M. T. Ciceronis in L. Catilinam orationes quatuor [microform]

11쪽

ORATIONES QUA TUOR

PUBLIER AVEC DES ARGUMENT ET DES OTE EN FRANsAIS

agrege de classes Superieures, docteur es letu es

12쪽

L. Sergius Catilina, Issuta' une tam illo patricienno trouva de sajonnesse a carriere des magistratu res naturei lement ouverte devant tui Ilo entra comine pret eur 'Asrique, et ne se signata de sondebui que par de exactions et des violences Aussi uorsque , de retour Rome, ii volatu se metire surcies rangs ou te consulat poursui vi par es Africalias our se concussi oras, it ut sorosi de renoncero satis sui re son ambition par es Voles legales. ne premthre conspiration contre les nouueau consuis, deu Dis vort6e, mais deu sol impunieti des accusations orat e laissa triompher tanto la venalit di juge, tanto celle de accusateur, ne rent quel' encourage dans es preparatissi'un plus vaste et plus esses 3 antcomplot La corruption des minur publiques ne tui donna que tropilo complicuq Pun 'eux iura biento hine semine totis e seorsit Ade a conjuration , ni moment om ou te suech sembi ait certain. Celle-c 'em pressa 'en donne tonnaissane in Ciceron Aprhsavoir ait u sonat uri apportrasititille fur es rens ei gnement quilia avalent sit solarnis, et demand que in convocatio ii des comices consulat res ut dissere de quelques ours, Ciceron interpella te lendem ain Catilina ui-msime, et n'en equi uera 'audacteus reponsequi donnait uvertem enim clies au parti dia euple contre celui dussinat Alors ut rendi te sicret par tequet, an scies circonstances psirilleuses, e consul tali revi tu 'une autorit dictatoriale. Lorsqu'arriva Ie our de comices, Ciceron instruit cella solsericore 'un nouueau complo contre a vie te de ova parcies pr6-

cautions doni ii 'entoura dans te cham do Mars Catilina, a insirsiduit 'impuissance, 6solui de recolari h a guerre uverte. Mallius, son complice, regagna Etrurie, si lirit les riam la2 octobre 690 L 28, n pro et de massacre dans Rome echoianistr

13쪽

I vigilance du consul L 1' novembro, uno altaque contre Preneste ne dussit pas leux Ensin, dans la uitta Maus Catilina silinit ges complices che te sinateu P. Laeca, runta'eux, et ili larent d- solus te meurire de Cicoron, Pincendi de Rome tu souldvement dorItali o te depar de Catilina poli te cam de Fesules A potntdu our, te assassin se presenthrent che Cicsiron, doni a portereSta sermee. ussito te consul convoquacie sinat dans le templode Jupiter Stator Catilina 'Drendit, oit our raSSure Se com plices, oit ou detourner es ouppons Lorsqu'il entra tora leghenate urs 'eearthrent a son approche et laisshrent vide a parti dei'onceinto uri alla se placer est en e moment que e consul,s'abandonnant a son indignation, tui adressa in haran gue connue solas te nona de renitere Catilinatre Catilina repondit par quelques paroles, hypocrites et suppliantes 'ubord, uis en agantes a lain rentra surieux dans a maison et qui ita Rome, a nuit dine, potarniter rojoindre Mallius et son armee. L Ous te dessein de Catilina soni connus; 'i vi encore, ilne te doti qu' a Pindulgen cera consul. IL Cicoron 'a a suit sage des ouvoir sans orae doni ilest arm depuis ing Joura , mais sa vigilanco fuit partout lac0upabie. III. Le oonsul ait tout a tout pigvu, out annonesi. IV. I ren compte de la Nunion nocturne des conjursis cher Issenaleur Laeca, de discour qu'on in tenus de plans qu'ono sformes Catilina ne te dementira sint. V. Quo Catilina se retire aveo se complices, qu'il cesse de metire plus longiemps la patrium danger, qu'il se rende en exit. VI. Que charine eul le retent duus une ille ii ou les ci- toyens e craigneii et te sipri sent 7 VII. Le sinat ut a manis est tota te son horreur. a patrie ello- meme te conjure de 'oloigner. VIII. Catilina a demando una furveillane non auon citoyen

IX. Cicsiron est pret haraver tota les anger pota te salut de lapatrie Poursu vi par la haliae 'i exile Catilina, a gloire 'attendia contraire, si Catilina, rejoindre son armoe, comine ii parali 'y

XII. I n'aurai pas hesit a rapper mais ora resus encors de croire li et horribi comptot et la mort de Catilina ne cibarrasserat Rome que dii seu Catilina, tandis que son de puri lassili-

vrera de totis te conjursis.

sacrileges.

14쪽

IN L. CATILINAM.

L Quousque tandem abiit ere, Catilina, patientia nostra 'Quamdiu tiam suror iste tuus n0 eludet Quem ad nsem Ses effrenata aetabit audacia Nihilne te nocturnum prae3idium Palatii , nihil ibis vigili: D' nihil timor p0puli, nihil

concursu bonorum omnium, ilii hic munitissimus habendi senatus locus nihil, 0rum g ora via usque moverunt Patere tua consilia non sentis Constrictam jam innium horum consei sentia teneri 'conjurationem tuam non vides Quid proxim3, quid supΡrior n0cle ogeris, ubi fueris, quo con VocaveriS, quid c0nsilii cepe iis, qu0mn0stium ignora rnarbitraris O tempora Omores Senatus haec in tolligit consul videt: hic tamen vivit. Vivit imo vero etiam in senatum venit; sit publici coli Silii particops mutat et designat gulis pii caed0m unumquemque o Sirum. 0 Butem, Viri sortes, salis sapereroi publica videmur, si isti a sui Oiem clola vitemus. Admo tem te, Catilina duci jussu consulis jampridem oport0bat' ini conterri pestem istam ' quam tu in n0Similes jamdiu mu-chinari S.I. Patientia nostria; a patienoed sentit et des consul s. 2. Palutii; lo mont Palatinsilii aia centri dρ sep collines, et procli es duriorum. 3. Urbis io iliae Le sensti in sor- me dii anger, avult ordon ne quedes poste de innit sus sontis in bliqdans tout in ille ou la aettrea abri 'un con de main, 4. I iniιissimus lociι designe let inple de dupiter Statur.

3. IIu: CHilina. 9. Oportebat, i sali ait, 'est adir il sit saltu. 10. In te conferri essem istam depend encore de oportet, st.

hi ver vir impliSSimus, P. Scipio , pontis ex maximus. r. Gracchum , mediocriter labefactantem Statum reipublicae', privatus interfecit, Culi linam vero, orbem terr ae caede atque incendiis vastare cupientem, O con Sule perseremus Num illa nimis antiqua praetereo, quod C. Servilius Ahala Sp. Melium, novi rebus Studentem , manu uu Occidit. Fuit sui ista quondam in hac re publica virtus, ut iri sortes Beri0ribus suppliciis civem pernici0sum, quam Beerbi SSimumhOStem, coercerent liaberim Se nutu Sconsultum in te, Catilina, Vehemen et grave non deeSt reipublic de On Silium, neque auctoritas hujus ordinis ' nos nOS, dico aperte, conSules

II. Decrevit qu0ndam ' Senatus, ut L. Opimius c0nsui videret, ne quid respublica detrimenti caperet '. 0 nulla intercessit interfectus est propter quasdam editionum Su Spici0ne C. Gracchia S , clarissimo patre, v0, 3j0ribu S Deei-

1. P. Scipio Scipion Nasica, si is de Scipion e censeu et petit-liis de ce Scipion qui avult ete di chiret plus hon nute Onniae de tu republique vir optimus . 2. Tiberius Graechus ut tu edulis e forum par Scipion aSicu,

au moment ii ii excitui tu eu-ple contre te Senui. 3. Mediocriter . . . reipublic in Grae-chii qui ri'ustii ruit pri coiit me tot aurenverSement tot uidet Et ut, qui ne portuit u 'une ultein te S seginoderes,lii constitution de PE tui. 4. Privatus, Simple citob en, non revsitura' une magi Struture, Parce quo te graia potitii e 'avult pusio caractere de magi Strat.

5. Servilius Ahala, gens ra dela cavuleri dii dictute a Cincinnatus, qui Penvoy Sommer Sp. Melius de comparuit re devant sontribunal Melius eluit accuseM'aspire is la tyrannielour auoi saltau euplo des distributions gratuites de gratias. Sur son resus de coni paruitre, it ut tu par Servilius Alialia.

na ire des sieret qui remettaient totas es polivoir nuX OnSul P0uri sui ut de a patrie. 11. Cuius Gracchus, i rere de Ti. borius, si is de Semprouius Gracelius, censeur, detix Ois consul,

15쪽

ORATIO PRIMA IN CATILINAM.sus est cum liberis M. Fulvius , consularis. Simili SenatuSc0nsuli C. Mitrio et L. Valerio, consulibuS, permiSSa Stres publica. Num unum diem p0Stea L. Saturninum , tributium plebis, et C. Servilmin, pr aetorem, m0r u reipublicae poena remoruta , t oi 0 vicesimum jam diem patimur

hebes ere aciem horum auctoritatis'. Habemus enim hujusmodi senatusconsultum, verumt3men inclusum in tabulis tanquam hi dium in vagina reconditum . qu e Senatu SCOnsuli confestim intersectum te esse, Catilinu, convenit . Vivis, et vivis non ad deponendam, Sed ad confirmandam audaciam. Cupio, ni re conscripti, me Sse clementem cupio in tantis rei publicae p0riculis me non dissolutum videri Sed jam me ipse inertiae nequiti aeque condemno. Castra sunt in Italia contra rempublicam, in Etruriae sau cibus', collocata : crescit in dies Singulos hostium numerus Dorum nutem imperiatorem castrorum, ducemque OStium, intra moenia atque duo in sonetalia videmus, intestinam n liquam quotidie pernicium seipubliope molientem. Si te jam, Catilina, c0mpi 0h0ndi, si te intersici jussero, credo, erit Verendum mihi, ne non hoc potius omne boni ortu a me, quam quisquam crudelius actum Ss iliciat. Vertum g hoc, qu0djampridem suctum esse oportuit, certa de cauSu nondum

adduc0 ut faciam. Tum denique interficiam te, quum jam nemo tam impr0bus, tam perditus, tam tu Similis in vo uiri

trimiavi par C. Graeci ius a ni lac de Tiberitis. 2. Saturninus, potiris sui ro prO- rogor dans e tributiat, avni fuit tuser Sora competiteur. I fit tueraussi Memmius, qui disputuit econsul ut aia Proteur Servilius Glaucia, son complice Marius Rinquit Saturninus et Servilius .au cia, et les fit perir. 3. Vicesimum diem, te vinctii inqjOur , 'est-a-dire depuis ingliours, olla iugi Our, que ...

4. Pati=nur ... auctoritatis, non s

ii sit saltu.

6. Dissolutum, rela lisi, an Vi

gustur, negligent, sui ble. T. Castra, te cum de Mallius complice de Catilina. a. Iu Etrurio faucibus, an les gorges de Etrurie, a FeSuleS. 9. Interficiam our interfici Jubebo, j te sera metire k Ort.

ORATIO PRIMA IN CATl LINAM. 7p0terit, qui id n0n jure actum eSSe lateatur. Quamdiu qui quam erit, qui te defendere audeat, Vives, et vives ita, ut

nunc vivis, multis meis et firmis praeSidii ObSeSSus, ne commovere te c0ntra rempublicam p0SSis. Muliorum te etiam oculi et aures non Sentientem, Sicut adhuc fecerunt, pecu labuntur atque cuStodient.

Id. Etenim quid est, Catilina, qu0d jam amplius X SpecteS,

si neque nox tenebris obscurare coetu ne sari0S, nec Privdia domu parietibus continere voc0s conjurati in is tuae p0test si illustrantur, si erumpunt omnia 'Muta jam istam mentem , mihi crede obliviscere epedis atque incendiorum. Teneris undique lue sunt clariora n0bis tua c0n Silia omnias quae

etiam mecum licet recognoSed S.

Meministin m an tu diem xii kalendas novembres dicere in Senatu, sor in armis certo die, qui dies suturiis esset ante diem v kalendas n0vembres , C. Mallium Budaeid Satellitem atque administrum tuae Num me sesellit, Catilinia. n0n modo re tanta, tam atrox, tam incredibilis, verum, id quod multo magis est admirandum, dies Dixi Og idem in Senatu, caedem te optimatum contulisse in ante diem v ka-lunda novembres' tum quum multi principes civitati R0ma,

n0n tam Sul conservandi quam tuo rima C0n Siliorum reprimen-

d0rum causa, profugerunt. Num insidiari p0tes, tu illo ips0

diu meis pra)sidiis, mea diligunt in circumelia Sum commoveret contra rempublicam non potuisse, quum tu, di SeeSSi ceterord my, nostra lamen, qui remunSiSSemus, caede contentum

1. Voces conjurationis tum les usi de tu conspiration , C. -n-d. de ceu qui conspirent ave tol. 2. Illustrantur, orat elair Scimis a grand jour. ErumIruut, siclatent. 3. Muta istam mentem, clini: ne projet, renone a te desse in A. 4. Ante diem XII aletidas novembres equiv aut a duodecimo die ante kalendas novembres, te 20 octobre. 6. Ante diem V kalendas ιovembres, te 26 et obre. 6. In ante diem v etc., 'e St-Λ- diro in diem quintum aut Lul. CP.,

poli te 25 Octobre. T. Discessu ceterorum, api h lildsipari des utres principaux ci

16쪽

ORATIO PI IMM IN CATILINAM.

Quid quum tu te Piaeneste kalendis ipsis novembribus poccupaturum' nocturno impetu SSe considere , Sensi Stine illam Oloniam me jusSu, mei Sir aesidiis, custodiis vigiliisquo esse munitam Nihil gis, nihil moliris, nihil cogitas, quod eg0 0n modo n0u audiam, Sed etium On videam planeque

Senti lim.

IV. Recogn0sce tandem mecum n0etem illam Superiorem jam intelliges multo me vigilare acri u ud Blutem, quam te ad perniciem reipublicae Dic te priore Ii0cte venisse inter sulcarios , non gam obscure', in M. L Me e y 0mum convenisse eodem complures ejuSdem menti B Scelerisque SociUS. Num negare audes quid taces convincam, Si negas. Video enim SSe in Senulti qu0Sdam , qui tecum una suerunt. O dii imm0rtalses ubinam gentium Sumus quam rempublicam habemus in qui urbe vivimus Hic, hic Sunt,n0Stro in numero, patres con Scripti, in hoc Orbis terrae SanctiSSim gravi SSimoque On Silio, qui de leo OStrumque Omnium interitu, qui de hujus urbi Atque de Orbis terrarum exiti cogitent. Hosce ego ideo con Sul, et de re public Sententiam r0go' et, quo ferro trucidari portebui, O n0ndum

Uuc vulnero Fuisti iritur apud Laecam illa nocte, Catilina; distribuisti partes Italiae ' Statuisti quo quem tu proficisci placeret ' delogisti, qu0 Romae relinquere S, quo tecum educere ; descripsisti urbi parte ad incendia confirmas lite ipsum jam esse exiturum dixisti paululum tibi esse etiam

1. Preneste, ille dia Latium a peti de distanc de Ilo iiii .

2. Kalendi novembribus, e IM novembre. 3. Occupaturum; 'em parer partan ou de uin), Surpi endre. 4. Priore nocte, a pruiniere des leucdernieres uiis, 'est-a-diret 'avant-derniere uit.

5. Liter sulcarios, dans te quartior de subricaut de sauX, des laurbi SSeurS. 6. Non aban obscure, je ne traitera paci chose 'une manibi e obscure, je parte rui clui rement T. M. Porcius Laeca, Senaleur, complice de Catilina. 8. Cori Perilsae dii o).9. De reputuita seu tentiam rogo, e prend leur avis Sur te interet deci Etut. 10. Distribuisti partes Italior, tuas distribue les parties deci 'Italioc' est-a dire tu a partago l'Itali uentre te compliceS.Il. Quo .... placeret tibi.)

OBATIO PRIMA IN VATILINAM. 9: una morae, qu0d eg Viverem. Reperti sunt duo equites mutaui , qui te Stu cura liberi rent, et Sosi illa ipsa noctu paul ante lucem me in me lectulo inter s.cturos silice

rentur.

Haec ego innia, vixdum etiam coetu VeStr dimisso, com- puri : 0mum meam maj0ribu praeSidiis munivi atqu0 firmavi exclusi e0S, quo tu mane ad me Alutatum mi Seras, quum illi ipsi veni SSent, qu0 eg jum mulli ac Suniuris viris ad in id temp0ri Venturo eSSe praedixer3m . V. Quae quum ita Sint Catilina, perge, quo coepisti egredere aliquando ex urbe patent 0rt ae prosici Scere. Nimium diu te imperiit0rem tua illa ulliana castra desiderant. Educ tecum etiani omne tu OS Si minus, qui in Lirini OS; purga urbem mugia me metu liber ibis, dummodo inter me at quot murus intersit. Ubi Scum ei Sari dum diutiu non p0tes;

Magna diis immortalibus habenda eSt gratia, atque huic ipsi Iovi Statori , antiquissim cust0di hujus urbis, quod

hanc tam tetram, tam ibi ribilem tunique infestam seipubliciae pestem t0tie jam effugimuS. Non est Saaepius in uno homine summa ulta periclitanda reipublie D. Quamdiu mihi, consuli designato, Catilina, insidiatus S, 0n publico me pra)Si diu, sed privata diligentiu defendi. uum proXinu conlitiis con Sularibus'. con Sulem in cum poy, et competitores tu0s' inter sicere voluisti, compresSi tuos nesarios conatus amic0rum praesidi et c0piis, uti tumultu publice concitat0' deni-1. Sallust nomme es de lacnssa,sins; 'etaient te chevalle Cor-nsilius et te senate ur Vargunteiu S. 2. Comperi Ciceron uva it out BPpris par Fulvia, li qui unde complices , Curius , venuit de Gueler te complol.

3. Id eniporis venturos esse, de- voi veni a Cette lie irre 3-la.

4. Huic ipsi Iovi Statori L ce Iupiter Stator lui- meme , 'eSt-a

S. Iu uno ho initie designe videminent Catilina et non pus Ciceron est ne aut pati que e meme homine et te ne sol de plus lupatrie en unger. 6. Prozimis comitiis consularibus, aux dernier comice consulat res. 7. Campo, te cham de Mars. H. Competitores tuos. Silanus et

Murena.

9. Nullo tumultu public concitato, an exciter aucula trouble

17쪽

ORATIO TRIMA IN CATILINAM.qile, qu0tieScilinque u petisti, per me tibi obstiti, quanqu9ni videbum perniciem meam cum mugna calamitatu rei publica esSe conjunctam. Nunc jam puri rempublicam universam pelis templa il00rum immortalium, tecta urbis ivitam omnium civium, Italiam denique totum ad exitium et

vastitatem Oe S.

Quare, qu0ni3m id, qu0d primum ' at ali hujus imporii

disciplina)que majorum proprium est, sacer nondum Budeo, faciam id, quod si adsu verila luna Monius, ad communem Salutem utilius. Nam si tu intersici jussero, residebit in re publica reliqua Unjural 0rum manus. Sin tu, quod te jamdudum h0itor, exiliis, exhaurietur X urbi tu0rum comitum magnuet 0rniciosa Sentinia reipublic C. Quid si, utilii a Num dubitas id me imp0r3nto, 3-cere, qu0d iam tua sponte faciebas Exire sex urb0 jubet consul h0Stem. Interro eas inu, num in exsilium' ' Non jubeo; S0d, si me On Stilis Suad O. VI. Quad Si enim Catilina, quod tu am in hac urbe delectare poSSit, in qua nemo St, extra Stam Onjurationem per ditorum hominum, qui te non metuat, nemo, qui non oderit' 0ripe nota domestici turpitudinis n0n inusia vila tuae est quod privatarum rerum dedecus non ha)ret insumi My quae libido b cinis, qu0 4 acinia a manibus uia audin tui S, quod flagitii inam tibis cor sitire ubi uit cui tu adolescontulo, quonet corruptuturum ille obris iri selissus non aut ad iudaci 3m serrum, aut ad libidinem suco in pru tulisti'

l. Per me, par in Oi-inome, Parmes seu les Orces, ave me Seules

2. Id quod primum, e parti qui se presente te premier, 'e t-ά-dire Por tre de te sitire Perii . 3. Hujus imperii dis 'iplini quem 0rum Proprium, motin mot qui appartient R, 'est-h-ilire qui ressor de ceti autor it autori te consul nire et de in tradition des exemples de nos Dei tro Q. 4. Id sereritatem, ou te rap-por ile in Ad verite. 5. faciebas, que tu nignis, ou luto que tu voulais, que tua lini satre. 6. Laesilium rexit volontaire au-quel potivnient se Oumetire Vant te ii sternerit que que ut leur cri-iue les citob ens qui ne oulnient pus ut tendi e uiae condum tinti On. 7. Infamiae tum , ata mauulii Se

ORATIO PIAMA IN VATILINAM.

Quid vero nuper quum m0rt superi0ris ux0ris novis nuptiis domum Vacuefeci SS0S, n0nne etiam ali incredibili scelero hoc scelus cumulasti qu0d eg pr aeterna illo, et facit si pati0 sileri, se in hac civitate tanti facin0ris immanitas fit exstitisse, ut non vindicata SSe idolatur. Pr aetor miti ruinas fortunarum luarum, qua omne impendere tibi pr0ximis idibus senties Dod illa venio, quiae nil privatam ignominiam vitiorum tuorum, non ad domesticam tuam disti cultatem a turpitudin0m, Sed ad Summam reipublica atque ad 0mnium n0Strium vitam salutemque pertin sent. Potestne tibi haec lux, Catilina, aut hujus coeli spiritus eSSe jucundus, quum Se id horum Sse neminem , qui nesciat, tu pridie kalendus januarias, Lepid et Tuli consulibus, Stulisse in comiti cum telo manum, consulum et principum civitatis intorsiciendorum causa, pravisse Sceleri e sur0ritu n0n me litem liquam , aut timorem tuum, Sed fortunam p0puli romani 0bstitisse 'oc jam illa omitto. Neque enim sunt

But obscura, ut non multa post commissa ' Quoli 0 tu mi designatum, quotio con Sulem intersicere conatus es quot ego tuas petitiones ita conjectas, ut vitari non posse vidorentur.

parva quadam de elimati0no, et ut niunt, corpore ostia gil Nihil agis, nihil sesequeris, nihil m0liris, quod mihi latere valeat in tempore : seque tamen conari ac velle desistis. Quotius jam tibi ext 0rta si sica ista de manibus quoties vero excidit casu aliquo, et elapsu eSt Tamen ea carere diutiuSm0ni0teS: qua

4. Di icut a tem, a gono adi hominae necabit de deites. 5. Mens aliqua , quelque uir rpen See, ula chara gement de . olonisi, de desset n.

6. eque enim ... commi sa.

sces crinios soni connus de to le monile, o bien 'autres tesoni sui vis. Designatum consul designsi;

consulem consul Omm6. 3. Quot esto litas petitiones . . . e

fugi Metaphore em prunt in anxiuites de gladiat eur S.

18쪽

ORATIO PRIMA IN CATILINAM.quidem quibus abs te initiata acri ac devola Sit , neget0, quod eam neceSse puta con Suli in corpore defigere. VII. Nunc vero, quae tua egi ista vita Sic enim jam tecti in loquar, non ut odio permotu SAESS Videar, quo debeo, Sed ut miseric0rdia, quae tibi nulla debetur. Venisti paulo ant in Senatum. Quis te ex hac tanta requentia, tot ex tuis amicis ac necessariis, Salutavit Si hoc poSi hominum memoriam c0ntigit nemini, Oci ex Specta contumeliam, quum Si gravissimo judici taciturnitatis oppressus Quid qu0d adventu tu ista subsellia vacuefacta sunt quod omne con Sulares, qui tibi perga)pe ad dedem constituti fuerunt , Simul atque assedisti, partem Stam SubSelli0rum nudam atque inanem reliquerunt Quo tand0m animo h0 tibi serendum putas Servi mehercle mei si in isto pacto metuerent, ut te metuunt OmneScive tui, domu in meum relinquendam putarem tu tibi urbem n0n arbitrurisy Et Si me meis civibus injuria SuSpectum tam graviter atque OlIen Sum viderem, Brere me ad Spectu civium, quam infestis oculis omnium conspici, mallem tu, quum conscientia Scelerum tuorum agn0Scas Odium omnium uStum, et jam tibi diu debitum, dubitas, quorum mente Sen SUSque VulneraS, eorum ad Spectum praeSentiamque vitare Si te parentes timerent atque dissent tui, neque eos ulla ratione placare p0SSeS, ut pin0r, ,e0rum Oculi aliquo concederes nunc te patria, quae communis est Omnium n0Strum parens, odit ac

metuit, et jamdiu te nihil judicat, nisi de parricidio suo cogitare'. Hujus tu neque auctoritatem verebere, neque judicium Sequere, neque vim pertimesceS'

Quae ' tecum, Catilina, sic agit, et quodam modo tacita lini. Quibus abs te initiata ... sit Onconsacruit les couteau destinus nux sacrifices; iesiron parran artifice oratoire parati SuppOSer que Catilina avait ousi e sien aumeurire de conSutS. 2. Qui tibi ad caedem constituti fuerun equivaut a quos occidere consιiιui3ιi. 3. Tu tibi urbem relinquendum

esse non arbitraris 4. Iamdiu te ... agitare. ConS

trui se Iamdiu judicat te nihil cogitare, nisi de parricidio suo. 5. Iudicium, la sentence deda patrie Dan te para graphe sui vant in

patri demando I exit de Catilina. 6. Quod la patrie.

ORATIO PRIMA IN CAIILINAM.

quitur u Nullum aliqu0t jam annis acinus exstitit, nisi per i , nullum flagitium in ieci tibi uni multarum civium neces , tibi vexatio direptioque Sociorum ' impunita fuit ac libera

tu non s0lum ad negligenda lege et qua Sti0nes, verum etiam ad evertenda perfringendasque alui Sti. Superiora illa, quanquam serenda non fuerunt, tamen, ut potui, tuli nunc Veio me totam SSe in metu propter te unum quidquid increpuerit'. Catilinam timeri nullum videri c0ntra me conSilium iniri p0sse, quod a tuo celeres abhorreat, non est serendum. Quamobrem discede, atque hunc mihi timorem eripe : Si est verus , ne opprimar; in sulSus, ut tandem liquando timere

desinam.

VIII. Haec si tecum, ut dixi patria loquatur nonnis, impetrare debeat, etiam Si vim adhibere non p0ssit Quid quod tu te ipse in cust0diam dedisti' Quid quod vitandae Su Spicionis cauSu 3pud M. Lepidum te habitare velle dixisti

a quo non receptus, etiam ad me Venire uSUS S litque, ut domi meae te SServarem, i 0gusti Quum a me qu0que id reSponSum tulisSeS, me nullo modo posse iisdem parietibus tuto SSe tecum, qui magno in pericul essem, quod iisdem moenibus c0ntineremur, ad Q. Metellum praet0rem venisti. Aqu repudiatus, ad Sodalem tuum, Virum Optimum, M. Mamcellum', demigrasti, quem tu videlicet et ad custodiendum te diligentissimum, et ad SuSpicandum SagaciSSimum, et ad vin-1. Civium neces xla saveu destro te dii temps de Sylla , utilina avait uouer impunement

Allusion ala pretur de Catilinaen Asrique. Voy. PArgum. Runlyt. 3. Quidquid increpuerit, quo quece soli qui ait sui duaruit, 'est-iindire a moindre ruit.

4. Scelere la conspiration impie de Catilina. Si es verus, si elle cette

ello est juste , ondee. 6. Catilina avait offert de suconstitue prisoranter On confiat talor les accuses de quelque distinctionis a garde 'un magistrat dans a propre maiSon et Sous a responsubilite.

7. M. I si pidus, consul aveoVolcatius Tullus, i 'an de Rome 688. H. M. Marcellum C Marcellus, simi do Catilina , que CIceron

appelle par iro iii virum optimum. ne doli piis etre consonitu aveo

celui doni ii est question plus bas Tout lara de ceti phrase est ausSi ironique.

19쪽

olia Tloe PRIMA IN CATILINAM. dicandum lartissimum lare putasti. Sed quam long videtur carcere atque a vinculi 3beSSe debere, qui Se ipse jam dignum custodia judicarit duae quum ita sint, Catilina, dubitas, si hic mori aequo

animo n0n pot0S , Bbire in liquas terras, et vitam Stam, multis suppliciis ustis dubitisque ereptam, sugae solitudinique mandare si diser, inquis, Ad Senatum id enim postulas, et, si hic ordo placore sibi decrevserit te ire in exsilium, ob temperuturum tu SSe dieis. 0n reseram id, quod Abhorret meis moribus', et tamen faciam ut intelligas, quid hi do te Sentiant. Egredero ex irbo, Catilina : bora rempublicam metuci in exsilium, Si hanc vocem oXSpuctas, prosici Seore. Quid est, Catilina Ecquid attondis, equid animadvertis h0rum Silentium Patiuntur, tacent. Quid exspectas auctoritatem l0quentium, quorum voluntatem lacitorum perspicis '

ips in templo, juru ptimo Senatus vim et manus intuli SSet. De te autem, Catilina, quum qui0Scunt, probant quum Patiuntur, decernunt quum tacent, clamant. Neque hi Solum, qu0rum tibi auct0ritas est videlicet cara, vita vili SSima, Sed etiam illi equitus romani, honestissimi atque Optimi Viri, ceterique sertissimi cives, qui circum Stant Senatum, qu0rum tu et requentiam videre, et Studia perspicere, et Voce paulo ant exaudire p0tuisti. Qu0rum ego vix ab te jamdiu prius ac tela c0ntine0 00sdem lacile adducam, ut te haec', quae jam pridem a Stare Studes, relinquentem, Sque ad Ort3Sprosequantur 7.

ORATIO PRIMA IN CATILINAM.

1. Si hic emori inquo animo non potes, Si tu ne euX Ouri tranquillement ei, 'eat-h-dire uisque tu ne peu termine en uix tot a carrihre. 2. Hic ordo te sinat. 3. Quod at horret a meis moribus, e qui repugne a mon Caraetere naturei lement doux et elsinient . 4. Ρ. Sextius, questeurducoti Sid

5. M. Marcellus, qui ut exit Splus turd, et doni Cicoron demanda te retoi ira Cesar Vol la harungue ' o Marcello . 6. II pes loca , cette ille.

7. Ad portas prosequantur. Lesparenis, es amis et les client ac- compagnaient usqu'aux portes de

IX. Quanquam quid loqu0r te ut ulla res frangat ' c

ui unquam te corrigi S tu ut ullam fugam meditere tu ut ullum exsilium cogites Utinam tibi istam mentem di immortal0s duint M Tametsi video, Si mea V0e perterritus, ire in exsilium animum induxerjS, quanta temp0Sta invidiae n0bis

si minus in praesen lempus, recenti memoria Scelerum tuorum

at in p0sleritatum impendeat. Sed Si mihi tanti , dummodo ista privata sit calamitas it a reipublicae periculis S ungatur. Sed tu ut vitiis tuis c0mmoveare, ut legum poena pertimeScag, ut temporibus rei publiedd 0ncedi S', non St 0Stulandum. Neque enim is es, Catilina, ut te ut pud0 a turpitudine, ut

metus a pericul0, aut ratiora sui 0re revocarit.

Quamobrem, ut Sp090 jam dixi, pr0ssici Scere dc Si mihi inimic0, ut praedicas, tu c0nllure vis invidiam, recta perge in exsilium vix seram serm0nes hominum' si id feceris'. vix m0lem istius invidi de Si in exSilium eri juSSi consulis, gustinebo. Sin pulum servire me ae laudi et gloriae mavis,

egredere cum importuna Sceleratorum manu conser te ad

Mallium concita perditos cives Secerne te a b0nis inserpatriae bellum; sexsulta impio latrocinio', ut a me non ejectus ad alienos, sed in vitulus ad tuos isse videaris. Quanquam quid g te invitem, a quo jam sciam esse praemiss0s, qui tibi ad larum urelium ' praest0larentur a

I. Te t ulla res transtat Q rien puisse te sochir puisse riser ton indomptabio caraethre 22. Duim duint, forme antique,

pota dem, dent. 3. Recenti memoria scelerum tu rum, tandis que le ouueni detes crimes est encore preSent. 4. Sed est mihi tanti, Otin Ot,mais cela aut potar moi e pri X c est-Ddire et te aine 'est paspast tro cher, e consens a la

personia eis, ne rappent que moi et ne metientias ΓΕtat en perit

6. Temporibus reipublicae concedas, cede Ru circonstances dela

re publique, 'est-h-dire satre os sacrifices que demande rotat de larepublique.

T. Sermones hominum d0itas'en tendreici des clameurs de lallain c. 8. Si id feceris, si tu suis cela,c est-h-dire Si tu i 'exiles. 9. Impio latrocinio arigandage impie, 'eSt-a-dire uerre impi Hsuit par destriganda. 10. Forum Aurelium , ni rurie, surda voie Aurelia.

20쪽

ORATIO PRIMA IN CATILINAM.

mali cui sciam pactum et constitutam esse cum Mallic diem a quo etiam aquilam illam argenteam , quam tibi

ac tui omnibus perniciosum Sse consido et unestam suturam, cui d0mi tuae Sacrarium Scelerun tuorum OnStitutum fuit, Sciam esse pra)missam Tu ut illa diutius care ropOSSiS', quam Venerari, ad caedem proficiSCen S, 0lebas, cujus altaribus Saepe istam impium dexteram ad necem civium transtulisti' X. bis tundem aliquando, quo te jam pridem tua ista cupiditas effrenatu ac furiosa Apiebat. Neque enim tibi haec res Ralserti0l0rem, Sed quamdam incredibilem voluptatem. Ad nunc te amenti in natura peperit, Volunta exercuit, lartuna Servavit. Nunquam tu non modo otium, Sed ne bellum quidem, niSi nefarium, c0ncuplSti. 3ctu e ex perditis atque ab omni non m0d sortiana, verum etiam Spe derelictis, c0nslatam improborum manum. Hic tu quia laetitia persi uore quibus gaudiis exsultabis quantuis. Voluptate bucchubere, quum in tant0 numero tu0rum neque udie Virum b0num quem quum, neque videbis Ad hujus vitio studium meditati illi Sunt , qui feruntur, lab0re tui' jacere humi, non m0d ad obsidendum stuprum 'Verum etiam ad lacinia obeundum vigilare, non S0lum insidiantem Somno maritorum, Verum etiam b0ni oti0Sorum 7. Habes ubi ostentes illum praeclaram tuam patientiam sumis, frigoris, inopiae rerum omnium , quibu te brevi tempore c0n

Tantum profeci tum, quum te a conSulatu repuli', ut v

I aquilam argenteam. Cette Rigie,'argent tuit, dit-on , cellequ'avait Marius an Son Spe dition contre les Cimbres. 2. Tu ut possis equivaut a qui fieri potes ut tu possi, Eli quoi tu PO urrais ... POurrai S-tu amatS ... 3. Hinc res, O depart our alter commen cercia guerre civile. 4. Meditati sunt a tui te senspadsis, ni et medites, combinsis. 5. Qui seruntur laborescivi, es Irisau qu'on cite, qu'o vante 6 ad obsidentum stuprum, motis mot, Our 8Si eger te destion-neur, 'eSt-R-dire Our pie lemoment de porter te de3honneurdans te tam illes. . Otrosorum, Ceux qui vi veni dante repos, qui on durioisir les ci- toyens riches, et non les negligenis ceuX qui man quent de vigilanoe. 8. Quum te a consulatu reputi, lorsque est' a repousse du con sulat, orsque e 'ai empeuhed'etre Domini consul.

ORATIO PRIMA IN CATILINAM.

sut 0tius tentare, ubin conSul exure rempublieam40Mes, atque ut id, qu0MeSSet a te celerate SuSceptum, latrocinium potius quam bellum n0mindretur. XI. Nunc, ut a me, patre e0nScripti, quamdam propsi justam patride querim0niam deteSter de deprecer, percipite, quaeS0, diligenter, quae dicam, et ea penitus animi vestris mentibu Squi mandate Etenim Si tecum patria, quae mihi vita mea multo est carior, Si cuncta Italia, Si onmi respublica l0quatur M. Tulli, quid agis Tune eum, quem SSe40Stem comperisti, quem ducem belli futurum vides, quem exSpectari imperatorem in ca Stris h0Stium Sentis, uuctorem SceleriS, principem conjurationi S, evocatorem Servorum et civium perditorum, exire patieris, ut ub te non emi SSu ex urbe, Sed immissus in urbem esse videatur N0n hunc in vincula duci, non ad mortem rapi, non Summo Supplici mactari

imperabis' Quid tandem impedit tu M0sne maj0rum fit persaepe

etiam privati in hac republica p0rniciosos cive morte mulcturunt. An legeS , quae de civium romun0rum supplicio rogatae sunt At nunquam in hac urbe ii, qui a re publieu defecerunt, civium jura tenueiunt. ii invidiam poSteritatis times Prd clar3m Vero populo romano reser gratium, qui te hominem per te cognitum', nulla commendatione 3joriana, id in matures ad Summum imperium per omnes h0norum graduSextulit, Si, pr0pter invidiam aut alicujus periculi metum, salutem civium tuorum negligis. Sed, Si quis est invidiae metu S, num Si vehementius Severi tutis ac sortitudinis invidia i , quum inertiae ac nequitiae, pertimeScenda An, quum bello

totis es degres de honne urs,ce qui diuit jus tu'alor suus

4. Propter invidiam , parce que tu crestis d'uttire Eur tui lali uine. 5. Invidia seuerit is, alatne quis'attach au magistratissivere.