Petri Bembi Ad Nicolaum Teupolum de Guido Vbaldo Feretrio deque Elisabetha Gonzagia Vrbini ducibus liber

81쪽

cultu itferarum clara praestantia que ingenia secum ha bebat, siue mathematicis in disciplinis siue philosophi

siue reliquis in sud)s leuioribus, pangendisque car minibus praesertim quibus cum natura C certe dicio plurimum delectabatur uum eorum magi strosset

per scit plurimi i semper apud se e se uoluit Lys in ca

Bris, in itineribus , domi, peregre in mensa Got dianoque in conuictu familiaris me utebatur et cum tys dic ac noctes, dum sibi per negocia liceret consume bat . Itaque neque superiorem Aphricanum Ennii, ne que minorem ilium C. Laelium Terenti magis de lectatos accepimus quam Uer Dux his delensutus poetis es, eos charos habuit suos ego Proc quoniam hic eorum aliquos licere potesis, idcirco nihil nomino, nihil appelloci satis per se ipsi uobis cogniti perspe ctique sunt Ptolomeum Philadelphum regem Aegyptiorum aiunt octarum ita sudia cotulisse septem ut illos

celebres G aeciae poetas secum uno tempore habuerit; qui quidem Pleias propter numerum sunt uocati Allius credo exemplo Guidus Vbaldus Dux sine multis poetis nun quamsuit. Quoniam uero non poeticissolumsuhs sed, quem admodum dixi, aliarum etiam bonarum artium disciplinis doctos homines adamauit nihil unquam fuit eius comitatu amabilius, nihil θlendidius. Non Pleiades mo do sellae Proci sed uniuersi prope caeli leties eius in do mo quasti radiare uidebatur . Itaque audiui sepe multos qui dicerent, cum Hssanrarsim regem, tum quidem GaDliarum tot tanturam que urbiam , tot populorum do

82쪽

minos, apud se of praeclaros homines, sum illas, i in geniorum lumina, acplane odera non habere . Sed, que de is minor, quam temperantia Proc fulta de qua nemo unquam usus es nemo cam defuerauit. Nonsilius modo cntes autem, aut c) autfoederati ierum etiam ipsi hostes et smper plurimum tribuerunt , an egissimam que iudicaucrunt Ataque inter Iulium Pont. maximum atque Venetos expostulationum iniuriarum femina maximis de causis cum iactarentur utrique italo disceptatore sunt usi, utrique in eius de conqui uerunt . Nunquam uero ita favete quisquam iusiuran dum aliquod celebre, aut deorum immortalium Gomonio initum ac percνssam foedus ut ille uno uer bo datam ab se dem coluit. lage uero, utrum exsestimatis Pro . facilitatem illi minus defuisse , an hu

manitatem , an etiam sermonis suauitatem c porro cum ita faciles ad eum aditus essent cita is omnibus homonibus omnibus horis pateret ut neminem patremfa milias commodiorem domus ulla habuerit Qquam eo Duce cum ius populi, tam exterae etiam nationes ute rentur et ita autem humanum se praeberet it cum for tuna multos, dignitate plures, uirtute omnes reges peraret humanitate ne ab infino qui lim ullo super retur: comitate certe sermonis suauit, teque verborum ita eas uirtutes quasi condiebat ut non hominem amquem uiderentur conuenisse qui illum audiebant isdplane quendam propitium atque bene cum homini bus deum. Inerat enim in illo comitati adiuncta seni per Si auitas

83쪽

peraro ita quaedam regia. quae quicquid geret, silce quid diceret , ad dignitalcm com nebat admiscebsit

leuioribus etiam in robus illud, quod summis uiris maexime conuenit , decorum Verum haec omnia ab lino

prudcntiae fonte quasi riui emanabant quae sit in illo scaturiebat ut nunquam exaresceret sic fluebo ; tin omnes partes di underetur . Nam cum non solam uitia uitas hominum actiones que perturbcnt Icd Uinetiam uirtutes uel intentione nimia uel remissione sinpedecipiant istenim quae iustitia dicituri cum si scuere nimium cxequare iacerbitas appcllari poteritu quae te mcntia est , dissolute se utare ua ignilui uerius atqzemollities erit adhibenda sane prudentia ol quae duo cet atque retineat ea , quae ccipienda sunt , fgreget repellatque contraria. Hac igitur prudcntia noster Dux quasi caelitus demisse sic abundauit ut non a solum ad uitanda fugiendaque uitia uteretur; sed in exercen dis etium bonis artibus saepe cmpori saepe rebus, s p personis alias magis , minus alias 'Onflati qui dc semper dignitati , gloriae quantum pusci maxime,

inseruire tritaque illis uirtutibus eius animus redunda uit quas dico quarum visu atque fune iione omnium i ta etiam humanarum diurnarumque rerum magi iras

pientia comparatur et quae quidem quanti scicnda sit ilia Uri Ducis vox praeclare docere nos pote, . nam cum in cum quondam sermoncm incidi secnt ij, qui similli crunt, ut i sum esse beatissimum dicercnt, qui tot urbibus tot populis imperare , tam magniscis editμ,

84쪽

fam amptisupenctili uteretur , negare iste se propte

rea beatum quoniam auferri sibi illa possent omnia uel uno die instaret alius, inferretque , Quid tu autem Guide balde inquiens cum in tanta rerum affuen tia uersere, putas neposse unquam feri ut ad pauperiem deuenias, indigeasque illarum rerum , quarum nos indogemus Ego vero, inquit ille se ueneat sapientia quo uno mehercule uerbo mihi quidem uidetur se sapienti

simum fendi se qui suum regnum suas que fortunas omnis se sapientia commutaturum esse , feri si spisset,

praese tulit Etenim inpreb atque diuitus cum fortuna, tum sepe casus dominaturis parua interdum ossensione, ueluti grandine totius anni fruges, sic totius uitae omnes mediusfilius commoditates auferuntur . In sapientiam nihil iuris habet fortuna inullam eius partem casus possi δε hilla tecum semper es utcunque te secundae res a giant:scmper praesos: nunquam illa te, nisi tu illum deseris. Itaque cum prudentia , tum certe sapientia no se Dux usus repraeterita reminiscebatur, o praesenti bus consulebat, o pros iciebat Iutura suae nonne issere homines possumus, omnia prope callebat, siue ad homi ne ea ininerent, siue ad deos . Multa praetereo con sulti neque enim offfum eius uiri benefactu uel dictu

omnia breui tempore Proc. percensere. Vos tamen exsesimare debetis illum citeris in rebus atque uitae suae retra

quis partibus sui dissimilem non fuisse. His igitur faueatus uirtutibus effetum Proc est , ut dis cile dui sit Damissum sui populi dilaxerint; quam aegre id curve

85쪽

rint, cum carendum fuit, gumfa eundem bemuolentiae te

stifcatione reuocauerint quam fe , quam fortunas suas quam libertatem , quam pro isto sepe suam uitam in se scrimen obtulerint quam nihil unquam perpeti recusalie rint , dum illo saluo incolumi fuerentur. Itaque nemo mihi unus pro aliquo unquam tantum laboris subg se se fusol; ut pro illo uniuersi. Nam cum .lem Caesar Borgii qui profecto cum fortuna dulci ebrius, tum pa rentis consil3 CF potentia, quibus nitebatur, fretus nihil non audebat, nihil intentatum relinquebat , dum ipse Ita liae imperio pulsis deiectis que regibus potiretur Ducem

quoque nostrum istu iri perfidia de regno patrio deque auitis sedibus expui se .populi, quibus quidem sumen

d arma tempus datum non est , hostem enim mulato cum Camertium regulo cum que Florentinis bello de

data uenientem intra suos ne tanquam amicum maxωmis cum exercitibus receperant .repentino casu perculsi atque perterrit id, quod unum poterant, aperte maere bant palam que lamentabantur nullis neque minis no ui praepotentis que domini , neque pollicitationibus, ne que quidem immunitatibus atque muneribus adduci un quam potuerunt Guidum baldum uotis omnibus ut

ne peterent , ut ne feruire illi, quam imperare alij sese

malle prosterentur . Quae uero in regnorum euerso nibus fere semper regibus que mutandis eueniunt o/t

permulti is est hominum genus sepe it quietis que inimicum tanquam unius cibi jic unius regni contranuatione satientur appetant , quodcunque oblatum

est , plerique etiam ueteriba imperio uel accepti,

86쪽

iniuri3 uel calamitate aliqua assecti perent sibi apud

nouum dominum fore aut uindicandi aut subleuandi se locum , itaque illi sese dedunt, ad illum cogitationes om nes conuertunt suas, illum percolunt, illi obsequuntur: Horum tum Proc nihil fuit nemo enim ex ulla urbe honestus ciuis, nemo ex municipio aut oppidulo aliquo uel pago tenuis uir, nemo ex agris rusticus tofo hoc in im perio atque hisce regionibus ea tempestate ad Caesarem se non inuitus contulit nemo non illum perhorruit, euita uit fugit in oculis cerneret, quasi tetram aliquam immanem que beluam , diligentiam e cautionem adhDbui . Itaque uidi baldi desiderium paucos menses populi aegre cum pertulissent, perferre autem non possent diutius sursum exercitibus omnia occupantibus, ferrum illis ignem caedem direptionem proscriptionem ua sitatem, si quicquam molirentur , denuntiantibus cia

men a Caesare una omnes semel iterum que desciuerunt: Valentinianos arcium praefectos trucidauerunt et magi stratus in uincula coniecerunt et legatos interemerunt dico hortes legionesque fuderunt et nominis prope orgiani memoriam cum uestigio imperi non modo ex urbibus omnibus , uerum etiam ex monumentis singulis deleue

runt Guido baldo regnum denique seque ipsos resse

fuerunt. Vnde hanc tantam tamque miram erga illum

beniuolentiam , tam immensum amorem hisce gentibus fulisse Pro . existimatis r non enim ille eos magna ut alse qa thesauri, aut praem3 quibusdam ingentibus inusi fatisque singulos sciebat et non ludorum quotidie e nere aliquo detinebat nunquam alias audito nunquam

uiso:

87쪽

uis, non exquisitis ullis epulis au tibiarum insolitarum deliniebat sonis . Sed quibus artibus in principes uiros

conflari dia populorum solent .eas ille artes non Xerce bas i earum nullis obnoxium fecerat, nulla detinebatur Non libido unquam illum ad constupranda suorum γuium uxores aut uirgines mon auaritia ad premendas

vectigalibus ciuitates non impietas ad negligendam De rum immortalium religionem mon crudelitas adsummendum inius poenam ab aliquo Proc impulit: non a pro pulsandis iniur)s inertia , non a uindicandis timiditas, non ab hone state luxus , non denique a labore unquam animi ulla mollities deuocauit. Postremo quod caeteri tanti isti

mant, eripere se interdum populis aliqlioque abdere, ubi totos dies sine sibus uoluptati atque delict)s vacent idisse ne cogitandum quidem sibi esse unquam iudicauit: pu iam omnia atque in propatulo agebat . Itaque illum omnes

non tanquam unum e Feretria familia procreatum sed tanquam eodem , quo lisque erat patre natum g nifum que intuebantur . Quamobrem minus mirum es ;si uel cum fortunarum suarum omnium discrimine a rere illo non potuerunt in Mo enim se habere .uffortu nissuis ita uti uellent uterentur, exfimabant; ea ortu nas omnissus periculis objcere ut ei suae fortunae si fuerentur, non dubita erunt seqωe omnes emori satius

esse duxerunt suam per qAem ipsi intersuos bene hone seque uixerant, eum perpeti sine dignitate alienis opibus uitam ducere in alieno solo . Sed haec populi in calamita te Principis egerunt. Quis se alitem Proc qua magno tudine animi, qua fortitudine eam Valamitatem pertulit c

88쪽

quam non aegerrime non demisse, quia etiam parritos illo in extilio fuit c ut non plus ci fortuna de eius dignitate quam is fortμnae uideretur de ipsius iure dotraxi feci quae cum illam omnibμ prope calamitatibus is feci is , nullum tamcn calamitatis in illo signum, nul lum uestium appareret. QMaerite de Venetis; qui illum

profugum exalem, inopem, selectum de rebus omnibus holitio, urbe, opibus, auctoritate, beniuolentia sciuu runt interrogate patres illos atque Scnatum: qua enim

grauitate sunt nihil insciabuntur et reperietis ita iu

lum apud ipsos fuisse , ita se gesse seri nihil ut de misi

sate, nihil de sermone regio atque uultu, nihil de is peratorio animo, nihil de moribus, nihil denique de prsestu conditione uideretur μtaulis , praeter solum. Tametsi omnem illam exit calamitatem uxor eius optiam sanctissmaque foemina sua praesanti pietate aut

omnino aut magna ex parte leuauit . Quod enim illa exilium , qsam calamitatem, q*os labores, quas erum nas mulier cum pulcherrima, tum supra dem uiri pudoris que amantissima non leuareti magni prasertim an mi, incredibilisque prudentiae π cui mehercule M huium praeterne mulierum captum dicam, anne etiam uiserorum contigit c aclitus quidem isti atque diuinum es. Itaque insummo illa rerum fortunarumque suarum m nium discrimine tristissimis temporibus noster Dux magnum sane solatium charissimamprudentissimamque coniugem fugin litarum, grarum, laborum, cogitationum omnium comitom atqμ sotiam habuit inique mihi quod m totius nostri Ducis uitae cursum memoria repetenti,

89쪽

singulas que animo faelicitatis eius partes intuenti, nulla maior nulla uberior uideri solet; quam quod ea isti uxor obtigit, de qua quidem cum pudicitiae tum uirtutum re liquarum omnium omnes, quae nunc sunt, quae iu)0- serμm futurae sunt mulieres exempla sumere abunde poterunt; ipsas uirtutes aequare non poterunt . Nam cumissa iam omnes nostri seculi praeclaras atque illustressae

minas omnium uirtutum genere omnium hominum sen

tentia longi fimesuperauit tum ipsarum quidem uniuer simulierum sexus atque generis omnem praefantiam praetergresse longius es; quam quod ullius mulieris ad uirtu tem cursus posse assequi ullis unquam saeculis uideaturi Dicerem hac de re aliqua Proc. ex multis, uel etiam ex innumerabilibus quae quidem po sunt dici is ne qμ incipere potes quis huin idem multa persequatur uos ea non ignoratis. Sic enim uiuit illa , vel po tius sic uixit; nam ut nunc se res habet ita se mace rat, lacerat, conficit; ut ea uita qualibet haberi or te durior atque miserio queat sit igitur ira ing amuixit, ut non ad uesras solum Proci sed ad omnium etiam

hominum aures eius uirtutum uox atque fama rueneriti Verum hoc tantum tamque eximium uxoris bonum cum uiri tantarum rerum gesturum tunturum uirtutum bono conivnrisum, hoc tam rarum tam excellans coniugium

Proci ut uidetis, illud mali subsequutum es quod, libe ros exfe non genaerunt. Veriti sunt ortasse superha inaccegis in hacfamilia uirtutum semper inpofremos fuit; i si lius habui Fnt; ne illi nimium proxime ad eorum

conditionem accederent et Itaque mings magnum i

90쪽

feruallum inter se atque nos quam ab ipsis positum 'tutumq; fit relinqueretur. Nisi forte quoniam ulterius progrediendi locus non erat; sobolem ex V esse nullum potius, quum non praesantiorem uoluerunt et interire tam prae claram sirpem tuam uel regredi, uel etiam consisere maluerunt. Atque utinam postquam ita fatuerunt Dy,

ut nose Dux sine liberis interiret . sum diu nobiscum esse fuissent diu in uita longaevumque reliquissent ut hoc, rum sobolis ex isto desideriumfruendi ias longin

qua diuturnaeque conditione leuaretur: Quod erat quodem equissimum tu cuius ipseM fueramus ueris imagmnibus Osirpe caritur, eius uultum diutisssime ad icer mus .amoris beniuolentiae consuetudinis fructum, quam multorum fieri annorπmper natarae legem esset, per ciperemus. Quod si nequesbolem ex nostro Duce ullam, neque longam ipsius Uuram nobis fuerant ijdem ipsi superi caelitesque concupari sed iuuenem florentems ra per atque intercipere illum uolebant, effecissent altem ut, quo inn, Woad i*erct, exercere si sposset omnibus membris captus ac debilis corpori, que impeditus im

plicitus doloribus non fuisset sed quos ipsos perpaucos

nobiscum futurus erat annos; eos prscra ualitudine in

atque colere in animo habebatsuo; lisse dederes, eas tra Aare, ad earum sibi comparationem uireso neruos in tendere licuis L Nunc autem, O indignam uitaesortem atque miseram, clim perbreue isti annorum talisque cur riculum dederunt: sex enim atque triginta natus annos miser inter3c tum cias ipsius breuissimae statis magnum meliorem,