Subjecta rei cum actionis verbis conjungendi usus quo modo in prisca: quae ...

81쪽

cantat, quoia est ); - Var sat Menip. Modius 320 Dolphioso antat Olumna littoris suis c γαν μηθέν Θ fremitus, magnus, vias:

Cic. Div. I. 18. 3 cum terra saepe fremitus, saepe mugitus, Saepe motus multa, nostrae rei publica praedixerint. 4)aotorum eorumque omnium hominum, quibus doctis cognomon indere possimus, qui non comprehenduntur commemoratis generibus Vi rorum doctorum. exempla sunt non perpauca numero, in quibus operiuntur subiecta: eomoedia, labula seena: Vid. Plaut Poenul. V. 137 . . . . plausum postulat comoedia; is Trinum. V. 70 . . . . Vicit tua comoedia; - , Casin prolog. V. s uno novae quae prodeunt comoediae η); - is seudol. prolog. v. 2 Plautina longa fabula in scenam venit; - Var. Sat. Menip. Bimamus foena quom senem Latina vidit derisis

simum.

foramen, - pletus aer, tria: Var de som. Lati III, 60 et his tibiis foramina quam sint ori proxima et brevioris aeris motum persentiscunt, tam Vocem reddunt acutam; - , sat Menip. Marcipor 26s cum totus aer fervidis lato ignibus i asti chorean astricen ostenderet; o is Μοdius' i quam istorum, quorum Vitreae togae ostentant tunicae laVOS. sesentia, seriptum litterae, versas, liber: Var. at Menip. ονος λυρας 366 scientia doceat, quem ad modum in psalteria extendamus nervias; - is de ling. Lat. lib. IX, 1 ut scripta indicant eius; - Cic. u. L 19 1 qualem esse cum tua litterae mihi nuntiarunt; - - or. 43 147 erVagatissimus illo Versus, qui vetat; - Var rer rust. lib. I, XVI,

itaque ideo Saserna libor praecipit; - is de ling. Lat. lib. IX, 11 quar cum hi liber id quod pollicitus si demonstra-

1 nimirum canere et cantare vatum est hic igitur vatum locutiones Plautus imitatus est.2 prologus non est Plautinus sed postea est conscriptus sabulaeque praefixus.

82쪽

turum absolverit; - Cic. aeoll. 16. 2 qui liber si to recto monere olet, suadebit ibidem: sed hunc librum esse

responsurum .

e-- - quaesus - sententia, eo laetura: Cic. Acad. II. 15 4 cum duae causae perspicuis et videntibus rebus adversentur os Sul. 6. 20 - in V. 8. 23 oum omnis haec quaestio, ab eo profici Scatur, quod .... - Mur.3 l. 65 nisi sententiam sententia alia vicerit; - ost. 6. 13 acerbae sententiae, quae censerent; . . . . p Div. II. 70 144 interpretum coniecturae nonne magis ingenia declara ut eorum quam Vim. numerus, nuptiae, ortus: Var de ling. Lat. lib. IX, AE .... numeri, qui aes non scii ci-ficant; - huius ortus significat irciter esse extremam noctem; is at Menip. Sexagessis 50 1 tunc nuptiae videbant ostream Lucrinam i).

Ad ea, quae de quintae classis exemplorum genere dixi, nonnulla adnotanda sunt magna enim saepius exsistit diiudicandi difficultas, utrum quartae classi adscribere malimus Aemplum an quintae qua in quaestione retinendum est, ne plura exempla quinta classi subiungantur, sed ea tantum, quae pergaepe repetita sunt, ita ut in eorum innumerabili numero optimo iure niti possit opinio, qua sumimus, iam cessisse in consuetudinem eius modi formulas, neque quemquam sentire actionis Verbi primariam vim atque potestatem,

sed semper modificatam notionem ante omnium Versari oculos. quam classem non esse gravissimam in re nostra, omnes concedent itaque e multis huius classis exemplis ea potissimum eligam, quae nostram OVent admirationem cum propter insolitam verbi vim variatam tum propter signa quaedam propria, quae nobis quasi notionis modificata historiam ostendunt earundem quaestio-

1 soriasso coqui vel gulonis est ea locutio.

83쪽

num quae fuerit apud Ciceronem condicio, quidem eruere non potui, quod Ahignus as in dissertatione omnino non tetigit. in numerandis ipsis denique exemplis fieri ' potest, quina ratione usque adhuc adhibita discedamus; quod quidem in genere

exemplorum positum est ad Verba enim, non ad subiecta nobis maxime respiciendum est itaque intra quintam lassem exempla non ita segreganda sunt, ut subiecta, quae propter notionem sunt similia, componantur, quod iisdem verbis huc vel illuc relatis omnia nimis miscerentur atque turbarentur, neque quisquam se ex turbis expediret singula igitur orba tractabo, quae primaria actionis vi exstincta quibuscunque subiectis attribuantur ne or legentes inusitata illa ratione nimis offendantur, subiecta praescribam. memorabilium exemplorum subiecta sunt: --. - unuehus:

os Titinii ,,uuintus s. v. 102 quid cistuo ost aut quid isti sibi vult sermo - erent Eunuch. V. M ut pernoscatis, quid sibi Eunuchus Wo 144 ). Terent. Heaut Tim IV, I, 2 noscio, 'uid peooati portat haso

Plaut. Ostol. V. 72, 3 . . . . sed rinum ino scito, nimio colorius Venire, quod molestumst; - , Truculent. V. 361 foros absorbent, quicquid venit intra pessulos; - Afranii Crimen ri. V. 41 metui, quod in solum insolitum venit; os Virginis V. 342- .

1 non verisimilo at eiusmodi locutiones omnino iam in p. . inveterasse, ut haec sola modificata vis atque potestas sormulae exsisteret, quod legimus apud Turpilium Rib. com. v. 16 inoptus quid mihi vellem ex insolentiari noscibam; quae loeutio ad illam formulam quid aliquid sibi vult doducor videtur. 2 portaro, habere, in So.

4 venire, adero Vel potius accidero. - adnotandum est, Verbum ompositum ovonire sero semper poni pro verbo simplici nostris quattuor locis ox- copias, si primaria verbi notio tu illam transit variatam itaque non occamus, si sicloeis, ubi varia traditur lectio, ovonire compositum semper antelarendum esse verbo simplici censemuS.

84쪽

exagoga, - .ra: Plaut. Rud. V. 631 eam Venturam exagogam Capuam salVam et Ospitem . . . . - Casin. II, 5, 37 quid si sors aliter, quam Voles, Venerit fac ex urna ).dletam, - ld, - proelium, habitatio, rater: Plaut. Amph. 632 . . . . infecta dicta re veniant tua' ; si Poenul. V. 169 70 opin hercle quod ego dixi 0r iocum, de Venturum esse et ΘVerum et serium; - lagm. 50 ab Cornicula is pulchrum et luculentum hoc nobis hodie venit proelium; se rinum. V. 40, 1 uxor, Venerare, ut vobis haec habitatio bona, fausta felix ortunataque evenat Terent Hecyr. V. 1 bain tu tibi hoc incommodum venisse iter 8 β)quae id sim . sors lariuna, reg: Plaut Heroat. V. 32 quae nihil attingunt pertinent ad rem nec sunt usui; - id mihi contingit, obtingit sim . - saepissime sors subiectum est, id Casin. II, 3 90 al. fortuna in Ροonui. V. 1328, res in Rud. V. 121 1 sim. - .

classia VI.

Ad sextam, quae sequitur, classem maximo nostrum intendamus animum, cum prae ceteris insignis sit.

I notioni illi variatao, de qua modo disserui, fere semper ne motus quidem subicitur sensus in duobus vero Plautinis exemplis motus significationis evenire e perserri vostigia cernimus et accusativo loci et localibus coniunctionibus additis. 2 quem versum e corruptis atque depravatis codicum lectionibus et e veniant B et veniantia recte veniant Fra restituit Camerarius.

3 in his quinque xomplis verbum evenire construitur cum nominativo, ut verba fieri, evadoro, exister etc., quorum etiam notioni particeps est optimo enim iuro pro evenire supponere possumus fiori . 4 hae locutions laudantur propter constructionem Verborum. natura enim verbi simplicis mutata a verbis transitivis acta sunt intransitiva verba. nam dependo de orbis contingore t obtingere non accusativus obiecti, qui consontR-neus os genuina verbi notioni, sed datiV . cuius rei causa mea sententia sola quaerenda est in notione illa novatn, de qua cogitabat scribens.

85쪽

cuius de origine hae fere monenda sunt exorta esse videntur exempla in poetico sermone, quod in eis cognoscimus orsonalis subiecti circumscriptionem, qua consequi Vult poeta, ut actio quaedam vel condicio prae persona agente conspicua sit quae circumscriptiones maxime propriae esse identur tragicorum poetarum, quia optime ad sermonis sublimitatem atque gravitatem quadrant. cf. acuv. ermionae V. 161, 2, 3 . . . . quo tandem ipsa orbitas i grandaevitasque Pelei penuriam i stirpis sub auxit; - ex incert. incert. ugd. V. 58 9 quod ni alamedi perspioax prudentia

istius perspex et . . . . audaciam.

neque mirum est, easdem locutiones praesto esse apud poetas comicos, qui tragicos poetas saepius imitando ad ridiculum perducerent os laut Mil. glor. V. 123 metuo, ne praedicati tua nunc meam formam exsuperet; - quamquam eidem et saepius aliis de causis tragicorum morem in suum OnVertebant usum attamen non maior est numerus exemplorum, Θ a dicendi consuetudine saepius adhibita totam im atque potestatem deperderent. quae ero exempla non semper spectant ad sublimo tostidi genus neque in innumerabilibus fere, quae leguntur, eiusmodi exemplis apud Terentium, propter permagnum eorum numerum poeta ubique cogitare potuit, se Velle efficere, ut actio Vel conditio personae emineret prae person agente.

sarum igitur locutionum alia est causa quaerenda, quam reperisse videor namque apud Graecos mea pinione primordia eius usus investiganda sunt, praesertim cum compertum habeamus, ante omnes erentium Graecorum poetarum limatiorem elegantioremque sermonem imitatum Ase. hae vero locutiones, quae ad poetas solos pertinent, postea in prosam orationem translatae sunt quo tempore id factum sit, propter paucas et exiguas reliquias, quae e prisca Latinitate ad nostram pervenerunt memoriam, suspicari non possumus attamen Ciceronis aetate ortum est, eum dicendi usum maxime inVeterasse, ita ut Cicero nusquam sensisse Videatur, quantam libertatem sibi assumpserit. qua de lasse consilio fusius disserui, atque Ciceroniana exempla, quae huc pertinent, de industria accuratissime perscrutatus sum et multa eorum contuli, etsi propter dissertationis angu

86쪽

ex Ahlέni per excerperem. nam ex eis maximo conicere οS-

sumus, quantopere differant in subiectis rei cum actionis orbis coniungendis Cicero atque scriptores prisca Latinitatis. A subiecta sunt notiones, qua statum vel conditionem atque affectum significant, quae pertinent 1 ad hominia personam: a aetas, senectus, grandaevitas, antiqvitas, vetustas: Cic. Verr. V. 49. I 29 quorum utrumque aetas laborem et industriam meam, fidem et misericordiam . . . . requirebat of Cat.

Μ. 20 76 - est. 5. 119 scio, quid gravitas Vestra, quid haec advocatio, quid illo conventus, quid dignitas . Sostii, quid periculi magnitudo. quid aetas, quid honos meus postulet fam. X. 4. quod mea quaque patitur aetas Cael. 4. 9 aetas . Caelii daro potuit isti suspitioni locum; - Brut 6 22 cum tibi

aetas nostra iam oderet fascesque summittoret; - Flacc. 40. 100 criminations omnis astas L. Flacci et perpetua vita defendet; - laut Trinum. v. 38 historiam Volerom atque antiquam haec mea senectus sustinet; Pacuv. Hermionae V. 161, 2, 3 . . . quo tandem ipsa Orbitas i grandaevitasque Peloi ionuriam tirpis sub auxit. - o. Font. 18 42 cum tot res sint, quae Vestris animis pro huius innocentis salute supplicent; primum generis antiquitas. tum autem continuae praeturae; - ab Ι. 2 me cum amicitiae Vetustas, cum dignita . . . . ad . Rabirium defendendum est adhortata. mors interuas, ex vita: Var. Ter rust. lib. I, XVI, 4 quorum nonnunquam unius artificis mors tollit fundi fructum Cic. hil. IX. 6. 1 nam si mors legati sine caede atque ferro nullum honorem desiderat; - Brut. 1 l. 43 illa mors vulgaris nullam praebebat materiam ad ornandum; - hil. II. 11. 27 Cn. Domitium non patris interitus, non inunculi mors, non spoliatio dignitatis ad recuperandam libertatem sed mea auctoritas excitavit; - est. 22. 49 si causam publicam mea mors peremisset; - L. Cornel. Sisen hist. lib. IV, 114 quoniam neque mea ex neque intercessio posse videtur dementem reprimere audaciam. - Cic. Sulla 25. I ipsum illum

87쪽

Antonium, non sua vita ac natura concivit; - Flacc. 40 100 A. sub not aetas Verr. V. 52 137 aetati maximo lubricae atque incertae exempla nequitiae parentis ita praeberet; - Leg. III. 1 cuius et vita et oratio oonsecuta mihi videtur difficillimam illam societatem gravitatis cum humanitate. exempla II: Terent Andr. IV, 5, 17 aliorum exempla ommonent ). elegantia: Ρlaut. il glor. V. 122 5 atque eius elegantia meam extemplo speciem spernat. auetoritas, dignitas, malestas, mylias: Cic. post ed. II. 3 7 a me nudum a propinquis, C. Pisonis, generi mei, divina quaedam et inaudita auctoritas atque Virtus deprecatae sunt Phil. quem neque auctoritas huius ordinis neque existimatio populi Romani neque leges ullae possunt coercere; - caecit. 19. 56 . . . . et patronum Voluntas, consilium et auctoritas an defensionem pro nihili putat; - Phil. II. 11.2 sub not mors; - Brut 2 7 oum extorquere arma posset manibus iratorum boni civis auctoritas et oratio; - Verr. V. 69. 178 oui legi vestra dignitas vehementer ad Versetur; - Postrod. I. 3. 5 cum optimi Viri summa dignitas, cum praetorum virtus et fides rei publicae subvenisset; - est. 5. 119 subnot aetas; - fam. III. 9. 2 tua tamen dignitas suum locum obtinebit; - iv Andronio Aegisth. V. 13, 4 quin quod parere mihi vos maiestas i mea procat '); - Cio fam. IX. 12 2 tua moderati et gravitas aliorum in tam et iniuriam; - of Sest. 5.119 sub Ot aetaS. gloria, honos, gratia laus: Cic. Rep. I. 20. 22 cernis profecto, quantis in angustiis Vestra se gloria dilatari Volit; - Verr. V. 37. 97 quo neque Carthaginiensium classes nequo populi Romani aloria illa navalis De metrare potuit; - est. 55 1l sub not aetas; - sam XV. 14 3 te de provincia summa laus et summa gratia prοVinciae pro Se

cuta St. 1 commoventi corr. 8. 2 de forma activa procat of sub M. I. A not. nimus.

88쪽

fama, lulamia maeula: Cio Phil. V. 12. 32 opinio et fama nostrae sevoritatis obruet scelerati gladiatoris amentiam; - Cluent. 5. 12 si inflammata ferri

libidine, ut eam non pudor, non macula familiae, non hominum fama, non filii dolor, non familiae maeror a cupiditate re Voca ret; - Cael. 13. 42 quantam auditorum multitudinem infamia C. Vorris concitatura.

salus, praesidium, opes, orbitas, ubertas:

Mil. 14 38 quem concursum msa salus concitarat; - Lael. 15. 54 si multorum opes praepotentum excludunt amicitias fidoles; - Phil. ΙΙ. 6. 18 praesertim cum bonorum praesidia discesserint; - gr. H. 28. 75 maiores opes quam libertas Vestra pati potest. - Pacuv. Hermionae V. 161, 2, 3 sub not. grandaeVitas.

Acci Phoenissae V. 587, ne horum dividiae. discordiae pissipent, disturbent tantas et tam opimas civium t divitias;

- armorum iudicium b. 152 huius me dividia cogit plus quam est par loqui; - Cio. Leg. Ι. 17 47 sensus nostros non urens non multitudinis censensus abducit a vero; - . D. L . 14 addubitare coget doctissimorum hominum de maxima re dissensio; Caecit Stat. Syracusii M. V. 216 Vide, Demea, hominis quidior morum similitas; - Cio de r. III. 5. 19 cum auctoritas atque amicitia vestra, tum Antonii a ollitas oripuit mihi in optima mea causa libertatem recusandi; - iam VHI. 17 uius amicitia me paulatim in hanc perditam causam iis pia ita; Sulla 2 90 honoris enim contenti vos ad causam, non inimicitiae deduxerunt; - l. 2 non enim C. Rabirium culpa delicti, non invidia vitae, non denique istae gravesque inimicitia civium in discrimen capitis Voca Verunt.

gi mea ad gentum aut generum adfinitas P Terent Heaut Tm. I, 1, 4, 6 tamen vel virtus tua me Vel Vicinitas i . . . . t iaci t ut . . . . ars, - eleritas, - .mm2ditas, - eonsuetudo:

89쪽

plius; - Cic. in III. 1. 4 ipsa rhetorum artes verbis tamen idocendo quasi privatis utuntur a suis; - ibidem V. 14 39 ars agricolarum, quae circumcidat, amputet, erigat, extollat, adminio utet; - Pomp. 14 40 non enim illum eximia vis remigum aut ars inaudita quaedam gubernandi in ultimas terras pertulerunt; - Caecit Stat. Synephebi V. 208, 9 . . . . ita omnis meos dolos, fallacias, i praestigia praestrinxit ommoditas patris. - Cic. Sext. Roso. 34 97 quid haec tanta oleritas festinatioques significat; - Rab. I, 2 oum meae ita perpetua οnsuetudo ad C. Rabirium defendendum est adhortata; - Lael. 12 40 dotis xit iam aliquantulum de spatio curriculoque consuetudo maiorum.

praesentia, - silentiunt, vis: Terent. Heaut Tim. V. 57 .... ea facere, prohibet mea praesentia. - Cic. am X. 18 3 si posset mea praesentia et Lepidum et exercitum facere meliorem; - Var ror rust. lib. II IX, 16

hoc silentium, inquam, Vocat alium ad partes ); - Plaut. Captiv. v. 301 vis hostilis cum isto fecit meas pos aequabiles; - , Epidic. v. 249 quasi hominum retruderet me Vis invitum; Cio. Leg. ΙΙΙ. 1. 28 si tribunicia vis in me populum incitasset; - Cat. IV. 11. 23 quodsi spem meam Vic improborum

superaverit; - Maro 6 17 eos Martis vis perculit, non ira Victoriae; - de r. 1. 6. 21 quamquam is oratoris professioque ipsa bono dicendi hoc suscipere ac polliceri videatur; Calp. I 0 23 quod vis hominis ipsa praescribit. lemus, tribunatus, praetura, eonsulatas: Cic. hil. IX. 3. 5 quis dubitat, quin ei vitam abstulerit ipsa legatio; - Leg. III. 9. 20 quid iuris bonis viris ibori Gracchi

tribunatus reliquit. - est 6 14 quoniam tribunatus totus P. Sesti nihil aliud nisi meum nomen causamque sustinuit; - deor. II. 40 16 cuius tribunatus voluntati paruit civitatis; Verr. II 60 - Ont. 18 4 sub not. antiquitas; - Cat. II. 5.1 quos si meus consulatus sustulerit; - lano. 41. 8 ignea

pestiferos meus illo consulatus e manibus extorserat; - Brut. 94 23 consulatus meus - nos aerum mearum gestarum laudo

I inquam vocat alium Iucundus in qu voeabulum V in qua vocabulum A B.

90쪽

coniunxerat; - fam. V. 10. I ut omnium vestrum studio tuus consulatus satisfacere posset; - Cat. II. b. 11 quos si

meus consulatus, sanare non potest.

b virtus, bonitas, integritas, tamantias, aequitas, aeq animitas, sedulitas:

Terent Phorm prolog. v. 33, 4 quem actoris Virtus nobis restituit locum i bonitasque vestra; - eaut Tim. I, 1, 4, 6 cf. sub a not. Victuitus; - , Adelph. II, 3, 4 . . . . id Virtus quinaupor et tua. - Cic. Calp. 2. 27 cum exporrecta tandem Virtusolarissimi viri suum pristinum morem requisivit; - Sext. Roso. 44. I 27 nam Sullam et oratio mea ab initio et ipsius eximia Virtus omni tempore purgavit; - Pomp. 12 33 unius hominis Virtus, lucem afferre rei publicae potuit; - Balb. 7. I sin autem multorum Virtus, ingenium, humanita ex infimo gradu rei familiaris copia oonsecuta est; - Verr. III. 4. 7 ad tuam

ipsius amicitiam, aestiorem aditum istius h a Noa nequitia et

audacia quam cuiusquam nostrum virtus et integritas; - ibid. I. l. 3 orta mea diligentia cum illorum omnium cupiditate, Vestra integritas cum illius pecunia, testium constantia cum illius patrο-norum minis atquis potentia; - es Balb T. 18 sub not. Virtus; lam. III. 2. 2 si tua humanitas longiorem orationem exspectaret; - erent. Adelph. prolog. V. 24 5 . . . . facite aequanimitas i . . . . poetae ad scribendum augeat industriam; - , Phorm. prolog. V. 33, 4 quem actoris Virtus nobis rostituit locum i bonitasque Vestra . . . . atque aequanimitas; - Cio. lano. 17. 3 cuius

quidem aequitas et a Voluntas erga Cn. Planesi salutem, facile declarat, non fugiendos iudices. - Vari de ling. Lat. lib. V. M. . . . illa fugitiva sedula sedulitas uti et Bruti retrahoro nequit.

immodestia, laetitias, protervitas, improbitas, libido, lux la, quida:

Plaut. Amph. V. 163 eri hae immodestia mo cogit; - Terent. Heaut Tim IV, 1, 35 malo oo et te mea facilitas multa; is Hecyr. V. 248 sed non adeo, ut facilitas mea corrumpat illorum animos; - eaut Τim IV, 6, 10 quam paene tua me per