, gratias egi humanitatis illius nomine. Sed torquebatur animus in eo loco vehementissimo, in nec linguam callerem, nec ducem haberem itineris in solo incognito adeo ut iam deliberatum esset noctem in palude proxima via pridie fueram, transigere. Haec cogitante me, ecce Brugentis ille nuncius aduenit, rogans communi Ecclesiae nomine in urbem veniam, hexponens postulati causas. At ego contra de alia via aliqua consulebam, ne mihi rugas eundum esset. Amplius stante nuncio,' per Deum auctorem vocationis huius obsincrante, victus importunitate hominis, respondi me scire periculum, quod ille negabat constantissimo: si qua tamen commoda ratio inueniretur dissimulandi mei, urbis ineundae, me potius in iter daturum esse, qulim commissurum ut causa publica propter absentiam meam deserta esset me exhilaratus promisso rimabatur omnia, .modo huc, modo illuc sese conuertebat, ut viam aliquam, si forte, aperiret. Tandem cum caementario structore, qui in propinquo caedebat lapides, paciscitur, me vestes meas in loco relicturum apud hospitem, ecommodato vestibus ipsius abusurum. Ita matus, cum illo duce itineris, excurri Brugas diligentissimo nam ingruebat,e pera , intromissus in urbem portula pertransiui utramque custodiam, seruiturus structurae templi Domini Commodissim vero inter custodias illas Deus prospex erat deas. 18. artifice quodam ut opinor Brugens ciue qui viam temebat imprudens, ut citra quaestionem aut controuersiam per eas transmitterer Ille enim alterum me esseratus, vicinum credo, aut plebeium sibi familiariter notum, Flandro sermone voce maxima acclamauit, bonam vesperam, ompateret, falsus opinione imprudensque fefellit custodias, magno Ecclesiae commodo. Ita superueni fratribus haerentibus mei exspectatione, Crebus ipsorum consului, prout gratiam nobis est largitus Deus. Apud Bragas diebus aliquot consumptis, salutaui fratres, rantve iam euersus sum ubi praeter opinionem me exclusum comperi ab Ecclesiae illius ministerio. Nam cum inde ab Augusto mense, quo conoctastae passim imperant, seditionum pugnarum metus impenderet, fuerat Gubernatoribus singulis mandatum, ut commoda transactione tranquillitati publicae consulerent. Hoc consilio Amasiorum princeps, Bu grauius ut vocant seu vicecomes Antue ianus, certa capita conuentionis inter ciues utrimque fieri curauerat, transactionemque statui, cujus transactionis habetur exemplum integrum in Gallico Martyrologio. Nam ex eo tempore non licebat Mesraiae Antuemianae nostrae plures duobus Ministros habere, eosque indigenas, aut ciuitate
donatos aliqua in Belgio equi stipulanti Principi dedissent fidem qua lege i quitum in loco aderant, prius quam reuertissem regis, vocati ad Principem, iusiurandum fidei in transactionis leges iurauerant. Quum itaque dies aliquot in loco otiosus vixissem, neque moram in otio quod rogabant illi ferre bona fide possem; Mesesia postulante ne saltem ex regione Belgica, ut metus erat, excederem, in agrum imburgensem veni Octobri mense, de Antuemianorum fratrum sententia, tota mea supellectile libraria ac vestiaria apud illos assemata ex quo dcinde sacrum, ut uniuersam illam amitterem. Dies agebatur Octobris decimusquartus, quum Ant- verpia profectus sum: postridie in agrum Limburgensem veni, ubi me vari fluctus exceperunt. Nam primum ut pedem rimae posuimus is pagus est laude caseorum in Belgio, Germania Hebris tumultus in vico exortus est: sed continui me ab
55쪽
eo tumultu, rem is qui domi erant compescui Postridie iamburgum abductus sum, ubi Magistratus operam meam se auctore negauit occupandam Indignantibus bonis, in pagum reme qui dicitur Summanium. Die Veneris, qui dies erat Octobris XVIII. primam apud Limburgenses concionem habui in campo non procul Herua, qua itur Leodium, satis magna diequentia ubi vir quidam adstitit a tergo mihi, qui arm tus venabulo anto iurauerat meo se occisum iri, si vel ad longitudinem sui venabuli
me posset accedere. Hominem fregit Deus integro venabulo, adeo ut tranquillo mente composita sermonem ipsius audiuerit. A concione Heruam pransuri venimus, quasi a viri eodemque Limburgentis Legatus aduolat cum satellitio, ut me comprehendat, si pote signemque dari ex aede iubet, arma publico conclamari, plebem accurere ex propinquis pagis. Ieiuni adhuc procedunt nostri, mensa relicta, ad quam coeperamus accumbere strepitus editur in armis stant prae foribus, omneis aditus circummuniunt, ne quam vim paterer, aut pateretur domus Ego vero bonos, qui ad me vicissim aduentabant intro, nonnullos moneo, si qua alia ratio inueniri potest, prouideant diligentissimo, utra pugna abstineatur grauissimis malis omnes affectura: id potius dent operam, ut honesto de loco abeamus ante, quam veniatur ad manus. Placuit res unio item alteri qui postico egressi abrumpunt sepemo nobis egressis alios inclamant accinctos pugnae ostendimi nos recta Limburgum proficisci: consultius fore, ut me frequentes prosequantur. Itaque sequuntur omnes illico,
mdque Limburgum deducunt incolumem, ubi in templo die Dominico, qui XX, erat Octobris, conciones habere coepi, demirantibus Pontificiis, WAnabaptistis quoque
in enim permultas pias animas in loco turbauerant ringentibus. Post concionem mano in templo habitam, sine mora ad duo ferme milliaria ab urbe proficiscor in locum qui vulgo Altus Dei mons appellatur, Leodium versus, ut ibi iterum concio haberetur. Indictus autem fuerat ille concionis locus ad diem illum temero, inconsulto me atque improbante factum. Sed quia populus ex regione tota conuenturus frequentia maxima vi fecit dicebatur, quamuis de periculo factus impendente certior, nolui desiderari officium meum, aut aspergi mihi labem ignaviae, in ministerium Euangelij, quod mihi concreditum est, recasuram. Habentibus itaque concionem nobis, uniuersus populus se bis in fugam dedit, licet reuocarem eum serio bis me recollectus est, quum fuisset primum Concitatus incerto rumore ac nuncio puerulo, deinde vero adspectu conterritus, quod equitatum satis numerosum nam quasi o. fuisse dicuntur in armis a Leodiensi Episcopo submissum ad comprehendendum me, iam descendentem in vallem subiectam ad nos animaduerterent. Plurimum die illo me Deus, plurimum populi illius animum, ad me immotum respicientis, confirmavit: adeo ut quum eques ad tergum meum secundum spem accessisset, illi contra in armis obstarent ad sepem restituri, quibuscunque fuerunt arma Etiam lapidationem faeminae multae minabantur nam iter erat angustum equitatui, praeceps Misissent facturae, nisi unius aut alterius viri nobilis, qui tum adfuit, detinuisset auctoritas. Sic illi re infecta abluerunti nobis .ego reveni domum ad hospitem meum L burgensem, ubi maxima cum voluptate quasi emiannum aedificavi domum Domini. Huic vero confirmationi sancti ministeri post hebdomadas quasi duas alterum quoque
signaculum adhibuit Deus, admirabili prouidentia. Erat in pago Leodiensis opinor)agri cui a valle Dionysiana nomen, faemina quaedam anus, habens numerosam Prolem, quae cum desperatione grauissima conflictabatur, se liberos suos a Deo esse damnatos in maledictionem aetemam praedicans. In hac autem desperatione iam ad annos amplius treis, decem immersa fuerat ideoque saepius exorcismis taptisteriis velut daemoniaca per Sacrificulos tentata, saepe vinculis per vicinos verberibusque cruciata Vagabatur illa cum feris per siluaso congressum f. rvd omnium fugiebat: vincula
56쪽
vincula emimpebat denique ita se gerebat, ut omnibus persuasum esset eam a daemone grauissimo agitari Quum autem vespere quodam viri aliquot boni ex ediveriano vico Limburgum venturi foeminam vidissent latitantem appellant eam blandis verbis, Wita demulcent commodo, ut se ad me adduci pateretur. Admissa, Primum mussabat emens,' mihi ad postulata non respondebat quicquam sed in eos Ru adstabant circumiiciebat oculos silentio Id ubi obseruassem, exsurgens monui in aurem unum aut alterum astantium, me nihil ex foemina coram testibus adeo multis exoraturum esse rogare itaque ut ali post alios discedant de loco, post horam unam aut alteram iterum ad nos reuersuri. Dictum, factum. Tum illa cum spatio animum colligens quaerenti respondet se iam annos amplius tredecim ita amictam esse: in causa fuisse vicinarum circumstrepentium sermones, quae ipsam increpabant olim damnatam esse confirmabant, quiun illa recens viduata viro in nouenis suis liberis curandis, iisque omnibus paruulis, sic distineretur, ut non vacaret seruire
Deo id autem est aiebat illa officio Missae, ut vocant, interesse. De liberis idem, se quoque iudicium fieri nam ex serpentibus serpentes generari: ideoque horrere se ab aspectu illorum. Hic ego re cognita,' tentata ut potui diligentissime, o minam institui paucis non illud Dei seruitium ut loquuntur esse quod illae 'cinae
putauerant; sed ipsam vero Deo atque ex voluntate illius seruiuisse piam servitutem, quum suos orphanos curauisset mater, prout veram religionem Iacobus descripserat. Acquieuit illa breui, eodemque vespere animo tranquillato a nobis abiit, Deo gratias agentibus, admirantibus singulis. Atque ex eo tempore verbo Dei reuerentia maior in tractu habita, auctaq. Ecclesiae celebritas adeo ut multi ad me, quamuis contra docentem atq. obiurgantem inscientiae nomine, sanandos aegrotos addu-rent mmo dolore meo. Duo mihi per illud tempus impedimenta remorantia cursum Euangelicae praedicationes obtigerunt, An aptistae, Pontificij. Ambaptistas imprudenteis accessi aliquotidio amice cum eis contuli qua ratione optatos ipsorum Wiamiam certos progemus inhibuit Deus, minuens numerum, auctoritatem, WVatiam ipsorum. A Pontificiis primim vanae in absentem vociferationes, post speciosae aggressiones extiterunt. Vociferationibus templa urbis Leodiensis personabant: sed quibus magis excitarent quam minuerent auditorium meum. Vnus Franciscanus, qui apud reuerianos concionabatur, nostrorum importunitate adductus, recepit se incondictum locum ad disputationem publico venturum esse postquam vero se in iter dederat, excusauit se alicuius rei obliuione pedemque retulit domum Ridiculum est quod dicam sed tamen indicium horum simplicitatis, emendacissimae illorum impudentiae. Quum in campo essemus, Franciscant illius adventum exspectantes , Tir tam senex frequentiam illam maximam quae tum aderat perrumpens copiam sibi fieri videndi mei postulauit. Audito strepitu rogabam, quid rei esset. Cognito hominem esse mei videndi cupientem, monui ut daretur homini ad veniendum locus. Tum ille demisso vultu inde , pedibus ad verticem Dq. obseruans diligentissime eon stitutionem meam, erupit in haec verba: eho, iamiam video non esse id verum, quod mihi de te fuerat nunciatum Me autem dicente, quid ergo illud est tibi, inquit, Pedes fissos esse. Postquam vero infecta re ex loco excessimus, alterum quoq ri siculum factum est a quodam superstitioso homine consecutum, quod cespitem seu glebam effodit illius soli, in quo pedes mei Franciscanum expectantis ad disputationem constiterant. Sed ubi perdiu longinquas illas vociferationes suas nihil efficere cognouerunt, tum certo ordine duo me ex Pontificiis aggressi sunt, praesertim cum audirent Sacramentum Coenae Domini post dies pauculos administra in Umburgensi Ecclesia oportere Franciscanus unus, Walter Iosita. Hi communicatis consiliis tondicta die sub vesperam iamburgum aduenerunt, ut me postridi ad disputationem suis conditioni
57쪽
bus, id est iniquis prouocarent. Postera igitur luce Legatus, qui arci praeerat, incuriam aduenit. Consilio exponit paratos illos venisse ad colloquium habendum in religionis causa. Consilium de me vocando in curiam egit. Legatus restitit, volens ut de Consilio aliquis potius ad me allegaretur. Praetor mihi rem exponit corm: in spondi placere mihi, nec refugiturum esse de loco, tempore, modo ipsi dispicerent. Responderunt per Legatum duo antagonistae, tae facturos, si modo in arce habeatur inter nos disputatio. Super hac conditione roganti Magistratui ostendi me palam docuisse velle me, Comneis exspectare, ut eam doctrinam quam palam docui, defendam pallim tandem expensis omnibus respondit Magistratus urbis, me in arcem auctore se non esse ingressurum. Obiicientibus a populo sibi periculum futurum esse spopondi me ultro, si quis in ipsos tentaret quicquam, corpus meum ante ipsorum corpora stiturum esse excipiendis populi iniuriis. Tandem postulaudirunt, ut campo ad quintum a Modio lapidem institueretur colloquium quibus id unum responsi dedi, cum iam in loco essent, sibi commodo, iniquo de loco altero, incommodo laborari. Ita reuersi sunt utem Franciscanus, Iesuit in stationes suaso nunciauerunt suis me uictum ab ipsis profugisse, ut periculum capitis, cui me praefidenter subieceram ipse effugerem. Atque hic rumor hi percrebruit(nam in partes diuersas iuerant multo plures quis ante concurrerunt ad conciones Limburgum, mendacio illorum viso gelum sanctum ad amplectendam Dei veritatem in Christo induerunt. Quum autem Aprili ineunte, antepaschali hebdomade illius, nonnullae equestres copiae ex Gubematricis Parmensis auctoritate submissae cis Traiectum ad Mosam essent, quae me interciperent, iamburgensem populum infestarent visum est magistratui vultus fore cum mihi tum reipub si loco cederem opportune, quam si importuno pertinaciterque subsisterem Consilio in eam sententiam habito, unus o Mabinis sub vesperam me familiariter compellat ambulans, rem totam aperit. Itaque eadem nocte, quum sermo undecima esset, Cum bona Magistratus venia ex urbe meo, imbre vehementissimo extraque fines agri Limburgentis abducor, ut me in Germaniam liber aut quocunque animus esset, mi Phrem Post iumento commodo in agrum Comitis a Geroldstela ad me per Limburgenseis misso, Heidemergam veni ubi gratioso a Fri(f. o. derico Comite Palatino exceptus aliquantisper haesi, coenoviensem Ecclesiam, quae ad eidelbedigam in montanis collecta est, libentissime salutaui. Inde proficiscenti ad matrem Biturigas coenoviensis Ecclesia, me imprudente inuitoq. submisit comitem, cum mandatis ut me reduceret. Ble ut in mandatis acceperat, nolentem me domum prosequutus est quapropter illi de equo prospexi, sumptus maiores in iter facere coactus sum. Biturigibus apud matrem haesi ad mensem sesquialterum: matre Lutetiam profectus Franciscum illum Albamineum cuius ante memini Silv nectum, vel Samiisium ut vocant inuisi Lutetia petiui Sedanum, Sedano Metim, ubi ad menses propo duos substiti, quum stater minor natu, quem studiorum causa mecum abduxeram, ex peste hiuisset Hesdemergam reuersus, apud Scoenovienses functus sum ministerio Euangeli inde ab Octobri mense Postero anno grauiter Ecclesiam illam florentissimam afflixit pestilentia quo tempore inuitum, obnitentem me subtraxit loco ridericus Electoro in castra misit Amasiorum Principis, quum funestam illam expeditionem qua vix ullam miseriorem hoc nostro seculo fuisse arbitror in Belgium instituit. Erant proditiones intus foris calamitosa, aduersa omnia. Fugiebant omnes a copiarum nostrarum aduentu commeatus nullus aderat: interuertebatur omnis moletrinarum commoditas chostis mutilabat observans o propinquo, tamquam praeli faciens potestatem frigus inedim enecabant: corrumpebant pluviae. Hic ego penes triduum sine pane in cibario vixi, tertia demum vespera herba
58쪽
herba virente pastus in Campania congelui frigore: in Lotharingia ereptus equus, quem per militem curabam duci ne discalceatum diutius offenderem: omnia deniq. circum- uenerunt me incommoda. Quapropter omnino constitueram ex castris excedere, he
quocunq. periculo in Germaniam proripere. Sed parantem abitum detinuit Aurasiorum Princeps, ut sibi a concionibus essem perinvitus substiti, donec in Germaniam cum copiis appulissem Reuersum Argentinam benigne excepit me Elitabeth de Merode vidua Baronis Mamergh,, quae mihi opus erant curari voluit diligentissimo nam exhaustus, nudus veneram. Sed nolui abuti illius benignitate quin potius ubi ex sermonibus illius dissicultates aliquas didicissem, in quas Ecclesia coenoviensis a me discessu inciderat, in viam statim me conieci vitro, insalutato Amasiorum Principerinam ad Blpontinum Tabernas montanas luerat ut laboranti illi Ecclesiae succurrerem. Fecit gratiam illi Ecclesiae Deus, ut rixae conquiescerent aduentu meo, quae corpus illud me absente cruciaverant. Tum ab Electore aliquoties accersitus, reuerti iubeor ad Aurasiorum Principem nec audiuntur excusationes meae, aut querimoniae Prospexit Deus, meque i reuisendo bello excusauit. Nam quum postremo ad Principem excusaturus coenouia accurrerem, canis mihi grauiter admordit dexterum pedem, non procul ab Heidelbergens ponte Sic me Deus ille Pater sapientissimus, praeter opinionem omnium CPrincipis illius optimi voluntatem, Palat, natu ad annum usque Issa vindicauit. In eo primum coenoviensem Ecclesiam docui ad annum usque Cla Io. HIII. Quo anno, ex auctoritate riderici Electoris Hesdelbergam migraui, cum D. Immanuel Tremellio versurus Testamentum vetus. Anno Io.la LXXHII me excepit Neostathmus, ubi, in Lamberiano docui ad menses
quatuordecim. Inde Otterhurgum mandato Principis ablegatus ad nouam coloniam eo in loco statuendam Ecclesiae Ottemurgens inseruiui annum sesquialterum. Ineunte Maio Neo assimum ad professionem reuocatus in Schola docui, donec me Palatinus Comes Ioannes a mirus Tutor, Administrator Electoralis Palatinatus euocasset eidelbergam, ut operam darem Academiae in ea statione, quam mihi Dominus commiserat, permansi, donec reuisendae Galliae obiiceretur mihi necessitas. Eam Ducis Bulloni aduentus attulit: qui gratia, auctoritate effecit ut secum in Galliam abducere invitissimus quia, recente dilectissimae uxoris obituo valetudine aduersa se liberorum paruulorum cura, meae stationis publicaeque aedificationis studio quam inter arma negligi sum expertus iamdiu afficiebar plurimum. Inuisi tamen, salutaui Regem, mandatoque eius quum in Germaniam reuertissem, acquiescente Principe, Academiae renunclaui xcessi Palatinatu, altera patria mea: cui ut optimo cupio, ita faciat Dominus optime Profecturus ad Regem iter facere Belgio constitueram, duabus de causis tum quia res liberorum ita postulabant, tum quia certior, commodior esse via mihi videbatur, aut transeundi ad Regem, aut de voluntate illius quamprimum cognoscendi Post mensem itaque qu&m Hesdelberga profectus eram, Lugdunum Batauorum cum familia veni die o. Iutho benigno , --gistratu, Academia, atque amicis . acceptus sum. Rogantibus autem illis, ut pedem mc figerem operamque meam Academiae addicerem. Quod res erat respondi: me ex Germania discessisse mandato Regis etranseundi in Galliam animo, quia sic in mandatis esset gratias me agere de honore quem mihi aliquoties anto habuerint Madhuc habeant oportere, ne quid contra honestatem officiumque facerem, ante ex Legato Regis qui in his partibus versatur ediscere, siquid fori in mandatis a Rege haberet de me nihil haberet, iudicium ipsius de rebus meis cognoscere. Probauerunt onmes,, cum Legato egerunt de postulatione sua, itemque ego de officio meo. Ita consentientibus illorum omnium iudiciis substiti in hac Lugdunensi Academia: cui benedicat Dominus .mihi pro tenui facultate mea commodis publicis in ea seruienti. Restat
59쪽
Restat ut duo seorsim explicem, de coniuraso de scriptis meis, quorum recensionem ex me aliquot boni petiuerunt. In coniugiis varie me duriterque exercuit Dominus. Nam quatuor uxores duxi hactenus adeo me qui prius propter canum impiarum scelera a faeminis abhorrebam, functionis meae studio coniugium refugiebam pervicacissimo castigavit Dominus, praeposterum iudicium meum tacito exprobrauit, periucunda optimarum fidelissimarumque coniugum consuetudine euicit peccatum, indignamque de sexu memineo toto opinionem meam. Primae uxori nomen fuit Agne, natae Guilhelmo Champio Actuario urbis Leodiensis, Consulari viro secundae Elisabethae Ioannemo uti natae Actua(f. I. rio retano, Consule tertiae, Ioannae natae Simone emita Domino in Bellasari, Antuemianae reipublicae calano quartae Mariae, natae Ioanne lasero, qui olim gemnarius Antuemiae fuit percelebris. Harum primam iniuria obstetricis o vita sustulit, quum ita corruptus in obstetricatu fuisset illius uterus, ut annos amplius septem indesinente sanguinis profluuio filicta sit atque exhausta, incredibili cruciatu ipsius o labore meo. Secundam, febris ardens die quinto, grauidam tertiam hydrops Hae tres sanctissimo obdormiuerunt in Domino, sanctissimam sui recordationem superstiti reliquerunt Ex prima gemelli vix viderunt lucem: ex secunda liberi quaterni fuerunt in lucem editi, o quibus superstites Ioannes Casimirus filius .filiae duae, Maria, Elisabethaque ex tertia bini Ioanna, Franciscus. Recordare mei, Domine Deus mi pro misericordia tua .gressus merum dirige in veritate tua, ut doceam et faciam quod iubes, xaedificetur Ecclesia tua per tenue ministerium nostrum amplissima benedictione tua in Christo Iesu Domino nostro.
SEQUITUR BREVIS NARRATIO DE MORBO ET PLACIDO.
Qui felicius esse potest homini Christiano, quam ut pia vita, ad piam migrationem, quocunque tandem casu aut morbo pertingat omnibus enim si eadem lethi Sia, non tamen nus sibitae cunctis exitiique modus. Et ut vari variis temporibus morbi grassantur, notum est, pro dolor quam longo laidque pestis contagio ubiq. serpat a saeuiat, quam improuiso, vehementer quosvis inuadat qua Deus Optimus Maximus, impios ferit, ut iusto affligat se pios exercet, ut aut corrigat, aut(punita mundi ingratitudine, malisque ingruentibus ereptos ad meliorem vitam traducat. Ac vix quenquam ex indigenis aut incolis Lugduno-Batavis esse arbitror, quin iacturam aliquam ab hac contagione in se, aut in suis sentiat ita ut eorum temporum, quibus Cyprianus vixit, multa piorum millia hac lue absumpta sunt, expressam omphriamus imaginem. Hoc etiam morbo, non mirum quo, David, Erechias olim fuerunt tacti correpta prius, quam fallacis huius mali speciem senserit, honestissima
60쪽
FRANCISCI IUNII NITA. Smatrona uxor Iuni charissima, quamq. ob pietatem, prudentiam, in se ac suos amorem singularem maximi semper fecit. Hinc tit ignota, nee tu solem incendia sumere ires, contagio morbi maritum prius inuasit quam periculi magnitudinem
satis cognosceret, post biduum sub meridiem die Octobris nouo stilo vigesimi, qui fuit Dominicus tanquam caelestis Domini nutu, nimiio, ad Domini sui requiem
clarius fuit inuitatus Sensit imperterritus clementem Domini manum Mut constanter uxoris dilectissimae morbum tulit, ita suum pertulit animi robore solito, inuicto. Nam, ut ciuem ac vicinum honestissimum Fabianum, me, qui pro amore&officio limium eodem die invisimus, praetermittam, id norunt honorandi Domini collegae, doctores oratius, Bontius, Paulus quorum humanitatem ac fidem in aduersis, ut grato animo aegrum praedicantem audiui, coniugem ita silentio praeterire nec possum, nec debeo. Iuuat me etiam recordatio constantiae illius, qua, quum meam συμ- - illi, praesente Iohanne Casimis filio, cognato meo Charissimo, explicarem, sedato, leni vultu mile est, ait, is grato animo Dei tris ferulae manum submittamus ridet ille eurat, quod nobis est salutare. Altero die, qui fuit Lunae, morbus, qui pridie se bubone patefecerat, intus, foris ardore, languore acrius instare coepit, adeo ut aegrum iam prostratum lecto fortius affxerit; sed animum illius, fidei, spei anchora fultum, non deiecit nec imminuit; sed ut gubematorem tempestas, militem acies prohat fortem, inuictum demonstrauit Norunt id domistici, alij qui accesserunt. Nam mane, vesperi adeuntem me, Concurrentem symmystam charissimum D. Trescatium, morbi importunitas exclusit unde m ad reuerendum senem, Ecclesiae pastorem D. Thomam pranchusium nunc quidem beatum in caelis, sed tunc cum eodem morbo conflictantem inuisendum, defleximus. Norunt, inquam, domestici, alij nonnulli, quanta tranquillitate, neglecta rerum terrenarum cura, sese totum illo die composuerit ad vitam caelestem. Norimi, ut nostrates sileam, illius populares, iuuenes reatissimi, qui ex uniuersa Gallia, Iunil
fama Camore accensi, equentes in hanc Academiam, tanquam ad bonarum literarum mercatum, confluxerimi, xvi parentem alterum colentes, obseruantiam ac fidem suam consolatione ac praesentia sua comprobarunt. Porro die Martis grauius etiam morbo saeuiente laborare coepit am amplius affligi, tuis vehementia omnem medicinae opem pertinaciter respuente, attamen fortissimus noster athleta in hoc duro conflictu non victus, sed probatus, nullis usus querimoniis aut motu rupis instar indomitus, fractis morbi fluctibus, in Deo, Seruatore suo acquievit. Nam quum sub meridiem ipsum salutarem, paucis consolarer, respondit: se in Deo requiescere; Deum quod esset acutare, clementer resecturum ad moriam su-. Sciebat enim
aureum illud antiqui ac ph doctoris dictum esse verissimum Moria ius sit, is Iudaeis, Gentuibus , Christi hostUtis estis si ita Dei seruis salutaris excessus est. Sciebat, pro sua sapientia, pietate singulari, nihil esse stultius, nihil indignius, quis ad praemia caesistia non obsequio voluntatis adcurrere, sed necessitatis vinculo inuitum trahi. Quamobrem eadem usus animi tranquillitate ac fidei constantia ad posterum diem Mercium in caloribus illis perdurauit, morbo magis magisq inualescente. Adversus quem insomnis partim verbi diuini gladio quem ex sacro Psalmorum, primae ad Corinthios epistolae armario, per omatissimum, fidelissimum iuuenem Samuelem tuerium curauit depromi , partim pio precum ardore quem manibus iunctis, vultu ad caelum sublato, coniunctis suspiriis testatus est tota illa nocte concertauit. Illud mihi tunc incommodi acciderat, quod quum pridie dies Martis, intempesta nocte, rogatu coniugis illius afflictae, ad eam, licet in fide S spe constantem, amplius saeuiente mor(f. a.)bo consolatione subleusidam essem accitum cogerer, noctuma caeli intemperie ostensus, sumpta postmodum messicina die Mercuri, domi