장음표시 사용
21쪽
ORATIO PRIMA IN CATILINAM. vastabitur Italia vexabuntur urbes, epta ardebunt, tum ten0n existimas invidiae incendi conflagraturum is XII. His ego sanctissimis rei publicae vocibuS, et Borum h0 minum, qui idem Sentiunt, mentibu pauca resp0ndebo. Eg0, 8ih0e optimum actu dudicarem, patre c0n Scripti, Catilinam m0rte multari, unius usuram h0ra gladiatori isti ad vivendum non dedissem. Etenim, si summi viri et clarissimi civ0s a. turnini et Gracchorum et Flacci et superiorum cum phirium sanguine non m0do Se non c0ntaminarunt, Sed etiam h0n0Slarunt, certe mihi verendum non erat, ne quid, 0 parricida civium intersect0, invidia mihi in p0steritatem redund3re '. Qu0d si ea mihi maxime impenderet, tamen De animc Semper sui, ut invidiam virtute partam, gl0riam, On inVidiam put3rem'. Quanquam nonnulli Sunt in hoc rdine, qui ut ea, quae imminent, ori videant, aut ea, quae vident, di SSimulent, qui spem Catilina mollibus eluentiis hierunt, Onjurali0nemque 3Scentem n0n credendo corroboraverunt; qu0rum auctoritatem secuti multi, non solum improbi, Verum etiam imperiti, si in hunc animadvertissem, crudeliter et rugie factum esse dicerent. Nunc intelligo, Si Sle, quo in tundit, in Massiana castra pervenerit, neminem tam Stultum s0re, quin0nvideat conjurationem Sse factam, neminem 3m impr0bum, qui n0n sateatur. Ilo autem uno interfecto, intelligo hanc rei publica puStem pauli Sper reprimi, non in perpetuum comprimi p0SSe. Quod Si Se jecerit, Secumque Suo eduXerit, et eodem ceter0 undique c0llecto nausi Bg0S BggregaVerit, exstinguetur atque delebitur n0n 0d haec tam adulta rui- publicae peStis, verum etiam Stirp ac Semen mal0rum
XIII. Etenim jamdiu patres conscripti, in hi periculis
-oniurationis insidiisque versamur Sed nescio quo pacto , om iam scelerum ac veteris mori et audaciae maturita mn si ongi ius tempus erupit. Quod si ex uult latrocinio id unus tolletur. videbimur lartasse ad breve qu0ddam omnia cur et metu esse relevati periculum autem resi-d6Totorii, chisum penitus in veni atque in VISceribus
ri sintne i iis uam gelidam biberint, primo releVari
rhie nidibus, qui est in republica, relevatuS Suu poena,
,hhomontius vivis reliquis, in gyd ' ζ' riri, ouare patres conscripti, se edant improbi Seesernant e
ciuod aevo iam dixi, se sernantur a nobis desinant in dia i
obsidero cum gladiis curium, malle0l0s et Lice ad inllammandam urbera c0inparare sit dentiliae inscriptum in r0nte
Ilisce minibus, Catilina, cum Summa reipublic Salute et cum tua peste ac pernicie, cumque eorum exl l 0, qui Secum omni Scelere parricidioque junxerunt. proficiscere a limpium bellum a nefarium. Tum tu, dupiter, qui Silem,
I. escio quo pacto, emerant comment, 'ignore pota quesse nuSe. 2. In nostri consulatus eniPus, Sou mon ConSulat. 3. Em tanto latrocinio quivauti eae tanto latronum numero De meme nou uvotis via plus haut conjuratio our conjurati. 4. Vivis reliquis, si te a uires onjursis vivent en ore. 5. Circumature ribunal prurioris
urbani Les conjursis, tous perdus de deites, entouralent, Our rel-srayer te tribunal duaretea Pajugeat te assui res des sibi inura aveo leur creanciers. Ce prsiteurs' appetat urbanus , protev cIVII. 6 appetitit malleolus ne sorte de trait qui renserinai des matthres combustibi es, et se lan
22쪽
ORATIO PRIMA IN CATILINAM.quibus haec urbS, auSpicii a Romulo es con Stitutus , que in Stat0iem hujus urbis atque imperii vere nominamus, hunc et hujus 0ci0 a tuis uri ceterisque templis, a tectis urbis ac
moenibus, a vita sortuni Sque civium omnium Brcebis; et omne inimicos bonorum, hoStes p3triae, latrone Italiae, Seelerum cedere inter se ac nesuria Societate conjunct0S, aeternis supplicii vivo m0rtu0Sque mactabiS.
I. Iupiter. . . Oristitutus. Jupiter,
tot qui sus sonde, 'e St-a-diredunt e temple ut sola de par
Apres la 6anee du sinat, Catilina, necabie pares harangus de ciceron partit ni miliet de la uit ou te cam de Mallius, aveon petit nombre de se complices, laissant i Cethegus hientulus et a uel que nutres e sotii de out sitire en euvre ou sortifieri parti et linter Passassinat du consul de tout disposer ens pou Ie ' massaere, Pindendi et a uerre civile it prometiat de revenir
qui s'sitai passe Gest te su et de ce seconi discours qui ut pro- non cerae 9 novembre de Pan de Rome 691, pendant quo te sinat cassembi ait de ora cote poli delibsire surcio mesures que te de- par de Catilina p0uvait endre sicessat res.
I. I 'oraten felicite id citoyens do Peloignement de Catilina.
Totas les danger qui mennsatent lausipublique soni sicarisis. II. Qu'o ne reprocli potnt an consul d'avoi laissi sichappe unennem si angereux il a d a. 'Grsisigner our clairer ous tesdoutes et pota contraindre les conjursis a leve te masque Ce quo Cicsiron regrette, 'est que Catilina ait laiss u grandisombre deses partisans, bio plus redout les ait ei de la ille quo dans lecam de Mallius. III. Que sonides resfources de Catilina, en comparaisori de celles doni laasipubliquo dispose Les verit les ennem is sontians Rome; mai Cicero te conna trious cilis' ignore aucun de leurs dessoins, et Ples en gago limela compter sur Son indulg 'nee.
23쪽
IV Qu'iis stillent rejoindro leur ches, 'iis euient chappe a larigueu du consul. Heureus la republiquo, d 1 anim e par sdepar de Catilina, si tous te homines pervers donici a ait sesamis et se complices Ont se range solas son rapeaul V. Uaudace do se partisans ne connali plus de ornes, iis neson entendre que menaces de mort et 'incendie. Souffri ra-t-onqu'a mille de lassaicave te monde eniter, Rome ait a tremblerdans es propres mur devant une pol gne de Sceldrata Le consulse charge de leur stare a guerro et de te Dapper, 'it ne eulent m 'exile ni rentre dans te devotr. m. Mais, 'un auire cote ora necus Ciceron 'avot arbitrairement exit Catilina Le consul a sui voi a Catilina qu'iliatait inform de totas se desset ias, i l' en gage a partir, et Catilina 'est eloignsi de lui-menae, non pasto ur alter en exit, mai8lour Se rendrea cam de Mallius. VII. Si Catilina , contraint de re noncer Lune guerre impie alluit ellement en exit, oin,'en latre honneu a consul, o Paccuserat de tyrannie Cicsiron ne cen laindrai potnt, ourvu que lapatrio sui di,tivrsie Mais cet spol ne e realiSera paA. VIII. Le consul erat heureu de ramene dans te devoir es complices de Catilina; il les divise en plusi eur classes, i fait equ'il aut L chacune La rem thre est compossie de gens chargsis de detres, qui ne eulent mini se libore parda vente de leur biens; Cicsiron se charge de satre vendre lui-mem et de les ramener insia uno position me illeure. IX. En secondeste viennent des hommes endetisis, ais qui e perent, a moyen de troubles, arri Ver aucti Ouneurs It ne volent pas quera'il triomphatent inuis e tri0mphe est impossibie), on leurprsisererat les sugitis et les gladiateurs La troi Sidine classe se oom. pos de anciens colon de Sylla, subitemen enrichis et ruine paruisast extravagant iis se flattent en ain de voleste retour de tempsu amias audiis.
pougssis licia seditio par ne mishre qui est leur propro uvrage; mais e ne sontra de soldais. 'iis euientisirir, qu' iis Frissent seul et sans infamie La cinquidme classe est sormsio de viis seoUrais; et u 'il aillent se latro tuer aveo Catilina Ensin au dernier degr satrouvent les intimes amista ches, 'est-h-dire, e qu'iij a de plus impur et de plus ouill dans P Etat Leur extermination estisicessat reinu salut de a republique.
XI. Et d'ailleur leur perte est inguit te iis dolvent suceomber dans cette ut te negat de a suiblesso contre la sorde dii vico
XII. Que les bons citoyens prennent confiance quil veillent leur strete personnullo de consul s'est chargi d reste et a pris drili laute les esures. Illa lesaeux uveris fur es conjure qui sontrestsi a Romo it te exhorte de olivea a partir; 'il persistent, demetarer, ii punira leurs moindros tentatives aveo outecta rigueurdes lois. XIII. Ciegro sera son devoir sans occasion ne aucu trouble, mala it compte motus surda sagesse des conseiis humatas que fur laprotection vidente de dieio.
24쪽
L Tandem aliquando, Quirites , L. Catilinam, urentem
audacia, scelus anhelantem, p0Stem patriae ne lari molientem, vobis atque huic urbi serrum summamque minitantem, ex urbe vel jecimuS, Vel emiSimus, vel ipSum egredientem verbis proSecuti SumuS'. obiit, exceSSit ex BSit erupit nulla jam pernicies a m0n Stro illinetitque prodigi moenibus ipsis intra moenia comparabitur. Atque hunc quidem unum hujus belli dom0stici dii em sine controversia vicimus. Non enim jam inter latera n0stra sic illa verSabitur; non in campo', 0 in soro non in curia, O denique intra d0mestic0s parietes pertimescemus. Loco ille m0tus St, quum S ex urbe depul Sus. Palam jam cum h0ste, nullo impediente, bellum iistum geremiis Sin dubio perdidimu huminem, magnificeque vicimus, quum illum ex occultis insidiis in apertum latrocinium conj0
Quod vero non cruentum mucronem ut 0luit, extulit, quod vivi n0bis, egreSSUS St, quod ei serrum de manibus extorsimus, qu0d incolume civeS, quod stantem urbem reliquit , quant tandem illum maerore assiictum esse et pr0fliga-
1. Quirites. sitnitru des norias du peti pie romain assemble ildesignat plus specialement les ci- toyens dans la condition privee, et ne se disai jam uis de soldais.
Ipsum de lui-msime, de son propre
4 Sica uia cep ignarit qui avnit plusi eur sol me nuce Ciceron. 5. In campo, dans e cham de Mars, ou Catillina avnit ossaye desviro puri Ciceron. VOy le re
nate discolars, ch. IV et . 6. 0co, o Ste, position e termes de guerre. 7. Crueniunt, ei niden Otre Sang.
tum putatis Iacet ille nunc proStratus, Quirites, et se perculsum atque abiectum eSSe Sentit, et retorquet oculos pr0secto saepe ad hanc urbem, quam ex Sui saucibus ereptam osso luget quae quidem laetari mihi videtur, quod tantam pestem evomuerit laraSque pr0jecerit. H. At si quis est talis, quales esse omne op0rtebat', qui in hoc ipso, in quo exsultat et triumphat ratio mea, movehementer accuSet , quod tam capitalem hostem non comprehenderim p0tiu S, quam emiSerim, non eSi Sta mea culpa, Quirites, sed temp0rum'. Interemptum esse L. Catilinam et gravissimo supplicio ast ectum jampridem oportebat, idque a moet 0 maj0rum , et hujus imperii Severitas, et res publica p0stulabat. Sed quam mult0S utSSe putatiS, qui, quae ego deserrem, n0 crederent quam mult0S, qui propter stultitiam non putarent quam mult08, qui etiam defenderent quam multos, qui pr0pter improbitatem laverent Ac si sublato illo depelli a vobis omne periculum judicarem, jampridem ego L. Catilinam non modo invidiae meae , Verum etiam vitae peri
Sed quum viderem, ne vobis quidem omnibus re etiam tum probata, Si illum, ut erat meritus, morte muliMSem, lare utrius S0ci0s, invidia OppreSSuS, perSequi non p0SSem, rem huc deduxi, ut tum palam pugnare p0SSeti S, quum h0Stem aperi videretis; quem quidem ego h0Stem, se iii rites, quam vehementer laris 'esSe timendum putem, licet hinc intelligatis, quod illud etiam m0lest sero, quod ex urbe parum c0mitatus exierit. Utinam ille omnes secum Suas copias eduxisset Tongilium mihi ' eduxit, quem amare in praetexta coeperat Pu-
I. Eae suis saucibus, mot Lmot liga gorge, 'est-k-dire a Saaage hsa fureur. 2. Oportebat siqvivauthoporteret. 3. Qui in hoc ipso me accuset, quim'accus de cela meme. 4. Sed est culpa temporum. 5. vos majorum. Voy te premierdisco urs Ch. I et II.
6. Hujus imperii, telouuoi consula re. 7. Respublica, Pinte rei public. 8. Invidio Mesri periculo . aurisque d'encolari latuine. 9. Foris, hors de Rome. 10. Mihi Nous employon demgmede pronom moi, mais danale stylo familior Boilea : Prend moi leto parti, laisse larious es
II. La preteri etai tua robo des magistrais, des granda pontuea
25쪽
ORATIO SECUNDA IN CAΤILINAM.blicium et Munatium, qu0rum aes alienum, contra tum in p0pina, nullum reipublicae motum asserre poterat : reliquit quos Viros quant alieno aere quam Valentes quam O
III. Ita quo go illum exercitum, et Gallicanis legionibus et h0 delectu, quem in agro Picen et Gallico Q. Metsellii
habuit, et his copiis, quae a nobis qu0tidie comparantur, 3 1 nopore contemno, collectum ex Senibu deSper3tis, evagrest lii xuria', ex rustici dec0ctoribus, ex ii S, qui vadim0nia d0s0rstre quam illum exercitum maluerunt; quibuSeg0n0 mod0Si aciem exercitus nostri, verum etiam Si dictum praetoris'0Stendero, c0ncident. Hos, qu0 video v0litare in laro, qu0sStore ad curiam, quos etiam in Senatum venire , qui nitentu riguenti Si qui fulgent purpura', mallem secum uos milites eduxi Sset; qui Si hic permanent, mementote, non 3m Xercitum illum' es8 0bis, quam h0s, qui Xercitum deSeruerunt, pertim sescendos. Atque hoc etiam sunt timendi magis quod, quid cogitent, me scire sentiunt, neque 3 men Permo Ventur.
Viduo, cui Apulia sit attributa ', qui habeat tri triam qui agrum Picenum, qui Gallicum, qui sibi has urbanas in Sidias caedis atque incendiorum depoposcerit. Omnia Superi Oris noctis ' consilia ad me delata esse sentiunt patefeci in Sen9 tu hesterno die Tatilina ipse pertimuit, profugit hi quid exspec-
et Jes en sanis coux-cida quittaient di x-septinnsiouria robe virile. In prurieaeta vetat dono dire dam
1 Gallicanis legionibus te l6gions omnines qui tenaient gar-nison dans es Gaules Uablatis le9ionibus doli 'explique en Ompuraison des legions. 2. Igro Gallico la Gaule Cisalpine, elatrocles Alpes et te Rubicon. 3. Agresti vaeurisi, o paySans ruine par te lux e. v BURΝΟUF. 4. Vadimonia deserere, sui re des fido Passignation.
en bata ille. 6. Le preteia urbat qui, Aur':irequet duirsiancier, ut livrait :i person ne dia debitetar. 7. La tunique des patriciens otcello des chevulier situlent bordeoq
9. Xercitum illum Catilinurium . 10. Cui Ipulia sit attributa, etc. I 'Apuli avait site assignee par CΗ-tilina a C. Julius, Γ Etruri a M:illius te Picenum h. SeptimiuS.IL Superioris noctis la uitiules conjursis avnient tenti leur a l sembi si dans la maison deam :i.
tant Nast illi vehementer errant, si illam meam pristinam lenitatem perpetuam Sperant suturam. IV. u0d exspectavi jam sum SSecutus, ut os omnes sa iam esse perte c0njurulionem contra rempublicam videretis; nisi vero si quis est, qui Catilinae similes cum Catilina sentire non putet Non est jam lenitati locuS; Severitatem se ipsa flagitat. Unum etiam nunc concedam exeant, proficiscantur, ne patiantur desiit ri sui Catilinam mi Serum Abescere Demonstrat, iter Λurelia via profectus est. Si accelerare volent, ad
Brtunatam rempublicam, Si quidem hanc sentinam l .ujus urbis ejecseriti Uno mehercule Catilina exhausto' relevata mihi et recreata respublica videtur. Quid enim mali aut sceleris singi aut excogitari potest, qu0d non ille concepserit' Quis tota Italia v0neficus, quis gladiat0r qui latro qui sic3rius, qui parricida, qui teSid mentorum Subjector, qui circum Script0r, qui ganeo, qui nep0S, qui Bdulter, quae mulier infamis quis corruptor juventuti S, qui corruptuS, qui Sperditus inveniri p0test, qui so cum Catilina n0n famili iras sim vixissu sat09tur Quae caedes per hosce annos Sin illo facta est qu0d nefarium stuprum non per illum 'Iam vero quae tanta in ullo unquam h0m in juventutis ill0 0bra suit, quanta in illo qui alios ipse amabat turpissime, aliorum amori agitiosissime serviebat, aliis fructum libidinum, aliis mortem parentum, non modo impellendo, Verum etiam adjuvando, p0llicebatur. Nunc vero quam subito,
non Solum ex urbe, verum etiam ex agris, ingentem numeri imporditorum hominum coll0gorat Nemo, non modo Romae, sed nec ullo in angulo totius Italide, oppressus aere alieno fuit, quem n0 ad h0 incredibile sceleris foedus adsciverit. V. Atque ut ejus diversa studia in dissimili ratione per-
I. pert/, latrement, manifes- temerit, doli se Oindre k videretis. 2. Sentire cum Catilina, partageries sentiments les pro eis de Cati
3. Aurelia vid, laevoie Aurelienne, qui conduisait de Rome en Etrurie. 4. hausto continuation de la
5. οὐ factum est per illum. 6. Iuventutis illecebra, l'ar dessidui recla eunesse. T. In dissimili ratione, dans ungenre diffsirent.
26쪽
spicere possitis, nemo est iii lud gladiatori paul ad acinus audacior, qui se non intimum Catilinae esse lateatur; nemein scena levi0 et nequior, qui Sem0n ejusdem proph40dalem suisse commemoret. Atque idem tamen, Stuprorum et Scelerum exercitatione assuefactus rigore et fame et siti ac vigiliis perferendis , sortis ab istis praedicabatur, quum industris subsidia atque instrumenta virtutis in libidine audaciaque o
Hunc vero si secuti erint sui comites, si ex urbe exierint desperatorum hominum stagiti0Si grege , o no beat0S, O reur publicam fortunatam, o praeclaram laudem c0nsulatus mei lNon enim jam sunt mediocres hominum libidines, non humanae audaciae ac tolerandae nihil cogitant, niSi caedes, nisi incendia, ni Si rapinas patrimonia Sua profuderunt sortunas sua abligurierunt res eos jampridem', si des deficero nuper coepit eadem tamen illa, quae erat in abundantia, libid0 permanet. Quod Si in vino et alea comeSsatione solum et Scorta quaererent, SSent illi quidem desperandi, Sed tamen essent serendi H0 vero quis erre p0SSit, inertes homines sortissimis viris insidiari Stultissimo prudenti SSimiS, ebriOSOS SobritS, dormientes vigilantibus Qui mihi accubantes in conviviis, complexi mulieres impudicas, in languidi, c0nsecti cibo, sertis redimiti, unguentis obliti, debilitati Stupris, eructant Serm0nibus suis caedem b0norum atque urbi incendia. Quibus ego conitido impendere satum aliqu0d, et poenas,
jamdiu impr0bitati, nequitiae, Sceleri, libidini debitas, aut
instare amplane, aut certe 'am 3ppropinquare Qu0SSi meus conSui3tus, quoniam 3 nare non poteSt, SuStulerit, non breve nescio quod tempuS, Sed multa Secula propagurit reipublicae. Nulla est enim nati0, quam pertimeSeam HS multu reX, qui bellum populo romano sacere p0SSit Omnia sunt externa unius
1 Issuefactus rigore et sanie et ait ac igiliis perserendis, Ceou-
tume par la pratique dii crimera supporter lodroid, lassaim, la sol
3. Res le biens, Iadortune eos jampridem defecit . Fides, te credit. 4. Mihi Vore la noto laedo lapage 25. 5. Unius designe Pompee.
virtute terra marique pacata : domeSticum bellum manet imius insidiae sunt intus inclusum periculum est intus est h0 tis. Cum luxuria nobis, cum amentia, cum Scelere certandum est. Huic ego me bello ducem pr0site0r, Quirites; suscipi inimicitias hominum perdit0rum. Quae Sanari poterunt, quacumque ratione Sanabo : quae resecanda erunt, non patiar ad perniciem civitatis manere. Proinde ut exeant, aut quieSeant; aut, si et in urbe et in eadem mente permanent , ea, quae
VI. At etiam sunt, Quirites, qui dicant, a me in exsilium
ejectum esse Catilinam. Quod ego Si veri, assequi OSSem , istos ipS08 ejicerem, qui haec loquuntur. Homo videlicet timidus et permodeStu vocem c0n Sulis ferre n0n potui : Simul atque ire in exSilium jussus est, paruit ivit Hesterno die, quum domi meae pensi interfectus essem', Senatum in aedem Iovis Statoris c0nv0cavi rem omnem ad patre conScriptos
dotuli. Quo quum Catilina veniSset, qui eum Senator appellavit quis salutavit quis deniquo ita adspexit ut perditum civem, ac n0 potius ut imp0rtunissimum hostem Quin etiam principes dii ordini partem illam Subselli 0rum, ad quam ille
acceSSerat, nudam litque inanem reliquerunt.
Hic eg vehemen ille consul, qui verbo cives in exsilium ejicio, quaesivi a Catilina, an n0cturn c0nventu apud M. Laecam fuisset, necne. Quum ille, 0m audacisSimus,conScienti convictus, primo reticui SSet, patefeci cetera quid ea nocte egisSet, quid in proximam c0nStituiSSet' quemadm0dum esset ei rati totius belli ' descripta, ed0cui Quum haesitaret, quum teneretur, qudeSivi, quid dubitaret pr0ficisci eo, quo jampridem pararet, quum arma, quum SecureS, quum
l. Si et in urbe et in eddem mente permanent, 'iis restent dans lavillo et perseverent dans leurs projetS. 2. a quo merentur, e traiie-ment, lechalimentqu' iis moritent. 3. Quod ego si ... 0ssem, Si epouvais 'un motorri ver a cela,c est-k-dire, 'il ne alluit qu'unmo de moliou enuoyer en exit. 4. Quum domi mea pene interfectus essem Vore te premier dis-
5. Quid in prominiam noctemyconstituisset, e qu'il avait resolupou latuit Suivante.
6. Ratio totius belli, te pia datout in guerre.
27쪽
sa Sce ',qinim tub38, quum Signa militaria, quum aquilam illa in; irguntei ina', cui ille etiam Sacrarium Scelerum domi suae fe
In exsilium ejiciebam, quem jam ingressum esse in bellum videbam Etenim cred0', Mallius Ste, centurio, qui inligro FeSulatio castra p0Suit, bellum p0pulo Romano suo nomino indixit, et illa castra nunc n0n Catilinam ducem exspectant, et ille, lectu in exsilium, Se MaSSiliam , ut aiunt. non in haec casti A conseret. VII. O conditionem miseram, n0 m0do admini Strandae, erum eli. micon Servandae reipuli licae Nunc Si L. Catilina, consiliis, laboribus, periculis meis circumcluSus ac debilitatus, subito pertimuerit, Sententiam mutu Verit, deseruerit Suos, c0n Silium belli aciendi abjecerit, ex h0 cursu sceleris et belli iter ad fugam Atque in exsilium c0nverterit, n0n ille a me spoliatus armi audaciae, non obStupet actus ac perterritus mea dilig0ntia, n0n de Spe conatuque depulSUS, Sed indemn 3tus, innocenS, in exsilium lectus a consule vi et mini eSSe dicetur et erunt, qui illum, si hoc fecerit, n0n improbum, Sed mi Serum, me n0ndiligentissimum conStilem, Sed crudeliSSimum tyrannum exi Stimari velint.
Est mihi tanti', Quirites, hujus invidiae salsae atque in i quae tempeStatem Subire, dummodo a vobis hujus horribilis belli ac ne sarii periculum depellatur. Dicatur Sane lectu eSSe me, dumm0do ea in exsilium. Sed, mihi credite, 0n estiturus. Nunquam ego a diis immortu tibia optabo, Quirites, invidia mea levandae causa, ut L. Catilinam ducere exercitumh0Stium, atque in armis volitare audiati Sed triduo amen
I. asces. Salluste, Catilina, XXXVI : Cum fascibus atque aliis imperii in suunibus in castra ad Mallium contendit. 2. Aquilam argentam. Voye la
reunte avelle reste declamaule nuterritoire romain, et qui continuatta et re regarde Simplementionariae ville allii e etait resque torioursia residetice choisi par es lubillustres exiles, eis que Scipioni Asiatique, Milon, etc. 6. Est vi in tanti. Locution tu; :ι
audietis, multoque magis illud timeo, ne mihi sit invidi0sun: 'aliquand0, quod illum emiSerim p0tius, quam quod jecerim. Sed quum Sint homines, qui illum, Mum prosectu Sit, eje thim esse dicant, iidem, Si interfectu esSet, quid dicerent' Quanquam cisti, qui Catilinam massiliam res dictitant
non tam hoc queruntur, quam verentur. Nemo Si St0rum tam misericors', qui illum non ad Mallium quam ad Issilienses ire malit ille autem, si mehercules noc, quod git nunquam ante togilasset tamen latrocinantem Se interfici mallet, quam exSulem vivere. Nunc vero, quum ei nihil adhuc praeter ipsius voluntatem c0gitati0nemque acciderit, ni Si quod vivis n0bis R0 mair , sectu est, optemus p0tiu ut eat in ex Silium, quam queramur. VIII Sed cur tam diu de un0 0St loquimur, et de euh0Ste, qui jam latetur Se eSS h0Stem, et quem , quid, qu0d Semper volui, muria interest, n0n time0 de his, qui dissimulant, qui R0mae remanent, qui nobiscum sunt, nihil dicimus du0 quidem g0, Si ullo m0do fieri p0SSit, on tam ulci SelStudeo, quam Sanare, et ipsos placare reipublicae' neque id quare fieri non p0SSit, Si me Budire volent, intelligo. Exponam enim vobis, Quirites, ex quibu generibus h0minum Side copia coin parentur; deinde Singulis medicinam conSilii atque orationi meae, Si quam potero BsserAm. Unum genus est eurum, qui, magia in aere alieno m3jores etiam posseSSiones habent, quarum more Adduc :, dissolvi nullo modo possunt. 0rum40minum Species est n0nestissima Sunt enim l0cupletes 'Olimias Vero et cauS: impudentissima. Tu gris, tu aedificiis, tu argento, tu lamilia. tu rebus omnibus ornatus et copioSu Sis, et dubite de OS
1. V illud mihi sit invidiosum, ita cola ne 'attire decla haliae. 2. Misericors, qui 'apitote, quia bonoceur, en Sible. 3. Hoc quod a9it, e qu'il exo cute uviourd'hui. 4. Ipso placare reipublicoe, lusicconcilierisv cla republiquia 5. Si quam medicinam poterusufferre'. 6. Dissolui aciei une dotibi signi lication it se apportet, laso Aet aiax proprietes donicit De Vel lentias se dolatre et aiax et tu don iis ne peuvent dire assi anchissans vendre leur biens.
28쪽
sessione detrahere acquirere ad fidem Quid enim exspectas rBellum Quid Ergo in vastutione omnium tua posSeMiones sacrosanctas sutura putas An tabulas novas Errant, qui istas a Catilina exspectant. Meo benefici tabulae novae proserentur, Verum auctionariae' Neque enim Sti, qui possessione, habent, ali rati0ne ulla Salvi SSe 0SSunt. Qu0d Si maturius sacere volui SSent, neque id quod Stulti SSimum est, certaris cum Suris fructibus praediorum , et locupletioribus his et molioribus civibus uteremur'. Sed hosce homines minime puto pertimeScendos, quod aut deduci de Sententi poSSunt aut Si permanebunt, magis mihi videntur vota acturi contra rem' publicam, quam Brma laturi. IX. Alterum genu eSt 0rum, qui, quanqu3m premuntur aere alieno, dominati0nem tamen exSpectant, rerum potiri volunt, hon0res, qu0S quietu republica deSperant, perturbat consequi se posse arbitrantur. Quibus hoc praecipiendum videtur, unum scilicet et idem, quod ceteri omnibuS, ut deSperent Se id, qu0 conantur, c0nsequi OSS : prim momnium, me ipSum Vigilare, deSSe providere reipublicae; deinde magn0 anim0 esse in b0ni SViriS, 3gnam concordiam, maximam multitudinem, magna praeterea copia militum deos denique imm0rtales huic in vici popul0, clarissim imperi0, pulcherrimae urbi contra tantam vim celeris praeSentes auxilium esse laturos. Quod si jam in id, qu0d cum Summo sur0re cupiunt, adepti, num illi in cinere urbis et in Sanguine civium, quae mente c0nSceleratu ac nefaria cori.
I. Tabulas noras. Les deitea glaient inseritos fur de tables publiques contiees a la arde de ΓΕtat. Aussi, quan te euplo reclam ait abolitio de deites, i te salsait en demandant Pelabiissemen de nou velles abies,c'est-,directa suppression des au-
2. Tu Io auctionario, de tablesd'encheres. Lorsque les crsianetera obtenulenta salsie, o annonsait aussi tota vente des biens par dea astiches apposees dans es places
publiques et les lieucles plus frin
quentes. 3. Et locupletioribus. . . uteremur, nou aurions, nous trouverion A
era ux de citoyens plus riches et melli eurs, 'est-a-dire teuxintention nos. 4. Quo se apporte ha incendis de Rome scinere urbis et au maSSacre desiit ensisanguine civium .
cupierunt, c0n Sule Se ac dictat0res, aut etiam reges Sperant
sutur0s Non vident se cupere id, qu0d, si adepti fuerint, sugitivo alicui aut gladiat0ri 40ncedi sit necesse
Tertium genus est aetate jam assectum , sed tamen exercitatione robustum AEu e genere iste est Mallius, cui nunc Catilina succedit . Hi sunt h0mines ex iis c0loniis, quas Sulla constituit ' quas ego universa. civium esse Optimorum et sortissimorum virorum Senti Sed tamen hi sunt c0loni, qui se in insperati repentinisque pecuniis Sumptuosiu inwlentiusque jactarunt. Hi dum aedificant, tamquam beati, dum praediis, lecticis, familiis magnis, c0nvivii apparatis delec tantur, in tantum aes alienum inciderunt, ut Si salvi esse velint, Sulla sit iis ab inseris excitandus. Qui etiam n0nnullos
agreSteS h0mines tenue atque egentes, in eamdem illam Spem rapinarum Veterum impulerunt; qu0S eg utroSque, Quirites, in eodem genere praedat0rum direptorumque pon0. Sed eos h0 mone : desinant urere ac proseripli 0nes et dictaturas cogitare. Tantus enim illorum temporum dolor inustus est civitati, ut jam ista non modo homines, Sed ne pecudes quidem mihi passura esse videantur. X. Quartum genus Si an si Varium, et mixtum, et turbulentum qui jam pridem premuntur', qui nunquam emergent; qui partim inertia, partim male gerendo negotio, partim etiam Sumptibus, in vetere aere alien vacillant; qui vadim0ς iis, judiciis, proscripti0nibus b0norum defatigati, permultil. Fugitivo, gladiatori Catilina ait adjoin k son arme des es-
claves et des gladiateurs. 2. Tertium genus , assectum, equivaut lici Tertium genus est hominum oetate jam asseclorum. Elate
assectus, qui est surcio decli dol'age , qui Commenc a vieillir, et
3. Cui Catilina succedit, que C tilina emplace dans te comman- dement de Parmsieci'Etrurie).4. Qua Sulla constituit bila, devenu malire de Rome avait rh- compense bon nombre de se partisans en es tablissant commocolon dans de villesta 'Italide, et en leur partageant les biens desanciens habitanis. 5. Universas, en gensires. 6. Quartum genus est an o rium ... et est eorum qui jampri
7. On appetat proscriptio bonorum Pannonce de a vento des
29쪽
34 ORATIO SECUNDA IN CATILINAM. et ex urbe et ex agri Se in illam a Stra c0nferre dicuntur. Η0s 30g non tam milite BereS, quam inficiatores lentos esse arbitror. Qui h0mine primum Si St3re n0n OSSunt, Corrunni, sed ita, ut 0n Dd civitas, Sed ne vicini quidem pr0ximi sentium . Nam illud n0n intelligo, quam0brem, si vivere h6neSte non p0SSunt, perire turpiter Velint, aut cur minore dol0r perituros se cum multi S, quam Si S0li pereant, arbitrentur.
Quintum genus est parricidarum, Sicariorum, deni laeon Hii iam facinoroso ma quo ego a Cutilina n0n revoco; nam n seque divelli ab eo p0SSuritu et pereunt Sane in latrocinio, quoniam Sunt ita multi, ut OS 3pere II cur non OSSit P0Stremum autem genti QSt, non Solum num 'ro, Verum etiam
genere ips0 utque vi tu , laudii 0prium est Catiliniae, de jusdulsectu, lino vel de c0mplexu ejus ac Sinu llos exocupillo, nitidos, aut imberbe aut bene barbatos videtis, municatis et talaribus uni eis velis amictos, non Ogi quorum omnis industria vitiae set vigilandi labor in antelucanis coenis expromittit . In his gregibuS Olnne BleatoreS, Omne Adulteri, O in ne impuli inpudicique ei Santur. Hi pueri tam lepidi ac dulicati non S0lum mare et mari, neque I Sallere et Stil tale Sed etiam Sica vibrare et sparget eoi nena didicerunt; qui iii Si exeunt, nisi psereunt, etiam Si Cutilina perierit, scitote hoc in republica Seminarium Catilinarium' suturum. Verumtamen quidi. Insiciatores, sibi tenrs de man-vai se sibi, qui nient eu det te; tevloa, Onchalcimis , qui ie 'erneu vetit de tera, 'aulun asilaoni, impassibi es, petithiqueS. 2. Genere ipso atque ita, par Pes- pede meme des individus que comprendineti derniere classe et parte Ur genre de te. 3. De compleae ac si=iu designetes personiae tout D it in times.samilierem ent, colles qu'On portedun Sion inur Ciceron dit uille ars de son rere Iste vero sit in Sinu
4. Imberbes aut bre barbatos. Onlaissait generalem erat croitre Miburbe usqu' viragii vingt-cin qnias; lor Oncia a Suit, et bo: ιu- coul me ine, par amnement, ut a sui sitient arrasther Les Oitis minutieti que cerinins eunt 3 gens prenatent de leur urbs etaient regardes omni u Sigras de molleSSe. 5. Manicatis et talaribus tunicis. Les se in me et les homines essemines portalent se ut des tuniquef
a manehes et tonabunt au-deSSOus duine nou. 6. Seminarium Catilinariunt, . nil
- ORATIO SECUNDA IN CAIILINAM. 35 sibi isti miseri volunt Num Suas Secum muliercula sunt in castra ducturi Quemadmodum autem illis carere poterunt, his praesertim 3m noctibus' ' Quo autem pacto illi Apenninum ut quo illas pruina ac nive perserent nisi idcirco se facilius hiemem t0leraturos putant, qu0 nudi in c0nviviis saltaris
didicerunt. XL O bellum magn0pere pertimeScendum, quum hanc sit habiturus Catilina scortorum coh0rtem praet0riami Instruite nunc, QuiriteS, 0ntra ha tam praeclaras Catilinde copias vestra praesidia vestr0Sque exercitu et limum gladiat 0ri illi consecto et Sauci con Sules imperatoreSque VeStr0 opponitu deinde, contra illum naufragorum declam ac debilitatam niu-num, il0rem totius Italia ac robur educite. Jam Ver urbe, 0l0uiarum ae municipi0rum resp0ndebunt Catilina tumulis silvestribus . Ne clue Ver cetera copiaS, Ornamenta, Plia 'sidia vestra, cum illiu latronis in0pi atque egestate debeo
Sed si omissi his rebus omnibus, quibus no Suppeditamus eget ille, Senatu, qui tibia r0manis, populo, urbe, aerario, vectigalibus, cuncta Italia, provinciis omnibuS, exteri nationibus Si, inquam, hi rebia OmiSSi S, pSus causas, quae inter, confligunt, contendere velimus, ex eo ipso, quam vald illi
jaceant, intelligere p0SSumu S. Ex hiic enim parte pud0 pugnat. illinc petulantia hinc pudicitia, illinc stuprum hinc fides illinc fraudati0 hinc pietas, illinc Scelu hinc c0nStantia, illiti furor hinc h0nestas, illinc turpitudo hinc continentia illinc libid0 denique aequitas, templi untia, sortitudo, pru-- dentia, virtutes Omne certant cum iniquitate, cum luxuria cum ignavia, cum temeritate, cum vitiis uinibus i0Stremo
1. His Iam noctibus Onitaitatorsicius es premi ers Our de novem: ire, 'est-k-dire dans te nulls longues et seoides de Pan neo. 2. Scortoruin des debauches, ite homines impudiques.
3. Les illes de coloni essitatentromuities d' origine les municipes stateat des ille de pab a conquis, qu'on vult gratili Ses duraroit ce
30쪽
ORATIO SECUNDA IN CATILINAM. ORATIO SECUNDA IN CATILINAM.
z0pia cum egeState, bona ratio cum perdita, mens Sana cunia mentia, bona denique Spe cum omnium rerum deSperati0tio
confligit. In hujus modi certamine ac proeli 0, nonne etiam Sih0minum studia deficiant, dii ipsi immortales c0gent ab his praeclarissimis virtutibus tot et tanta vitia superari' XII. Quae quum ita sint, QuiriteS, V0S, quemadm0dum jam antea', vestra tecta custodiis vigiliisque defendite mihi ,
ut urbi sin vestro m0tu ac in ullo tumultu satis esset praesidii, conSultum ac provisum est. Coloni mnes municipeSque VeStri, certiore a me facti de hac n0cturna excursione Catilinae , acile urbes suas sinesque defendent; gladiat0reS, quam sibi ille maximam manum et certissimam ore putavit, qu3Π- quam meliore animo Sunt quam par patriciorum, poteState tamen nostru continebuntur. Q. Metellia S, quem ego, pr0Spi ciens h0 . in agrum Gallicanum Picenumque praemiSi aut opprimo hominem', aut Omne ejus motu conatu Sque prohibebit Beliquis autem de rebus constituendis, maturandi, , agendis, jam ad Senatum reseremus, quem vocari videtis. Nunc ill0S, qui in urbe reman Serunt, atque de qui contra urbi Salutem omniumque vestrum in urbe a Catilina relicti Sunt, quanquam Sunt h0Stes, tamen, quia nati Sun civeS, monito eos etiam atque etiam vol0 mea lenitas adhuc si cui Solutior visa est, h0c exSpectavit, ut id, qu0d latebat. erumperet. Quod reliquum St, jam non p0ssum obliviSc: meam hunc SSe patriam , me horum esSe consulem , mihi aut cum hi vivendum, aut pro his esse moriendum. Nullus es: portae cuSt0s, nullu in Sidiator Viae Si qui exire volunt, consulere ibi possunt qui vero in urbe Se commoverit, cuju eg0n0n 0do laetum, Sed inceptum ullum conatumve contra I- trium deprehendero, Sentiet in huc urbe esse c0nSule viailan-
1 ouemadmodum iam anteasdefendistis. Voye te debui duare-
2. Mihi equivauta a me, et doli
s j oindre a consultum et provisum eat, illa et potarV par moi ...
3. Tumultu agitation publique.
4. Nocturnieaecursione Catilinae,
is depar de Catilina dans la nuit qui avait suivicia eane durasinato fui pronone te premier dis
5. Hominem, Catilina. 6. Monitos eos esse volo.
XIII. tque haec omnia sic agentur, Quirites, ut res
m3ximae minim motu, pericula Summa nullo tumultu, bellum intestinum ac d 0mesticum post hominum mem0riam crudeliS-ἀimum ac maximum, me uno t0gat, duce et imper3tore,
gedetur. Quod ego sic administrab0, Quirites, ut, si ullo modsi fieri poterit, ne improbus quidem qui Squam in huc urbe paenam sui sceleris usserat. Sed Si vis manifestae audaciae, Si impendens patriae periculum me necessario de huc animi lenitate deduxerit, illud pr0secto perficiam, qu0d in tanto et tam insidios bello vix optandum videtur, ut neque b0nu quiS- quam intereat, paucorumque poenu VOS jam omne Salvi eSSep0SSitiS. Quae quidem ego neque mei prudentia, neque humanis consiliis retus pollice0 vobis, Quirites, Sed multi et non dubiis de0rum immortalium significati0nibus', quibus eg ducibus in hanc spem sententiamque sum ingressuS; qui jam
non procul, ut quondam s0lebant, ab externo hoste atque longinquo. Sed hic praesentes suo numine atque auxilio Sua templa atque urbis tecta defendunt; qu0 vos, QuiriteS, Precari, Venerari atque implorare debetis, ut, quam urbem pulcherrimam, s0rentissimam potentisSimamque SSe Oluerunt, hanc, omnibus hostium copiis terra marique SuperatiS a per ditissimorum civium nefario scelere defendant.
costumedes lanctions civiles Pha-b it de guerreis'appelait sagum. 2 Significationibus, te prodiges par tesqueis es dieii maniscstaient leur volontes et leur dispositions favorabies ou contraires.