Petri Bembi Ad Nicolaum Teupolum de Guido Vbaldo Feretrio deque Elisabetha Gonzagia Vrbini ducibus liber

101쪽

fcli'Iostremo etiam cogitare debes; ne immemor benefi

ci uideare , quemadmodum ipse tantorum in te pro mersetorum gratiam illi debitum referas . Hanc autem nullo patio referre majorem potes suam si ita te gesseris,ut ei gratia omni bus ab hominibus, quod is te sibi lium in siluerit uae redemque reliquerit vabeatura Quod cum iulius erit fune tisimis amantissmisque tui manibus ad quie tem iocundisimum , tum tibi ad gloriae immortalitatem longe amplissimum quam tu Pectare atque sicere om nibus in rebus semper debes, omnibus cogitationibus dies atque noctes colerer ut non solum tui cui homine .sed omnes etiam Ueri, quod de tuo patre futurum iam mdes, tuum nomen sint tuamque memoriam celebraturi. H ur puer cum recitauisse , peroratum que e se dixi set Sadoletus quidem atque Philippus cum inter se, tum ad Si gisinundum conuersi non pauca de laudatione illa, multa

de Guido baldo de que eius filo sunt colloquuti me

uero Sigismundus praeter caeteros de uncti Ducis se ricordia permotum atque perculsum nihil dicere cum Oderet illuchrimas etiam lys, quae recitabantur, animad uerti se credo sis me ab aegritudine abduceret, tacen tibus tandem iliis , Primum quidem ingui fuerat B cm be, uos que adolete a Beroalde riuos amore mihi μ

lios appellare debeo is late psssum idque sit e se possct,

maxime omnium cuperem Guidus baldus ut ne mor

tem ob esset neue suo nos interitu maerentes de solatosque reliquisset esuiueret que potius, lioniam per aetatem pute rat,mult9s etiam dum nobiscum annosa suasque illas tot ac tantas uirtutes quae prope acerbae, florentes gaidem certe,

102쪽

asque adhuc crescentes exaruerunt uanum ad frugem ei

perducere seniumque licuiget . Quod quoniam essectam non est proximum illud e , ut is qualis quantus fuerit, ne sileatur. Id quoniam feri iam videmus .ferre quidem

debemus aequius istam calamitatem ad eam que rem cogitationes no ras reuocare it si cius sternitatem gloriae

aliqua ex parte augere nos quoque labore sudios Viso possumus , idne praetermittamus. Quod cum uobis trobus facere maxime conuenin quibus pingulis consciendi maxime omnium facultas si data dum quoniam cum illo uiro ipse etiam familiariter uixis, able id B cmbe m nes etiam impensitus efflagitabunt . Itaque non te debes luestu aut maerori dedere squid enim illi prodesse potus ullus iam aut aegrimonia potest sed id agere ut quam isti uitam fata breuem esse atque precipitem uoluerunt eam tu multo maxime diuturnam facias scriptis tuis. Tum ego, Vtinam Sigismunde inquam, in altero face repos in id, Mod mones, tam graui accepto uulnere ut nequid doleremis reciperem tibi quidem in altero me cura turum ut plane si quid possem, id experirer moniam ut

es lagitationi hominum res onderem imam quae potes hominum e se ulla in re de illo efflagitatio , de quo nihil si bi quisquam promittere paulo egregium aut excellens o tes quam ut illi pro sua in me beniuolentia atque amo

repletatem meam atque memoriam litterarum contesa fam monumentis confrmatamque rependerem. Sed non

possum dicere Sigismunde , quanta cum illius corpore ingcnu animique mei pars atque uis interierit . Itaque neque infra quidem studia redire, ut consucueram, pusum,

103쪽

possem seqμ aliquid cogitare praeter hoc unum , quo conscior ue omne scilicet mihi meae uitae solatium atque praesidium esse sublatum. Quamobrem tuum erit Jlii horum temporum res fas complectendi, prodendi qμe litteris laborem suscepisi, Uri quoque Ducis biforiqm

aggredi cum praestanti mi ac prope diuini hominis, tum certe Iulio Ponti Max hero tuo non solum amore atqAebeniuolentia,sed etiam necessetudine cognationeque coniuncti Qua in re non uereor me ille, si haec sentit, uetern

fati suae optime prolectum iri non si existimaturus Nam qui te melius fucere id possit, nemo sane estis nemo in hac scribendi ratione maiori, quam tu, dignitate tglie praesuntia es uersutas. Quae tibi se probabuntur rem perinde, ut te decet facere,suscipies optimum certe Otque aptissimum conflationis genus ad cius uxoris Dii Aue at qγe miserae lachrimas maeroremus leuandum adhibebis. Magni enim pristiantisq; animi mulieris uiri supra om nes faeminas amantisma tum sibi illum minus ereptum putabit cum is in mentibus hominum atque fermonibus msiis magis j ea, qua dignus es, gloria celebritaeque uersabitur . Vtinam inquit Sigismundus, aut is regem ipse suem tu me Bembe quoniam esse maxime uis, inter dum esse etiam putas , aut saltem in hac ingent mediocri tate, qua me esse sentio, otio ne Gerem Aggredere qui dem opus si minus consulto, permagna enim res est, ua

lentiorumque certe uirium, qua uni meae Lat amanter,

at offcisse,at magno animo,at egregia propensique uoluntate. Sed quid agam an ignoras cui addictus Pontifici simi quam occupato domines quam omnium prope natio

104쪽

num omnium gentium salutis quietis, incolumitatis pro curationem mente uersanti, studio agenti, labore conten tione obeunti seruiami Itaque me quae negotia circum sepiant, qui circμm lent semper cogitationem meam quas montes scribendarum psolarum non uides c ut mihi qui

dem multos iussomni cibi capiendi cmpus desit quam ad thorae spatium, ut mihi libitum est se uiuen

di atque hoc quidem diei, quod nunc uobiscum consumo, quis consumerem, si bona ualitudine uterer profecto non haberem. Essem enim una cum illo profectus: t so leo semper, cum mihi recte ol. Quamobrem non modo hercle mihi nouas ad res atque historias capescendas adhibere animum cogitationem non licet rid ne illam quodem quam aliquot iam annos cudo, quam que ipse comm moras conformare penitus atque conscerepossum. Quo disi mihi unquam tantum tu continget, quantum homini plane sem cper totam uitam exercitato laboribus profecto aequum iam erat contigiqJ. dabimussane operam, ne nos frustra monuit e uideare cum al3 quidem de causis

tum imprimis, quia te exiistimare uideo Daci me tue a ximae constantissimae s Iaemine rem ad eius dolorem insenuendam idoneam accommodatamque facturum. Ma gni enim eum mulierem facio cum propter eius reliquas

innumerabilies eximiasque uirtutes tum uero certe pro

pterea suoniampudoris in istas castitatis mira quedam incredibilisque in omni state obseruantia atque cultus use gutti Perpudicarui autem nunc ridem faeminarum magna Bembe paucitas est. Itaque sic ex imo hac tem pestate quasi clarissimum lumen extinctis ceteris eius inu

105쪽

lieris pudicitiam elucere. um Sadolesus equidem cum de Bembo inquit, tum de al3s saepe permultis audiui se gismunde, qui dicerent, istam , de qua loqueris, feminam sanetissimam profecto use, multo maxime pudicis

mam; at uirtute magnum illam nomen apud omnes gentes adeptam in ore hominum multa cum laude gloria queuersari . Itaque nihil mirori quod quas clarismum lumen elucere illius pudicitiam dixeris Sed quod ex tinctis caeteris dixerit id miror . An tu illam unam putas pudicam esse coam, constantem praeterea ne minem c Vide quid agas nam si id rescierint reliquae uideo tibi cum acerrimis hinibus bellum perpetuum esse susceptum . Tum ille , credo inquit tibi hoc adolete pia ne, quod dicis omnes stilicet feminas mihi acerrimas hostes perpetuo futuras sinuolaturas etiam , tanquam in Orpheum Ciconum mulieres, sc in me no ras impetu facto timerem ciis dixissem ex earum grege tam in numerabili pudicam esse nullam, praeter hanc nostram, de qua loquimur, Ducem . Ita enim se res habet it quan quam casu atque pudicae non omnes sunt, ut leuissime dicam nulla tamen prope es, quae credi haberi que non cupiat. Itaque aegre moleseque ferunt cum non haben tu . Sed non hoc ita dico, elucere in ea foemina pudicotiae lumen extinctis caeteris quasi quidem pudica nulla sit, praeter illuma id enim tu non reti interpretarisa quis

autem hoc ferret, ii dixissem c Sed quem admodum sellae , tam et 1 semper quidem sunt atque lucent tamen extinctae nobis uidentur 1se, cum suum terris lumen sol explicuit propteres , quod in maximi atque claris simi

106쪽

apparitione luminis ista 'Parum quasi puncta ignea b

betantur, neque micant foris: ita etiam qui in reliquis

feminis pudicitia e se aliquibus potes est ista quidem p

dicitia, habet que suam per se ipsa lucem atquellendo rem sed cum ad istius unius faeminae pudicitiam compa ratur funditur fatim, zasi multo maiore lumine, a caturque ita; ut nihilprope appareat, sed extincta inter motuaque uideatur Caue enimputes Sadoles ullamin quam foeminam aeque magnum de se exemplum pudicitiae praebuisse Latque illapraebueri, Quod num istud tum magnum tam qγe praeclarum exemplum es, inquit in2 Non enim te puto ita dicere Sigismunde propterea, quod in uiro suo eumpudorem prasiterit suem prasariae ges iubent. Nam id permultae sane mulieres fecerunt quascum uirorum, tum honesatis certe amor in f iocontinuit . longe maius atque admirabilius hoc quidemes, inquit in quod dico. Nam ira uiros eum pudorem prasitici quem praestari neq*e leges, neqze mos, neque consuetudo usta iubetis posse enim tantum faeminas in ho minum cogitationem nunqzam incidit . Sed quaere tu haec de Bembo cui propter istam quam cum ea muliere habet fumiliaritatem, exploratiora reor esse, quam sunt mihi. Tum ego mihi quidem ista exploratissima inquam sunt, coniectura autem conseqμo Sigismunde, quibus de rebus dicis. Sed non commistam ut quae ista uiginti prope an nos summa sua uirtute confantia reticuit reticeri a tem cum ab omnibus, tum uel maxime uultis suis, ego

nunc proloqsar Hic Philippus, tu uero embe in qui magnam inibi cupiditatem se tuo flenti inieci audiendi

107쪽

audiendi a quae hic dicita quae quoniam ncce se est esse pulcherrima cie pudicitiae enim exemplo quodam magno utque in to loquitur miror, cur de illo silendum tibi esse potias, quam commemorandum putes . Nam quid tam esse abditum, aut tam reconditum pote i quod si nobis duo bus ab te proferatur, repraehensionem cuiu*iam uerearer Tum ego minime inquam reticenda mihi esse ista ideo censeo B croaldes quod fit aliquid in quo quidem uestrae aut beniuolentiae diffsdam, aut certe, si ea opus sit taciturni fati et quarum altera nihilasse potest sanctius , altera nihil uerecundius . Sed quoniam, ut dixi, illa ipsa, quae id egit, sileri sua fucinora uult idcirco sile, Sileri autem uelle ideo illam puto ; quod cum sunt ipsa uix quidem credibilia

propter inflentiam ii tum mulier sua conscientia contenta hominum rumores praedicationem que nullis in rebus au

cupatur, minimeque omnium ei ci studct ut si quid ipsa bene recte , fecerit, id sibi laudem undecunque pote lipa rias quin saepe in eo multo etiam negligentior est quam uelim suffim ob rem referat,si ei ita uidetur, Sigismun

dus et ita tamen, ne emanent ea latius et id enim ego a uobis Beroalde atque Sadolete peto. Hic tum illi Sigismun dum intuentes, explicaret enarrare que rem cum se cli

per magnopere utendissentisam missi fidem eius rei se in silentio futuros obligauissent, Ego quidem inquit SNgismundus, referam et uobis enim gerere morem uolo. Sed quam tu ab his taciturnitatem requiris ue ea nihil opus Bem me es, ut uidetur. Nam quae taceri uis sunt iam illa qui dem multis hominibus cognita; neque reticeri amplius ullo modo psisunt non plane mulieris ussa culpa, Sed quoniam

108쪽

ita sibi oportere is magnopere credidit, eius uiri. Itaq*e, quando ita uultis inum idem uobis de ista foemina possibuexis limandum sit, quod ego certe iam pridem existimo, ut iudicare possitis 'em praeclaram admirandam que cogno sicile Guidum baldum consa tu corporis renatu rae uitio, seu quod uulgo creditum es, artibus magicis ab Uctaurano patruo propter regni cupiditatem imperuiuim saarum omnino in artium experientissimus h bebatur; nulla cum foemina coire unquam in tota uita po tuisse,n nquam fuisse ad rem uxoriam idoneum. Huius autem imprudens ipse rei adhuc omnino ignarus cum set experimentumque uirilitatis ulla cum foemina non dum cepisset id nim cauerat diligentisine patruus, nu bit ei haec puella Francisci GonRaga fror cum an tu regno, quod quidem ab antiqua maiorum suorum si rre acceptum atqμ traditum possidet, longe nobilis, in rebus belicis magni atque praeclari uiri lique impu bis admodum atque tener suscipiendae sobolis studio glirepe, in q*em num huius tam egregiae fumili pro pagandae ratio fles que omnis incumbebat ducit uxorem domum Vno in lectulo cubant annos duos .cum in in terea quid plane posset, experiretur . Itaque tandem cum se frustra periculum facere animaduertit moerens do lens que uxori aperit, putare se magicis impediri, quo mi nus uirum isti istendere sese possiti se miserrimum ac porro in licissimum nuncupat: qui cum De liberorum a realitum issi nullam des uoluptatem oscrre possit, quamissa iure conita merito expctata demum uideat , id si re

sciatur ovisse populis atque omniibus plane gentibί de

109쪽

θcaui futurum . Mulier quae multo ante id, quod eras,

ruta nihil apud uirum ques unquam fuerat, nullum ulli mortalium uerbum ea de re fecerat tum illum soluta bselari uultu orat, susineat feratque fortiter fortunae in iurium : multos fuisse olim reges c se aliquos etiam lim; qui liberorum' destituantur: praestare aliquando nullam sobolem habuisse ita sepe a bonis parentibus mali sis fa gitiosiq procreantur. Quod ad se attinet bono animo tu bes e seis nihil sese minus eum amare , aut in posterum amaturam Ormata quem quidem domo pudicitiae suae forem ad illum attuleris eum se usque ad rogum perta turam Lut qaando ipse,cui se desinauerat, utrissio perfrui

non possit inemo homo unquam perfruatura tum datu ram operam , ut quod biennium omnes mortales , ipsam etiam celaverit nutricem suam, id exse resciri nunq amrost. Utque dicit, etiam facit citaque quatuor atque

decem amplius annos una uiuunt cum interea non Io

lum populi, sed ipsit etiam eorum familiares infimi queserilitatis culpam ad mulierem potius traducerent, quam ad uirum sita eius plane rei nihil unquam rescitum est; neque nunc quidem esset nis eius ipse uir, omnia quemad modum se habebant, aperuisset eo tempore quo is a Caesare Borgia domo expulsus ad Gallorum regem,cuius in manu tum res erant implorandi auxili causa Mediolanumsecontularat. Nam rex in citeriorem Cassiam cum traiecisset apud Insubres 'gos quidem populos pauloante suis prioribus regnis adiecerat, commorabatur. A quo cum ni hil impetrauisset erat enim is Alexandro Borgiae Ponti

Max. Caesaris patri dere ossis coniunctissimus,uits ii

110쪽

etiamsuae certior fuctus e se insidius ab issi fieri diuor

trum cum uxore faciendi, quando ipse cum ea rem nzn

qum habuisset, seque ad sacerdotium conferendi 'em eis dedit . Quod cum illi tanquam offam arripuissent ita

enim in uiri bald, regno propter mirum populoram in illam amorem nutante atque labante confrinaris usedebant; rem ad regem detulereItaque is an ita e sot de Guido baldo cum petitisti illa autem annuisset res ita sciri cepta est breui postea tempore in multorum ho minum notitiam cognitionem que permanavit et quam tu quidem Bembe tantopere silentio ut contineatur,put las . Atque his rebus omnibus Iulius nondum quidem Pontifex Max apud ipsum regem cum esset; non interfuit solum sed plane etiam praefuit, quo uno adiutore suarum fortunarum omnium Guidus baldus plurimum uteba tu ι in iungue me atque consilio sui in patriam reditus omnem θem rationem in positam atque commendatam ha debat Sed ut ad mulierem redeam, non iam illa unam

praeesare tantummodo rem sed in una re res praeclaras plurimas atque permagnas sane confecit. Nam primum

quidem ommum cum facere diuortium lege esset i ho mini enim ad coniugium exercendum minime habili nups ratis ne noluit. Itaque cum suscipiendae prolis atques berorum Je Dam iam animo conceperat icuiusque rei cura ad reges cxime atque reginas pertincti habent enim Uyi regna quae quidem uti liberas relinquere u issimum fuaarssmum ita exteris ali nisque molestissimum et m quas ex contagio minae in tota uita capruntio turtates pudicitiam a litatemque forti atque constanti